Linia ograniczenia budżetowego (linia budżetowa konsumenta)

• jest to funkcja stanowiąca zbiór punktów charakteryzujących różne ilościowe kombinacje nabywcze konsumenta posiadającego określoną kwotę na zakup dwóch dóbr (bądź zestawów dóbr), które mają różne ceny.

Rys. 1. Linie ograniczenia budżetowego (przy wzroście ceny dobra X)

Przesunięcia (zmiany przebiegu) linii budżetowej wynikać mogą ze zmiany dochodów nabywcy bądź ze zmiany ceny poszczególnych dóbr.

Łącząc charakterystykę preferencji konsumenta (krzywe obojętności) i rzeczywistych jego możliwości nabywczych (linia ograniczenia budżetowego) - znaleźć można najkorzystniejsze rozwiązanie: najwyżej położoną krzywą obojętności możliwą do osiągnięcia przy danym ograniczeniu budżetowym. Mają one jeden i tylko jeden punkt wspólny.

Rys. 2. Optimum równowagi konsumenta

Tylko w tym punkcie stosunek cen obu dóbr jest równy relacji użyteczności krańcowej ostatnich jednostek tych dóbr.

p_Y / p_X = MU_Y / MU_X

Po przekształceniu otrzymujemy:

MU_Y / p_Y = MU_X / p_X

Jest to optimum równowagi konsumenta.

Ścieżka ekspansji dochodowej (krzywa dochód - konsumpcja) - geometryczne miejsce punktów równowagi konsumenta reprezentujących wszystkie poziomy jego dochodów.

• Zmiana popytu konsumenta wynikająca wyłącznie ze zmiany relacji cen nabywanych dóbr określana jest jako substytucyjny efekt zmiany ceny.

• Zmiana popytu konsumenta wynikająca ze zmiany siły nabywczej jego nominalnego dochodu to efekt dochodowy.

Przykład do analizy:

Kwota do dyspozycji: dochód = 200 zł

p_X = 5 zł

p_Y = 2 zł

Zmiana ceny dobra X z 5 do 2,5 zł.

X

Y

L₁

L₂

B₁

B₂

A₁

Y₁

B

X₁

0

A

Y

X

E

---