Zaburzenia identyfikacji płciowej:
Andromimeza czyli transgenderyzm typu K/M, występuje u kobiet. Jest to niezadowolenie z posiadanej płci, nieprzyjmowanie jej do wiadomości, upodabnianie się do osoby płci męskiej przez strój, uczesanie, sposób bycia, a często także przez zmianę niektórych cech cielesnych wskutek przyjmowania męskich hormonów płciowych. Nie występuje potrzeba operacyjnej zmiany narządu płciowego z kobiecego na męski. Występuje natomiast dążenie do urzędowego uznania za mężczyznę (zmiana imienia, dokumentów). Upodabnianie się do mężczyzny nie powoduje w andromimezie podniecenia seksualnego.
Gynemimeza czyli transgenderyzm typu M/K, występuje u mężczyzn. Jest to niezadowolenie z posiadanej płci, nieprzyjmowanie jej do wiadomości, upodabnianie się do osoby płci żeńskiej przez strój, uczesanie, sposób bycia, a często także zmianę niektórych cech cielesnych wskutek przyjmowania kobiecych hormonów płciowych. Nie występuje potrzeba dokonania operacyjnej zmiany narządu płciowego na kobiecy. Występuje natomiast dążenie do urzędowego uznania za kobietę (zmiana imienia, dokumentów). Upodabnianie się do kobiety nie powoduje w gynemimezie podniecenia seksualnego.
Transgender - z łac. trans (poza, poprzez, po drugiej stronie) oraz ang. gender (płeć) - ogólny termin przypisywany całej różnorodności jednostek, zachowań i grup, wykazujących tendencje do odbiegania od roli płciowej człowieka, przydzielonej zwykle (choć nie zawsze) przy urodzeniu, a także od przypisywanych jej tradycyjnych ról społecznych. Transgender jest formą "tożsamości płciowej" (samoidentyfikacja jako mężczyzna, kobieta, lub obojnak), która nie zgadza się z "rodzajem przypisanym" (identyfikacja w oczach innych jako kobieta bądź mężczyzna na podstawie płci fizycznej/genetycznej). Transgender nie pociąga za sobą ustalonej orientacji seksualnej. Transgendrysta może reprezentować cechy, które są zwykle powiązane z określonym rodzajem, określać się jako usytuowany gdzieś indziej w tradycyjnym kontinuum rodzajowym albo egzystować poza kontinuum jako "other", "agender," "intergender" lub "trzeciego rodzaju." Transgenderyści mogą również określać się jako osoby rodzaju zarazem męskiego, jak i żeńskiego albo usytuowane w kilku miejscach w przebiegu któregokolwiek z tradycyjnych kontinuów trans-rodzajowych lub też szerzej ogarniających kontinuów, które zostały opracowane w odpowiedzi na znacznie bardziej szczegółowe badania przeprowadzone w ostatnich latach.
Transseksualizm jest to zaburzenie identyfikacji płciowej, postać zespołu dezaprobaty płci, polegająca na odczuwaniu rozbieżności między płcią fizyczną a mentalną. Transseksualizm charakteryzuje się trwałym dyskomfortem psychicznym, aż do stanów depresyjnych i myśli suicydalnych z powodu posiadanych cech płciowych, odczuwanych jako nieodpowiednie, trwałym zaabsorbowaniem chęcią pozbycia się posiadanych cech płciowych i nabycia w ich miejsce cech płci przeciwnej. Stan taki osoba może odczuwać już od wczesnego dzieciństwa (postać pierwotna) lub też nabyć go w wieku późniejszym (postać wtórna). Transseksualizm występuje w kilku odmianach, w statystykach światowych u 1 na 30 tys. mężczyzn i u 1 na 100 tys. kobiet. Typ M/K to osoba o biologicznej płci męskiej, która chce zmienić płeć na żeńską, K/M to osoba o biologicznej płci żeńskiej, która chce zmienić płeć na męską. W Polsce i w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej obserwuje się przewagę liczby kobiet (4-7 razy więcej) nad liczbą mężczyzn wyrażających dezaprobatę swej płci, co jest fenomenem na skalę światową (w pozostałych regionach świata notuje się większą liczbę osób transseksualnych mężczyzn, wyższą średnio 3-4-krotnie). Transseksualizm nie należy do parafilii seksualnych. Oficjalna statystyka medyczno-psychologiczna wyodrębniła transseksualizm wraz z kompleksem zespołu dezaprobaty płci jako odrębną kategorię. Istotną cechą transseksualizmu jest niezgodność płci psychicznej z jej pozostałymi kategoriami fizycznymi. W przeciwieństwie do interseksualizmu gdzie występują zaburzenia cielesno-hormonalno-genetyczne, osoba transseksualna ma prawidłowo zbudowane narządy płciowe i prawidłowo funkcjonujący układ endokrynny, natomiast obserwuje się przeciwną do cielesnej płeć psychiczną. Przy obecnym stanie wiedzy jedyną metodą leczenia (pomocy) dotkniętych tym zespołem osób jest korekcja płci, którą wykonuje się metodami chirurgicznymi oraz wspiera farmakoterapią, głównie hormonalną. Pierwsze zabiegi korygujące wykonano w Pradze i Berlinie, na początku XX w. (1912 r.), ale dopiero w latach pięćdziesiątych w Danii zaczęto przeprowadzać zabiegi połączone z leczeniem hormonalnym. Kazus Christine Jorgensen był pierwszym naukowo opisanym przypadkiem (1953 r.). W Polsce zabiegi były wykonywane począwszy od lat sześćdziesiątych, po raz pierwszy w 1963 r. w Szpitalu Kolejowym w Międzylesiu. W 1983 r. wykonano pionierski w naszym kraju zabieg zmieniający biologiczną kobietę w mężczyznę. Zjawisko transseksualizmu nie ujawniło się nagle - występuje od dawna, w wielu różnych kulturach. Wśród Arabów mężczyźni, którzy nie chcą spełniać swoich społecznych funkcji, są nazywani chanith lub muchannath. Mogą przywdziewać kobiece szaty i używać pachnideł. Wśród rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej funkcjonują berdache, na Madagaskarze sekrata, a u Indusów hidźra.
Transwestytyzm (eonizm, metatropizm) - upodobnianie się do osoby płci przeciwnej poprzez ubiór i zachowanie w celu osiągnięcia satysfakcji emocjonalnej (transwestytyzm podwójnej roli) bądź seksualnej (transwestytyzm fetyszystyczny). Jest przedmiotem badań seksuologii i seksiatrii oraz psychologii i psychiatrii. Na podstawie danych klinicznych można oszacować liczbę transwestytów na nie więcej niż 1% populacji mężczyzn (nie ma prawie żadnych danych dotyczących transwestytyzmu u kobiet). UWAGA: nie mylić z transseksualizmem.
Transwestytyzm o typie podwójnej roli (ICD-10 F64.1) - rodzaj zaburzenia identyfikacji płciowej - polega na ubieraniu się w stroje płci przeciwnej w celu uzyskania zadowolenia z chwilowego doświadczenia bycia osobą płci przeciwnej, bez pragnienia trwałej zmiany płci. Przebieranie obywa się bez satysfakcji seksualnej. Według DSM-IV tego typu stan nie należy do zaburzeń.
Transwestytyzm fetyszystyczny (ICD-10 F65.1), fetyszyzm transwestycyjny (DSM-IV 302.3) - rodzaj parafilii seksualnej, stan w którym (u heteroseksualnych mężczyzn) jedynym lub preferowanym sposobem osiągania satysfakcji seksualnej jest przebieranie się w stroje kobiece i wykonywanie w tym czasie masturbacji lub czynności seksualnych z drugą osobą.
Typowy transwestyta to niewyróżniający się z otoczenia mężczyzna, który nie wykazuje swoich upodobań w życiu codziennym. Jednak co jakiś czas pojawia się u niego potrzeba przebrania się w damskie stroje. W transwestytyzmie aseksualnym powodem zachowań jest osiągnięcie spełnienia emocjonalnego, psychicznego. W tym przypadku odgrywanie roli płci przeciwnej pozwala odnaleźć się wewnętrznie, osiągnąć wewnętrzny spokój. Transwestytyzm taki nie jest powiązany z aspektem erotycznym. Zachowanie to sklasyfikowane jest pod pojęciem transwestytyzmu o typie podwójnej roli, w którym przebieranie się w odzież płci przeciwnej ma na celu osiągnięcie przyjemności z chwilowego odczuwania przynależności do płci przeciwnej, jednak bez chęci bardziej trwałej zmiany płci i bez pragnienia operacyjnego potwierdzenia tej zmiany. Przebieraniu się nie towarzyszy podniecenie seksualne. W przypadku transwestytyzmu fetyszystycznego przebieranie się ukierunkowane jest bezpośrednio na sferę seksualną - ma wówczas na celu osiągnięcie satysfakcji seksualnej. Ubiór i odgrywanie roli płci przeciwnej staje się wówczas podstawowym źródłem osiągnięcia satysfakcji seksualnej. Transwestyta przebiera się wówczas zazwyczaj pod wpływem podniecenia seksualnego. Po orgazmie, będącym najczęściej wynikiem masturbacji, wraca do swego biologicznego wcielenia. Znane są przypadki, w których przebranie jest warunkiem koniecznym do osiągnięcia orgazmu, zachowanie takie uznawane jest wówczas za parafilię. Słowo transwestytyzm wprowadził w 1910 roku wybitny seksuolog niemiecki, doktor Magnus Hirschfeld. Słowo pochodzi z języka łacińskiego. Trans oznacza za, poza, z tamtej strony, a vestitus - odziany. Synonimem transwestytyzmu jest eonizm. Nazwę tę wprowadził w 1936 roku seksuolog Havelock Ellis, tworząc ją od nazwiska XVIII-wiecznego szlachcica Eona, który to wykazywał skłonności transwestytyczne. W literaturze anglojęzycznej często zamiast pojęcia transwestytyzm wykorzystuje się zamiennie pojęcie crossdressing. Transwestyta określany jest wówczas jako crossdresser. Zamienniki te używane są głównie dlatego, że słowo transwestytyzm jest przez wielu odbierane negatywnie. Również w Polsce niektórzy transwestyci nie lubią się tak nazywać, dlatego stosują inne, często skrótowe, określenia, jak np.: TV (tefałka lub tiwi), transetka, crossdresser. Większość polskich źródeł, w tym m.in. opracowania polskich lekarzy (Dulko, Imieliński, Starowicz), głosi że transwestytyzm ma podłoże seksualne. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że transwestytyzm (tzw. transwestytyzm o typie podwójnej roli) nie ma podłoża seksualnego. Wprowadza jednocześnie pojęcie fetyszyzmu transwestytycznego, jako przebierania mającego na celu zaspokojenie seksualne. W materiałach anglojęzycznych najczęściej spotyka się bardziej ogólne określenie, mówiące że celem przebierania się jest osiągnięcie "emocjonalnej, psychicznej lub seksualnej satysfakcji". Dla przykładu Dictionary of Sexuality autorstwa Namepath & Associates LTD mówi, że transwestyta to osoba, która ubiera odzież płci przeciwnej dla przyjemności seksualnej lub emocjonalnej, bądź obu na raz. Chociaż czynnik fetyszu występuje zdecydowanie najczęściej, transwestytyzm jako taki jest bardziej związany ze strefą emocjonalną i psychicznymi uwarunkowaniami danej osoby. Może wiązać się z czystą potrzebą doświadczania roli odmiennej płci. Chodzi tu jednak bardziej o samo doświadczanie, niż o rzeczywistą zmianę płci. Transwestyci nie są bowiem zainteresowani bezpowrotną zmianą płci (zob. transseksualizm). Mogą funkcjonować na co dzień w swojej "oryginalnej" płci fizycznej, tworzyć heteroseksualne związki, zakładać rodziny.