BARWA SKÓRY PO ZATRUCIU TLENKIEM WĘGLA
wiśniowo-czerowna
CIĘŻKIE ZATRUCIE SALICYLANAMI:
kwasica metaboliczna
hipoglikemia
krwawienia
obrzęk pozasercowy
uszkodzenie wątroby
CIĘŻKIE ZATRUCIE LEKAMI P/DEPRESYJNYMI
hipotensja
drgawki
depresja oddechowa
zaburzenia rytmu serca
CIĘŻKIE ZATRUCIE ZWIĄZKAMI FOSFOORGANICZNYMI
wyczuwalny zapach czosnku lub benzyny
objawy obrzęku płuc pochodzenia pozasercowego
hipertermia
toksyczne uszkodzenie wątroby
objawy muskarynowe, nikotynowe i ze strony OUN
COMA COCTAIL
Mieszanka odtrutek (tiamina, glukoza, nalokson, flumazenil) stosowana diagnostycznie i leczniczo w trakcie wstępnej oceny i leczenia pacjentów z objawami zaburzeń stanu świadomości.
CO STOSUJE SIĘ W ZABURZENIACH KOMOROWYCH
Lidokaina
Fenytoina
CZYNNIKI DECYDUJĄCE O PRZEŻYCIU PO SPOŻYCIU TRUCIZNY:
dawka wchłonięta
szybkość wchłaniania i eliminacji
droga wprowadzenia
rozpuszczalność
stężenie
indywidualne cechy ustroju
DAWKA TOKSYCZNA - DAWKA SMIERTELNA
Dawka toksyczna (dosis toxica) - jest to najmniejsza ilość substancji, która po wchłonięciu do organizmu wywołuje efekt toksyczny, określana jest w g/kg.
Dawka śmiertelna (dosis letalis) - jest to ilość substancji powodująca śmierć organizmu po jednorazowym podaniu, powoduje 50% śmiertelność u użytych doświadczalnie zwierząt.
DAWKI ŚMIERTELNE ALKOHOLI:
glikol etylowy - 100 ml
alkohol metylowy - 15-30-60 ml
alkohol izopropylowy - 1ml/kg
alkohol etylowy - 400 ml/h
DEKONTAMINACJA - RODZAJE
Dekontaminacja:
a) dekontaminacja powierzchni ciała:
rozebranie
zmycie (spojówki)
b) dekontaminacja przewodu pokarmowego:
płukanie żołądka (najskuteczniejsze w 1-szej godzinie):
krótki okres od zażycia leków (chory nieprzytomny- intubacja)
duża ilość leków
zagrażające życiu trucizny nie mające odtrutek
substancje absorbujące-węgiel aktywowany (lg/kg):
NIE - zatrucia alkoholami, litem, żelazem, ołowiem, węglowodanami, substancjami żrącymi-
utrudnia diagnostykę endoskopową
płukanie jelit np. Sorbitol (osmotyczne środki przeczyszczające):
leki o przedłużonym działaniu
nie są absorbowane przez węgiel
połknięcie fiolek, całych opakowań, torebek, wlewy doodbytnicze
antidotum - już w czasie dekontaminacji
DOMINUJĄCE OBJAWY ZATRUCIA LEKAMI P/DEPRESYJNYMI
dominują objawy pobudzenia psychoruchowego z halucynacjami, skurcze miokloniczne
działanie cholinolityczne:
suchość skóry
zaburzenia widzenia
zatrzymanie moczu i stolca
majaczenie
rozszerzone źrenice
po większych dawkach:
śpiączka
drgawki kloniczne
hipotensja
depresja oddechowa
zaburzenia rytmu serca
także: DIC, ARDS, rabdomioliza (brak stymulacji nerwowej)
zgon wywołany jest przede wszystkim zaburzeniami sercowo - naczyniowymi i zaburzeniami rytmu serca
EFEKT SZKODLIWY
Efekt - każda biologiczna zmiana w organizmie, narządzie lub tkance spowodowana lub związana z narażeniem na substancją chemiczną.
Efekt szkodliwy - nieodwracalna zmiana biologiczna, skutek narażenia (czynnościowa, morfologiczna).
ELIMINACJA - PRZYKŁADY:
Eliminacja:
pierwotna eliminacja trucizny
wtórna eliminacja trucizny-usunięcie toksyn już wchłoniętych
alkalizacja moczu
hemoperfuzja
wymuszona diureza osmotyczna:
z alkalizacją
neutralna
kontrola bilansu wodnego, cewnik Foleya
FARMAKODYNAMIKA - JAK MOŻEMY JĄ ZMIENIĆ
Farmakodynamika - jest to nauka o zmianach czynności organizmu pod wpływem leku i mechaniźmie działania leku. Bada wpływ leku na organizm i poszczególne narządy oraz mechanizm jego działania.
GLIKOL ETYLOWY
utleniany do aldehydu glikolowego, następnie do kwasu glikolowego i kwasu szczawiowego
GŁÓWNA PRZYCZYNA ZGONU W ZATRUCIU LEKAMI P/DEPRESYJNYMI:
Są to zatrucia samobójcze, a zgon następuje w wyniku zaburzeń sercowo-naczyniowych i zaburzeń rytmu.
JAK MOŻEMY WPŁYNĄĆ NA FARMAKOKINETYKĘ
Farmakokinetyka - to nauka o losach leku w organiźmie, czyli o zmniejszeniu stężenia leku we krwi i tkankach jako wypadkowej wchłaniania, wiązania z białkami, przenikania do tkanek, metabolizmu i wydalania. To także matematyczna ocena ilościowa procesów kinetycznych, jakim lek podlega w organizmie:
wchłanianie
przenoszenie przez krew
rozmieszczenie w tkankach
biotransformacja
wydalanie
JAKICH UKŁADÓW POWIKŁANIA POWODUJĄ LEKI P/DEPRESYJNE:
zaburzenia sercowo-naczyniowe
zaburzenia rytmu
zaburzenia układu oddechowego
LECZENIE ZATRUCIA LITEM
DPP:
płukanie żołądka
płukanie jelit (bez węgla)
płyny dożylne
diureza wymuszona
w stanie ciężkim - hemodializa (bardzo skuteczna)
LECZENIE ZATRUCIA ALKOHOLEM METYLOWYM
ABC
DPP- do 2h płukanie żołądka z dodatkiem wodorowęglanu sodowego
dożylnie dwuwęglan sodu, zapobieganie hipoglikemii io zaburzeniom elektrolitowym
eliminacja - hemodializa
odtrutka - etanol (celem zwolnienia przemiany metanolu podaje się alkohol etylowy doustnie)
kwas foliowy, wit. Bl, B6
ochrona oczu
zwalczanie zaburzeń gospodarki elektrolitowej
LECZENIE ZATRUCIA NEUROLEPTYKAMI:
difenhydramina
benzatropina
LEKI PSYCHOTYCZNE, NASENNE I P/HISTAMINOWE DZIAŁAJĄC DEPRESYJNIE NA OUN POWODUJĄ
śpiączkę
porażenie ośrodka oddechowego
porażenie ośrodka naczyniowo - ruchowego ze wstrząsem hipowolemicznym
senność, spowolnienie ruchowe
depresja, apatia
zaburzenia równowagi
pochodne fenotiazyny, amizepin i meprobamat- zespół drgawek, podobnych do padaczkowych
pochodne benzodiazepiny - objawy pozapiramidowe
glimid - asystolie
wszystkie objawy potęguje spożycie alkoholu
W okresie przedśpiączkowym występują:
uczucie ogólnego wyczerpania
bóle
zawroty głowy
nudności
zaburzenia ostrości widzenia
zaburzenia mowy
Zatrucia ciężkie:
śpiączka, której głębokość zależą od dawki
w ciężkich zatruciach obserwuje się skłonności do hipotonii, hipowolemii, występują zmiany skórne pod postacią rumieni i pęcherzy
MARTWICA - KWAS:
Kwasy powodują martwicę koagulacyjną prawdopodobnie będącą przyczyną bezpośredniego powstawania blizn.
MARTWICA - ZASADA:
Zasady powodują martwicę rozpływną prawdopodobnie umożliwiającą głębszą penetrację substancji.
METABOLITY ALKOHOLU METYLOWEGO I ETYLOWEGO:
alkohol metylowy - aldehyd mrówkowy (formaldehyd), kwas mrówkowy
alkohol etylowy - aldehyd octowy, kwas octowy
METABOLITY ALKOHOLU IZOPROPYLOWEGO:
aceton
MECHANIZM DZIAŁANIA ATROPINY I JEJ POCHODNYCH:
blokuje działanie acetylocholiny
hamuje wpływ nerwu błędnego na serce
zwiększa automatyzm SA
zwiększa przewodzenie w węźle AV
NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY ZATRUĆ U DOROSŁYCH - NAJCZĘŚCIEJ WYKORZYSTYWANE SUBSTANCJE
tentament suicidi (65%) - próby samobójcze
ekspozycja trucizn w czasie pracy (5%)
leki (nasenne, uspakajające, psychotropowe)
alkohole (etanol, metanol, glikole)
gazy (tlenek węgla)
śmiertelność zatruć wynosi ok. 1%
najczęściej wystarczają klasyczne metody terapeutyczne aby doprowadzić do całkowitego wyleczenia
NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY DRGAWEK POLEKOWYCH
teofilina
ksantyna
NAJCZĘSTSZA PRZYCZYNA ZATRUĆ SALICYLANAMI:
przewlekłe zażywanie
zażycie dużych dawek
NARZĄD KRYTYCZNY - DROGI SKAŻENIA
Stężenie krytyczne w komórce - stężenie, przy którym zachodzą zmiany czynnościowe komórki odwracalne lub nieodwracalne, niepożądane lub szkodliwe.
Narząd krytyczny - narząd, który jako pierwszy osiąga stężenie krytyczne substancji toksycznej.
Drogi skażenia:
spożycie (przewód pokarmowy) - dzieci, samobójcy, alkoholicy
iniekcja - narkomani, ukąszenia, użądlenia
inhalacja - gazy, pary, aerozole
absorpcja (skóra) - związki fosfoorganiczne
OBJAWY ZATRUCIA ALKOHOLAMI:
objawy zatrucia spowodowane są głównie działaniem toksycznych metabolitów alkoholi
glikol etylowy - euforia, depresja OUN, depresja mięśnia sercowego, ostra niewydolność cewek nerkowych, kwasica metaboliczna, hipokalcemia
alkohol metylowy - zawroty głowy, euforia, senność, pobudzenie psychoruchowe, splątanie, drgawki, śpiączka, nudności, wymioty, bóle brzucha, objawy zapalenia trzustki, zamglenie pola widzenia, ślepota, niewydolność nerek
oddech kwasiczy, (drgawki, zaburzenia oddychania, śpiączka - ciężkie)
alkohol izopropylowy - zawroty głowy, splątanie, śpiączka, zaburzenia koordynacji ruchowej, ból głowy, ból brzucha, nudności, wymioty, obniżone ciśnienie krwi, tachykardia, depresja oddechowa
OBJAWY ZATRUCIA SALICYLANAMI
szum i dzwonienie w uszach
upośledzenie słuchu
zawroty głowy
wymioty
zaburzenia elektrolitowe
zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej
hipoglikemia
krwawienia
obrzęk pozasercowy
uszkodzenie wątroby
poty
pobudzenie psychoruchowe
halucynacje
drgawki
zaburzenia świadomości
śpiączka
bóle brzucha
wybroczyny na skórze
sinica
zapaść
zaburzenia oddychania
ciężkie - przyśpieszenie i pogłębienie oddechów, gorączka, tachykardia
OBJAWY ZATRUCIA LITEM
drgawki
śpiączka
niewydolność nerek
drżenie mięśni
zaburzenia poruszania
zespół rzekomoparkinsonowski
drgawki
nudności, wymioty
odwodnienie (zaburzenie zagęszczania)
objaw niedoczynności tarczycy
OBJAWY ZATRUCIA SKOPOLAMINĄ
wywiera działanie hamujące na ośrodki ruchowe w mózgu
powoduje senność
uspokojenie
stany otępienia psychicznego
porażenie ośrodka oddechowego
śmierć - dawka śmiertelna 0,1-0,2 g
OBJAWY SERCOWO-PŁUCNE W ZATRUCIU KOKAINĄ
zaburzenia rytmu serca
obniżone lub podwyższone ciśnienie krwi i zawał serca
ból w klatce piersiowej
astma
skrócenie oddechu
wylewy domózgowe
udary mózgu
OBJAWY ZATRUCIA BENZODIAZEPINAMI:
zawroty głowy
depresja
apatia
senność
stupor
zaburzenia równowagi
hipotonia i spowolnienie ruchowe
śpiączka
hipotensja
depresja oddechowa
hipotermia
łagodne zatrucie - depresja OUN
OBJAWY ZATRUCIA LEKAMI P/DEPRESYJNYMI:
suchość skóry i śluzówek
zamazywanie obrazów
poszerzenie źrenic
zatrzymanie moczu i stolca
majaczenie
ODTRUTKA W ZATRUCIU BENZODIAZEPINAMI
ABC
leczenie objawowe i obserwacja
zabezpieczenie dróg oddechowych
DDP- węgiel aktywowany
płyny dożylne
odtrutka - Flumazenil - ciężkie zatrucia np. wymagające intubacji, znaczna depresja OUN
ODTRUTKA W ZATRUCIU BETA-BLOKERAMI - POCHODNYMI NAPARSTNICY
odtrutka - amrynon i glukagon w niewydolności krążenia, węgiel aktywowany
ODTRUTKA W ZATRUCIU LITEM:
Odtrutka - Digoksyna
ODTRUTKA W ZATRUCIACH CA-BLOKERAMI
ABC
płyny dożylne (adrenalina, noradrenalina)
atropina
DPP - płukanie żołądka, płukanie jelit, węgiel aktywowany
odtrutki: wapń, glukagon, amiodaron
ODTRUTKA W ZATRUCIU ŻELAZEM
odtrutka - deferoksamina
ODTRUTKA W ZATRUCIU PARACETAMOLEM
odtrutka - N-acetylocysteina, węgiel aktywowany
ODTRUTKA W ZATRUCIU OPIOIDAMI:
nalokson - antagonista receptorów opiatowych
ODTRUTKA W ZATRUCIU ZWIĄZKAMI FOSFOORGANICZNYMI
Atropina
Pralidoksym
ODTRUTKA W ZATRUCIU CYJANKAMI:
tlen
hydroksokobalamina - nie stosować z trisiarczanem
wersenian dikoboltowy
trisiarczan sodowy
azotan amylu
OSTRE ZATRUCIE POCHODNYMI NAPARSTNICY
układ sercowo- naczyniowy: bradykardia, spadek kurczliwości i rzutu serca
przewód pokarmowy- nudności i wymioty, ból brzucha
OUN- zaburzenia widzenia, splątanie, ból głowy, halucynacje
PODSTAWOWE ELEMENTY LECZENIA CHOREGO ZATRUTEGO
Dekontaminacja
Eliminacja
Odtrutki - substancje stosowane w procesie leczniczym ostrych zatruć, są podawane po dokładnym rozpoznaniu trucizny, dawka zależy od rodzaju trucizny, wieku i masy poszkodowanego.
PODSTAWOWE OBJAWY ZATRUĆ:
hipertermia
tachykardia
podwyższone ciśnienie krwi
zaczerwieniona i sucha skóra
rozszerzone lub szpilkowate źrenice
suche śluzówki
zmniejszona perystaltyka
zatrzymanie moczu
zaburzenia świadomości
drgawki
depresja ośrodka oddechowego
PODSTAWOWE OBJAWY W ZATRUCIU BETA-BLOKERAMI
układ naczyniowy:
bradykardia (atropina, izoproterenol)
zaburzenia przewodnictwa
hipotensja (płyny, adrenalina, noradrenalina)
obrzęk płuc
częściowi antagoniści: wzrost ciśnienia i zatokowa tachykardia
układ nerwowy:
śpiączka
drgawki
poszerzenie źrenic
inne:
hipoglikemia
spastyczny skurcz oskrzeli (beta 2 - mimetyki)
PODSTAWOWE OBJAWY ZATRUCIA BLOKERAMI KANAŁU WAPNIOWEGO:
bloki sercowe
zmniejszenie rzutu serca
wazodylatacja
spadek ciśnienia krwi
zawroty głowy
śpiączka
drgawki
bezdech
kwasica metaboliczna
hiperglikemia
PRZEWLEKŁE ZATRUCIE POCHODNYMI NAPARSTNICY
zaburzenia elektrolitowe i niewydolność nerek- czynniki dodatkowe
zaburzenia rytmu, tachykardia z blokiem AV, dodatkowe skurcze komorowe
nudności, wymioty niepokój brak apetytu
zaburzenia widzenia
splątanie
PRZEDAWKOWANIE LEKÓW P/DEPRESYJNYCH POWODUJE ZABURZENIA UKŁADÓW:
nerwowego
sercowo-naczyniowego
depresję oddechową
zaburzenia rytmu
DIC
ARDS
rabdomiolizę - rozpad mięśni
PRZYCZYNY KWASICY METABOLICZNEJ W ZATRUCIU SALICYLANAMI:
utrata zasad
nagromadzenie kwaśnych metabolitów beztlenowej przemiany glukozy
ketoza głodowa
odwodnienie
ROŚLINY O DZIAŁANIU ATROPINOPODOBNYM:
liście bielunia
lulek czarny
wilcza jagoda
wyciągi z owoców
TRUCIZNA - PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA ZMIANY W ORGANIŹMIE
Trucizna - to każda substancja (stała, płynna, gazowa), która po wprowadzeniu do organizmu zakłóca jego funkcje życiowe. W pewnych warunkach prawie każdy lek może stać się trucizną zależnie od dawki, drogi wprowadzenia, stanu zdrowia osoby przyjmującej lek i wielu innych czynników.
Trucizny powodujące wyraźne zmiany:
działające miejscowo - kwasy, ługi, brom, jod - powodują martwicę i denaturację tkanek
miąższowe - metale, sole metali ciężkich - uszkadzają nerki, wątrobę, serce
Trucizny mogące nie wywoływać wyraźnych zmian:
lotne - działają na ośrodkowy układ nerwowy - rozpuszczalniki, alkohole, węglowodory
krwi - CO, cyjanki, fenole, leki, narkotyki, benzen, pestycydy
TOKSYKODROMY
Toksykodromy - są to objawy kliniczne zespołów toksykologicznych, pomocne w ustaleniu rozpoznania.
Toksykodromy cholinolityczne:
hipertermia (gorący jak piec)
tachykardia
podwyższone ciśnienie tętnicze krwi
zaczerwieniona, sucha skóra (czerwony jak burak)
rozszerzone źrenica (ślepy jak nietoperz)
suche śluzówki (suchy jak pieprz)
zmniejszona perystaltyka jelit
zatrzymanie moczu
zaburzenia świadomości (podniecenie, halucynacje)
drgawki (niespokojny tygrys w klatce)
Toksykodromy sympatykomimetyczne:
hipertermia
tachykardia
podwyższenie RR
poszerzenie źrenic
ciepła, wilgotna skóra
zaburzenia świadomości - podniecenie, halucynacje, agresja
drgawki
Toksykodromy cholinergiczne:
ślinotok
bradykardia lub tachykardia
szpilkowate źrenice
nadmierne pocenie się
zwiększenie wydzielania w drzewie oskrzelowym
skurcz spastyczny oskrzeli
wzmożenie perystaltyki jelit
nietrzymanie moczu i/lub stolca
osłabienie siły mięśniowej
drżenia mięśniowe
Toksykodromy narkotyczne:
szpilkowate źrenice
depresja ośrodka oddechowego
zaburzenia świadomości
obniżenie czucia bólu
TEST JAKOŚCIOWY SALICYLANÓW:
Purpurowe zabarwienie moczu po podaniu do niego kilku kropel chlorku żelazowego wskazuje na obecność salicylanów.
TRIADA OBJAWÓW TOKSYCZNYCH W ZATRUCIU NARKOTYKAMI:
szpilkowate źrenice
depresja ośrodka oddechowego
zaburzenia świadomości
W ZATRUCIU JAKIMI SUBSTANCJAMI NIE STOSUJEMY WĘGLA AKTYWNEGO (utrudnia diagnostykę endoskopową):
zatrucia alkoholami
litem
żelazem
ołowiem
węglowodanami
substancjami żrącymi
ZATRUCIE BETA-BLOKERAMI - JAKIE LEKI:
hipotensja - epinefryna, norepinefryna
bradykardia - atropina, izoproterenol
drgawki - benzodiazepiny
skurcz spastyczny oskrzeli - antagoniści receptorów beta2
niewydolność krążenia - glukagon, amrynon
ZATRUCIE BLOKERAMI KANAŁU WAPNIOWEGO - JAKIE LEKI:
spadek ciśnienia - epinefryna, norepinefryna
bradykardia - atropina
odtrutki: wapń, glukagon, amiodaron
ZATRUCIE WĘGLOWODORAMI:
działanie toksyczne na płuca - niewydolność oddechowa
działanie toksyczne na serce - zaburzenia rytmu
działanie toksyczne na OUN - letarg, stupor, śpiączka, drgawki
ZATRUCIE ŻELAZEM:
faza wstępna - ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka
faza uspokojenia - przejściowa poprawa
faza nawrotu - smoliste stolce i krwawe wymioty, sinica, obrzęk płuc, spadek ciśnienia, zapaść krążeniowo-sercowa, letarg, drgawki, śpiączka