10. Kultury postfiguratywne , kofiguratywne i prefiguratywne w ujeciu M . Mead
A . Kultury postfiguratywne - w których dzieci ucza się glownie od swych rodzicow . Spoleczenstwa pierwotne , waskie grupy religijne i ideologiczne enklawy sa glownie postfiguralne - opieraja się na autorytecie pochodzacym z przeszlosci. .W kulturze post. Zmiany zachodza wolno i sa tak trudne do zauwazenia , ze dziadkowie nie marza , by zycie ich wnukow było inne niż ich wlasne.Przeszlosc doroslych jest przyszloscia mlodych .Zycie minionych generacji wykresla plan kolejnych pokolen .Przyszlosc dzieci jest tak uksztaltowana , ze mogą się one spodziewac dokladnie tego samego , co w odpowiednim momencie zycia spotkalo ich ojcow i dziadkow. Kultury post. , w których starsi nie chca dopuscic zadnych zmian i swym nastepcom przekazuja poczucie niezmiennej ciaglosci , w swietle istniejacych materialow wydaja się typowe dla wszystkich ludzkich spoleczenstw w ciagu tysiacleci ich istnienia , od zarania cywilizacji .Podstawowa wiedza była przekazywna dzieciom wczesnie , w sposób tak malo wyartykulowany i tak bezwzglednie wymagajacy posluchu , jak tylko było to możliwe , zgodnie z przeswiadczeniem starszych , ze istnieje tylko jeden sposób uksztaltowania pomyslnego losu dziecka , które jest cialem z ich ciala i duchenm z ich ducha . Stad bralo się poczucie tozsamosci dziecka i przekonnie , ze czeka je tylko jedno przeznaczenie .Najwyzej gwaltowne nieprzewidzialne wypadki - takie jak kleska zywiolowa czy podboj- mogly to przeznaczenie zmienic .Kontakt z innymi ludami w zadnym wypadku nie macil poczucia bezczasowosci zycia . Raczej odwrotnie , dostrzezenie plemiennych roznic wzmacnialo poczucie wlasnej odrebnosci i mocniej utrwalalo tozsamosc .
W takich kulturach każdy przedmiot swoja forma , tym jak się z nim obchodza , czy zostal przyjety, odrzucony ,zle uzyty , zniszczony czy przez pomylke obrany za przedmiot dorcji , wzmacnia sposób , w jaki wszystkie przedmioty s wytwarzanne i uzywane .Każdy gest wzmacnia , przypomina , odbija lub nasladuje inne gesty, sluzy jak lustro lub dzila jak echo , odbijajac wczesniejsze zachowania w doskonalej lub niescislej formie .Kultury post. Wymagaja jednoczesnej obecnosci trzech generacji, sa one w szczegolny sposób zwizane ze spoleczn rola pokolen .Ciaglosz tych kultur opiera się na realizacji oczekiwan starszego pokolenia , na niemal bezwzglednie egzekwowanym spelnieniu jego wymagan . Opieraja się na pooleniu ludzi dojrzalych , majacych caly czas przed oczami rodzicow , którzy dali im wychowanie . Srednie pokolenie wychowuje wiec dzieci w ten sam sposób w jaki samo było wychowywane .Wydaje się , ze gatunek ludzki duzo silniej przywizuje się do tej kulturowej toazsamosci , która wpojono mu poprzez cierpienie , niż do tej , która wiaze się z przyjemnoscia i rozkosza . Dzieci , które wzrossly w szczrsliwych i dostatnich domach , czuja się bardziej pewne siebie i lepiej dostosowuja się do nowych okolicznosci niż dzieci , których wczesne doswiadczenia wiazaly się z lekiem i przykrosciami .Poczucie tozsamosci kulturowej umacniane przez kare i grozbe totalnego odrzucenia jest wprost zadziwiajaco trwale .Poczucie tozsamosci narodowej , które narodzilo się w cierpieniach i w gotowosci do wyrzeczen , w dumie z wczesniejszych bohateskich cierpien przodkow , wykazuje nadzwyczajna trwalosc nawet na obczyznie , w warunkach , o ktorych można by sadzic , ze przyczyniac się będą do jego zatraty. Mimo wszystko modelem kultury post . jest wyilozowana kultura pierwotna , kultura , ktorej jedynie nietrwal pamiec jej czlonkow przechowuje fakty z przeszlosci .
B . Kultury kofiguratywne- w których zarówno dzieci i dorosli ucza się od swych rowiesnikow. Wiekkie cywilizacje , które z koniecznosci wypracowaly sobie techniki przyswajania zmiany , musialy tez w pewien sposób wykorzystac uczenie kofiguratywne , to znaczy od rowiesnikow , od osob , które stanowily ich otoczenie w czasie zabawy , nauki czy wykonywania zawodu .W spoleczenstwie , w którym jedynym wzorem zachowania bylby wzor kofiguratywny , zrowno starzy , jak i mlodzi przyjmowaliby jako naturalne wylacznie zachownie typowe dla calej ich generacji , rozne od zachowania innych generacji .We wszystkich kulturach kof. Starsi nadal odgrywaja role podstawow w tym sensie , ze okreslaja formy i granice , w których kofiguracja może wystapic w zachowaniu mlodych . Istnieja spoleczenstwa , w których aprobata starszych jest czynnikiem rostrzygajacym o uznaniu nowego zachowania , to znaczy mlodzi ogladaja się nie na swoich rowiesnikow , lecz jedynie na starszych , gdy szukaja aprobaty dla zmiany . Kofiguracj bierze poczatek z rozpadu systemu postfiguratywnego.Do rozbicia może dojsc w rozmity sposób .Może je spowodowac kataklizm , w którym zostanie zdziesiatkowana cala ludnosc , a przede wszystkim starsi, którzy ogrywali role przywodcow .Może je spowodowac pojawienie się nowych technologii , których starsi nie potrafia sobie latwo przyswoic .Może je wywolc osiedlenie się w nowym kraju , gdzie starsi sa i będą traktowani jak emigrani i obcy. Może być wynikiem podboju , który zmusza cala ludnosc do nauczeni się jezyka i zwyczajow zdobywcow . Może być wynikiem przewrotu religijnego . po którym starsi sa zmuszeni wpjac dzieciom nowe idealy , z którymi sami w dziecinstwie się nie zetkneli.Rozpad systemu postfiguratywnego mogą wywolac wreszcie wszelkie przemiany rewolucyjne , których dokonano po to , by wprowadzic nowe wzory stylow zycia - przykład starszych przestaje wówczas odgrywac jakakolwiek role.Warunki korzystne dla przeprowadzenia w kulturze zmian typu kofiguratywnego zaczely się pojawiac w miare rozwoju cywilizacyjnego i wykorzystania coraz to innych zasobow naturalnych , co sklanialo wiele spoleczenstw do podejmowania wojen z obcymi krajami po to , by dolaczyc ich tereny d swego panstwa, mieszkancow podporzadkowac sobie , wziazc w niewole , i w konsekwencji zmusic do zmiany przekonan.
W wolno zmieniajacych się spoleczenstwach male , wyraznie zmiany zachowania odrozniajace jedno pokolenie od drugiego mogą być traktowane jako zmiany o charakterze mody , to znaczy jako nieistotne innowacje wprowadzane przez mlodych w tych dziedzinach , którymi starzy się nie zajmuja - w ubiorze , rozrwce , formach odnoszenia się do siebie itd.
Moda opiera się calkowicie na zjawisku ciaglosci kulturowej .Latwosc z jaka przyjmowane
S nowe wzory , swiadczy jedynie o tym , ze nic waznego nie ulega zmianie .Mlodzi sami musza wynalezc nowe style zachowania , opartena ich osobistym doswiadczeniu , i przekazac je jak wzor innym rowiesnikom .W najprostszym przypadku spol . kof . charakteryzuje się tym , ze brak w nim dziadkow . Mlodzi po dojsciu do pelnoletnosci mogą się przeniesc z jednej czesci kraju do innej lub wyjezdzjac za granice nie zabierajac ze soba rodzicow. Ginie również to , co najwazniejsze charakteryzuje kulture postfiguratywna - odtworzenie w jednostkowym kontakcie z wlasnym dzieckiem wczesniejszego kontaktu z rodzicami .
Konserwatyzm w wychowaniu dzieci charakteryzuje wyraznie te kultury , w których dorastajace dzieci opiekuja się niemowletami i mlodszym rodzenstwem . Gdziekolwiek zachodzi kofiguracja , to znaczy ludzie sa naklaniani do imitowania swych rowiesnikow , wiek i stanowisko wprowadzajacych zmiane , a także miejsce ich grupy w danej kulturze postfiguralnej staja się sprawa zasadnicza .Gdy kofiguracja wśród grup rowiesniczych ulegnie instytucjonalizacja przez kulture , pojawia się zjawisko kultury mlodziezowej lub kultury nastolakow.
C. Kultury prefiguratywne - w których dorosli ucza się również od swych dzieci , jest odbiciem czasu w którym zyjemy. Teraz wchodzimy w okres nie znany dotad w historii , którym mlodzi zyskuja sobie wyjatkowy autorytet w swym prefiguratywnym zrozumieniu nie znanej jeszcze nikomu przyszlosci .Cechy:
pojawienie się spolecznosci obejmujacej caly swiat . Po raz piewszy w historii czlowiek zdobyl informacje o tym , co się dzieje z innymi ludzmi na swiecie i uzyskal mozliwosc zareagowania na to , co się z nimi dzieje .
rewolucja w produkcji zywnosci .Rewolucja medyczna spowodowala znaczny przyrost ludnosci .
ludzie bedacy nosnikami kompletnie roznych tradycji kulturowych spotykaja się wterazniejszosci , ktorastanowi dla nich ten sam punkt w czasie.
Nasze myslenie kaze nam ciagle powracac do przeszlosci , do tego swiata , który pmietamy z dziecinstwa . Urodzilismy się i wychowali przed rewolucja elektroniczna i wiekszosc z nas nie spostrzegla , kiedy ta rewolucja nastapila.Zmienilo się dawne rozroznienie pokoju i wojny , przyjaciela i wroga , mojej grupy i swojej .Ludzie rozumieja dzis , ze mieszkancy jednego kraju nie mogą zapenic pomyslnego losu swym dzieciom . Każdy jest odpowiedzialny za los cudzych dzieci .Coraz wieksze wymagania edukacyjne .
Istniejacy dzis rozlam pomiedzy pokoleniami jest zjawiskiem wyjatkowym , ponieważ nic podobnego nie zdarzylo się dotad w przeszlosci , pokolenie ludzi dojrzalych jest odciete i od wczesniejszych pokolen , i od mlodziezy .
Z pewnego punktu widzenia sytuacje w ktorej się znalezlismy możemy okreslic jako kryzys wiary . Ludzie nie tylko stracili wiare , ale również przestali ufac ideologom politycznym i nauce . Zyja w poczuciu , ze pozbawiono ich wszelkiej formy bezpieczenstwa .Można to wyjasnic po czesci tym ,ze nie ma dzis starszych , którzy wiedzieliby wiecej niż mlodzi na temat tego , co skladac się będzie na ich doswiadczenia.Dzis starsi nie potrafia przedstawic w sposób autorytatywny moralnych imperatytow .Bierna niechec jest postawa bardzo zarazliw wśród dzisiejszej mlodziezy