I. SCYNTYGRAFIA OUN
PERFUZJA=REGIONALNY PRZEPŁYW MÓZGOWY(rCBF)
Radiofarmaceutyki stosowane w badaniu SPECT: badanie przepływu wykonywane radiofarmaceutykami przekraczającymi barierę krew/ mózg. Zastosowanie znajdują znaczniki lipofilne z grupy eksimetazim -heksametylopropylenoaminooksym (HM-PAO- Ceretec) i pochodna cysteiny (ECD-Neurolite) -znakowane Tc99m
Technika badania: SPECT
1. Rozkład radioaktywności uzyskany po podaniu wymienionych znaczników odzwierciedla zmiany w przep-ływie w obrębie kory mózgu. Korowy rCBF jest ściśle związany z zapotrzebowaniem mózgu na tlen- badanie określa w przybliżeniu metabolizm.
2. Określona aktywność (np.: mówienie, liczenie) zwiększa zapotrzebowanie na tlen w określonych strukturach mózgu. Zaznaczone większe gromadzeni się znacznika w rzucie istoty szarej= zwiększony przepływ krwi.
Ogniska niedokrwienia =obszary osłabionego gromadzenia lub braku gromadzenia.
Wskazania:
1. Choroby naczyniowe mózgu (niedokrwienie, udar, zespół fosfolipidowy w przebiegu tocznia trzewnego).
2. Padaczka samoistna-umiejscowienie ogniska. W okresie między napadami przepływ krwi jest zmniejszony. W trakcie napadu wzrost wychwytu w ognisku (HMPAO-Tc99m utrzymuje się w ognisku padaczkowym 2 godziny od napadu)
3. Choroby otępienne- choroba Alzheimera (zmniejszony symetrycznie przepływ krwi w obu okolicach skroniowo-ciemieniowych), demencja z ciałami Lewy`ego, w przebiegu choroby Parkinsona.
4. Różnicowanie głębokiej śpiączki i zgonu
Podanie acetazolamidu (Diamox, Diuramid, inhibitor anhydrazy węglanowej) wywołuje hyperkapnię- a wtórnie wazodylatację
Test z acetazolamidem- u chorych z TIA (przemijające napady niedokrwienia) pozwala na ocenę rezerwy perfuzyjnej (odpowiedź naczyń mózgowych na hyperkapnię). Chore naczynia nie reagują (nie rozszerzają się) w odróżnieniu do naczyń zdrowych.
Porównanie badania w spoczynku i po podaniu leku.
Ma znaczenie dla kwalifikacji do leczenia operacyjnego.
SCYNTYGRAFIA RECEPTOROWA na przykładzie diagnostyki różnicowej w kierunku choroby Parkinsona.
Technika badania: SPECT
Ocena perfuzji w obrębie układu jąder podkorowych nie znalazła zastosowania z uwagi na niewystarczającą rozdzielczość obrazu uzyskiwanego w tej metodzie.
Ocena transporterów dopaminowych - wykonywanie badania SPECT z użyciem określonego znacznika jest przydatne do rozróżnienia choroby Parkinsona od drżenia samoistnego typowego lub atypowego; może ono pomóc przy rozpoznaniu zespołu parkinsonowskiego, gdy objawy kliniczne nie są oczywiste, ale nie można przy użyciu tego badania rozróżnić chP od atypowych zespołów parkinsonowskich
DaTSCAN® - Joflupan (123I), jest radiofarmaceutykiem diagnostycznym stosowanym do obrazowania ośrodkowego układu nerwowego za pomocą techniki SPECT (123I-FP-CIT SPECT).
Joflupan jest analogiem kokainy. Badania przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że joflupan wiąże się z wysokim powinowactwem z presynaptycznym transporterem dopaminy i wobec tego możebyć stosowany jako marker zastępczy do badania integralności neuronow dopaminergicznych w istocie czarnej i w prążkowiu.
Dokładniejszą ocenę regionalnego metabolizmu OUN można uzyskać w badaniu PET z użyciem znakowanego tlenu lub deoksyglukozy, jednak zastosowanie tego badania jest ograniczone względami praktycznymi (dostępność, koszty)
Cyclotron- produced PET radiopharmaceuticals
Fluorine-18 fluorodeoxyglucose
Carbon-11
Nitrogen-13
Oxygen-15
PET is unique tool which allows in vivo imaging of brain biochemistry and physiology. The potential of PET is that virtually any compound of biochemical interest (e.g. protein, sugar, fat, receptors, enzymes) can theoretically be labeled with radioactive oxygen, nitrogen or carbon and used as a radiotracer.
F-18 FDG once taken up, it is phosphorylated by heksokinase to deoxyglucose-6-phosphate. Unlike glucose-6-phosphate, FDG is not metabolized further and cannot diffuse from the brain: it is metabolically trapped intracellulary. This and relatively long half- life (110min) make it an exellent radiopharmaceutical for imaging cerebral metabolism.
Relative uptake of F-18 is directly related to regional glucose consumption. Uptake in gray matter is three to four times that in white matter. Increased focal or regional uptake relative to normal brain occurs with increased metabolism, as seen with malignant tumours and ictal seizure foci. Decreased uptake is seen in areas of reduced regional glucose metabolism (e.g. stroke, organic dementia)
II. DIAGNOSTYKA RADIOIZOTOPOWA ZATOROWOŚCI PŁUCNEJ
Scyntygrafia perfuzyjno-wentylacyjna jest jedną z metod używana do diagnozowania zatorowości płucnej, która jest najczęściej powikłaniem zakrzepicy żył głębokich.
Postępowanie: kliniczna diagnostyka różnicowa (kliniczne skale prawdopodobieństwa-skala Wellsa lub skala Genewska), badania laboratoryjne, badania obrazowe.
Arteriografia płucna („złoty” standard) w diagnostyce zatorowości płucnej. Metoda ta ujawnia drobne, obwodowe skrzepliny w łożysku płucnym. Jest wiarygodnym, ale inwazyjnym badaniem diagnostycznym, wykonywanym w nielicznym odsetku przypadków, wtedy gdy wyniki badań nieinwazyjnych nie są jednoznaczne
Radiofarmaceutyki:
1. Perfuzja płucna Tc:99m MAA (mikrosfery lub makro-agregaty albuminowe) o średnicy od 20-40 um, średnio od 60.000-250.000 cząsteczek. Dawka 80-150 MBq i.v, chory w pozycji leżącej.
Zostają one przejściowo unieruchomione w kapilarach płucnych= powstanie mikrozatorów w co 10.000 włośniczce.
2. Wentylacja : 133 Xe, 81m krypton, Tc- Technegas.
Tc-DPTA- aerozol - najczęściej stosowany w Polsce. Badanie jest zastępowane aktualnym zdjęciem RTG klatki piersiowej z uwagi na warunki aparaturowe i cenowe.
3. Badanie wentylacyjne (rtg klatki piersiowej) i perfuzyjne oparte są na zasadzie match/ mismatch= zgodność/ niezgodność.
4. Typowy obraz zatoru płucnego w obrazie scyntygraficznym: charakterystyczny klinowy kształt, podstawą oparty na obwodzie- odzwierciedla segmentarną budowę anatomiczną płuc i odpowiada zajęciu gałęzi tętnicy płucnej- im bardziej proksymalnie tym większy ubytek
Badanie jest bezpieczne, powtarzalne i dobrze nadaje się do monitorowania leczenia zatorowości.
1. Przykładowe założenie dla rozpoznania wysokiego prawdopodobieństwa zatorowości płucnej:
- brak perfuzji w dwóch lub więcej segmentach płucnych przy prawidłowym skanie wentylacyjnym i prawidłowym obrazie rtg klatki piersiowej= mismatch (brak zgodności)
2. Reversed mismatch (odwrócony mismach)
wyklucza zatorowość płucną i jest typowy dla zapalenia płuc, niedodmy, COPD -nieprawidłowy obraz wentylacyjny przy prawidłowej perfuzji.
DIAGNOSTYKA NEREK
I. Badania dynamiczne nerek
Używamy związków szybko wychwytywanych i szybko wydalanych, co daje możliwość oceny:
oceny unaczynienia nerek.
funkcji miąższowej (wydzielniczej) ERPF lub GFR.
funkcji wydalniczej.
obecność refluksu moczowego i zalegania po mikcji.
Radiofarmaceutyki :
Tc 99m - DTPA (diethylenetriamine-pentaacetic acid)- znacznik kłębkowy
Tc99m- EC- (ethylene dicysteine)- znaczniki kanalikowe
Główne wskazania
Ocena:
względnej (rozdzielczej) i bezwzględnej czynności miąższu.
sprawności odpływu.
dla różnicowanie uropatii i nefropatii zaporowej.
w diagnostyce nadciśnienia angiotensynozależnego.
Przebieg badania
Chory w pozycji leżącej, rzut p-a
Badanie polega na podaniu i.v. radiofarmaceutyku, który gromadzi się wybiórczo w nerkach i następnie przechodzi do moczu pierwotnego na poziomie kanalików lub/i kłębuszków nerkowych i następnie przechodzi do ukm
Badanie jest wykonywane w seriach, sekwencyjnie
Wynik badania jest przedstawiany za pomocą krzywych, które są odzwierciedleniem kinetyki znacznika
Fazy krzywej renograficznej: naczyniowa (ok. 40-60 sek), miąższowa(od 3-5 min. od podania rdf.) oraz wydalnicza. Łącznie badanie trwa ok. 20-25 min.
Metoda umożliwia ocenę symetrii ukrwienia, określenie efektywnego przepływu krwi przez każdą nerkę w ml/min (ERPF) i wielkości przesączania kłębkowego (GFR) w ml/min rozdzielnie dla każdej z nerek
Test z Captoprilem- naczyniowo nerkowa przyczyna nadciśnienia, test podstawowy i po podaniu 25-50 mg Captoprilu. Należy monitorować RR chorego w trakcie testu ponieważ może wyjątkowo dojść do zasłabnięcia
Prawidłowy renogram po podaniu Captoprilu przemawia przeciwko naczyniowo-nerkowemu pochodzeniu nadciśnienia tętniczego
Złoty standard to selektywna arteriografia nerkowa
Zalety- prostota metody, powtarzalność, brak istotnych przeciwskazań i znikome napromienienie osób badanych.
Jest to dobry test diagnostyczny pozwalający na przewidywanie korzystnego efektu operacji lub angioplastyki tętnicy nerkowej
Zwężenie tętnicy nerkowej i niedokrwienie nerki powoduje uruchomienie układu RAA zapewniając funkcję nerki (mimo niedokrwienia)
Podanie Captoprilu demaskuje ten mechanizm i następuje nagłe zmniejszenie ukrwienia nerki.
Na krzywych uwidacznia się to w postaci asymetrii przebiegu na niekorzyść niedokrwionej nerki w fazie fazie naczyniowej i wydzielniczej. Za znamienną uważa się różnicę o 10% w stosunku do badania wyjściowego.
Testy czynnościowe
Cysturetografia izotopowa pośrednia- test przesiewowy
Metoda nie wykrywa odpływu w stopniu I
Diagnostyka nerek-badanie statyczne
Ograniczone znaczenie dla lokalizacji (ektopia, nerka podkowiasta, brak nerki) wobec rozwoju innych technik obrazowych.
Diagnostyka zbliznowaceń w przebiegu pyelo-nephritis)- badania planarne i SPECT-głównie u dzieci
Ocena wydolności chorobowo zmienionej nerki o znacznie upośledzonej funkcji przed decyzją o ewentualnej nefrektomii (jeśli gromadzenie mniejsze niż 10 % całkowitego wychwytu w obu nerkach)
Radiofarmaceutyk: DMSA (kwas dimerkaptobursztynowy w kompleksie z Tc, podawany dożylnie.
Technika badania : badanie wykonuje się w czasie od 2-4 godz. od podania znacznika. W tym czasie radiofarmaceutyk. gromadzi się w komórkach kanalików bliższych nefronów. Wolne wydalanie radioznacznika do moczu.
Brak wychwytu= uszkodzenie funkcji tej części nefronu=„zimny” obszar
Projekcje P-A, skośne i ewent. A-P przy nietypowych położeniach
Ćw. 3 M.H. Listewnik-ZMN
1
niedziela, 14 marca 2010 IV Lek.