Ballada "Romantyczność" to udramatyzowana scenka, w której obłąkana dziewczyna Karusia rozmawia ze swoim zmarłym kochankiem, którego widzi

co noc we śnie. Zjawa jest biała jak chusta, ma zimne dłonie i znika kiedy zaczyna świtać, kiedy pierwszy kur zapieje. Dziewczyna obawia się zjawy, jednocześnie prosi, aby ukochany nie opuszczał jej. Obłąkanej przygląda się tłum wiejskich ludzi i mędrzec. Z postawą ludu, który współczuje rozpaczającej dziewczynie, solidaryzuje się sam poeta:

"I ja to słyszę, i ja tak wierzę,

Płaczę i mówię pacierze".

Natomiast mędrzec, czyli jak sam poeta wyjaśnił Jan Śniadecki, szydzi z dziewczyny, ludu i poety, mówiąc:

"Ufajcie memu oku i szkiełku

Nic tu nie widzę dokoła.

Duchy karczemnej tworem gawiedzi,

W głupstwa wywarzone kuźni,

Dziewczyna duby smalone bredzi,

A gmin rozumowi bluźni".

Replika poety staje się hasłem naczelnym romantyków polskich:

"Czucie i wiara silniej mówi do mnie

Niż mędrca szkiełko i oko (...)

Miej serce i patrzaj w serce".

W balladzie tej są głoszone typowo romantyczne poglądy, które wyrażają się nie tylko w głoszeniu bezwzględnej wyższości uczucia nad rozumem,

czy też w wprowadzeniu ludowej bohaterki, obłąkanej Karusi. Romantyczne jest także poczucie niezrozumienia i osamotnienia, motyw nieszczęśliwej miłości:

"Nie lubię świata,

Źle mnie, w złych ludzi tłumie".

W utworze pojawiają się dwa tematy: przeżycia dziewczyny i reakcja otoczenia. Tło wiejskie, małomiasteczkowe, akcja w dzień. Dziewczyna rozpacza, widzi ukochanego w transie. Chce odejść, bo ludzie nie rozumieją jej uczuć. Nie jest obłąkana, tylko bardzo przeżywa. Cechy romantyczne to: nieszczęśliwa miłość, życie we własnym świecie, bunt przeciwko zastanej rzeczywistości, wykazuje cechy obłędu. Dziewczynę obserwuje podmiot liryczny ze starcem i tłum ludzi. Ludzie zachowują się różnie, można wyróżnić trzy typy zachowań:

- boją się duszy kochanka - wierzą, że ona z nim naprawdę rozmawia - to jest to, w co wierzą prości ludzie;

- narrator wierzy i czuje to co się dzieje, stara się zrozumieć, wierzy w istnienie świata duchów;

- postawa starca - ufa swojemu "szkiełku i oku", nie wierzy w przesądy ludzi.

Świat romantyczny jest przedkładany nad klasyczny, bo ma większe możliwości poznania. Programowy charakter - do tej pory nikt nie wypowiadał się w takiej formie - odwołanie do ludowości, wprowadzenie "prawd żywych".

Ogólnie ballady charakteryzuje:

- tajemniczość

- wiara w możliwości kontaktu ze światem pozazmysłowym

- nieszczęśliwa miłość

- wierzenia ludu

- kierowanie się intuicją, wiarą i uczuciem

- mistycyzm

- bohater z ludu odznaczający się jakąś niezwykłą cechą (np. obłąkany)

- motto Szekspira

Dalsze ballady kontynuują manifest zawarty w "Romantyczności".

---