HIPOGLIKEMIA - NIEDOCUKRZENIE

Definicja

Hipoglikemią określamy stężenie glukozy we krwi mniejsze niż 40 mg% (2,2 mmol/l), któremu towarzyszą objawy neuroglikopenii (niedoboru glukozy w OUN) oraz aktywacji układu współczulnego. Objawy kliniczne zależą nie tylko od bezwzględnego stężenia glukozy, ale także od szybkości spadku poziomu glikemii w czasie. Jeżeli spadek ten będzie powolny to nawet poniżej 50 mg% (2,77 mmol/l) mogą nie występować żadne objawy kliniczne.

Etiopatogeneza

Przyczynami hipoglikemii mogą być :

1. niedostateczna podaż glukozy (głodzenie, brak spożycia posiłku po podaniu insuliny),

2. przedawkowanie insuliny przez chorych leczonych insuliną,

3. duży wysiłek fizyczny u chorych na cukrzycę,

4. silny bodziec stresowy u chorego na cukrzyce,

5. niedostateczne powstawanie glukozy z innych związków w procesie glukoneogenezy (upośledzenie czynności wątroby w marskości wątroby, niewydolności krążenia, niewydolność nerek, niedobór hormonów pobudzających glukoneogenezę - ACTH, kortyzol, glukagon, tyroksyna),

6. nadmierne zużycie glukozy przez tkanki (nowotwory),

7. hiperinsulinizm (insulinoma),

8. wrodzone defekty metaboliczne,

9. leki, np. doustne leki przeciwcukrzycowe, beta - blokery, salicylany,

Rozpoznanie hipoglikemii :

1. wywiad - dotyczący stosowania insuliny lub leków hipoglikemizujacych oraz ewentualnych czynników wywołujących hipoglikemię,

2. objawy kliniczne :

• neuroglikopenia : bóle głowy, stany lękowe, zaburzenia mowy, widzenia i orientacji, ogniskowe objawy neurologiczne, pobudzenie psychoruchowe, drgawki, drżenia głodowe mięśni, osłupienie, spiączka,

• aktywacja układu autonomicznego : tachykardia, wzrost ciśnienia tętniczego, zlewne poty, szerokie źrenice, hiperrefleksja,

3. oznaczenie poziomu glukozy we krwi,

4. ustalenie przyczyny hipoglikemii.

Postępowanie ratownicze i leczenie :

1. przeprowadzenie wstępnej oceny stanu chorego;

2. u chorego przytomnego z objawami hipoglikemii można podać cukier w postaci kostki cukru, cukierka, słodkiego napoju itp.;

3. u chorego nieprzytomnego ważne jest zapewnienie drożności dróg oddechowych i odpowiedniej wentylacji;

4. założenie wkłucia do dużego naczynia żylnego;

5. oznaczyć poziom glikemii za pomocą glukometru;

6. podać choremu dożylnie 50 - 100 ml 20% glukozy lub 1 mg glukagonu (podanie glukagonu nie będzie skuteczne w zwalczaniu hipoglikemii spowodowanej chorobami wątroby lub długotrwałym głodzeniem); w innych przypadkach takie postępowanie błyskawicznie znosi objawy hipoglikemii;

7. po przyjęciu do szpitala należy wykonać kontrolne oznaczenie glikemii oraz badanie moczu i inne badania laboratoryjne;

8. w izbie przyjęć chory z reguły powinien otrzymać wlew z 5 % glukozy;

9. u chorych niedożywionych i alkoholików należy oprócz glukozy podać 100 mg tiaminy (witamina B1);

10. w sytuacji braku ustępowania objawów mimo uzyskania prawidłowej glikemii należy podać kortyzol oraz przystąpić do szybkiego ustalenia etiologii hipoglikemii;

11. w przypadku występowania objawów obrzęku mózgu, należy wdrożyć leczenie przeciwobrzękowe (furosemid, deksametazon, mannitol);

12. jeżeli u chorego utrzymuje się nadal stan nieprzytomności mimo uzyskania prawidłowej glikemii, może to sugerować występowanie znacznego uszkodzenia OUN na skutek długotrwałej hipoglikemii lub organicznego uszkodzenia OUN;