W psychopatologii ogólnej wyróżniamy trzy podstawowe grupy zaburzeń:

1. czynności poznawczych: procesy spostrzegania, odbierania wrażeń

2. czynności emocjonalnych i motywacyjnych

3. integracji czynności psychicznych - integracji czynności z 1) i 2) grupy.

Czynności psychiczne:

uwaga świadomość emocje

pamięć integracja motywacje

spostrzeganie inteligencja

myślenie osobowość

język i

komunikacja

orientacja - rozpoznanie sytuacji w sobie, w czasie

FUNKCJONOWANIE POZNAWCZE

Zaburzenia uwagi

1. zakresu - np.: niska liczba zauważanych bodźców

2. selektywności - dowolna kontrola rodzaju rejestrowanych bodźców, stopień łatwości wytrącenia z działania

3. czujności - trwałość, przerzutność, podzielność, jak długo może utrzymać się na tym samym poziomie.

• wahania (koncentracji) uwagi - różny stopień dekoncentracji (zespoły otępienne, lękowe, psychotyczne)

• nie możność ogniskowania uwagi na jednym wydarzeniu (aprosekcja)

• ograniczenie możliwości ogniskowania uwagi (hipoprosekcja)

• nadmierne ogniskowanie uwagi (hiperprosekcja)

Zaburzenia pamięci

3 Składniki pamięci (etapy).

1. zapamiętywanie (kodowanie, zapisywanie) - bezpośrednia, krótkotrwała (operacyjna), długotrwała. Przejście informacji z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej umożliwia zapamiętanie.

2. przechowywanie

3. odtwarzanie

Rodzaje zaburzeń:

ilościowe - dysmnezje

jakościowe - paramnezje

Dysmnezje:

• Hipermnezja - nadczynność pamięci, zapamiętywanie w sposób fotograficzny wszystkich wydarzeń danej sytuacji, na okres krótko- lub długotrwały; może wystąpić w zw. z używaniem środków psychoaktywnych (amfetamina - krótki okr.); może wystąpić w sytuacji szczególnie emotogennej (+/-), w zespołach manii, w schizofrenii w zesp.katatonicznych.

• Hipomnezja - ograniczenie pamięci, trudności w zapamiętywaniu lub przechowywaniu, deficyty wspomnień; najczęściej występuje w upośledzeniach, zespołach organicznych (charakter rozlany)

• Amnezja - utrata możliwości odtwarzania wspomnień. Zróżnicowanie na następujących obszarach:

1. stopień materiału zapomnianego (ile czasu i wydarzeń zostało zapomnianych, np.: ile lat, jaki okres życia) :

• całkowita - podłoże psycho- lub egzogenne, np.: silne krytyczne wydarzenia (kobiety w Bośni nie pamiętały wydarzeń gwałtu)

• fragmentaryczna

2. zakres (stopień braków w materiale przechowywanym) - jak duży obszar z danego okresu życia jest pamiętany a jaki nie; jak dalece osoba nie pamięta szczegółów przy odtwarzaniu bardziej w zakresie aspektów

3. trwałość:

• trwała - otępienie organiczne, wydarzenia traumatyczne

• przemijająca - zespoły lękowe

4. czasowy związek niepamięci z czynnikiem sprawczym:

• wsteczna (retrograda)

• następcza (anterograda)

• Ekmnezja - przeżywanie przeszłości jako teraźniejszości, występuje w zaburzeniach świadomości, używaniu środków halucynogennych

Paramnezje:

• Allomnezje - zniekształcenia rzeczywistości w materiale zapamiętanym

1. iluzje pamięciowe - charakter przejściowy, stany maniakalne, zaburzenia lękowe i emocjonalne

2. kryptomnezje - odtwarzanie czegoś i przekonanie, że się to stworzyło; głębokie przekonanie, że to moje dzieło, np.: zapamiętana melodia; urojenia oddziaływania

3. złudy utożsamiające - przeżycia, w których zachodzi w pamięci błędne usytuowanie wydarzenia w czasie:

• deja vu - to już widziałem

• deja vecu - to już przeżyłem

• jamais vu - nigdy nie widziałem

• jamais vecu - nigdy nie przeżyłem

• Pseudomnezje - bodziec wytwarza umysł osoby, wstawianie informacji w luki pamięciowe

1. konfabulacje - zapełnianie luk pamięci fałszywymi i często niepowiązanymi ze sobą informacjami

2. omamy pamięci - zafałszowania urojeniowe, fałszywe wspomnienia

Zaburzenia spostrzegania

Zdolność do zewnętrznego i wewnętrznego odtwarzania dzięki narządom zmysłów, w którym następuje wstępne przetwarzanie informacji, która dalej w OUN ulega przekształceniom. Zaburzenia wrażeń, spostrzegania, wyobrażeń. Zaburzenia wrażeń - zw. z czułością na bodźce ze świata zewnętrznego (zdolność odczuwania różnicy między bodźcami i habituacja; zdolność wygaszania pobudzenia powstałego w wyniku odbioru tych wrażeń

• senestopatie ( w wys. temperaturze, w obl.toksyn)

• hiperstezje - mocniej odczuwa i spostrzega bodźce, wzmożona wrażliwość (może wystąpić w normie, zespoły maniakalne i histeryczne, zaburzenia lękowe)

• hipostezje - słabszy odbiór bodźców (depresja, zespoły otępienne, zaburzenia lękowe)

• cenestopatie - odbieranie bodźców z wnętrza organizmu, jakich zazwyczaj się nie odbiera, np.: przepływ krwi w żyłach, nieustanna kontrola swego bicia serca (nerwice, depresje)

• nierozpoznania - deficyty zmysłowe wzroku, słuchu, węchu, smaku, czucia

• błędne rozpoznania - złudzenia (iluzje), którym towarzyszy sąd realizujący (emocje)

• fałszywe rozpoznania - omamy, halucynacje

Omamy (halucynacje) - coś, czego nie ma, ale to widzimy; spostrzeżenia bez realnego przedmiotu, muszą mieć charakter zmysłowy, być powtarzalne i plastyczne, charakteryzują się 3-ma cechami:

• spostrzeżenia bez bodźców z otoczenia

• są rzutowane na zewnątrz

• poczucie realności

Wyróżniamy halucynacje:

1. prawdziwe i rzekome

2. ze względu na narząd zmysłu: wzrokowe, czuciowe, węchowe i smakowe.

• wzrokowe - fotomaty (błyski, jasność); zaburzenia ..., przyczyny endo- i egzogenne (np.: zatrucie substancjami); mogą być bardziej złożone - widzenie sytuacji, wydarzenia; halucyznoza? (alkoholowa) - mogą wystąpić samouszkodzenia w wyniku walki z obiektem halucynacji, np.: smokogłowe słonie; sceny zmieniają się dynamicznie, osoba jest bohaterem

• słuchowe (fonematy, akoazmaty) -
  złożone układy dźwięków, np.: szum morza, całe rozmowy (fonematy), zniekształcona interpretacja („śmieją się ze mnie”); proste (akoazmaty)

• czuciowe - czucie dotyku, że coś jest pod skórą; najbardziej niepokojące

• węchowe i smakowe - najrzadsze

• hipnagogiczne (podczas zasypiania) - zapadanie w odchłań, wzdryganie się, zaangażowane wszystkie zmysły (widzenie twarzy, dźwięków)

• hipnopompiczne (podczas budzenia) -

Halucynacje czuciowe, węchowe i smakowe - wysoki poziom diagnostyczności, świadczą o zaburzeniach.

Zawsze przy halucynacjach - psychozy, psychotyczne stany, stany zejścia.

Parahalucynacje - występują w ramach padaczki lub zespołu otępiennego; coś jak halucynacje rzekome; spostrzeganie nieistniejących przedmiotów, ale równocześnie nie rozpatrywanie ich jako realnych (np.: w padaczce, zwiastują napad; podwójna świadomość: widzę, że występuje, wiem, że pojawia się zawsze przed atakiem)

Omamy rzekome (pseudohalucynacje) - tracą charakter zmysłowy i są podobne do wyobrażeń, są mniej żywotne, a bardziej obrazowe; rzutowanie w przestrzeń nieadekwatnych wrażeń; przy słuchowych, źródło np.: w zębie, uchu; wzrokowe - tuż przed oczami: rzutowane w nieadekwatną przestrzeń. Osoba wie, że to co widzi jest nieprawdziwe i dziwaczne. Występują przy zaburzeniach borderline, w okresach dekompensacji, przy silnym czynniku stresowym (rozstanie, porzucenie, zagrożenie); zaburzeniach narcystycznych; zaburzeniach psychopatycznych (faza dekompensacji); przy osobowości paranoidalnej.

Przy osobowości narcystycznej występuje przejście od poczucia nadzwyczajności i wyjątkowości, do poczucia bycia nikim i niczym w fazie dekompensacji.

Zaburzenia procesów myślenia

myślenie - tworzenie i przetwarzanie informacji z zewnątrz i z wewnątrz, w odniesieniu do sytuacji i celów. Są 2 podstawowe cele:

• stworzenie przesłanek

• sformułowanie wniosków, umożliwiających adekwatne funkcjonowanie

język - zbiór znaków i reguł posługiwania się nimi; służą do wypowiadania się, co z kolei służy komunikacji. Reguły językowe:

fonologiczne - jakich dźwięków używać, jak tworzyć sekwencje dźwięków mogących służyć pewnym celom.

syntaktyczne - wiązanie słowa we frazy

semantyczne - znaczenie słów

pragmatyczne - jak może być używany język w konkretnej sytuacji

Zaburzenia myślenia dzielimy na:

• Treści

1. mysli nadwartościowe

2. urojenia

3. natrętne

4. automatyzmy

• Formy

1. toku

2. struktury

• Treści

1) myślenie nadwartościowe - z systemu filozoficznego, religijnego, moralnego, stworzonych idei wierzeń, które wywierają silny wpływ na funkcjonowanie, silniejszy niż inne przekonania. Myśli mają wysokie znaczenie regulujące zachowanie. Utrzymuje ona kontakt z rzeczywistością, ale zachowuje się jednostronnie, mało elastycznie i funkcjonalnie (zach.dezadaptacyjne), np.: zachowania grupy zielonych, np.: zachowania autoprezentacyjne w każdej chwili, wygląd, atrakcyjność

2) urojenia - występują łącznie wszystkie, następujące cechy:

• fałszywość - brak odniesienia w rzeczywistości

• zawsze występują z innymi objawami psychopatologicznymi

• niezwykle silne odczucia oczywistości

• niekorygowalność, nie podlegają argumentom

• indywidualistyczny, wyobcowany społecznie charakter

Dzielimy je ze względu na :

1. stopień prawdopodobieństwa zdarzeń:

• prawdopodobne (śledzenie, podsłuchania, trucie)

• nieprawdopodobne, inaczej dziwaczne (elektryzowanie myśli, wykradanie myśli, nadawanie myśli)

1. stopień nasycenia emocjami

• syntymiczne, dostosowane i proporcjonalne

• atymiczne, ubogie i pozbawione uczuć

• katatymiczne, życzeniowo dysproporcjonalne

• paratymiczne, niedostosowane lub dysproporcjonalne

1. stopień złożoności

• proste - pojedyncze lub rozwinięte, stanowiące prostą interpretację, wyjaśnianie innych objawów, np.: omamów, zaburzeń świadomości

• paranoiczne - rozbudowane w zwarty, wewnętrznie logiczny system wzajemnie uzasadniających się, spójnych z osobowością przekonań (s,k)

• paranoidalne - niespójne w zakresie poznawczo-emocjonalno-dążeniowym, chaotyczne, dziwaczne, atymiczne i paratymiczne

• oniryczne - zmienne, bardzo intensywnie przeżywane „tu i teraz”, np.: katastrofa, koniec świata, całość przeżywania przypomina sen

1. treść

• odnoszące (...) - zmiana realnych związków chorego z otoczeniem

• oddziaływania (owładnięcia) - przeżycia chorego ulegają wpływom (lub on sam wpływa) obcych sił, oddziałujących za pośrednictwem naturalnych i nadnaturalnych sposobów

• prześladowcze - pozbawienie dóbr, godności

• zmiany osoby - zmiany cielesnej, tożsamości

• wyższości / małej wartości

3. myślenie natrętne (obsesje) - uporczywe, powracające, narzucające się osobie myśli, przymusowe, niezgodne z własnym „ja”, lecz traktowane jako własne, chory odnosi się do nich krytycznie, dostrzegając ich bezsensowność. (Kobieta myślała, że pod leżącą na ziemi gazetą są części ciała. Zakłócało to jj funkcjonowanie poza domem). Ruminacja natrętnymi myślami, dotyczy roztrząsania, wątpliwości. Występują w osobowościach obsesyjno-kompulsywnych.

4. automatyzmy psychiczne - zatracenie lub utrata wpływu

1. małe - poczucie obcości przeżyć jest mała (as if - tak jakby), niewielka depersonalizacja, osoby takie często mówią „jak gdyby”, zdystansowanie do swoich doświadczeń

2. rozwinięte - współwystępowanie poczucia obcości z omamami, halucynacjami, w różnych zaburzeniach (zespoły otępienne, zatrucia, substancje psychoaktywne); omamy równocześnie przeżywane i zdystansowanie do nich.

• Formy

• Toku myślenia:

1. spowolnienie/zahamowanie - zmniejszenie spontaniczności i ograniczenie wątków (szczeg. zespoły depresyjne), w skrajnej formie - lepkość myśli; występuje przy zaburzeniach organicznych, otępiennych, łącznie z zespołami zejściowymi po psychozach

2. przyspieszenie - zmienność i inicjowanie coraz to nowych wątków (gonitwa myśli i słowotoki); występuje przy psychozach dwubiegunowych, zespołach maniakalnych, otępiennych; zaburzenie procesu hamowania na rzecz pobudzania

3. otamowanie - pauzy w biegu myślenia, silne stany emocjonalne (lęk); zespoły organiczne, początki demencji

4. mantyzm (natłok myślenia) - wielopoziomowość i wielopłaszczyznowość myslenia, od szczegółu do ogółu, itp. W nadmierności, utrata kontroli, poczucie, bycia poddanym oddziaływaniu zewnętrznych sił; w okresie zejściowym w schizofreniach, w zespołach otępiennych

5. rozwlekłość/drobiazgowość - zaczynanie nowych wątkó i nie konynuowanie głównego, soba zapomina o tym, że coś miała powiedzieć i zacznie opowiadać na inny nieistotny temat

6. Werbigeracje - seryjne powtarzanie słów, zespół tików, przymusowe przeklinanie, zespoły obsesyjno-kompulsyjne

7. mutyzm - brak reakcji słownej, choroba wieku dziecięcego, wybiórczy (np.: w sytuacji kryzysowej - pójście do przedszkola; dziecko mówi w domu, ale nie mówi w przedszkolu) lub całkowity

8. stereotypie, perseweracje - powtórzenia

Podpunkty f),g),h) - zaburzenia języka

2. Struktury:

- zaburzenia uogólniania

• zubożenie (alogia) - mała liczba wątków, przesłanek, mała możliwość tworzenia nowych wątków, osoby mówiące zawsze na określone tematy

• konkretność - brak zdolności do myślenia abstrakcyjnego, w sytuacji klasyfikacji używa kryterium zbyt konkretnego (upośledzenia, uszkodzenia organiczne)

• wypaczanie procesu uogólniania, nadmierne włączanie - overinclusion; stosowanie nieadekwatnych do danej sytuacji uogólnień, np.: definiowanie dętki przez kołowe zamknięcie cząsteczek jonów w otworze

• typ myślenia różny od okresu rozwojowego (myślenie synkretyczne, magiczne, paralogiczne)

CZYNNOŚCI EMOCJONALNO-MOTYWACYJNE

Emocje pozostają w związkach z procesami motywacyjnymi i poznawczymi. Motywacja to problem woli, dążeń i działania.

Wyróżniamy zaburzenia:

• Nastroju

1. Obniżenie

2. Podwyższenie

3. Lęk

4. dysforia (złość)
   

• Dynamiki

1. Zobojętnienie
   

2. Spłycenie
   

3. Zubożenie
   

4. zaleganie
   

5. lepkość
   

6. chwiejność
   

7. nie trzymanie afektu
   
   
   
   

• Wysycenia

1. Syntymia
   

2. hipertymia
   

3. hipotymia
   

4. karatymia
   

5. paratymia




Nastroju

1. obniżenie nastroju

1. nastrój depresyjny - niska samoocena, np.: pod wpływem utraty ważnych źródeł oparcia, możliwości, wartości (zdrowia, wydolności, szacunku, dóbr materialnych), niska ocena własnej przeszłości, wyrzuty sumienia, porażka, brak osiągnięć, a także przyszłości. Pesymizm, nic dobrego mnie nie czeka , brak możliwości poprawy, bezradność, beznadziejność, nie ma szans na odzyskanie zdrowia; smutek, przygnębienie

2. stany depresyjno-dysforyczne - smutek przy rozdrażnieniu, nabuzowaniu, coś jak wściekłość, zniechęcenie, nieszczęście, żal. Ujemna ocena własnej pozycji, czuje się poniżona, niedoceniona, ludzie się nad nią litują. Ujemna ocena poprzedzających wydarzeń, możliwości rozwiązań. Brak poczucia winy. Nieustające piętrzące się trudności. Roszczenie.Występuje przy: uszkodzeniach mózgu, zaburzeniach osobowości.

3. nastrój dystymiczny - złe samopoczucie z zahamowaniem myślenia, pobudliwością, lękliwością oraz hipohondrycznym poczuciem wyczerpania i dolegliwości cielesnych.

2. Podwyższenie nastroju:

1. nastrój maniakalny - zawyżenie samooceny, przeszłości i przyszłości; osoba podkreśla swoje zasoby; pamiętanie głównie powodzeń, pozytywnych doświadczeń

2. nastrój euforyczny - płytkie wzmożenie nastroju, wesołkowatość zadowolenie

2

---