Doktryny polityki ekonomicznej obejmują zestawione w sposób całościowy poglądy i koncepcje określonych sił społecznych, dotyczące przesłanek, zakresu, stopnia pożądanej intensywności, celów i sposobów oddziaływania państwa na gospodarkę, strategii rozwoju, zasad funkcjonowania gospodarki i obowiązujących w niej reguł gry. Doktryny polityki ekonomicznej odzwierciedlają szersze koncepcje społeczno-polityczne, dotyczące nieraz gruntownych przeobrażeń ustroju społeczno-gospodarczego.

Partie komunistyczne za­kładają zasadnicze zniesienie prywatnej własności środków produkcji i tworzenie gospodarki, w której podstawową rolę odgrywają przedsiębiorstwa kolektywne, przede wszystkim państwowe.

Partie socjaldemokratyczne przyjmują ideę zachowania własności prywatnej i postulują nacjonalizację tylko niektórych gałęzi gospodarki oraz największych przedsiębiorstw, opowiadając się za inter­wencją państwa w sprawy procesu gospodarczego (zwłaszcza w sferze dystrybucji), uznają jednak konieczność zachowania mechanizmów rynku, konkurencji i motywacji opartej na materialnych korzyściach.

Partie liberalne i konserwatywne głoszą programowo koncepcje minimalizacji ingerencji państwa i zapewnienia maksymalnej swobody działania konkurującym z sobą przedsiębiorcom, opowia­dając się zdecydowanie za zachowaniem i umacnianiem własności prywatnej.

Szczególne miejsce we współczesnym świecie zajmuje katolicka nauka społeczna, odnosząca się negatywnie do ideologii komunistycznej, ale zajmująca też stanowi­sko krytyczne wobec doktryny liberalnej oraz różnych właściwości i konsekwencji społecznych systemu kapitalistycznego.

Funkcje polityki gospodarczej

Funkcja stabilizacyjna związana jest z problemami oddziaływania władz publicznych na taki ład ekonomiczny, który charakteryzowałby się odpowiednio wysokim i stabilnym ładem gospodarczym w długim okresie czasu, co z kolei umożliwiałoby wzrost dochodów. Poza tym z funkcją stabilizacyjną związane są oczekiwania osiągnięcia bliskich ideałowi parametrów sytemu gospodarczego, a więc ukształtowanie inflacji i stopy bezrobocia na jak najniższym poziomie, osiągnięcie co najmniej 3% rocznego wzrostu PKB, zapewnienie stabilności kursów walutowych oraz równowagi bilansu płatniczego i budżetu państwa.

Funkcje redystrybucyjna i alokacyjna dotyczą udziału władz publicznych w podziale dochodów, które są wspólne z mocy prawa w celu finansowania konkretnych obowiązków sektora publicznego, np. publiczna służba zdrowia, publiczny system szkolnictwa, ochrona środowiska czy obrona obywateli. Funkcja redystrybucyjna i alokacyjna są realizowane w dwóch podstawowych płaszczyznach:

1. korygowanie naturalnego, tj. rynkowego podziału wytworzonych w systemie dochodów;

2. kreowanie dóbr i usług publicznych oraz odnowę środków ogólnodostępnych.

Polityka ekonomiczna (gospodarcza)

- bezpośrednie kierowanie gospodarką narodową przez państwo lub pośrednie oddziaływanie państwa na funkcjonowanie i rozwój tej gospodarki;

- działalność państwa polegającą na określaniu bieżących i perspektywicznych celów społeczno-gospodarczych oraz ich realizacji za pomocą metod i środ­ków wynikających z zasady racjonalnego gospodarowania;

- praktyczne zasto­sowanie praw ujawnionych przez ekonomię polityczną dla osiągnięcia, za pomocą metod racjonalnego gospodarowania, celów określanych przez państwo;

- świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową — na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą.

Co spowodowało, że zaczęliśmy mówić o globalizacji jako zjawisku powszechnym?

Niewątpliwie punktem wyjścia jest nowa fa­za rewolucji naukowo-technicznej, zwanej informatyczną. Na kształt tej rewolucji wpłynęło wiele wynalazków o epokowym wręcz wymiarze. Oto kilka najważniejszych:

• 1975 r.: IBM wypuszcza na rynek pierwszą drukarkę laserową

• 1983 r. r.: firma Apple przedstawia pierwszy komputer osobisty (PC)

• początki lat 80. - to powszechny dostęp do anten satelitarnych, wcześniej używanych w badaniach kosmicznych czy wojskowości

• druga połowa lat 80. - wchodzą do powsze­chnego użytku komputery przenośne - laptopy

• 1990 r.: AT&T Laboratories przedstawia pierwszy procesor optyczny, pracujący ty­siąc razy szybciej od tradycyjnego proceso­ra, opartego na układach zintegrowanych i minitranzystorach

• początek lat 90. - wchodzą na masową ska­lę telefony komórkowe.

Ugrupowania integracyjne - wyraźnie wyróżniający się na tle otoczenia (a więc np. w gospodarce światowej i w międzynarodowych stosunkach ekono­micznych) względnie jednolity, nowy organizm gospodarczy, obejmujący dwa lub więcej kraje (gospodarki narodowe).

W obrębie takiego organizmu spoiwem łączącym jego elementy składowe (tzn. kraje i ich gospodarki) jest proces integracji gospodarczej, polegający na dostosowywaniu się struktur gospodarczych elementów składowych (a więc gospodarek narodowych integrujących się krajów, poszczególnych gałęzi tych gospodarek, działających w ich ramach przedsię­biorstw itd.). W wyniku zaś takich procesów dostosowawczych powstaje stopniowo wewnętrznie przekształcona, nowa, jednolita struktura gospodarcza, obejmująca obszar całego ugrupowania.

Powstające i działające współcześnie międzynarodowe ugrupowania integracyjne mają charakter regionalny, to znaczy tworzą je zwykle kraje należące do tego samego regionu geograficznego, najczęściej sąsiadujące z sobą i reprezentujące zbliżony poziom rozwoju gospodarczego.

Na zjawisko globalizacji składa się kilka, wzajemnie nakładających się pro­cesów, z których za najważniejsze należy uznać:

• rosnącą współzależność całego świata

• wyłanianie się "rynku światowego" w wyni­ku rosnących obrotów w handlu, zwiększa­jących się inwestycji bezpośrednich oraz szybkich przepływów kapitałowych

• liberalizację gospodarki i otwieranie naro­dowych rynków nie tytko dla wygodnego przepływu towarów, ale także kapitałów, usług oraz ludzi (siły roboczej)

• autonomizację sektora finansowo-bankowego w stosunku do rządów państw

• oderwanie się przepływów kapitałowych spod nadzoru rządów

• ujednolicanie się wzorców zachowań, a tak­że metod produkcji, znaków firmowych itp., co najczęściej wiąże się z upowszechnianiem ich przez dynamicznie rozwija­jące się korporacje transnarodowe

• nasilenie się konkurencji globalnej

• upowszechnienie technologii i wiedzy, pro­wadzące do tworzenia nowej jakościowo cywilizacji - informacyjnej, czyli gospodarki opartej na wiedzy.

Uwarunkowania ustrojowo-systemowe	ustrój społeczno-gospodarczy struktury państwowo-administracyjne i społeczne rozwiązania systemowe w gospodarce
Uwarunkowania zewnętrzne	międzynarodowa sytuacja polityczna przynależność do międzynarodowych ugrupowań i organizacji politycznych, wojskowych, gospodarczych koniunktura międzynarodowa
Uwarunkowania wewnętrzne	stan i struktura zasobów narodowych: przyrodniczych, majątkowych, ludzkich zagospodarowanie przestrzenne kraju stosunki narodowościowe wewnętrzna sytuacja polityczna, układ sił politycznych, stosunek społeczeństwa do władzy

Główne uwarunkowania polityki gospodarczej

---