PSYCHOPATOLOGIA

ZESPÓŁ HIPERKINETYCZNY - ADHD
(Hyperkinetic Disorder - (F90.1)
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ)

Zaburzenia w tym zespole tworzą charakterystyczna triadę objawów:

1. Zaburzenia uwagi
*długo zabiera się do wykonania zadania, którego nie
szczególnie lubi
* nie potrafi dłużej skupić się
* łatwo się rozprasza
* nie kończy rozpoczętych czynności
* ma kłopoty z zapamiętywaniem
* nie słyszy i nie odpowiada na polecenia
* nie pamięta co było zadane i co trzeba przynieść na
jutro
* „gapi” się zamiast się uczyć

* wezwany do odpowiedzi nie wie, o co pytano

2. Nadruchliwość - wzmożona ekspansja ruchowa
* stale jest w ruchu
* nie potrafi usiedzieć w miejscu
* wspina się na wszystko
* wierci się, skubie, obraca w palcach, gryzmoli, ogryza
paznokcie

* niezręczność (zrzuca, łamie, wypada mu), niedokładność,

* trudności w ubieraniu się, pakowaniu…

3. Nadmierna impulsywność

* nie czekamy na swoja kolej
* wyrywamy się z odpowiedzią
* trudno nam odroczyć jakieś zachowanie
* wtrącamy się do rozmowy innych
* przypadkowo i nieumyślnie niszczymy różne rzeczy
* nie potrafimy zaplanować swojej pracy

* nie umiemy robić czegoś w określonej kolejności
* nie przewidujemy skutków działania (wypadki, urazy)
* nie wysłuchujemy do końca instrukcji → gorzej
wykonujemy zadania

Objawy nasilają się, gdy trzeba się skupić i słuchać
gdy zadanie jest monotonne
w sytuacjach grupowych (publicznych)
w sytuacjach nowych.

Wymienione objawy często prowadzą do wtórnych zaburzeń spowodowanych reakcją dorosłych na zachowanie dziecka nadpobudliwego:

Zniecierpliwienie, stałe zwracanie uwagi, karcenie, złość

Jako współistniejące problemy pojawiają się zaburzenia zachowania - łamanie norm współżycia społecznego i praw innych osób. W zestawieniu z ADHA mogą dawać wysokie ryzyko zaburzeń rozwojowych,
zachowania agresywne, aspołeczne

Objawy tego zespołu pojawiają się u dzieci do 7 roku życia. Utrzymują się w 70% w okresie dorastania, a 30-50% osób - także w dorosłości.

Częstość występowania szacuje się (zależnie od kryteriów diagnostycznych) na ok. 1-2% populacji - wg kryteriów ICD-10.

Częściej dotyczy chłopców niż dziewczynek, ale niektórzy twierdzą, że płeć wiąże się z głównymi objawami (u dziewczynek przeważają zaburzenia w koncentracji uwagi, podczas gdy u chłopców - nadmierna impulsywność i niekontrolowana nadruchliwość).

ETIOLOGIA

Aktualnie uważa się, że przyczyną jest zaburzone dojrzewanie struktur układu nerwowego → zmiany na poziomie biochemicznym i strukturalnym → zaburzenia specyficznych procesów poznawczych i kontroli zachowania. Przemawia za tym mijanie objawów z wiekiem (dojrzewanie struktur mózgowych).

Prawidłowo funkcjonujący układ nerwowy odznacza się dużą siłą procesu pobudzania i hamowania oraz wysokim stopniem równowagi obu tych procesów, a także średnim stopniem ich ruchliwości.

Siła układu nerwowego wyraża się zdolnością komórek nerwowych do pracy.

Równowaga rozumiana jest jako określony stosunek obu tych procesów do siebie, a ruchliwość to zdolność układu nerwowego do przechodzenia od stanu pobudzenia do hamowania.

Z nadpobudliwością psychoruchową mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do powstania przewagi procesów pobudzania nad procesem hamowania.

Dziecko z zespołem ADHD żyje w chaosie bodźców. Słysząc np. w klasie dźwięk tramwaju za oknem, słowa pani, szepty rozmów, szelest kartek- nie potrafi wyodrębnić najważniejszego dla sytuacji, w której się znajduje - słów pani. Dlatego słyszy je, ale tak - jakby nie słyszało.

Specjaliści sądzą też, że z powodu niedojrzałości cun nie rozpoznaje się bodźca informacyjnego o zagrożeniu i nie uruchamia gotowości do przeciwdziałania mu. Stąd, tak częste u tych dzieci „nierozsądne" zabawy, karkołomne wspinaczki, itp.

W ramach postępowania terapeutycznego zwracamy się do dziecka, ale przede wszystkim do opiekunów.
Stosujemy poradnictwo, niekiedy psychoterapię i farmakoterapię.

ad. Poradnictwo: dla rodziców/opiekunów wyjaśnianie istoty i pochodzenia objawów, wskazówki dotyczące postępowania

ad. Psychoterapia: gdy nie wystarcza psychoedukacja - terapia rodziny, dziecka, zwłaszcza wtedy, gdy zaburzeniu dziecka towarzyszą zaburzenia homeostazy systemu rodzinnego;
Terapia behawioralna: celem jest modyfikacja zachowania dziecka poprzez wygaszanie złych nawyków, a wzmacnianie dobrych (zasada nagradzania i -gorsze wyniki ! - karania). Postępy widoczne są po długim czasie.

ad. Farmakoterapia - zagadnienie kontrowersyjne: stosowana gdy inne metody zawodzą; w ciągu roku szkolnego leki, na wakacje odstawiane.

Psychostymulujące (pochodne amfetaminy) - skuteczność 75-80%, zwłaszcza u dzieci w młodszym wieku szkolnym; przeciwdepresyjne - skuteczne w ponad 50%.

Ogólne zasady dotyczące postępowania wychowawczego

1. Cel, do którego ma prowadzić działanie dziecka, nie może być zbyt odległy (niecierpliwość).

2. Konsekwentne przyzwyczajanie dziecka do kończenia każdego rozpoczętego zadania.

3. Stała kontrola i przypominanie o zobowiązaniach:

• zakres obowiązków musi być dostosowany do możliwości i dziecka

• ograniczyć dopływ bodźców

• nie dać się zdominować dziecku

• należy przygotować dziecko do przezwyciężania trudności (a nie chronić przed nimi)

• po wystąpieniu konfliktu - należy dziecko uspokoić, a następnie spokojnie przedyskutować z dzieckiem sprawę, w atmosferze spokoju i rzeczowości, po uspokojeniu dziecka

• należy unikać agresji słownej i fizycznej, która bardzo mocno pobudza dodatkowo dziecko (może doprowadzić do objawów nerwicowych takich jak: lęki, moczenie nocne, natręctwa, czy też reakcje obronne: arogancka postawa, agresja, kłamstwa, a nawet doprowadzić do niewłaściwego rozwoju osobowości).

Attention Deficit Hyperactivity Disorder - ICD-10 = hiperkinetyczne zaburzenia zachowania z deficytem uwagi

1

PSYCHOPATOLOGIA - Zespół hiperkinetyczny opr. dr K. Kosińska-Dec)

---