Nauczanie podstaw techniki w piłce siatkowej
Najistotniejszy wpływ na nauczenie się gry w piłkę siatkową mają zaangażowanie w grę oraz zdolności motoryczne. Bardzo ważnym zadaniem jest tutaj rozbudzanie i utrzymanie poczucia zadowolenia i radości z udziału w grze.
Istotnym elementem jest też prawidłowe nauczanie poszczególnych elementów techniki przez trenerów i nauczycieli. Okazuje się bowiem, iż o wiele trudniejsze jest wyeliminowanie u zawodnika złych nawyków ruchowych, niż nauczenie rówieśnika sprawnego fizycznie.
W pierwszym etapie uczenia się czynności ruchowej ćwiczący zaznajamia się z ogólnymi cechami poznawczej techniki sportowej czyli tzw. techniką uproszczoną.
W następnym etapie celem podstawowym jest w miarę poprawne - zgodne z określonym wzorem- wykonywanie czynności, tzw. techniką standardową (modelową).Kolejny etap to technika indywidualna (dostosowanie techniki do cech osoby uczącej się).
Do podstawowych czynności ruchowych, które określamy jako elementy techniki gry w piłkę siatkową zaliczamy:
Postawę siatkarską.
Sposoby poruszania się po boisku
Odbicia piłki.
Zagrywkę.
Atakowanie.
Blokowanie.
Ad. 1
Podstawa siatkarska charakteryzuje się ustawieniem nóg rozkroczno - wykrocznym na szerokości bioder (może być ustawienie rozkroczne). Nogą zakroczną jest noga od strony zamierzonego kierunku podania piłki. Kończyny dolne nieznacznie ugięte w stawach skokowych, kolanowych i biodrowych, a tułów lekko pochylony (prawie wyprostowany). Ciężar ciała rozłożony równomiernie na obie stopy. Kończyny górne ugięte w stawach łokciowych, ułożone blisko tułowia, dłonie na wysokości klatki piersiowej i czym niższa postawa tym większe ugięcie kończyn dolnych i pochylenie tułowia, oraz ustawienie stóp w nieco większym wykroku.
Ćwiczenia:
Można zaproponować dzieciom ustawienie stóp razem, następnie prawą nogę postawić na piętę, przekręcić ją w prawo, teraz podnieść piętę i obrócić równolegle do nogi lewej. Nogi ugiąć we wszystkich stawach i dołączyć ręce.
Zabawa „Czaty siatkarskie” z przyjęciem postaw siatkarskich.
Ad. 2
2.1 Sposoby naturalne
a) Chód
b) Bieg
c) Wyskok
2.2 Sposoby specjalistyczne
a) Krok odstawno-dostawny
Ważne jest, aby stopy się nie łączyły i ostateczne ustawienie stopy kierunkowej było na krawędzi przyśrodkowej.
Ćwiczenia:
Przesuwanie po podłodze koła hula-hop trzymanego w rękach, tyłem bokiem, przodem (do kółka możemy włożyć piłkę i ją toczyć).
Przesuwnie się wzdłuż siatki pilnując dłońmi określonej linii kwadratów.
b) Krok skrzyżny
Stojąc w pozycji siatkarskiej, skrzyżnie przenosimy nogę dalszą (jej stopa skierowana jest równolegle do kierunku ruchu), a następnie dostawiamy nogę kierunkową, aby znaleźć się w rozkroku.
Ćwiczenie:
Dwie osoby stoją w odległości 2-3 metrów od siebie z antenkami w dłoni. Atenki końcem spoczywają na parkiecie, twarze dzieci skierowane do siebie. Na sygnał puszczamy swoją antenkę i łapiemy drugą poruszając się krokiem skrzyżnym.
|○--->
<---○|
2.3 Wypad
Należy wykonać duży krok w dowolnym kierunku z przeniesieniem ciężaru ciała na nogę wykroczną.
Ćwiczenie:
Jedna z zawodniczek trzyma antenkę w ręce opartą o podłoże na sygnał wypuszcza ją, a druga zawodniczka łapie antenkę wykonując wypad.
2.4 Zwód
Pierwszy nieduży krok dojścia wykonujemy skośnie w kierunku przeciwnym do miejsca ataku (np. pierwszy krok w lewo rozpoczyna noga lewa). Drugi krok jest właściwym do miejsca ataku, po czym następuje krok trzeci, tzw. doskok.
Ćwiczenie:
Omijanie ustawionej przeszkody lub zawodniczki.
2.5 Doskok
Fazę lądowania należy rozpocząć od pięty i obniżyć środek ciężkości, następnie przenieść ciężar ciała na śródstopie i palce po czym przez dynamiczny wyprost kończyn dolnych wyskoczyć pionowo w górę. Jeśli doskok jest wykonany przy ataku to dodatkowo noga kierunkowa (u praworęcznych jest to noga lewa) skręcona jest do środka.
Ćwiczenia:
Na podłodze leżą kółka „hula hop”. Bawimy się w berka ze wskoczeniem do kółka tylko nogą kierunkową.
Zeskok z jednej części skrzyni prawą nogą dostawiając lewą(leworęczni odwrotnie).
2.6 Pad
Wyróżniamy następujące rodzaje padów:
a) Przodem
Pad przodem wykonywany jest na mocno ugiętych nogach z wychyleniem tułowia w kierunku lotu piłki i równoczesnym dynamicznym wyprostem kończyn dolnych. Kontakt z piłką może być jednorącz (stroną grzbietową dłoni), lub oburącz (sposobem dolnym). Po odbiciu piłki następuje amortyzacja upadku ciała przez ugięcie kończyn górnych.
Ćwiczenia:
Na materacu stoimy na kolanach i robimy kołyskę amortyzując upadek rękoma.
Podpór przodem, koleżanka przytrzymuje jedną nogę i lekko popycha do przodu. Zawodniczka schodzi na klatkę piersiową i rękoma przesuwa się do przodu.
b) Bokiem
Przy tym padzie wykonujemy nieduży wykrok w kierunku piłki, a następnie przenosimy ciężar ciała na nogę wykroczną, z równoczesnym skrętem stopy do ułożenia bocznego. Tułów przenosimy nisko i równolegle do podłoża, a kierunkową kończynę górną (przy odbiciu jednorącz) prowadzimy w górę po osi ciała. Po dynamicznym wyproście nogi wykrocznej oraz kończyny górnej następuje kontakt z piłka nasadą dłoni lub częścią przydłoniową przedramienia. Upadek powinien nastąpić na biodro i bark z możliwością wykonania przewrotu przez bark przeciwny.
Ćwiczenia:
Leżenie przewrotne i przekładamy nogi z prawej i lewej strony głowy.
Stoimy w dwójkach naprzeciw siebie. Zawodnik wykonujący ćwiczenie trzyma szarfę w prawej ręce. Kolega lekko przytrzymuje szarfę pociągając ją do siebie. Wykonujący ćwiczenie podpiera się lewą ręką i przechodzi na udo i pośladek(biodro) z dynamicznym wyprostem nogi wykrocznej. Możemy wykonać przewrót przez przeciwny bark.
c) Tyłem
Po wytrąceniu równowagi tułów pochylamy w przód, tworząc tzw. ,,koci grzbiet”. Kontakt plecami z podłożem przebiega poprzez część krzyżową i lędźwiową. Pad możemy zakończyć „kołyską” lub przewrotem przez bark.
Ćwiczenie:
„Kołyska” na liniach boiska ze skrętem stopy lub bez skrętu.
2.7 Rzut siatkarski
Można go wykonać z miejsca lub rozbiegu. Faza odbicia do rzutu odbywa się z pozycji rozkroczno - wykrocznej, przy obniżonej sylwetce ciała. Upadek następuje na dłonie. Kończyny górne wykonują amortyzacje i przechodzimy na klatkę piersiową wyginając tułów do tyłu.
Ćwiczenie:
Zawodniczka staje przy materacu i z niskiej pozycji wykonuje rzut na materac przesuwając się z nim do przodu.
Ad 3. Odbicia piłki
a) Odbicia piłki sposobem górnym
Przyjmujemy pozycję wykroczną z rozstawionymi stopami na szerokość bioder, nogi ugięte we wszystkich stawach, tułów pochylony lekko do przodu, wzrok skierowany na piłkę. Dłonie ułożone są w koszyczek, odchylone w kierunku grzbietowym o luźno rozstawionych palcach. Kciuki odchylone w dół i do tyłu. Kontakt z piłką następuje najpierw opuszkami palców około 15-25 cm nad twarzą. Ramiona ugięte w łokciach pod kątem około 90 stopni i skręceniem przedramion blisko tułowia nieco na zewnątrz. Podanie piłki rozpoczyna się od wyprostu nóg w kolanach, kontakt palców z piłką następuje w drugie połowie fazy wyprostu. W trakcie odbicia ramiona tylko częściowo prostują się w łokciach. Piłka po prawidłowym podaniu nie obraca się, a jej lot winien być prawie pionowym opadaniem.
METODYKA NAUCZANIA
Pokaz i objaśnienie.
Ćwiczenia ukierunkowane-przygotowujące (są to ćwiczenia, w których struktura ruchu jest bardzo zbliżona do właściwego odbicia)
Odbicia nad sobą.
Odbicia o ścianę.
Odbicia piłki dorzuconej przez partnera.
Odbicia w parach z zachowaniem dużej ciągłości.
Ćwiczenia, w których wymuszamy odbicie na różną odległość.
Ćwiczenia wymuszające odbicie po przemieszczeniu i w „deficycie czasu”.
Ćwiczenia wymuszające zmianę kierunku lotu piłki.
Odbicia sposobem oburącz w tył.
Odbicie jednorącz.
Odbicie w postawie o zachwianej równowadze.
Ćwiczenia doskonalące odbicia sposobem oburącz górą- w tym ćwiczenia na podzielność uwagi.
Ćwiczenia:
Stajemy twarzą do ściany w pozycji wykrocznej. Układamy piłkę w „koszyczek” (dłonie w wygięciu grzbietowym) nad twarzą, a łokcie dotykają ściany. Łokcie oddalone są od siebie na około 40 cm (zależy od długości ramion) i wyrzucamy piłkę nadgarstkami nad sobą na około 30 cm i znowu łapiemy dotykając łokciami ściany.
Siedzimy na ławeczce, wstając wyrzucamy piłkę nad sobą, a siadając łapiemy w „koszyczek”
b) Odbicia piłki sposobem oburącz dolnym
Stopy w ustawieniu rozkroczno - wykrocznym co najmniej na szerokość bioder. Nogi ugięte we wszystkich stawach, tułów pochylony do przodu, aby przedramiona wychodziły poza pole postawy. Dłoń jednej ręki obejmuje dłoń drugiej, kciuki ułożone równolegle. Odbicie następuje wewnętrznymi powierzchniami przedramion, bliżej nadgarstków. Praca ramion, w trakcie podania odbywa się wyłącznie w stawach biodrowych. Gdy piłka dolatuje wykonujemy wyprost kończyn dolnych, a odbicie następuje w połowie fazy wyprostu. Odbicie powinno odbyć się w miejscu, lub z tendencją pójścia do przodu. Piłka przyjmowana jest mniej więcej na wysokości bioder.
METODYKA NAUCZANIA
Pokaz i objaśnienie.
Ćwiczenia ukierunkowane-przygotowujące (są to ćwiczenia, w których struktura ruchu jest bardzo zbliżona do właściwego odbicia)
Odbicia nad sobą.
Odbicia o ścianę.
Odbicia piłki dorzuconej przez partnera.
Odbicia w parach z zachowaniem dużej ciągłości.
Ćwiczenia, w których wymuszamy odbicie na różną odległość.
Ćwiczenia wymuszające odbicie po przemieszczeniu i w „deficycie czasu”.
Ćwiczenia wymuszające zmianę kierunku lotu piłki.
Odbicia piłek lecących z dużą szybkością - obrona i przyjęcie zagrywki.
Odbicie jednorącz.
Odbicia w postawie o zachwianej równowadze.
Ćwiczenia doskonalące odbicie sposobem oburącz dołem.
Ćwiczenia:
Piłka zawieszona na wysokości bioder w siatce. Zawodniczka przyjmuje pozycję do odbicia sposobem dolnym i lekkim ruchem rąk podbija piłkę prostując nogi.
W dwójkach: Zawodniczka trzyma piłkę w wyprostowanych rękach przed sobą w ustawieniu do odbicia dołem. Wypuszcza ją z rąk i po koźle obniżając środek ciężkości odbija do koleżanki (ważne, aby piłka była wypuszczana z dłoni, a nie uderzona o podłoże).
Ad 4. Zagrywka
a) Zagrywka dolna
Stoimy przodem do siatki, nogi rozstawione na szerokość bioder, noga przeciwna do ręki zagrywającej wysunięta do przodu. Nogi ugięte w stawach kolanowych , ciężar ciała równomiernie rozłożony na obie nogi. Piłkę trzymamy na lewej dłoni przesuniętej w prawo. W momencie podrzutu piłki następuje odmach ramienia zagrywającego do tyłu i obniżenie postawy. Ramię uderzające wykonuje ruch wahadłowy i uderzenie piłki dłonią. Towarzyszyć temu powinna wyprostna praca nóg.
METODYKA NAUCZANIA
Pokaz i objaśnienie.
Ćwiczenia ukierunkowane - wprowadzające.
Uderzenie piłki w dal bez siatki.
Uderzenie ponad siatką.
Doskonalenie zagrywki po sygnale dźwiękowym.
Ćwiczenia:
Siadamy na prawą piętę, lewa noga oparta z przodu na stopie. Piłka leży z prawej strony i wstając do klęku wyrzucamy piłkę z podłoża do gór(leworęczni odwrotnie).
Przyjmujemy pozycję do zagrywki dołem i zagrywamy piłkę po kożle. Piłkę puszczamy z lewej ręki przesuniętej w prawą stronę.
b) Zagrywka tenisowa
Przy zagrywce tenisowej stoimy w lekkim wykroku. Noga zakroczna odpowiada ręce zagrywającej. Ręka uderzająca jest ugięta w łokciu i znajduje się za głową. Piłka trzymana jest z przodu i podrzucona do góry, aby uderzenie odbyło się w najwyższym punkcie zasięgu kończyny górnej. Równocześnie z podrzutem piłki wykonujemy zamach ręki uderzającej górę w tył wraz z wygięciem tułowia w tył. Ciężar ciała przenosimy na nogę zakroczną. Uderzenie następuje przez wyprost tułowia i przeniesienie ciężaru ciała na nogę zakroczną. Piłkę uderzamy całą dłonią o palcach luźno zwartych, wyprostowanych ramieniem.
METODYKA NAUCZANIA
Pokaz i objaśnienie.
Ćwiczenia ukierunkowane - przygotowujące.
Nauka podrzutu piłki.
Nauka uderzenia piłki.
Uderzenie piłki po podrzucie.
Wykonanie zagrywki ponad siatką z próbą trafienia w wyznaczony cel lub strefę boiska.
Nauka zagrywki tenisowej szybującej.
Nauka zagrywki w wyskoku.
Ćwiczenia:
Stoimy na podwyższeniu i trzymamy piłkę na wysokości wyciągniętej reki zawodniczki. Koleżanka układa rękę z tyłu i wykonuje uderzenie.
Uderzenie piłki zawieszonej na sznurku lub w siatce.
Ad 5. Atak- może być wykonywany na trzy sposoby jako:
a) Zbicie tenisowe
Ćwiczący ustawia się około 3,5m od siatki i 1/2 m poza linią boczną. Praworęczny zaczyna prawą nogą mały krok kierunkowy, drugi jest szybki i dłuższy w kierunku gdzie ma być atak. W trzecim kroku następuje obniżenie środka ciężkości, a ręce są w tylnym zamachu. Ćwiczący wykonuje odbicie w górę przez postawienie prawej nogi i dołączenie lewej lekko skręconej do środka. Odbicie następuje przez pięty, a następnie śródstopie i palce. W fazie najwyższego wzlotu ciało zawodnika ułożone jest w postaci łuku napiętego.
Uderzenie piłki rozpoczyna się przez szybki skłon tułowia do przodu z jednoczesnym opuszczeniem w dół ręki niebiorącej udziału w uderzeniu. Piłkę uderzamy całą dłonią, ręka jest wyprostowana, ale nieusztywniona.
b) Plasing
Plasowanie jest to lekkie, kierunkowe uderzenie piłki na pole przeciwnika. Przy plasowaniu kierunek lotu piłki nadaje nadgarstek. Piłka spada po łuku.
c) Kiwnięcie
Kiwnięcie jest to przerzucenie piłki w wyskoku w miejsce najsłabiej bronione przez przeciwnika. Piłka jest kierowana z góry w dół przez ruch w stawie barkowym wyprostowanego ramienia ze zgięciem dłoniowym nadgarstka.
METODYKA NAUCZANIA
Pokaz i objaśnienie.
Ćwiczenia ukierunkowane.
Nauka rozbiegu zakończonego doskokiem, wyskok w górę i lądowanie.
Nauka uderzenia piłki.
Ćwiczenia synchronizacji rozbiegu z torem lotu wystawionej piłki.
Kierowanie piłką poprzez pracę nadgarstka i ramienia.
Ćwiczenia różnych form ataku.
Ćwiczenia uwzględniające tempo wykonania ataku.
Ćwiczenia:
Zawieszamy siatkę na wysokości klatki piersiowej lub trochę niżej. Stajemy twarzą do niej i trzymamy piłkę na wyprostowanej lewej ręce (lewą rękę można oprzeć łokciem o siatkę), prawą przygotowujemy do uderzenia(ramię przy uchu, przedramię z tyłu). Uderzamy piłkę całą dłonią pracując mocno nadgarstkiem, starając się nie dotykać uderzającą ręką siatki.
Dojście do ataku na gumę do grania, która jest trzymana około 60-100cm od siatki przez dwie zawodniczki na kostkach. Osoba atakująca wykonuje dojście z nogą kierunkową na gumę bliższą siatki i wykonuje wyskok do góry lądując w obrębie gumy.
Piłkę zawieszamy na sznurku lub gumie. Zawodniczka wykonuje dojście do ataku i uderza piłkę z przodu w najwyższym punkcie. Nauczyciel kontroluje poprawność całego ćwiczenia.
Ad 6. Zastawienie (blok)
Zawodnik znajduje się w postawie wysokiej z rękoma przygotowanymi i dłońmi na wysokości głowy. Dłonie tworzą szczelną płaszczyznę, palce szeroko rozstawione, a dłonie są przedłużeniem przedramion. W chwili zetknięcia z piłką wykonujemy ruch z góry w dół przez zgięcie w stawach nadgarstkowych.
METODYKA NAUCZANIA
Pokaz i objaśnienie.
Ćwiczenia ukierunkowane - przygotowujące.
Nauka pracy ramion.
Pokaz i ćwiczenia na umiejętność operowania płaszczyzną bloku.
Blok pojedynczy - ćwiczenia nauczające wyczucia tempa bloku.
Nauka sposobów przemieszczania się w bloku.
Ćwiczenia bloku grupowego.
Ćwiczenia doskonalące blok (przy założeniu blokujemy „każdy swego” lub „z przekazaniem”).
Ćwiczenia:
Siatka zawieszona na wysokości przedramion. Zawodniczka układając prawidłowo nadgarstki blokuje piłkę, pracując nadgarstkami, dorzucaną przez koleżankę stojącą z drugiej strony siatki.
Jw. lecz wykonujemy wyskok.( Możemy podwyższyć siatkę i tak samo uczyć bloku podwójnego stawiając dwie zawodniczki obok siebie)
Rysowanie kredą na przygotowanej deseczce znaków, aby wymusić dłuższe zawieszenie w powietrzu (deskę możemy trzymać nad siatką stojąc na podwyższeniu).
Piśmiennictwo:
Adamczyk S., Uzarowicz J.,Zagórski B. Piłka siatkowa. Kraków 1989,AWF.
Buchholz M., Książek J., Kobrzyński W., Wnorowski K. Piłka siatkowa. Gdańsk 1991,AWF.
Grządziel G. Ljach W. J. Piłka siatkowa. Warszawa 2000,COS.
Uzarowicz J. Siatkówka. Kraków 1998,AWF.
Uzarowicz J., Zdebska H. Piłka siatkowa. Warszawa 1998.COS.
Papageorgiou A., Spitzlej W., Piłka siatkowa. Wrocław 1999. Oficyna Wydawnicza Marshal Polska.
Zatyrasz Z., Piasecki L. Piłka siatkowa. Szczecin 2001.ZUPiW Jacek Plewnia.