1.Przedmiot, dziedziny i podejścia badawcze socjologii kultury

2.Symbol, znaczenie, mowa

Pawełczyńska, Czas i przestrzeń, a formy poznania świata

2 modele poznania:

▪ analityczno-logiczny

(psych klasyczna- spostrzeżenia łączą się mech przez skojarzenie asocjacjonizm; przedmiot analizy: eksperymentalnie obserwowalne zachowania i mech bodziec- reakcja)

▪ intuicyjno-syntetyczny

(psych całości- poznanie to rozumienie os ludzkiej- całości; dysocjacja- zdolność do radykalnej i błyskawicznej selekcji, podst postrzegania i rozumienia)

Model analityczno-logiczny

▪ zw z półkulą lewą- myślenie logiczne, zdolności analizy, mowy

▪ Świat poznawany w sposób sys i stopniowy, dzięki kumulacji wysiłków pokoleń

▪ droga poznawania świata: koncentracja na wybranym zj, uchwycenie max l el, indukcja twierdzenia ogran do bad przedm

▪ dzięki formułom logicznym klasyfikuje zgromadzone fakty, liczy je i mierzy

▪ wiedza ludzka tą drogą stale się poszerza i kumuluje

▪ człowiek współczesny kontynuatorem poszerzającym lub uściślającym wiedze

▪ czas i przestrzeń- kat metodologiczne umysłu, niezbędne do precyzyjnego opisu zj

▪ Fazy przyrostu wiedzy o świecie:

- coraz większy obszar zj, których wiedza dot

-dzieli je na coraz liczniejsze el

-może coraz dokładniej liczyć i mierzyć wydzielone el

-ustala dokładniejsze sys i ich relacje współwystępowania, zależności

▪ kierunki, kształtowania wizji świata:

a) świat- zbiór faktów obserwowalnych empirycznie, poznawalność i zdeterminowanie zj, wiedza ludzka może osiągnąć precyzje, potwierdzenie przez praktykę wiedzy teoretycznej- wizja świata homocentryczna- człowiek siłą sprawczą

b) im mniej zj mają cech wspólnych już znanym, tym mniej wyraźniej rysują się w ludzkiej świadomości- piramida wiedzy

▪ mogą funkcjonować oderwane od poznającego umysłu przekazy kult

▪ wizja deterministyczna i mech, ludzka działalność podporz przyśpieszaniu postępu

Model intuicyjno-syntetyczny

▪ zw z prawą półkula- prawa- poznanie syntetyczne, intuicja, telepatia, uczucia

▪ świat nie do końca poznawalny

▪ wiedza o świecie nie daje władzy nad innymi, pomaga we władzy nad sobą

▪ by poznać świat należy go zrozumieć, poznać formę, postać, rytm, dostrzec analogie między kat- 1 do głębi poznane zj prowadzi do pełnego rozumienia różnych przejawów świata

▪ poznanie i rozumienie przez całościowy ogląd świata, dzięki intuicji

- wg Kartezjusza- 1z form działania ludzkiego intelektu, poznajemy prawdy proste, z których można dedukować og i abstrakcyjne

- wg Bergsona- przeciwieństwo intelektu, człowiek wnika w życie, wnętrze istoty rzeczy, daje prawdziwy ogląd rzeczywis

- wg Husserla- zdolność bezpośr ujmowania tego, co oczywiste, podst źródło poznania, dostarcza przesłanek rozumowaniu

- i. racjonalną (pozwala zrozumieć zj w jego konkretności) oraz i. irracjonalną (przeżywana w aktach uczuciowych)

Czasoprzestrzeń i motywacje dążeń poznawczyc

m. analityczno- logiczny	m. intuicyjny
Rozbudowany mechanicznie, dzięki konstrukcji mózgów elektronowych, którymi mógł posługiwać się każdy przeciętnie zdolny człowiek	W postaci uczuciowej wskazuje na możliwości poznawcze przeżyć mistycznych dostępnych tylko ludziom nielicznym, wyjątkowo obdarzonym
„mędrca szkiełko i oko”	„wiara i czucie”
Doznawany jako zespół elementów	Doznawany jako całość
Poznawalny przez kumulacje wiedzy, grupę ludzi	Poznawalny indywidualnie- nie trzeba się zrzeszać
Czas metryczny, f-cje: instrument opisu i kontroli procesów produkcji syst., licznik godz ludzkiego życia, kategoria intersubiektywnego opisu….	Czł. zyskuje świadomość samego siebie
Celem- jest zdobycie wiedzy i przekazanie go innym	Trudny do przekazania
Im wizja bardziej precyzyjna, tym bardziej przydatna w zastosowaniach praktycznych- utylitarny opis wszechświata	Nieutylitarny

Wykład 3

1. Kłoskowska; Kultura 3 układów

Ukł kultury- el kult społ, bezpośr rama realizacji kultury symbolicznej.

Społeczeństwa pierwotne

▪ Kluckhom- skłonność el do hipertrofi- dysfunkcjonalność tych el w niektórych typach społeczeństw, przy niedorozwoju innych dziedzin

▪ Cechy:

-nieformalny char kultury symbolicznej= brak rozgraniczenia dziedzin kultury, włączenie symbol czynności w obręb codziennych zachowań; przemieszczanie i zazębianie się kat kultury

-pansemiotyzm- (społeczeństwa o dominacji pierwszego ukł kultury), plemię Bororo- wierzenia i codzienne obyczaje mieszają się; kultura europ Średniowiecza- ogran wiedzy empirycznej towarzyszyła inna wiedza o przedm

-bezpośr formy komunikowania- życie symbol realizuje się w bezpośr kontakcie nad i odbiorcy, współodbiorców kultury, ściśle zlokalizowane, zawarte w teraźniejszości

▪ Wersje kultury pierwszego układu:

1. Mało liczne 2. ludowe społeczności lok 3. małe gr i kręgi rozwiniętych społeczeństw zł

Cechy 2 układu kultury:

- wędrowna, zinstytucjonalizowana popularyzacja sztuki i wiedzy

- instytucje kościelne- formalizacja ról i stos w pr komunikowania, włączanie lokalnych ogniw w hierarchiczny sys organizacji kultury

- instytucje oświatowe, szkoły parafialne, katedralne i uniwersytety

Kultura ludowa- wyłączność styczności bezpośr, dominacja nieformalnych nad formalnymi- 1 ukł; ponadczasowy -> rośnie rola 2, instytucjonalnego ukł; polifiletyczny -> 3 ukł za pośr znaków ikonicznych, kat techn, ekon(zw ze wzrostem wydajności pracy i potrzebą rozwoju więzi organ), demogr(wzrost liczebności); czynniki szczegółowe: postęp oświaty, demokratyzacja, usprawnienie transportu, wynalazki; pośredni kontakt nadawcy i odbiorcy; homogenizacja treści.

Manheim 3 typy homogenizacji:

▪ mech- bezpośr zestawienie obok lub w następstwie czasowym treści różnego char i poz; w programie radia i tv; pol na zmieszaniu poz i gat z pkt widzenia całej zawartości kanału; przekazy odgran ramami- czyste formy zróżn kultury symbol

▪ wulgaryzująca- wprowadzenie zmian upraszczających w obrębie tekstu komunikowania; w sztuce potępiana, w nauce popularyzacją; można ją odrzucić lub przyjąć

▪ immanentna- odn do wysokiej kultury, organiczne powiązanie atrakcyjnych wątków fabularnych; pol na wew spójni motywów zdolnych przemówić do odbiorców; różne poz estetyczne i intelektualne; powstanie zw z wczesną fazą demokratyzacji kultury.

Filipiak, Socjologia kultury, str. 124- 129 (o wartościach)

Podst koncepcje wart:

1.platońska: byty, idee

2. przedm: obiektywiści; rzeczy/ zespoły rzeczy

3.podm: subiektywiści; funkcje ludzkiej percepcji

Thomas, Znaniecki: wartość- wszystko, co jest potencjalnym przedm ludzkich dążeń i działań

Szczepański: dowolny przedm mat/ idealny, idea/ instytucja, przedm rzeczywisty/ wyimaginowany, w stos do którego jedn/ zbiorowości przyjm postawę szacunku, przypisują ważną rolę, dążenie do jego osiągnięcia jako przymus

Ossowski:

▪ odczuwane: atrakcyjne emocjonalnie

▪ uznawane: przedm posiadający wart obiektywną

Współistnienie stwarza w świadomości sytuacje:

1.


przedm uznawane jako wart i tak odczuwane

2. wart uznawane, ale nieodczuwane

3. wart odczuwane, ale nieuznawane

▪ uroczyste: ideały, na rzecz których człowiek gotowy poświęcić inne wart; mocne zabarwienie uczuciowe; poj się w syt nadzwyczajnych, nagłych

▪ codzienne: kierują postęp, nadają sens życiu; zw z codziennym bytem- prywatny char, jakość kontaktów międzyludzkich

Rokeach: wart zinternalizowane krzyżują się, współistnieją w osobowości; jedne dominują, inne przytłumione Socjologowie wyróżniają wartości:

▪ podst: mniejszy/ większy wachlarz uświadam i akcept przez większość-> consensus, dialog, kooperacja

▪ autoteliczne: nie wymagają dod uzasadn; wartość sama w sobie

▪ instrumentalne: służą osiąganiu innych, bardziej cenionych wart

Kryteria przedm:

1.poznawcze: zdobywanie wiedzy, umiejętności, kwalif, realizacja zainteresowań

2.moralne: kryt postępow- sys własnych przekonań

3.emocjonalne: doznawanie silnych przeżyć, bez wzgl na char

4.prestiżowe: ocenianie przedm z pkt widzenia pozycji i znaczenia w hierarchii społ

5.przyjemnościowe: + znak emo wyzn przez ich realizację

6.mat: konsumpcyjny styl życia, korzyści mat, dobrobyt

7.społ: wartościujące nastawienie do innych i ukł przez nich tw, do relacji jakie łączą jedn z innymi

Nowak: ukl społ, do których człowiek nal, koncentryczne kręgi

WYKŁAD 4

M. Golka Socjologia kultury

ROZDZ. III

Czynniki społ-kult a osobowość 

Osobowość org cech wew przez które człowiek dośw i reaguje na świat i siebie; zaczyna się od dzieciństwa i trwa przez pr socjalizacji i internalizacji wartości, kszt ją życie społ-kult.

Osobowość ukł stałych cech i mech wew, zdeterminowane czynnikami nat (gen, klimat, fizjograficznymi), społ- kult (socjalizacja, proc. nabywania kultury, tradycja ) i indywidualnymi, regulują zachowanie w aspektach emocjonalnych, intelektualnych, wolicjonalnych i behawioralnych; środek adaptacyjny służy dostos człowieka do śr nat i społ- kult, w którym musi żyć.

3 czynniki współokreślające osobowość:

1. biogenne 2. socjogenne 3. psychogenne- indywidualna skł do oddział jedn na osobowość

- na osob wpływają wymieszane i retuszujące się czynniki (gen, społ-kult)

- osob zl z wielu składników, bardziej determinowane przez jakiś czynnik niż pozostałe 

Parsons-  sys osobowości nal do og sys działań (obok sys kultury, społ, organizmu), kombinacja potrzeb, ról i oczekiwań; funkcje osiągania celów, wyzn przez org, życie społ i kulturę.

Składniki osobowości (kultura zawarta osobowości):

potrzeby, mechanizmy obronne, temperament, zdolności, char, cele życiowe, wartości, zainteresowania, obraz świata i własnej os, wzory zachowań, postawy.

Wartości -własności obiektów, istnieją w relacji do podm i jego zapotrzebowania; to, co cenne dla człowieka, pożądane, co zaspokaja potrzeby; pochodna czynników społ- kult; mogą wpływać na zachowania

Ossowski wartości uznawane/deklarowane i odczuwane; Kłoskowska: realizowane/wpływające na zachowania

Zainteresowania - nastawienie poznawcze nacechowane + emocjami, wpł na zachowania jedn, ukier i selekcjonujące dalsze pr poznawcze; wpływa na interakcje społ; zw z wartościami; w powstawaniu-  rola przyczyn nat, czynniki społ- kult i indywidualne

Wzory zachowań - tkwią w osobowości, sprawiają,  że czynności nie są dowolne, lecz okr i char dla danego społeczeństwa, kat ludzi; różny stopień obowiązywania; internalizacja wzorów zachowań (wyglądu, myślenia, reakcji emocjonalnych) jest trudna bo jedn ma odmienne wyobrażenia od wychowawców

- przeciętne- nieuświadamiane, nawykowe;

- idealne pozytywne- negatywne- wyraźnie uświadamiane, obecne w kanonach;

- przymusowe- preferowane, - typowe, - alternatywne

Postawa - Thomas, Znaniecki: indywidualny odpowiednik wartości o char społ; gł wyraz osobowości; obejmuje motywy, predyspozycje, cele działania, nastawienia; zawiera:

▪ aspekt afektywno- oceniający, emocja, której tow + lub - oceny obiektu

▪ przekonania, wiedzę o cechach obiektu

▪ jest dyspozycją do zachowania wobec obiektu

Nowak: og trwałych dyspozycji do reagowania, oceniania i zachowania wobec obiektu; skutek uczenia się, dośw, podatności na manipulacje, pozycji społ, poczucia tożsamości; łatwiej utrwalane niż zmieniane

Powstanie osobowości

▪ w chwili narodzin nie istnieje, kształtowanie od wczesnego dzieciństwa

▪ świadome i nieświadome oddziaływania społ- kult na dziecko kształtują osob po ur

▪ stopniowo, trwa w ciągu pr socjalizacji internalizacji wartości, kszt postaw

▪ pr mniej intensywny po 25l- osob prawie ukształt

▪ mogą ją zmienić silne przeżycia, traumatyczne wydarzenia

▪ rola innych ludzi i kultury- otacza jedn pośr i bezpośr- środowisko życia

▪ dominanty środowiskowe- os, instytucje, wytwory kult, poj wydarzenia, o silniejszym wpływie

Ruth Benedict- osobowość kulturą przeniesioną na poz jedn

Mead- obiekt dla samej siebie, podm i przedm; tw przez dośw samego siebie; warunek powst- kontakty z innymi

konc Maslow - Człowiek staje się sobą przez samoaktualizację

konc Erikson - Rozwój osob jedn- realizacją gen uwarun planu zmian osob; kształt- wynik zderzenia lub koordynacji własnych oczekiwań, wyobrażeń o sobie i świecie, z wymaganiami społ.

Trudności z tw typologii osobowości wyn z:

▪ wielości skł osobowości

▪ różnorodności i niepowtarzalności ludzi

▪ uniwersalności pewnych cech

▪ unifikująco- różnicującego działania życia społ i kultury

3 warstwy osob:

1. indywidualne i niepowtarzalne- psychologia indywidualna- Adler- nie ma typowych osob, każda odmienna, inne dośw

2. uniwersalne- uniwersalność cech w obrębie gat

3. wspólne poszczególnym zbiorowościom

Konc Kardiner osobowości podst (podłoże wartości wspólnych dla członków zbiorowości)

konc. Linton osobowości modalnych (najczęściej stat wyst w danej zbiorowości) i osobowości statusowych (wynik socjalizacji w kat społ)

Konc char narodowego- sys wartości, przekonań, wzorów zachowań wyraźny u przedstawicieli danego narodu, różniący ich; efekt położenia geogr,  historii, tradycji, nie krwi; odmienne cechy osob- wynik odmiennych pr wych

Jung -  introwertycy, nastawieni na świat wew, - ekstrawertycy, na zew

Pawłow -  typ artysty, przyjm rzeczywistość bezpośr, przez obserwację, - typ myśliciela, pojmujący rzeczywistość abstrakcyjnie, przez znaki

Akiskal -  dystymicy usposobienie refleksyjne, skrupulatni, niemiejący przeżywać  przyjemności, -  hipertymicy, pogodni, fantaści, pewni siebie, wylewni

Typy konsumpcyjne McKennell:

1. zdobywcy 2. cierpiętnicy 3. aspiranci 4.frustraci

Klasyczne typologie w socjo:

Znaniecki- osob- wynik oddział kręgów wychow (rodzina, praca, rówieśnicy)

1. ludzie dobrze wychowani- przez rodzinę i szkołę, dobre przygotowanie, niechęć do innowacji, samowystarczalność duchowa, uznanie hierarchii społ, bezproduktywność aksjologiczna

2. pracy- przez warsztat, fabrykę, gospodarstwo; nikła refleksyjność, dostos do innych, powielanie czynności, chęć awansu ekon i finansowego

3. zabawy- przez rówieśników, chęć zaspokajania przyjemności, życie- zabawa,  dążenie do ekspansji, łatwość przewodzenia i bycia podwładnym

4. zboczeńcy- w nietypowych warunkach, niedostos do danej kultury i warunków życia społ, życie- teren walki (podnormalni- przestępcy; nadnormalni- twórcze jedn) 

Riesman: 3 charaktery społ w odmiennych sytuacjach

1.człowiek sterowany tradycją- konformizm, przestrzeganie norm, , wyznacznik zachowań- lęk przed wstydem

2. wewnątrzsterowny- ekspansywność, inicjatywa, poczucie winy przy niespełnianiu własnych oczekiwań

3.zewnątrzsterowny- mała pewność siebie, potrzeba afirmacji, zwracanie uwagi na przekonania innych, wyznacznik postępowania- poczucie niepokoju czy jest akceptowany; najbardziej powszechny

Tożsamość- Erikson; dot relacji z samym sobą i światem zew: innymi i kulturą; swoiste samookr się- cech podmiotowości oraz przedmiotowości; kim jestem?; char procesualny- wytw, przekszt, podtrzymywana

▪ jednostkowa- czym jest ja?, poczucie siebie, odrębności, spójności i ciągłości, zl z samowiedzy jedn (cechy biol, fiz, biograf, społ), samoocena, przekonania o stos kryteriach ocen, wiedza o swoich cechach osob, sys wartości

▪ społeczna- cechy przypisywane jedn przez innych; tworzą ją inni, przekszt i narzucają w interakcji; silnie uzal od char struktury społ

▪ zbiorowa- dot różnych gr lub ich powiązań: narodów, gr etnicznych, kl społ, generacji, płci; poczucie my wobec samych siebie innych gr, odbicie w świadomości społ relacji; umożliwia uchwycenie istotnych cech zbiorowości

 ▪ kulturowa- wynik komunikowania jedn z inną gr; trwała, powst w wyniku subiektywnych wyborów jedn

▪ społ- kult- cechy geneal, indywidualny stos do własnej gr i jej symboliki kulturowej- daje to poczucie sensu, stabilizuje

 
 ROZDZ. IV

UCZESTNICTWO W KULTURZE 

Bycie w kulturze- wew dyspozycje do rozumienia wzorców kult i wyn z nich zachowań ludzi, rozumienia wytworów kult, umiejętność ich wytw i przetw; wyn z kompetencji kult

Aktywność kulturowa- działania podejm (lub gotowość) w celu poznania wart kult (dzieł literackich, plast, teatr, muzycznych)

Recepcja kultury- przyjmowanie treści kult- poznanie, rozumienie, interpretacja

Konsumpcja kult- wydatki na dobra i usługi kult

Kontakty kulturowe-  behawioralnie rozumiane zetknięcie człowieka z człowiekiem, wytw kultury, inst kultury, treściami w śr masowego komunikowania.

Uczestnictwo kulturowe Tyszka wszelki kontakt człowieka z wytw kult i zachowaniami kult; bezpośr lub pośr kontakt z innymi ludźmi; pol na używaniu wytw kult, przyswajaniu, przetw i odtwarzaniu wartości, podl obowiązującym wzorom, tw nowych wytworów, wartości i zachowań

Cechy uczestnictwa w kulturze:

1.dot każdego człowieka (z faktu bycia człowiekiem; obejm każdy przejaw)

2.stwarza człowieka; tworzenie, przekszt i trwanie kultury (mechanizm podtrzymujący kulturę i kreujący człowieka; nabywanie kultury w socjalizacji to już uczestnictwo)

3.splot percepcji, ekspresji i przeobrażeń kultury (pełna aktywność, konsekwencja- interpretacja, współtworzenie; połączenie ekspresji i percepcji)

4.trudność w rozgraniczeniu czynnych i biernych roli (rozróżnia nad i odbiorcę)

5.połączenie el intelektualnych i emocjonalnych (połączenie myśli i wzruszeń)

6.efekt pr  wychowania i kształcenia (wyn z postaw, nawyków, umiejętności- dyspozycji wew; rola okoliczności wych, sp, kier kształcenia, cechy kult gr)

7.rozwój odbywa się stopniowo (konieczność pokonywania trudności intelektualnych i emocjonalnych zmienia się  z wiekiem)

8.forma interakcji społ (relacje między ludźmi za pośr symbol komunikowania, uczestnictwo w kult= zw międzyludzkich przez wytwory kultury)

9.wpływa na umiejętność widzenia świata (wyrabia i pogłębia stos do rzeczywistości społ- wnikliwość; szukanie zł sp rozumienia ludzkich spraw, rozwijanie własnej osobowości)

10.przebiega w różnych formach, ukł kultury

 4 układy kult Kłoskowska (typy idealne):

1.pierwotny

najstarszy, tw przez niewlk gr, codzienne, bezpośr kontakty; pierwotne formy kontaktu, dobra znajomość kodu; w ramach dawnych społeczności lok, w kręgach bliskich, bezpośr komunikacja niewerb, rozmowa, spontan, nieform działania

Cechy:

▪ przechodniość ról nad i odbiorcy

▪ jednakowe kompetencje kult wszystkich podm, dobre zrozumienie

▪ brak rozgran dziedzin kultury, bezrefleksyjność funkcjonowania w tym ukł

▪ brak sformalizowania, spontaniczność

▪ brak zainteresowania twórca i pr twórczym

▪ zakotwiczenie w danej chwili

▪ poczucie autarkii i izolacji od innych społeczności i kultur

2.instytucjonalny

muzea, teatr, dom kultury, powst  później- wynik przekszt pierwotnego ukł kult i organizowania instytucji kult przez instytucje państwowe lub rel

Cechy:

▪ formalny char kontaktu, formalne role

▪ nieprzechodniość ról

▪ stałość i profesjonalizacja ról nad, rola źródłem zarobkowania

▪ przechodniość i incydentalność roli odbiorcy

+ profesjonalizm działania, wysoki poz artyst oferty

+ relatywna ciągłość i stałość działania

+ publ, demokr dostęp

- dominacja śr działania nad celami

- biurokratyzacja (zasilane z zew i kontrolowane)

3.ukł środków masowego przekazu

wynik oddział na odl niektórych mediów 2 poł XX w; dominujący

Cechy:

▪ silne zinstytucjonalizowanie, scentral i stechn przekazu

▪ pośr kontaktu- urządzenia techn

▪ jednostr przekazu

▪ powrót do spontan i niesformal, powierzchownego odbioru

4.zamiejscowy

bez wyraźnej tożsamości; kontakty z wytworami kult poza msc pracy, zamieszkania; nasila się przez rozwój transportu, wzrost  zamożności

Uczestnictwo w kulturze- powierzchowny, zniekszt obraz przez niedoskonałość metod bad: najważniejsza kult artyst, bagatelizują inne dziedziny: jęz, obyczaj, moralność; koncentracja na behawioralnym aspekcie- pominięcie świadomości

Wskaźniki uczestnictwa w kult Tyszka:

▪ Wielość ukł, w których jedn uczestniczy

▪ Wielokier zainteresowań

▪ Częstotliwość i intensywność kontaktów

▪ Codzienność czy odświętność

▪ Planowość i systematyczność

▪ Stopień aktywności i inicjatywy

▪ St zorientowania i umiejętności selekcji

▪ St wyrafinowania

▪ St autonomii przypisywanej kulturze

▪ St samodzielności, naśladownictwa

▪ Obecność twórczej postawy

Wskaźniki Przecławska:

▪ Ilość i częstotliwość kontaktów

▪ Rodz kontaktów

▪ Motywy kontaktów

▪ Efekty

Uwarunkowania Tyszka:

▪ Wew: w osobowości- świadomość, aspiracje i wzór człowieka kult, potrzeby, zainteresowania, wiedza, kompetencja kult, dośw kult, samoocena, postawy

- postawa perfekcjonist- intensyfikowanie kontaktów, kształt osobowości

- konsumpcyjno- rozrywkowa- brak poszukiwań, intencji i celów kult, umiejętności selekcji

- konserwatywna-świadome izolowanie od kontaktów pozaśrodowiskowych

Motywy wg Aleksandra:

- intelektualne- zainteresowania, poszukiwanie wyzwań

- społ- ambicje, naśladownictwo

- utylitarne- dążenie do adaptacji lub przeobrażenia rzeczywistości

- zawodowe- zobowiązania instytucjonalne

- wyn z nudy i bezczynności

▪ Zew: w cechach społ- zawodowych i mat jedn i w kontekście jej życia

- wykszt; zawód i odgrywane role społ; budżet czasu; dochody; tradycja rodzinna i ogólnospoł; msc w strukturze społ; wiek i sytuacja rodzinna; płeć; msc zamieszkania; polityka kult kraju 

Czynniki wpł na obecny stan w Pl:

▪ sztuka i szersze zainteres- odległe msc w hierarchii wartości

▪ upadek wartości symbol- romantycznych, kult- symbolu tożsamości narodowej

▪ zanik wyrafinowania w zach i zainteres pozazawodowych inteligencji pl

▪ bud prestiżu dzięki dobrom mat

▪ inwazja śr masowego kom, zdominowanie  zainteresowań w czasie wolnym

▪ działanie rynku ułatwia zaspok i utwierdz dominujących gustów

▪ brak myślenia o kult jako dobru wspólnym

▪ brak właściwej polit kult, edukacji

▪ brak pieniędzy lub czasu u uczestników życia kult

▪ megatrendy cywilizacyjne

Typy uczestnictwa w kulturze (Tyszka):

▪ Aktywne, wszechstronne

▪ Ograniczone i kompensacyjne

▪ Sporadyczne i przypadkowe

▪ Absencja kulturalna

Typologia uczestnictwa Aleksandra:

-wielokier, systematyczne, dogłębne

-wielokier, doraźne, powierzchowne

-jednokier, systematyczne, dogłębne

-jednokier, doraźne, powierzchowne

Socjologia kultury- Wykład 5

Andrzej Siciński

Styl życia- zespół codziennych zachowań, specyf dla danej zbiorowości lub jedn; char sp bycia odróżnia zbiorowość czy jedn od innej; zl z:

a) zachowań ludzi zróżn co do zakresu o formy

b) motywacji zachowań

c) funkcji rzeczy- rezultat, cel lub instrument zachowań

Perspektywa homo eligens- rozważania stylu życia, wyborów dok przez ludzi w życiu codziennym, z pkt widzenia wyborów dok przez ludzi

Kultura- jedna z rzeczywistości, w których żyje człowiek, sfera pośr między człowiekiem- systemem biol (org) a fiz otoczeniem tego sys; zł z: znaków, symboli, znaczeń, wzorów, uznawanych wartości, tworzy świat symboliczny

Warstwy kultury:

a)religijna b)estetyczna c)intelektualna

d)ideologiczna e)obyczajowa

Żółkiewski: styl kultury- ustrukturowanie, wyr w hierarchicznym uporządkowaniu wartości; styl życia- przejaw kolejnego etapu dokonywania wyborów.

Potrzeba- cecha, ze wzgl na którą war niezakłóconego funkcjonowania jest okr stan tego otoczenia.

Logiczna hierarchia potrzeb:

a) potrzeby, których niezaspokojenie prowadzi do unicestwienia sys(potrzeby podstawowe)

b)pociąga niemożliwość pełnienia przez sys pewnych funkcji

c)prowadzi do zakłóceń w pełnieniu przez sys pewnych funkcji

d)prowadzi do zakłóceń w rozwoju danego sys.

Klasyfikacja sys potrzeb:

a)poz komórkowo- molekularny ( zw z pr syntezy biochem, w ramach komórki)

b)poz organizmu(3 sys obiegu inf w org: inf gen, nerwowy, humoralny-zw z przekaz inf przez sys krwionośny)

c)poz populacji(funkcjonowanie gr społ, społeczeństwa, ludzkości)

d)poz biogeocenozy(poz organ żywej przyrody z biosferą jako całością)

Potrzeby psychiczne- cz potrzeb, których zaspokojenie doniosłe dla trwania i rozwoju jedn, gr społ, ludzkości

2 aspekty potrzeb psych:

a)potrzeby sys- świadomość ludzka(przekonania dot własnych potrzeb czy społ)

b)opinie jedn o tym, co jest potrzebne jej i jej gr społ

Inne rodz potrzeb: jednostkowe, społeczne, ekonomiczne, oświatowe, zdrowotne, kulturalne, itp.

Wartości- Tatarkiewicz 3 znaczenia:

a) w odn do własności rzeczy

b) własność +, albo + i -

c) węższe- gospodarcze albo szerokie-filozoficzne znaczenie

Podział poj wartości Najder:

a)ile coś jest warte, przekładalne na jedn miary lub porównania, wymierne liczbowo

b)rzecz lub cecha wartościowa, czemu wartość przypisujemy

c)myśl, która sprawia, że przedm, cechy, zdarzenia uznajemy za wartościowe

2 sp rozumienia wartości:

a)rozumienie przedm: rzeczy lub zj ze wzgl na zdolność zaspokajania potrzeb danego sys

b)rozumienie podm: sąd, oceniający pewne rzeczy czy zj

Idea uniwersalności wartości:

a)założenie dot ludzkiej natury

b)antropologia społ i kult, etnologia- w zw istnieniem niezal od msc i czasu właściwości kultury ludzkiej

c)uniwersalność- postulat

Relacjonizm kult Kłoskowska: dominujące w antropologii kult stanowisko, relatywizowanie, odnoszenie kult do działania człowieka w społeczeństwie

Kryteria różnicujące optymizm/ pesymizm:

a)rodz (poglądy na nat świata, oceny okr wydarzeń, zj, faktów)

b)czasowe odn (oceny optymistyczne i pesymistyczne mogą być niezal od czasu, odn się do przeszłości, teraźniejszości, przyszłości)

c) przedm(rzeczowy- treść poglądu) lub podm pkt widzenia(char podmiotu na rzecz takiego poglądu)

Relatywność ocen zal od:

1)czyje dobro ma się na myśli

2)jaki sys wartości akceptuje się

3)od kontekstu ocenianej sytuacji

2 typy optymizmu/pesymizmu:

a)uogólniony: opinie wyr zadowolenie lub nie z obecnego życia, z perspektyw

b)jednostkowy: opinie wyr zadowolenie lub nie- dot jednostkowych faktów

Postawa- og wzgl trwałych, emocjon wyobrażeń o świecie lub obiektach, wyzn przez tę wiedzę i emocje dyspozycji do zachowywania w okr sp

Styl życia: perspektywa homo eligens

Kon homo eligens: 1)teza egzystencjalna: człowiek niesprowadzalny do sumy reakcji na uwarunkowania, bodźce

2)metodol: zrozumienie zj społ i psychol niemożliwe bez spojrzenia z pkt widzenia wyborów ludzi

Typy stylu życia:

a)w sytuacji ogran możliwości dokonywania wyboru

b)pol na unikaniu dokonywania wyboru

c)poszukiwanie drogi życiowej, naczelnych wartości

d)nastawiony na działanie- cel sam w sobie

e)nastawiony na zachowawczy skutek działań

f) nastawiony na działania prowadzące do zmiany

Możliwość dok wyborów
Nie istnieje lub bardzo ograniczona (Typ 1)	Istnieje (T 2-6)
		Gotowość do korzystania z wyborów
		Nie (T 2)	Tak (T 3-6)
		Utrwalone sposoby dokonywania wyboru
		Nie (T 3)	Tak (T 4-6)
		Nastawienie na działania
		cel sam w sobie (T 4)	sp osiągania rezultatów (T 5,6)
		Orientacja działań
		Zachowawcza (T 5)	Na zmianę (T 6)

2 znaczenia sensu życia:

a)stwierdzenie, że rozumiemy siebie i innych, zj i wydarzenia

b)przekonanie, że warto żyć- uznanie celu za godny, by ku niemu dążyć

2 pkt widzenie wolnej woli:

a)całościowy(czy og przebieg i rezultat życia jest i w jakim stopniu zdeterminowany)

b)cząstkowy(czy działania są w pełni zdeterm, czy jest swoboda)

Bordieu

Habitus- społ ustanowiona natura, kompleks imperioryzacj- tendencji, postaw, dyspozycji uzew wprowadzonych w sferę ludzkich nawyków, decyduje o przynależności kl, awansie szkolnym i społ; powst- źródła społ-kult rezultat subiektywizacji obiektywności wyrażany w sp obiektywny; istota- steruje działaniami zmierzającymi do okr celu.

Droga kariery: przynależność do kl, warunki życia, kapitał dziedziczony, płeć, msc zamieszkania

Przemoc symbol- forma dominacji społ, narzędzie akceptacji/ dysymulacji obiektywnego stanu; symbol środkami legitymizuje i wzmacnia realną; podst jest autorytet szkolny/ kultury prawomocnej; zawsze ktoś jest ofiarą, niedopuszcza jedn do awansu; odczuwana inaczej w zal od pochodzenia

2 aspekty reralizacji:

1.wpajania kolejnym generacjom okr wartości- kszt ich habitusu

2.mechnizmy i szansy awansu szkolnego

Kryteria symbolu: semiotyczny char, zasada wyboru, ocena ważności, uznanie wartości, funkcja ekspresji.

2 strategie przedstawicieli kl zdminowanych:

1.dążenie do ułatwienia kult prawomocnej dzięki cz reformie sys szkolnego i popularyzacji pozaszkolnej

2.zastąpienie dawnej kult nową, własną zas arbitralności, ustanowienie własnej odmiany prawomocnej kult

Miracules- synowie chłopów i robotników osiągający uniwersyteckie st, robią karierę (dzięki wys inteligencji i pracy); mniejszy kapitał kult i szanse awansu.

Dziedzice- dzieci z kl wyższych o kapitale kult, prawomocna kult- spadek; więcej ich na najwyższych szczeblach.

Kultura uprawniona/ prawomocna- gust, zmienia się z wykszt, zal od pochodzenia, wychowania, szkoły, na początku wpajana przez rodziców, arbitralna- zal od kogoś

Koncepcja pola intelektualnego- centrum uwagi- ukł relacji społ między os realizującymi treści; przejście od zainteresowań odbiorczym uczestnictwem w kult do zainteresowania twórczością

Pole naukowe- przestrzeń gry- walki jedn o monopol autorytetu nauk- kompetencji i uprawnień.

Reprodukcja- podziałów/ hierarchii społ, odtwarzanie relacji między jedn przez nierówności, które utwierdza; odtw stos społ za pomocą sys oświaty (przez przemoc symbol; narzucenie przez dyscyplinę); służy utrwaleniu relacji między kl/ warstwami społ.

WYKŁAD 6

Kultura wizualna

Rozdz.9

„Wstęp do kulturoznawstwa” E. Baldwi, B. Longhurts …

Widzenie kult- sposoby patrzenia ukształt przez kulturę; kat kult nabieramy w procesie socjalizacji

Kult wizualna- przyjęte w socjalizacji sp myślenia, działania i odczuwania w kontekście wizualnego wymiaru rzeczywistości; traktuje jako tekst pewne przedm (rys, obrazy, foto, filmy)

Hegemonia wizualnośc0 Tyler- wzrost znaczenia wizualności z nowoczesnością, w społecz przenikniętym obrazowymi reprezentacjami (1 rzecz w msc 2, jej obraz).

Georg Simmel

- kult wizualna w odn do przestrzeni miejskiej i t. nowoczesności

- źródła nowoczesności: początki monetarnej ekonomii (pieniądz- instrument podporz celom), społeczeństwo kalkulacyjne, racjonalizacja stos społ (mias: przelotne kontakty)

- dominacja wzroku- wizualny wymiar życia (mimika, pierwsze spojrzenie)

Walter Benjamin

-wpływ techn na kulturę wizualną (fotografia, film)- możliwość kopiowania dzieł sztuki- negatywny wpływ na aurę dzieła, zaciera tradycję

- reprodukcja sztuki- upolit, propaganda władz

- wartość pokazowa(film):

▪ odtwarzany w kilku msc jednocześnie traci oryginalność i autentyczności występu aktora

▪ zj osobowości, gwiazdorstwa

▪ demokratyz sztuki, zw z polityką

▪ sztuka jako towar

Sztuka auratyczna - nieauratyczna

▪ oryginalność - kopia

▪ tradycja - nowoczesność

▪ rytuał - rozrywka

▪ religia - świeckość

▪ użycie - wymiana

▪ dystans - bezpośredniość

▪ całość - fragmenty

Flaneur- postać czerpiąca przyjemność z przypatrywania współmieszkańcom miasta; zaciekawienie zwykłymi scenami z życia, dystans, bogaty, pozbawiony interesów i rodziny, zajm go estetyka (wystawy, ubiory, zdobienia, kawiarnie), samotnik, obserwator, intelektualista.

Fotografia

XIX w- zainteresowanie realist obrazem świata; dagerotypia (1839), kalotypia (1841)- możliwość wytw kilku kopii z 1 negatywu; XX w- demokratyz, dostępność i łatwość w obsłudze aparatów- sztuka masowa (Bourdieu)

Film- opis, impuls realizmu, konfrontuje z dowodami empirycznymi, treść nie forma

Tradycja dokumentalizmu: z XIX-w Anglii:

- fot biednych nowojorczyków (Jacob Riis); warunków pracy w fabrykach(Lewis Hines); życia farmerów(James Agee, Walker Evans); paryskich ul i kawiarni(Henry Carter-Bresson); robotnicy wychodzący z fabryki(bracia Lumiere); film o życiu Eskimosów(Robert Flaherty)

Leura Mulvey: męskie spojrzenie

▪ przyjemności czerpana z patrzenia, podglądania, stymulacji przez wzrok; identyf z akcją

▪ przyjemność płynąca z patrzenia: aktywna- męska; bierna- kobieca

Michele Foucault

▪ zmiana karalności, odejście od fiz kar, bezczeszczenia ciała-> inspekcja, nadzór, więzienie. obserwowanie (też w życiu codziennym): przez kamery w sklepach, meczach, budynkach

▪ miasto = więzienie

Turystyka- koniec XIX w- masowa

Urry- najistotniejsze spojrzenie (dalej robienie zdj, pocztówki):

1. romantyczne- zw z pięknem Nat

2. zbiorowe- zw z dużą il os- atmosfera msc turystycznego

Postturystyka- bez opuszczania domu zwiedzać, zobaczyć- dzięki TV, wideo.

Urry- zmiana tożsamości współcz społecz- mniej zakorzenieni w czasie i przestrzeni, bardziej mobilni

Klasa usługowa

▪ nie wymagane posiadanie kapitału

▪ w sieci połączonych instytucji społ

▪ praca i sytuacje rynkowe zachodzą ze wzgl na karierę

▪ wejście do tej kl uzal od rekomendacji

4 sp widzenia:

1. zerkanie- pobieżny sp widzenia boskości, władzy, seksualności

2. patrzenie- przedł forma widzenia, całościowy obraz czegoś, zw z kinem dominującym

3. wpatrywanie się- nadzorowanie, ogląd, inspekcja

4. spoglądanie- ulotna forma patrzenia, przyspieszenie rejestracji; TV

Anonimowość życia w rzeczywistości publ- wolność jedn, ubogie zbiorowe dośw

▪ przeciążenie bodźców, ogran kontaktów: krótkie i konwencjonalne; brak zaangażowania w życia publ

Hoffman \

▪ porządek interakcyjny- ludzie przez obecność i obcowanie ze sobą wywierają na siebie wpływ

▪ interakcja rozproszona- inf o przechodniach na zas współobecności, inf na podst wyglądu,

▪ nieuwaga obywatelska- grzecznością odwrócić wzrok, nie naruszać prywatności

Miasto, Marshall Berman

▪ nowoczesność forma dośw społ

▪ modernizacja prs poł

▪ modernizm zbiór obrazów i wartości

3 etapy nowoczesności

1) ludzie dośw nowoczesności, po omacku, bez pojęć i emocji, przytłoczenie ilością nowych zj

2) samoświadomość, uczucie dośw przygody, straty i niepewności

3) modernizm w sztuce, przekroczenie dualności tego co było i tego co jest, wychwalanie nowoczesności (bez powrotu do przeszłości), racjonalność w planowaniu miast

Czytanie miast na podst wizualności

▪ architektury- MacDonald- można oceniać w bud: wartość rynkową, stosowność, rozm, wygląd, koszt jakośc, wykorzys przestrzeń, ranking sławy

▪ pejzażu smaku- stawianie anten satelitarnych

▪ miast- czytelność- łatwość rozpoznawania cz i zorgan ich wg wzorca; obrazowość- wywołanie silnego obrazu u obserwatora

▪ pejzażu i władzy- relacja między krajobrazem i władzą; krajobraz- mat forma relacjom władzy (Zukin)

Jameson - cechy postmodernizmu:

- brak głębi (opozycji między wew- zew, ukryte - jawne)

- osłabienie histor

- nowy ton uczuciowy (wyczerpanie uczuć)

- pastisz (parodiowanie innych kultur)

Jean Baudrillard hiperrealność obrazy desperacko próbują wytworzyć efekt rzeczywistości; wydarzenia coraz bardziej medialne (media dyktują sp widzenia i myślenia)

▪ digitalizacja, rewolucja cyfrowa, manipulacja obrazami

WYKŁAD 7

Kultura i ciało - Baldwin

Kulturowy obraz cielesności

Moda- sp przyozdabiania ciała, wymiar uczestnictwa w życiu społ, manifestacja tożsamości, ma zakorzenienie w obyczaju

Blumer- formy o tymczasowej akceptacji, uznaniu, zostaną zast przez formy bardziej nowoczesne

Simmel dyferencjacja (os modna stara się od tłumu odróżnić) i afiliacja(podkr pokrewieństwo z innymi modnymi)

Shapir- to konwencja strojąca się w szaty niekonwencjonalności

Laver- 3 cele ubioru: użyteczność (chroni przed zimnem), odzwierc hierarchii, podkr atrakcyjności

Inna funkcja ubioru: utylitarna (użyteczność), symbol (wskazuje na stat społ i cz na światopogląd), estetyczna (podoba się lub nie)

Zw z nowoczesnością: nieustanna zmienność, duża podaż, różnorodność dóbr, możliwość wyboru

Char horyzontalny mody: współczesna dynamika, styl mniejszości staje się modą gdy zaakceptuje go większość

W społeczeństwie ponowoczesnym

a) rozluźnienie więzi między znaczącym i znaczonym

b) aktywne współtworzenie mody

c) wiedza o tożsamości i nastawienie do świata- znaczenie ubioru

Davis tożsamość ambiwalentna (ludzie współcześni różni, tożsamość oscyluje pomiędzy sprzecznymi tendencjami)

Kulturowe zróżnicowanie płci i reprezentacje kobiecości

- genter płeć społ- opisuje uczucia, zachowania i działania, które char kobiety lub mężczyzn

Hegemoniczna męskość i wyrazista kobiecość- Connell- wzorce męskości i kobiecości, reprezentowane częściej

Tseelon 5 paradoksów wobec społ wymagań kobiety

1) skromności (obrazowane jako uwodzicielki-> kara za to)

2) dwulicowości (by zachowywały się nienat-> krytyka za brak autentyczności)

3) widzialności (kobiecość to spektakl ale nieobecny w przestrzeni publ)

4) urody (kultura nie akceptuje kobiecego ciała jakie jest)

5) śmierci (kobieta symbolizuje śmierć i życie oraz obronę przed śmiercią)

Reprezentacje męskości

-gwałtowność i skłonność do agresji, akcentowanie muskulatury

Erotyka- źródła seksualnej stymulacji; pornografia- dosłowność, zobrazowanie seksu, cel- wprowadzenie nabywcy w stan podniecenia

Szkodliwość pornografii:

1) dowody anegdotyczne- zw między przestępstwem, a faktem, że przestępca był amatorem pornografii

2) statystyki policyjne

3) metody psychologii eksperymentalnej

Ciało emocjonalne- mech kontroli własnych uczuć regulacja ekspresji, objaw dorosłości, opanowanie własnych emocji- warunek kontrolowania emocji innych

Ciało wysportowane- gł przejaw aktywności fiz, zwłaszcza u mężczyzn

Ciało jako dzieło sztuki- tworzy obrazy, rzeźby, muzykę, taniec

Zdrowe ciało- dzieło sztuki, obiekt troski i kultywacji, przedm o autonomicznym bycie, osobowości

Lasch- teza o osobowości narcyzowatego wys poz samokontroli, wyczulenie na oznaki pogorszenia samopoczucia, lęk przed niepełnosprawnością, starzeniem

Osobowość na pokaz- najwięcej uwagi do 1 wrażenia; wyeksponowana i robiąca dobre wrażenie cielesność substytutem duszy

Glassner- fitness- zj ponowoczesne; zw z szukaniem ponowoczesnej tożsamości

Cyborgizm- postęp biotechn; 1 zas ciała- eksterioryzacja (organy i ich funkcje znajdują przedłużenie w świecie zew), 2- internalizacja

Donna Haraway cyberfeminizm- hybrydyczność cyborgów- cz organizm cz maszyna- stos między człowiekiem i technologią: ludzie zanurzeni w świecie, wytwarzają człowieczeństwo w interakcji z innymi i otaczają ich przedm

• Tekst Johana Huizinga pt „ Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury”

Zabawa

▪ kultura ludzka powst i rozwija się w zabawie i jako zabawa; cz składowa kultury

▪ zj kulturowe, nie funkcja biol

▪ starsza od kultury, istniała od zawsze w życiu zwierząt

▪ funkcja sensowna, każda coś oznacza

▪ ujawnia niemat el istoty, ma sens

▪ specyf jakość działania, różna od zwyczajnego życia

▪ pierwotne formy współżycia przeniknięte zabawą: mowa, mit, kult

▪ antyteza powagi; śmiech w sprzeczności z powagą, nie zw bezwarunkowo z zabawą

▪ zajęcie duchowe, ale nie ma f moralnej, nie jest cnota ani grzechem

Cechy formalne zabawy:

- swobodne dzianie: nakazana nie jest zabawą

- wykraczanie ze zwykłego życia w sferę tymczasowej aktywności

- ma bezinteresowny char

- poza pr bezpośr zaspokajania konieczności i żądz

- upiększa i uzupełnia życie-niezbędna biol

- f kulturalna: sens, znaczenie, wartość wyrazu, zw duchowe i społ

- odrębność i ograniczoność: różni się od zwyczajnego życia swym miejscem i okresem trwania

- powtarzalność: pozostaje w wspomnieniach, przekazywana dalej, może zostać powtórzona

- łączy i dzieli, przykuwa, urzeka- oczarowuje

- pełna napięcia: niepewność, szansa, powinno się udać- dążenie do odprężenia

Reguły gry:

▪ obowiąz w obrębie tymczasowego świata

▪ bezwar obowiązujące, przekroczenie- świat zabawy rozpada się, os- popsuj-zabawa

▪ nie obowiązują prawa i obyczaje pospolitego życia

Zabawa- czynność swobodna, mniej pomyślana, poza zwykłym życiem, może zaabsorbować; nie zw z interesem mat, bez korzyści, w okr czasie i przestrzeni; przebiega w porządku wg reguł, powołujących do życia zw społ, otoczone tajemnicą, za pomocą przebrania- inność wobec zwyczajnego świata.

▪ walka o coś lub przedstawienie czegoś

▪ radość z zabawy-> napięcie i uniesienie

▪ kulty rel maja znamiona zabawy

Kereny- świętowanie wspólne cechy: ogran czasowe i przestrzenne, połączenie określoności ze swobodą

WYKŁAD 8

Golka „Socjologia kultury” rozdz. V

KULTURA MASOWA I KULTURA POPULARNA

Max Horkheimer- 1 użył terminu kultura masowa- 1941r.

Dwight Macdonald- od 1944r szybka kariera terminu

Def kultury masowej:

Edgar Morin wytw zg z uwzgl masę towarową normami produkcji przemysł, rozprzestrz przy pomocy technik przekazu masowego, zwraca się do mas społ

Kłoskowska obejmuje zj współczesnego przekaz wszelkim masom odbiorców identycznych/ analogicznych treści z nielicznych źródeł

Golka treści przekaz za pomocą techn śr masowego przekazu (prasy, radia, tv), cechują się dużym scentral pr nadawania i rozproszeniem licznych i różnor odbiorców

K masowa a popularna:

▪ podobieństwo: duża l odbiorców

▪ różnice: mechanizm funkcjon kultury i komunikowania (masowa- oparty na techn śr przekazu; popularna- może przejawiać się kontekst bezpośr, istniała przed masową)

Kultura popularna- treści, które niezal od śr przekazu są łatwe w odbiorze, często skonwencjonal, zawierają el rozrywkowe, przyciągają publiczność

His uwar powst k.masowej

▪ Kłoskowska- produkt wtórny rewolucji przem XVIII i XIX w; skutek:

1. rozwoju techniki (powst urządzeń nad, pośr i odbiorczych)

2. zmian społ i kult:

- urbanizacja i zmiany demogr (wspólnoty w społecz masowe)

- upadek kultury ludowej (wypełnienie luki)

- rytm i char pracy narzucony przez fabrykę i biuro

- powst czasu wolnego od pracy, zobowiązań społ, rel

- upowszechn oświaty na poz elem

Cechy charakteryzujące kulturę masową:

▪ Stechnicyzowanie przekazu

▪ Ogromna l odbiorców

▪ Standaryzacja treści (pod wzgl treści, formy i poz)

▪ Homogenizacja kultury (zniesienie dystansów i różnic)

▪ Brak kult autonomii (kult narodowe, etn, rel, podkultury)

▪ Treści i przekazy- atrakcyjne widowisko

▪ Zmiany w pr twórczym (zal twórców od gustu mas)

▪ Sys zj projekcji i identyfikacji (porówn siebie z treściami k masowej; brak dystansu)

▪ Nieokr zw z rzeczywistością

+ i - cechy k masowej:

- instrumen manipulacji polit (urabia opinię odbiorców zg z interesami panujących)

- instrument manipulacji ekon (wytw sztucznych potrzeb)

- bierny stos wobec życia

- brak wiary odbiorców w cokolwiek

- stępia wrażliwość odbiorców (nadmiar złych informacji)

- ogran życie wewe (zanik myślenia)

- zniekszt obraz rzeczywistości

- zrywa zw z przestrzenią i czasem

- wpływa negatywnie na dzieci

- nie troszczy się o dobro publ

+ popularność

+ demokratyzacja odbioru k wyższej

+ działania edukacyjne i dydaktyczne

+ wypełnia lukę po k ludowej

+ wspiera integrację społ (pomost między kl społ, generacjami, zawodami, narodami)

+ odp na alienację dnia codziennego

+ zaspokajanie zróżn gustów odbiorców

+ nie musi zakł realizacji innych przejawów twórczości

Społecz informacyjne- najważniejszy skł- produkcja, gromadzenie i obieg inf- niezbędny warunek funkcjon; komputer, Internet, techniki cyfrowe- aspekty życia i pracy

▪ powszechny dostęp do komputerów, umiejętność ich wykorzysta

▪ rozw, relatywnie powszechną wiedzę inform

▪ pozytywne ocenianie tych przejawów

▪ utworzenie i rozwój Internetu.

Nowe zjawiska:

- wzrost znaczenia wiedzy teoret- źródła innowacji wszystkich sektorów życia

- wzrost Zn technologii intelektualnych- podst podejm decyzji polit, gosp, społ

- dyfuzyjność techno inf

- szybkość obiegu inf

- aktywność całodobowa bez różnic w czasie

- kompresja przestrzeni i czasu- medialna globalność

- zalew inf, zanik wolności od nadmiaru

- obecność inf zniekszt, manipulacji

- przenikanie inform techn cyfrowych do wszystkich dziedzin życia

- zmiany w funkcjonowaniu więzi społ

- nowy typ człowieka- Homo informaticus

Chris Jenks Szkoła frankfurcka: kultura masowa i „przemysł kulturalny”

Szkoła fr- krytyka k masowej- połączenia rozrywki czasu wolnego, reklamy, handlu, stylu życia mass mediów

Zakładali ze technologia i świadomość technologiczna wytwarzają nowe zjawisko w formie ujednoliconej i fałszywej kultury masowej która zabija wszelki krytycyzm

Adorn i Horkheimer: poj k masowa -> przemysl kult- zwarty styl życia i przewidywalne powt zachowania wlk gr ludzkich; pesymist wizja upadku

Swingewood, t społecz masowego: 2 tematy

-słabość tradycyjnych inst socjalizacji wobec masowych zmian ekon i techn
-postępujące urzeczowienie kultury

Teoria szoku kulturowego Mills masy zdradzone na rzecz strategii ukrytych doradców, zmuszone do konsumowania papki literackiej, korzystania z TV, kin, fast-foodow- które bawią ale nie inf

K popularna: ocena pozytywna- pluralizm kult

+ gł instytucje i centralne sys wartości- rozszerzyły granice

+ bliższa relacja do centrum

+ wzmocnienie idei obywatelstwa

+ wolność, większy wybór, szanse na samorealizacje

+ spełnia potrzeby zw z gustem

Gens 4 el krytyki k masowej

1. mile widziana, w przeciwieństwie do wyższej- masowo wytw przez żądnych zysku przedsiębiorców

2.wykorzystuje zaporzyczenia z wys, degradując ją

3.treści masowej służą fałszywemu zadowoleniu, emocjonal szkodliwe

4.obniża poz kultury i cywilizacji społecz, sprzyja totalitaryzmowi- tw biernej publiczności

WYKŁAD 9, 10

MARIAN GOLKA; ZAGADNIENIA SOCJOLOGII SZTUKI

Sztuka Tatarkiewicz (def alternatywna): odtwarzanie rzeczy, konstruowaniem form, wyrażanie przeżyć- jeśli wytwór tego odtwarzania, konstruowania, odtwarzania jest zdolny zachwycać, wzruszać, wstrząsać.

▪ ludzie włączeni są w życie sztuki, a sztuka w życie ludzi- jest społ

▪ fakt artystyczny faktem społ

Ossowski: dzieło sztuki ośrodek stos społ, więzi społ, zarzewie ról społ i mech kształt niektórych postaw

Zagadnienia interesujące socjo sztuki:

▪ społ geneza sztuki, ewolucja (i historia)

▪ gat, rodz i formy artyst

▪ socjo komunikacji artyst- jakie są skł pr komunikacji, jakie pr towarzyszą komunikacji

▪ bad obecności życia społ w dziele sztuki

▪ socjo pr twórczego, środowiska twórczego, bad norm społ rządzących pr tworzenia

▪ socjologia obiegu i obecności- bad drogę dzieła od twórcy do odb, rozprzestrz, trwałość

▪ bad i refleksja nad odbiorem sztuki- publicznością, oddział na odbiorców

▪ bad oddział sztuki w makroskali- funkcji społ

▪ życie artyst (literackie, muzyczne, teatralne)- bad składniki i warunki, towarzyszące tw, odbiorowi, obiegowi

Świat sztuki Danto 1964- działania, role i wiedza służące twórczości i odbiorowi sztuki

Sys społ-kult- całość złożona z wzajemnie powiąz, wzgl uporz skł: ludzie w różnych rolach, stos, gr, ich czynności, wytwory przeniknięte znaczeniami i wart

El sys artyst

▪ instytucje- znajomość char instytucji zw ze sztuką, poznanie ich skł, funkcji zakresu działania- warunek poznania społ aspektów sztuki

▪ dzieła- dla socjologa- co ludzie z różnych gr i kult uważają za taki wytwór; cecha podobania się: pragnienie współprzebyw, przyjemności

Instytucje sys artyst- ich ukł (podsys):

▪ Ukł instytucji tw - szkoły art, twórcy, pracownie, kawiarnie

▪ Ukł i. obiegu - galerie pisma artystyczne, śr masowego przekazu

▪ Ukł i. obecności - muzea, kolekcje prywatne

▪ Ukł instytucji odbioru - audytoria, stow przyjaciół sztuki

Zad realizowane przez instytucje art: umożliwiają i inspirują twórczość, wprowadzają w obieg społ, selekcjon, stymulują odbiór dzieł, utrwalają wart uznane za ważne

Instytucjonalizacja sztuki- wszystkie zj art przebiegają w instytucjon ramach.

Sprzężenia wew sys art, łączące go z sys społ- kult

▪ ich brak= nieistnienie sys lub jego dezintegracja

-wspólna wiedza os danego sys

-1 lub 2str przepływy wytworów, wart, znaczeń, inf, idei, wzorów, tematów, rozw techn, sp artykulacji

-inspiracja i naśladownictwo, zaprzeczenia i przeciwstawienia

-kontakty personalne, sterowanie

-interesy i powiązania ekon

-wspólne/zbliżone cele os lub instytucji, normy reg działania

-wspólne przekonania do char pełnionych ról

Osobliwości sys art:

▪ Płynność granic (na tle całego sys społ- kult)

▪ Wzgl trwałość- zmiany dzieł, konfiguracji, hierarchia, zmiana instytucji art

▪ Zmniejszanie roli- ubożenie l i zakresu funkcji sys art na rzecz sys społ- kult

Twórczość Znaniecki- wytw faktów, jakich przedtem ludzie nie wytw i nie dośw

▪ działanie dot tego co ma być, bez pewności czy będzie- po omacku, na próbę

▪ pr twórczy złożony, jego dynamika nieokr

▪ nowość działania/dzieła

Aspekty nowości

*realizacja czegoś, czego wcześniej nie było

*przeciwst się dawnemu

*nowość rozgrywa się w teraźniejszości

Uwarunkowania społ-kult i psych twórczości:

- odp na potrzeby indywidualne i zbiorowe, publiczność inspiruje

- znaczenie kultury (ukł dominujących wart)

- sprzyjają ideologie: *indywidualizmu *wolnej konkurencji *gloryfikacji człowieka- twórcy kult *pracy *samorozwoju

▪ na twórczość wpł całe otoczenie kult: rozwinięte instytucje sprzyjające kszt, obiegowi, obecności i odbiorowi sztuki

▪ Twórcza osobowość(cechy): zdolności, wys iloraz inteligencji, niezal, odwaga, niechęć wobec autorytetów, dystans wobec dorobku kult, upór, wiara w siebie, elast myślenia, skł do ryzyka, otwartość intelektualna, wyobraźnia

▪ Motywy podejm działań twórczych: odp na potrzeby społ, realizacja siebie, miłość, pragnienie poznania, pozostawienia czegoś trwałego, odczuwanie cierpienia, konieczność życiowa

Artysta- człowiek zajm się działaln twórczą o indywidualnym char, ujawn jego biegłość, zaangażowanie talentu, wyobraźni; f społ, akceptowana przez zbiorowość- wyn zapotrzebowania na okr wart

Mity artystyczne:

▪ wyjątkowości- artysta różni się od innych ludzi

▪ indywidualności- jest niepowtarzalny i nieporówn z innymi

▪ powołania- ma talent

▪ bezinteresowności- nie działa z pobudek mat

▪ wolności- nie obejm go żadne ogran twórczości, ani życia

▪ cierpienia- płaci udręką za to, że zajm się sztuką

▪ odrzucenia- on i jego twórczość nie spotkają akceptacji społ

Role społ artysty:

▪ artysty-demiurga- stwarza nowe światy, wart, sensy, pokazuje nieznane

▪ artysty-kalana- służy sztuce jako świętości

▪ artysty proroka- przestrzega przed zagrożeniami

▪ artysty -mędrca- docieka prawdy, co jest dobre/ złe

▪ artysty reformatora- usiłuje naprawić świat, uczynić go lepszym

▪ artysty-dekoratora- stwarza formy ozdobne, służące przyjemności

▪ artysty jako artysty- dot twórców, których dokonania nie niosą wart, nie pełnią funkcji

Wyznaczniki kariery art: zasięg obiegu, obecność, społ trwałość wytworów, uzyskiwane nagrody, samoocena, społ prestiż, styl życia, dochody

Środowisko art.- zbiorowość o zróżn, nieform strukturze; przynależności powiąz wzajemnymi oddział i współzal, z własną ideologią zawodową i ośr skupienia; wpływ na pracę twórczą członków przez wymianę poglądów, opinii- f inspirująca

! Obieg sztuki- pr w wyn którego dzieło dociera od twórcy do odbiorców, krążenie między odbiorcami. Formy: klasyczny mecenat, polit państwa, rynek i sponsoring

▪ jeśli żadna nie dominuje- jest najbardziej harmonijny i wydajny

▪ wymaga pokonania przez wytwór dystansu- przestrzennego, społ, kult, hist

Funkcje krytyki art- wyj zw sztuki z kulturą i życiem społ, z potrzebami społ, wart w danej kulturze, wprowadzać sztukę do świadomości społ

Zarzuty wobec krytyki art: brak wnikliwości, pobieżność, brak wyraźnych kryteriów ocen, niechlujstwo intelektualne, wielozn poj, wyd zbyt ostrych sądów

Msc społ istnienia wytworów sztuki- forma obecności, splata msc, dzieło, odbiorców; determinuje warunki i okoliczności kontaktu; wpływa na dzieło; uzal odbiór dzieła

Właściwości formy obecności: fiz (wlk przestrzeni, dostępność), cechy społ przestrzeni (prywatność/publiczność, dostęp/elitarność, hermetyczność/otwarcie), cechy kult-użytkowe przestrzeni (stałość/zmienność, przypadkowość/ intencjonalność)

Typy obecności sztuki

▪ prywatna- prywatne kryteria doboru, bezpośr kontakt z wytworami, wnikliwy odbiór

▪ publ ogran- przestrzenie fiz zamknięte, społ cz otwarte- dla okr kat os; kontakt z wytworami sztuki- margines innych zachowań; f dekoracyjna/ ideologiczna

▪ publ otwarta- na ulicy, witrynie; dot architektury; egalitarna forma kontaktu ze sztuką, każdy ma do niej dostęp

▪ instytucj- art - w muzeach, galeriach; kontakt powierzchowny, krótkotrwały; dystans między widzem a sztuką

▪ pośr zwielokrotniona- Internet, tv, prasę; efektem k masowej; dzieło udostępnione rzeszom; odbiór różny

▪ ideacyjna- odbiorca ma dostęp jedynie do opisu wytworu- recenzji

▪ utajona- w sejfie, w magazynie; dzieła niedokończone, niedoskonale, narażone na kradzież, niszczenie

Odbiór Kłoskowska- obejm sferę intelektualną, kształt, mody, aktualizację postaw, inne pr źródło w kontakcie z przekazem

Odbiorca sztuki- widz, słuchacz, czytelnik- będący w kontakcie z wytworem sztuki, niezal od dziedziny, formy, sytuacji psychospoł w której się znajduje

Publiczność swoista całość społ (zróżn zl z mniejszych gr) z podziałem ról komun, obiegiem inf wew gr składowych i między nimi, z istnieniem mech kontroli społ w odn do pr odbioru

Składniki pr odbioru sztuki

-Postrzeżenie zmysłowe

-Przeżycie estetyczne - odbiór formy, kompozycji

-Odczytanie- odbiór treści

-Interpretacja- zrozumienie treści

-Ocenienie, zapamiętanie

-Internalizacja wartości

-Wpływ na wartości oraz (ewentualnie) na zachowania

Funkcje sztuki- funkcje jej wytworów, oddział zawsze w instytuc formach; ostateczny odbiorca- jedn, realizowane z jej pkt widzenia

Uniwersalne funkcje sztuki

▪ modelowania wart społ dot wartości orbicia życia społ: piękno, wiedza, ideologia, dobro, przyjemność; podl przeobrażeniom, przech z 1 gr do innych, z przeszłości do teraźn; f pierwotna sztuki

▪ modelowania więzi społ produkt uboczny poprzedniej; sztuka ma moc integrującą, może prow do dezintegracji i różnic

Przejawy funkcji modelowania wartości:

▪ Funkcja estetyczna- dośw form, widzenie świata, na szczególne spotęgowanie władz percepcyjnych człowieka;

▪ Funkcja hedonistyczna- zw z przyjemnością; wytw przez niektóre przejawy form

▪ Funkcja terapeutyczna- zw ze zdrowiem; budzenie, utrzymywanie, wzmacnianie żywotności w człowieku; przejawy: działa dezalienacyjnie, katartycznie, kompensacyjnie (wywołanie nowych doznań zastępujących codzienne dośw); prow do integracji osobowości odbiorcy

▪ Funkcja ekspresyjna- wyrażanie się; odpowiednik terapeutycznej, oddziałuje na twórców

▪ Funkcja komunikacyjna- w porozumieniu; komunikowanie wspólnym jęz- kształt, utrzym, doskonalenie jęz sztuki

▪ Funkcja magiczna- nawiązanie do sacrum; odn do sytuacji i postaw, w których traktowana jest jako świętość, korzenie w tradycji romantycznej

▪ Funkcja ideologiczna- wartość władzy; pol na zjednywaniu wyznawców okr silom polit, społ, rel; na ogół ukryta

▪ Funkcja wychowawcza- odn do dobra zbiorowego; sztuka przekazuje wart, uspołecznia jedn, zatrzymuje w kulturze wartości, które adaptują jedn do gr

▪ Funkcja poznawcza- oparta na wiedzy; sztuka przedst różne uj świata, to co niewyobrażalne/ niewyraźne dla zmysłów, kwestionuje niektóre uznane prawdy

▪ Funkcja ekon- odn do wart finansowej sztuki- posiadanie dziel- manifestacją bogactwa, wyraz prestiżu

WYKŁAD 11 BRAK

WYKŁAD 12

Kłoskowska - Kultura narodowa u korzeni

Państwo-instytucja obejm organy władzy i admin publ, sieć rozciągniętą na obszarze ogran, przestrzennie i prawnie w zal od okr hist; zbiorowość społ o char kult wspólnoty

Naród- zbiorowość społ o char kult wspólnoty

Społeczeństwo obywatelskie:

Hegel- antyteza rodziny jednoczonej z rodziną w syntezie państwowej

Marks - antyburbońska, antybonapart opozycja (1851), treści niezal od państwa, ukszt przez społecz i jego interes

Cohen, Arato- społecz o własnościach: legalność, prywatność, pluralizm, asocjacjonizm, stos mediacji i upubl

Społeczeństwo Znaniecki- og kat, nadrzędna w stos do kompleksów zbiorowości krzyżujących się przez przynal swoich członków; więź między wyn z trwałych interakcji; kompleks gr zdomin prez gr interesu zbiorowego

▪ państwowe, kościelne, narodowe, kl, rasowe

Gellner naród- wynik działania idei nacjonalizmu, def tylko przez nacjonalizm- postulat pokrywania się granic etnicznych i państwowych. Interesuje go naród w dojrzałej formie historycznej.

Greenfeld nacjonalizm- styl myślenia, idea wiążąca ludzi w obrębie wlk zbiorowości, poczucie tożsamości, ideologia

▪ kat narodu-nacjonalizmu char indywidualist-liber/ obywatelskim- dojrzała forma nacjonalizmu

▪ kat narodu-nacjonalizmu kolektywist-autorytarnego.

▪ Naród= civil state- suwerenność ludu (nie jedn), członkowstwo o char obywatelskim, może być nabyte

Tilly naród kier przez państwo; wczesne fazy powst narodu- rola czynnika państwowego

naród szukający państwa- różna drogi rozwoju narodów, wiele postaci zj, brak sztywnych granic, wyraźnego początku

Hobsbawm- ogran hist zasięgu zakresu kultur narodowych; naród- zj ogran w czasie i właściwościach

WYKŁAD 13

Jerzy Jarosław Smolicz - Język jako wartość rdzenna

Teoria wartość rdzennych- przydatna do zrozumienia pr zachowywania, modyf i zaniku jęz mniejszościowych w społecz wielokult

▪ aspekty kultury mają różne znaczenie dla utrzymania stabilności gr- istotne el- oś, wokół której nast identyf i organiz całego sys społ

Koncepcja kultury szczątkowej- kult sprowadzona do fragment lub szczątkowych el przez wyrwanie oryginalnej osi i zastąp jej wart z gr kolonialnych, dominujących lub większościowych.

Jęz- symbol tożsamości Etn, warunek bycia członkiem gr- nośnik kultury

2 poz personalnych sys kult:

▪ Tendencje- gdy jedn aktywizuje ten sys

▪ Postawy- gdy jedn go skonstruowała, nie aktywizuje

Postawa ideologiczna wobec jęz:

1)Pozytywna (1)- jęz używany, duża rola dla gr

2)Pozytywna (2)- jęz nieznany, nieużywany, lecz ceniony

3)Negatywna- jęz znany, nieużywany i deprecjonowany

4)Obojętna- jęz nie zw z obecna sytuacja respondenta

Przetrwanie jęz etnicznych uzal od:

▪ nieustępliwości gr etnicznej

▪ uznania przez nią jęz za wartość rdzenną

▪ postrzegania jęz przez większość społecz

▪ tolerancja wobec pluralizmu jęz

▪ siły przyciągania członków mniejszości przez kult większości społecz

▪ st pokrywania wart kultury zagrożonej i dominującej

▪ gotowości większości do społ i kult przygarnięcia mniejszości

WYKŁAD 14

Elżbieta Tarkowska „Bieda i kultura”

Ubóstwo niedobory ekon, stan zdrowia, poz edukacji, ogran dostępu do wiedzy i komunikacji, niemożność realizacji praw człowieka, zaufania , szacunku

2 typy interpretacji ubóstwa i przyczyn

- strukturalna (sytuacyjna)- przyczyny ubóstwa- czynniki zew wobec jedn, niezal od niej

- kult (behawioralna)- przyczyny w cechach jedn

Amer podejście do ubóstwa- zw jest z wartośc, ocenianiem= winna, skutek słabości, alkoholizm, nieróbstwo, patologiczne zachowania

Kon kultury ubóstwaLewis- wzorzec życiowy przekaz z pokolenia na pokolenie; czynniki biol(wielodzietność, wys śmiertelność niemowląt), ekon (praca kobiet i dzieci), psychol- społ ( alkoholizm, przemoc, brak perspektyw); wykluczenie, marginalizacja społ

Modele relacji między kulturą a ubóstwem Valentine a:

1.Biedni -samoodtw się kat ludzi z odrębną patol subkulturą

2. ich sytuacja uwarunkowana przez pr sys

3.model elektyczny- synteza 2; biedni- zróżn cz społecz, o różnych zmiennych, adaptacyjnych subkulturach

---