Ochrona pracy - wypadki przy pracy oraz świadczenia
Ochrona pracy może być rozumiana w dwojaki sposób - albo jako ochrona interesów pracowników, obejmując wszelkie działania, które mają na celu zabezpieczenie potrzeb i interesów pracowniczych, bądź jako ochrona ludzkiej zdolności do pracy, poddawanej różnorodnym oddziaływaniom środowiska pracy, wpływającym mniej lub bardziej szkodliwie na zdrowie i zdolność do pracy zatrudnionych. Instytucja ochrony pracy obejmuje całokształt przepisów dotyczących ochrony zdrowia i życia pracowników w procesie pracy. Stworzenie warunków zapewniających tę ochronę jest jednym z podstawowych obowiązków zakładów pracy i jego kierownictwa.
Do głównych zadań kierownictwa należy organizowanie stanowisk roboczych, by były zgodne z zasadami i przepisami bhp, zapewnienie pracownikom odzieży ochronnej i sprzętu ochrony osobistej, organizowanie, przygotowanie i prowadzenie pracy w sposób zabezpieczający przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi oraz schorzeniami związanymi z warunkami pracy. Muszą również zapewnić przestrzeganie przez pracowników zasad i przepisów bhp. Na pracodawcy ciążą również inne obowiązki, określone w kodeksie pracy, takie jak: podjęcie wszelkich działań mających na celu ( w razie wypadku ) eliminację lub ograniczenie zagrożenia, udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu pracownikowi, prowadzenie rejestru wypadków przy pracy. Pracodawca ponosi wszelkie koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
Pomimo stworzenia należytych warunków pracy, może dojść do nieszczęśliwego zdarzenia jakim jest wypadek przy pracy. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy , w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie , traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Dane zdarzenie jest tylko wtedy wypadkiem przy pracy, jeżeli nastąpiło na skutek działania czynników zewnętrznych, którymi mogą być:
- urazy spowodowane działaniem elementów ruchomych, luźnych, ostrych, wystających, urządzeń i narzędzi,
- działanie energii elektrycznej,
- działania substancji chemicznej,
- urazy spowodowane potknięciem i upadkiem.
Wyróżnić można 3 rodzaje wypadków:
śmiertelny - wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku (art.6 ust.3 ustawy wypadkowej)
ciężki - wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej, lub inne uszkodzenia ciała albo rozstrój zdrowia naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy, albo trwałe zeszpecenie lub zniekształcenie ciała (art.6 ust.4 ustawy wypadkowej)
zbiorowy - wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby (art.6 ust.5 ustawy wypadkowej).
W momencie gdy dojdzie do wypadku przy pracy poszkodowany, o ile stan jego zdrowia na to pozwala, powiadamia o tym przełożonego. Obowiązek ten ma też każdy inny pracownik, który zauważył wypadek lub o zagrożeniu w zakładzie pracy zdrowia lub życia. Pracodawca udziela poszkodowanym w wypadku pomocy, zabezpiecza miejsce wypadku, powiadamia - o każdym wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora.
Pracodawca ma obowiązek ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, dokonać jego kwalifikacji prawnej oraz zastosować środki zapobiegające podobnym wypadkom w przyszłości. Okoliczności i przyczyny bada powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy w skład którego wchodzą pracownik służby BHP i Zakładowy Społeczny Inspektor Pracy. Zespół jest obowiązany:
- dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego urządzeń,
- zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,
- przesłuchać poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,
- przesłuchać świadków wypadku,
- w miarę potrzeby zasięgnąć opinii lekarza lub innych specjalistów.
Zespół sporządza nie później niż w ciągu 14 dni od uzyskania zawiadomienia o wypadku dokument o nazwie protokół powypadkowy. Na podanej stronie można znaleźć przykładowe wzory dokumentów przydatnych w sytuacji wypadku w zakładzie pracy:
Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca, niezwłocznie po jego sporządzeniu, nie później jednak niż w ciągu 5 dni od jego sporządzenia.
Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego pracownika z treścią protokołu przed jego zatwierdzeniem. Poszkodowany pracownik ma prawo zgłosić uwagi i zastrzeżenia do ustaleń protokołu, o czym zespół ma obowiązek go poinformować. Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie dostarcza poszkodowanemu, pouczając go o sposobie i trybie odwołania.
Osobie, która uległa wypadkowi zawodowemu, przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego, a pracownikowi ponadto - od pracodawcy - odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku. Poszkodowany może również dochodzić roszczeń - od osób winnych wypadku - na drodze cywilnoprawnej.
Rodzaje świadczeń powypadkowych dotyczących osoby ubezpieczonej:
1.Zasiłek chorobowy - niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową; przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru, którą stanowi kwota będąca podstawą składek na ubezpieczenie wypadkowe.
2.Świadczenie rehabilitacyjne - po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Wymiar j.w.
3.Zasiłek wyrównawczy - dla pracownika, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
4. Jednorazowe odszkodowanie - wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej pracownik doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.
5. Renta z tytułu niezdolności do pracy - dla pracownika, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
6.Renta szkoleniowa - dla pracownika, w stosunku do którego orzeczonego celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
7. Dodatek pielęgnacyjny. Osobie uprawnionej do renty z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje dodatek pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.