PSYCHOLOGIA SĄDOWA

Dziedzina psychologiczna o charakterze stosowanym. Nie jest nauką samodzielną, lecz częścią psychologii klinicznej. Psychologia kliniczna w wymiarze sprawiedliwości

Tylor mówi, że wykorzystuje ona prawa i metody psychologiczne do rozwiązywania ludzkich problemów w zakresie prawa karnego i cywilnego.

Płaszczyzny stosowania psychologii

1. teoretycznych powinowactw (psychologia prawna) -uściślanie pojęć dotyczących ludzkich problemów, które niezbędne są w zakresie teorii prawa, kodyfikacji. Psychologia prawna stosowana jest w charakterze tworzenia ekspertyz zagadnień prawniczych. Nie ma tu do czynienia z powoływaniem biegłych, lecz ekspertów ds. psychologii.

2. psychologia sądowa - porozumiewanie się prawników z psychologami, gdy potrzebne im są tzw. wiadomości specjalne do odkrycia prawdy obiektywnej. Powołuje się tu biegłych psychologów, psychiatrów.

3. psychologia penitencjarna - związana z uruchomieniem postanowień prawnych wobec ludzi, instytucji, zjawisk. Dotyczy głównie problemów więziennictwa

psychologia kliniczna - nauka stosowana; tworzy jednak też swoją teorię, jej przedmiotem jest głównie zaburzone zachowanie (aktywność ludzka pełniąca dwie funkcje: zaspokajania potrzeb i utrzymywania relacji z otoczeniem)

zaburzenia zachowania - jedna bądź obie funkcje nie są spełniane, zablokowane, przebiegające nieprawidłowo. Jeśli pierwsza funkcja jest zakłócona oddziałuje to na druga funkcję i do czynienia ze szczególnym zaburzeniem (padaczka, opóźnienie w rozwoju)

BIEGŁY

Ze strony prawnej tą instytucję określa k.p.k. i rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 09-01-99. w artykule 193 § 1, 2, 3 określa, kto może być biegłym sądowym. Wynika stąd, że biegłym może zostać każdy, kto ukończył studia a organ procesowy może powołać go z listy biegłych sądowych w sądzie okręgowym. Psychologa pracującego w instytucji naukowej bądź specjalistycznej. Organ procesowy nie może się sugerować stopniem i tytułem biegłego, lecz jego umiejętnościami. Psycholog nie może wypowiadać się w każdym zakresie, jeśli ma tytuł naukowy a nie posiada praktyki. Najwyższym biegłym jest zawsze sąd, czyli organ procesowy

Biegłym nie może być obrońca, ksiądz, osoba najbliższa lub pozostająca w bliskim stosunku osobistym, nie może to być osoba, której sprawa dotyczy w sposób osobisty, pośrednio lub bezpośrednio, w różnych kontekstach, osoba, która jest lub była małżonkiem strony lub pokrzywdzonego, opiekun lub krewny osoby pokrzywdzonej lub sprawcy oraz taka osoba, która jest świadkiem w tej sprawie.

Biegły nie może bez uzasadnienia nie przyjąć danej sprawy w postępowaniu karnym, w postępowaniu cywilnym może odmówić bycia biegłym wg regulaminu odmowy zeznań. W postępowaniu administracyjnym strona może zażądać wyłączenia biegłego w tych samych przypadkach, w których można to zrobić wobec pracownika administracji państwowej. W sprawie o wykroczenie do biegłego stosuje się takie same przepisy jak do świadka.

Czynności biegłego obejmują:

• przeprowadzenie badania na temat konkretny, w jakimś celu

• sporządzenie sprawozdania z badania

• wydanie opinii

opinie lustrzane - rezygnacja ze złej opinii na rzecz powołania nowych biegłych powoduje, że ekspert rozstrzyga o tym, która z opinii jest prawdziwa. Niekompletne dowody powodują nie wydanie takich opinii.

Schemat opinii:

• postawienie hipotez badawczych po otrzymaniu materiałów dowodowych

• zbieranie danych psychologicznych z materiałów akt spawy

• programowanie badania

• przeprowadzanie badania, analiza i interpretacja badania

treść akt sprawy, którymi zajmuje się biegły:

• rezultat badań sądowych

• dane ze śledztwa

• dane wiktymologiczne

• wiadomości o nawykach, wcześniejszej karalności, otoczeniu, sytuacji domowej

EKSPERTYZA PSYCHOLOGICZNA

Wartość ekspertyzy psychologicznej zależy od jasnego określenia jej zakresu i przedmiotu.

Opinie uzupełniające - uzupełniają ten zakres (przedmiot ekspertyzy, który został już określony)

Opinie dodatkowe - dodanie kolejnych zagadnień do zakresu i przedmiotu badań

Przedmiot i zakres ekspertyzy psychologicznej

Prognoza kryminologii

1. osobowość sprawcy
diagnoza osobowości

wskazówki resocjalizacyjne

motywacja czynu

2. zachowanie przestępcze zdolność rozumowania i kierowania postępowaniem

ocena stanu emocjonalnego

ocena stanu psychofizycznego

3. psychologiczne aspekty określenie jednakowej typowanie sprawcy

śledztwa cechy lub cech

ocena szczerości wyjaśnień

4. wyjaśnienie oskarżonego ocena motywacji

ocena szczerości zeznań odtworzenie

5. zeznania świadków ocena prawdopodobieństwa rzeczywistego przebiegu zeznań wydarzeń

6. procesy psychiczne ocena funkcjonowania poszczególnych procesów psychicznych

określenie optymalnego rozwiązania sytuacji

7. sytuacja rodzinna ustalenie związków rodzinnej małoletniego

małoletniego rodzinnych małoletni.

określenie charakteru i form kontaktów małoletniego z członkami rodziny

8. sytuacje o znaczeniu prawnym aktualny stan podmiotów

odtworzenie stanu podmiotu

motywacja = czynnik poznawczy + czynnik emocjonalny

gniew narcystyczny - uwalnia się po rozerwaniu wyjątkowo silnej symbiozy członków grupy społecznej

czynniki wpływające na dezorganizacje funkcjonowania człowieka

funkcja: Z = f (S, A, W, O)

Z - zachowanie w najszerszym znaczeniu

S - sytuacja - coś, co nas otacza, dla psychologa zawsze jest czyjaś a nie istnieje tylko ogólnie

A - antycydenty - ślad, widok po wszystkich przeżyciach człowieka, odpowiednik doświadczenia człowieka; część ich człowiek sobie uświadamia, ale nie wszystkie. Wynikające z doświadczeń obrazy świata, które nabywamy bez względu na to, czy jesteśmy tego świadomi czy nie

W - czynniki wisceralne - związane z połączeniem psychiki z ciałem

O - czynniki osobowościowe - osobowość to zbiór wzajemnie połączonych względnie stałych elementów dymensji, które spełnia w tym połączeniu 3 funkcje - integrację, kontrolę, adaptację

Dezintegracja - przy chorobach psychicznych, gdy osobowość nie pełni funkcji integracyjnych wcale, a gdy następują jej zaburzenia mamy do czynienia z zaburzeniami osobowości

Zmiany w dymensji wpływają na inne powiązania emocji i organizmu

Osobowość - „jakość życia ludzkiego”, to, co najważniejsze w osobowości jest najczęściej analizą struktury w/w powiązań.

Sytuacja:

• czynniki sytuacyjne patogenne to urazy psychiczne, ale nie stres

• sytuacja to taki układ wartości danego człowieka i możliwość ich realizacji dla podmiotu, w którym mogą być na jakimś poziomie zaspokajane potrzeby oraz człowiek może wchodzić w relacje z otoczeniem.

Sytuacja optymalna - taka, gdzie układ wartości i możliwości daje pełną możliwość zaspokajania potrzeb i kontaktowania się z otoczeniem

Sytuacja trudna - taki układ wartości i możliwości ich realizacji, w którym ograniczone są, zmodyfikowane, zniesiona dyspozycja zaspokajania potrzeb i wchodzenia w kontakt z otoczeniem. Charakterystyczne jest to, że zawsze wywołuje wzrost napięcia emocjonalnego

Uraz psychiczny - rodzaj sytuacji trudnej, który doprowadza do dezorganizacji zachowania

Stres - taki stan podmiotu, gdy jego poziom napięcia emocjonalnego jest podwyższony

Yerkes - Dadson

efektywność

działania

I cz. II cz.

napięcie emocjonalne

Zależność napięcia od efektywności posiada standardy dające możliwość opisania sprawności i niesprawności

I ćwiartka patologii, potrzeby zaspokajane zanim się pojawiły, bezstresowe wychowanie

II ćwiartka - napięcie wzrasta tak, że powstaje uraz psychiczny

Podział urazów psychicznych

1. jednorazowe bardzo silne

2. powstające przez kumulowanie się bodźców lub sytuacji nie dających wcale lub w małym stopniu dyspozycję podwyższania napięcia emocjonalnego, jednak przez kumulację przez dłuższy czas, wielokrotnego powtarzania się, dochodzi do podniesienia napięcia do poziomu urazowego

stresy, które staja się podłożem do urazów psychicznych

1. deprywacje

2. frustracje

3. sytuacje zagrożenia

4. sytuacje bolesne i drażniące

deprywacje - są to takie sytuacje, których dochodzi do zablokowania, zniekształcenia możliwości zaspokajania jakieś ważnej potrzeby

hierarchia potrzeb (ciągle się zmieniających):

• jako pierwsze musza być zaspokojone potrzeby niższego rzędu

• potem mogą być zaspokojone potrzeby wyższych szczebli

człowiek, aby zaspokoić potrzeby musi być zdrowy, a te potrzeby musza być zgratyfikowane.

Klasyfikacja i hierarchizacja potrzeb:

• biologiczne

• społeczne

• społeczne wyższego rzędu

• samo realizacyjne

3 rodzaje deprywacji

1. derywacja potrzeb emocjonalnych

emocja jest to ocena stosunku człowieka do otoczenia, do samego siebie, w tym także do własnych procesów emocjonalnych

2. deprawacje poznawcze - gnostyczne

następują, gdy zachodzi gwałtowna zmiana tego, do czego jesteśmy przyzwyczajeni. Cechy indywidualne człowieka zadecydują, jak głęboka będzie deprywacja

3. deprawacje sensoryczne

deprywacja jest urazem, kiedy blokuje powstanie nowej potrzeby

emocje można podzielić na pewne elementy. Znak emocji określa głównie funkcje, jakie dana emocja pełni

• funkcja ujemna - blokuje, hamuje przebieg jakiś procesów psychicznych. Najczęściej są to negatywnie przeżywane emocje

• emocje pozytywne - podtrzymują dane działanie, rozszerzają procesy psychiczne. Dodawanie energii.

3 etapy rozwoju emocji:

1. etap symbiozy

2. etap syntonii

3. etap empatii

empatia - umiejętność przezywania cudzych emocji swoimi emocjami

uczuciowość wyższa przeplata się z empatią. Będzie pojawiała się w okresie kończenia się dorastania. Do tego, aby powstała uczuciowość wyższa potrzeba jest:

• działalność procesów poznawczych. Osoba sama tworzy pojęcia

• ścieżka, gdzie rozum jest dobrym, ale nie ma instrumentalizmu uczuciowego

jeżeli nie ma uczuciowości wyższej, to nie ma wewnętrznego czynnika, który mógłby pobudzać np. sumienie, miłość, patriotyzm. Człowiek, który tego nie ma jest tylko zewnątrzsterowny.

Uczuciowość wyższa zakłócana jest na dwa sposoby:

• stan, w którym osoba nie ma możliwości wykształcenia pojęć

• osoba nie posiada dojrzałości emocjonalnej, mimo że wykształca pojęcia

deprywacja jest tym bardziej patogenna im mniej spełnione zostały warunki niezbędne do rozwoju emocji, czyli:

• ciągłość

przerwanie ciągłości, które powstaje np. w wyniku hospitalizacji, przynosi zmiany, które są nieodwracalne do końca życia (chrobra sieroca i in.)

• „autentyczność”

warunek sine qua non. Pobieranie autentycznych informacji emocjonalnych

• niewielka ilość osób, z którymi człowiek może wchodzić w głęboką więź

matka jest obiektem wzorcowym

ojciec, aby być na takim samym poziomie musi się starać

zagrożenie - często urazowa sytuacja, ale tak naprawdę jest to sytuacja, której nie ma, bo zagrożenie powstaje w naszym umyśle, to, co wizualizujemy w głowie dotyczące przyszłości.

Patogenność zagrożeń jest porównywalna do patogenności zagrożeń skoczków spadochronowych. Zagrożenia będące w niewielkim stopniu związane z czynnikiem wywoławczym w obiektywnym względzie. Siła zagrożeń jako czynników patogennych jest ogromna.

Efekt Pigmaliona - efekt przepowiedni. Dowodzi się, że organizacja całości funkcjonowania będzie dążyć do integracji.

SYTUACJE BOLESNE I DRAŻNIĄCE

Zupełnie inne zaburzenia będą występować, gdy pierwotny będzie ból fizyczny, a dopiero potem psychiczny - choroby somatopsychiczne. Inaczej jest, gdy najpierw jest ból psychiczny, a dopiero później powstaje ból fizyczny - psychosomatyka.

U podłoża choroby poszczególnych narządów - wrzody, reumatyzm - leży ból psychiczny. Ból psychiczny daje chorobę fizyczną, przeistoczy się w chorobę psychiczną. Odpowiedzialne są za to natura, układ wegetatywny, który powoduje przenoszenie tego, co dzieje się w psychice na ciało.

Urazowy ból fizyczny przeistacza się w ból psychiczny i wtedy należy się nim zając, nie może zostać ignorowany.

Urazowość wszystkich tych sytuacji będzie zawsze związane z podmiotową analizą, bo sytuacja jest zawsze czyjaś. Urazowym czynnikiem będzie taki, który u danego podmiotu powoduje dezintegrację. Na ten czynnik sytuacyjny mnie można patrzeć od wnętrza człowieka, można patrzeć od strony życia.

BARIERY SPOŁECZNE

Bariery bezpośrednie - wpływ owych okoliczności życiowych będzie bezpośrednio oddziaływał na podmiot

Bariery pośrednie - są to głównie taki przedmioty, które stoją na drodze prawidłowego rozwoju osoby.

Wyróżniamy takie bariery (z punktu widzenia częstotliwości występowania u przestępców):

1. bariera o charakterze depersonalizacji

takie okoliczności życiowe, w których dochodzi do zaniku indywidualności. Taka sytuacja życiowa, w której członkowie grupy zachowują się tak, jakby przestali odbierać innych członków grupy jako jednostki, a sami zachowują się tak, jakby członkowie grup[y przestali ich odbierać jako jednostki.

Zwykle jednostka przestaje zaspokajać potrzeby ze względu na sumienie, normy społeczne, itd. Te potrzeby będą uaktywniać się, osoby, które w grupie to robią, poza nią nigdy by tego nie zrobiły, jest to efekt depersonalizacji. Dynamika grupowa jest związana z rozproszeniem odpowiedzialności - poszerzeniem anonimowości. Dr Watson zauważył, że im większy jest w kulturach stopień anonimowości w przygotowaniu się do walki, tym więcej jest agresji i okrucieństwa.

2. alienacja

to takie poczucie, że ktoś, coś stało się wrogie, obce. Często takie poczucie uaktywnia się, gdy jesteśmy w grupie.

Seeman wyróżnia 5 warunków alienacji. Ważny jest obiekt alienacji oraz mechanizm prowadzący do alienacji.

1. bezradność, bezsilność, najczęściej dzieje się to z powodu utraty kontroli nad najważniejszymi dziedzinami życia. Tego typu alienacja powoduje zerwanie więzi z kontekstem społecznym, czyli zasadami, które w tym społeczeństwie funkcjonują

2. brak albo utrata znaczenia (liczenia się dla kogoś)

3. taki zanik norm, kiedy osoba dochodzi do wniosku, że normy nie umożliwiają jej osiągnięcia zamierzonych celów. Następuje izolacja społeczno - kulturowa takiej osoby

4. izolacja - taki rodzaj alienacji, która pojawia się na skutek trwałej frustracji, potrzeby przynależności, jeśli człowiek nie może zaspokajać więzi, bezpieczeństwa.

5. obcość wobec samego siebie, gdy następuje u osoby zablokowanie procesu samorealizacji. Ten proces będzie aktywny w bardzo wielu zaburzeniach osobowości. Tutaj zanika główna ekspresja własnych możliwości. Nie można czegoś robić nie będąc sobą. Dzieje się tak, gdy zaangażowanie do czegokolwiek jest instrumentalne. Człowiek staje się automatem do robienia czegoś. W neurotycznym zaburzeniu można zauważyć takie dążenie do pieniędzy za wszelka cenę itd.

Alienacja jest przeciwieństwem społecznego zintegrowania. Znacznie rzadziej alienacja zdarza się u liderów niż u ludzi z masy, gdyż liderzy angażują się w swoje działania.

Ludzie wyalienowani charakteryzują się niska samokontrolą. To zwiększa się zgodnie z tendencją, że im większe zadanie tym ona wzrasta. Sprzężenie zwrotne ma tu charakter dodatni.

Alienacja wg prof. Miluska: sytuacja ta charakteryzuje się przejawami jak zdolność do wywoływania bardzo silnych emocji (chwiejność emocjonalna). Ludzie tacy maja niską kontrolę swoich zachowań. To daje takiemu człowiekowi możliwość łatwego przekazania norm. Rosło będzie poczucie spiętrzenia zadań i ciągłą walkę wewnętrzną, która podnosi bezradność takiego człowieka. Skutek alienacji staje się przez to przyczyną (sprzężenie zwrotne) układ tych powiązań jest charakterystyczny dla syndromu sytuacji alienacji. Jest on o tyle uniwersalny, że jeżeli daje skutki, które sprężają się zwrotnie z dalszym życiem człowieka, to potem on sam będzie filtrował swoje odczucia alienacyjne, nie zauważają u siebie syndromu. Syndrom jest patogenny, gdy trwa w okresie rozwojowym zbyt długo i intensywnie, albo w życiu dorosłego jest gwałtowny. W taki syndrom najszybciej popadają osoby zamknięte w sobie, które analizę obiektywnego świata robią bardzo rzadko albo bardzo jednakowo. Szybciej rozbuduje w sobie ten syndrom przy zderzeniu z sytuacjami alienacyjnymi. Podobnie jest z neurotykami.

Neurotyka charakteryzuje nieadekwatność reakcji emocjonalnych (bardzo wysokich). Spotkanie z alienacją spowoduje u takiej osoby efekty syndromu coraz wyższej alienacji (mechanizm ciągłej obrony z powodu poczucia bezradności, samotności)

Inaczej będzie reagować osoba o typie słabym nerwowym, z przewagą wegetatywnego sterowania, naiwna.

Główną konsekwencją syndromu jest narastanie lęku: poczucia bezsilności. Dużą rolę w tej kwestii spełnia także płeć najbardziej dokuczliwa dla kobiet jest bezsilność, która powoduje u nich powstanie syndromu i odchylenia w zakresie zachowania i cech osobowości. Mężczyźni źle przeżywają alienację od możliwości samorealizacji. Kobiety są bardziej skłonne do współpracy wówczas, mężczyźni alienują się od pracy.

3. Anomia

Rodzaj bariery społecznej, występuje tu rozbieżność między uznawanymi wartościami a możliwością ich realizacji.

Parsons: „W sytuacji anomii u jednostki pojawia się niezgodność między systemem norm uważanych za własne, bo te normy mówią, czego można oczekiwać, a tym, co rzeczywiście da się zrealizować”

Zakłócony zostaje stan równowagi wszystkich mechanizmów motywacyjnych człowieka. Jest to sytuacja osłabiania się lub zaniku norm na skutek owej rozbieżności.

Merton stworzył typologie reakcji na anomię. Istnieje kilka sposobów adaptacji do anomii:

1. konformizm - nierównowagę norm uzyskuje się tak, że osoba będzie rezygnowała ze swoich sposobów realizacji wartości na rzecz zaproponowanych lub narzuconych. Poziom konformizmu jest różny u różnych osób.

2. innowacja - taki sposób redukcji różnicy między oczekiwanym a możliwym do realizacji tak, że pojawia się inny sposób interpretacji norm, zupełnie nowe rozwiązania redukcji anomii. Sensem innowacji jest bardzo wysoka presja, która powoduje uszkodzenie albo pozytywne rozwiązanie, ale o tym można się przekonać dopiero po czasie. Człowiek stosujący innowację ma mały dostęp do norm. Często jest początkiem anomii, ponieważ działa tylko przez pewien czas.

3. rytualizm - polega na intensywnym zredukowaniu określonych celów i zachowań społecznych. Rozumiany może być jako hiperkonformizm (często realizowany przez czynności rytualne). Podnosi to poczucie atrybucji wobec innego człowieka.

4. wycofanie - próba poradzenia z anomią, w której odcina się osoba od społeczeństwa i przestaje być aktywna społecznie. Z takiego wycofania korzystają całe grupy ludzi, nie ma tu oddziaływania na sytuacje w celu redukcji anomii

5. bunt - najczęściej podejmowanie jako reduktor anomii w sytuacji szczególnej frustracji, zakłócenia normatywnego, wieloznaczności norm, które same w sobie będą dawały frustracje w życiu społecznym

tylko konformizm w poziomie umiarkowanym będzie realizacją prawidłową i spowoduje osłabienie lub zlikwidowanie anomii. Pozostałe zachowania maja charakter dewiacyjny i prowadzą do nie adaptacji anomii. Anomia jest barierą społeczna nie tylko w swoich skutkach, ale i na etapie radzenia sobie z problemami.

4. konflikty ról społecznych

występuje w małych grupach. Przejawia się on w dwojaki sposób:

1. wersje zewnętrznego konfliktu ról - każdy z nas będzie podejmował wiele innych ról w życiu. Jeśli okaże się, że zadania i treść tych ról będą skonfliktowane lub wykluczające się, to mamy do czynienia z takim konfliktem

2. wersje wewnętrznego konfliktu ról - gdy mamy do czynienia ze sprzecznymi oczekiwaniami związanymi z określoną pozycja zajmowaną przez dana osobę. Źródłem konfliktu będzie brak jasności wymagań, znaczeń, co dana rola w sobie mieści. Bierze się stąd, że każda rola społeczna wymaga na nią zgody. Wiąże się ta zgoda z oczekiwaniami od tej osoby, która role przyjmuje.

Oba rodzaje konfliktów społecznych mogą mieć źródło w osobowości jednostki, w samej jednostce. Second i Bacamn twierdzą, że istota ról jest fakt, że generują one oczekiwania wobec siebie i tego jak zachowuje się partner relacji. Im większa zgoda zachowań z owymi oczekiwaniami, jakie wynikają z ról, tym przebieg interakcji jest płynniejszy. Im bardziej zachowanie któregoś odbiega od wzorca roli, tym większe zakłócenia będą występować w interakcji, ( bo partnerzy wymagają jeden od drugiego takich samych oczekiwań wynikających z pełnionych ról). Jeśli jakiś konflikt jest za duży - nie są respektowane żadne normy.

Gron, Masin i McEachen stworzyli teorie rozwiązywania konfliktów ról w wymiarze gdzie prowadzą one do walk i korozji norm. By go rozwiązać muszą być przez 2 strony respektowane 3 czynniki

• względna prawomocność obu zbiorów oczekiwań

• takie same sankcje obowiązują 2 strony za niezrealizowanie któregoś ze zbiorów

• molarna orientacja osoby w konflikcie działającej

3 opcje moralne istotne przy rozwiązywaniu konfliktów:

1. oportunistyczna

2. moralno - oportunistyczna

3. etyczna

OSOBA SPRAWCY

Zniesiona poczytalność - sprawca nie ma z powodów chory możliwości rozpoznania znaczenia czynu i nie może kierować swoim zachowaniem

• poczytalność ograniczona stopniu znacznym może wynikać z innych zakłóceń czynności psychicznych i fizycznych

• poczytalność ograniczona w stopniu nieznacznym

psychoza - taka choroba psychiczna, w której dochodzi do zniesienia bądź zaburzenia kontaktu z rzeczywistością

urojenia - zaburzenia myślenia w zakresie przebiegu toku myślenia są to fałszywe sądy, których chory nie koryguje mimo oczywistych dowodów błędności

• prześladowcze - interpretacja zachowań, otoczenia będzie intensywnie nasycona podejrzeniami np. o przestępstwa mimo, że nie ma przesłanek do takiego myślenia. Ten rodzaj urojeń może mieć bardzo różny kontekst

• zazdrości - pojawiają się najczęściej w różnego rodzaju uzależnieniach, mają specyficzny przebieg (ewidentny). Np. zespół Otella - psychoza mająca swe podstawy w tych urojeniach

• ksobne - prawdziwa interpretacja pacjenta, gdy wszystko, co się dzieje dookoła bierze do siebie.

• paranoidalne - dzieje się tak, gdy cały system urojeń ma swój wewnętrzny porządek i jest bardzo spójny. O paranoidalnych urojeniach mówimy, gdy istnieje tylko jeden logiczny i konsekwentny temat - osoba w całość swoich wypowiedzi i zachowa będzie inkorporować urojenia.

• inkonerentne - w których nie ma żadnego systemu powiązań treściowych i logiki. Otoczenie rozpoznaje takie osoby jako chore, ponieważ wypowiadają się one nieskładnie, chaotycznie

omamy, halucynacje - spostrzeganie, które powstaje bez bodźców zewnętrznych, jest rzutowane na zewnątrz. Chory nie koryguje go mimo otrzymywanych dowodów błędności (wzrokowe, słuchowe, kinetyczne)

zaburzenia świadomości dają czasem niepamięć rzutu choroby, np. osoba nie pamięta czynu popełnionego w czasie psychotycznym

Zaburzenia psychotyczne wg ICD - 10

ZABURZENIA KODOWANE F20 I F29

• schizofrenia ma charakter procesularny, zmienia rozwój osoby. dochodzi tu do rozpadu struktury osobowości, (ale nie rozdwojenia osobowości). Tu funkcje integracyjne przestają działać - osobno emocje, umysł i ciało działają osobno. W schizofrenii dochodzi do utrwalenia wszelkich defektów.

1. paranoidalna - prześladowcze urojenia dotyczące osób bliskich są dominujące

2. hebefreniczna - dominuje regresja, zachowania infantylne

3. katatoniczna - zagrożenie śmierci, ponieważ pacjenci popadają w chorobę polegającą na skurczu mięśni i osoba popada w stupor - przestaje reagować na bodźce, mięśnie przestają pracować

4. niezróżnicowana

5. rezydualna - trwa przez całe życie i stanowi pewien sposób na życie, jej objawy nie są gwałtowne, choć istnieją cały czas

6. prosta - stanowi zapowiedź choroby na całe życie; prawdopodobnie nabywa się ją z chwila urodzenia; dochodzi do jej rozpoznania między 17 - 25 rokiem życia i przebiega ona bardzo gwałtownie

po każdym rzucie schizofrenii o charakterze ogólnym pacjent ulega tzw. depresji poschizofrenicznej. Będzie ona na ogół trwała ½ - 1 roku

SCHIZOFRENIE NIEPRAWDZIWE I ZABURZENIA TYPU SCHIZOFRENII

• urojenie objawów schizofrenii

• zaburzenia bordeline z pogranicza

• schizofrenia prepsychotyczna - mechanizm jest ale nie ma objawów psychotonicznych

• zaburzenia schizotypowe - zwiastun prawdziwej schizofrenii

• rzekomo nerwicowe, rzekomo psychopatyczne zaburzenia

• schizotypowe zaburzenia osobowości

UPORCZYWE ZABURZENIA UROJENIOWE

• paranoja - gdy osoba przejawia bardzo rozłożysty i wewnętrznie logiczny schemat myśli urojonych; daje szereg zachowań mogących mieć charakter przestępstw

• zaburzenia paranoidalne

• parafrenia - pacjent będzie regresjonował swoje zachowanie, będzie bardzo efektywny

• sensytywny zespół urojeń odnoszących - urojenia dotyczące własnego ciała, np. poczucie bólu określonej części ciała

• inne

OSTRE I PRZEJMUJĄCE ZABURZENIA PSYCHOTONICZNE (PEŁNE PSYCHOZY)

• ostre wielopostaciowe zaburzenia psychotyczne bez objawów schizofrenicznych

• ostra schizofrenia niezróżnicowana

• psychozy podobne do schizofrenii

• onejrefrenie - sno podobne stany psychotyczne, powodujące, że człowiek po wybudzeniu dokonuje zachowań, których normalnie by nie dokonał

• krótkotrwałe, podobne do schizofrenii (zaburzenia, psychoza)

• reakcja schizofreniczna - krótkotrwała psychoza będąca odpowiedzią na jakiś element urazowy

• ostre wielopostaciowe zaburzenia psychotyczne z objawami schizofrenii

INDUKOWANE ZABURZENIA UROJENIOWE

Zaburzenia udzielone, osoba przejmuje tryb myślenia od osoby chorej

ZABURZENIA SCHIZOAFEKTYWNE

• zaburzenia schizoafektywne, typ maniakalny

• zaburzenia schizoafektywne ty depresyjny

• zaburzenia schizoafektywne typ mieszany

• inne

• nieokreślone psychoza schizoafektywna)

związane są one z zaburzeniami emocji w sposób pierwotny. Manie zawsze będą rozwijały się na tle uszkodzeń mózgowych, znosi całkowicie kontakt z otoczeniem. Zaburzenia te mają postać cyklofreniczną - po sobie następują kolejne rodzaje tych zaburzeń. W typie mieszanym nie ma pełno objawowej możliwości zdefiniowania choroby.

Zaburzenia nastroju (afektu)

1. epizod maniakalny - osoba jest w stanie zrobić wszystko, może by c do wszystkiego wykorzystana

2. zaburzenia afektywne dwubiegunowe

3. epizod depresyjny - może tu pojawić się szereg przestępstw, jeśli jest łagodny, osoba traci sens życia, jest łata do sterowania

4. zaburzenia depresyjne nawracające

5. uporczywe zaburzenia nastroju

1. cyklotymia - powtarzające się cykle manii i depresji

2. dystynia - powtarzające się ponure nastroje

ZABURZENIA NEUROTYCZNE

zmiany, które zawsze powstają na tle urazów psychicznych (natura czynnościowa lub są patogenne). Zmiany te pierwotnie dotyczą procesów emocjonalnych i polegają na znacznej nieadekwatności między wielkością bodźca a wielkością relacji (zbyt dużo emocji)

ich proces chorobowy będzie niewidoczny w obrazie klinicznym. Rejestracja czterech osiowych objawów w odróżnieniu od tzw. objawów ubocznych. To, co jest zawarte w obrazie klinicznym to skutek działania osiowych objawów:

• patologiczny lęk

• wegetatywne

• egocentryzacja osobowości

• błędne koło nerwicowe

objawy te są sprzężone w system sprzężeń zwrotnych dodatnich. Objawy uboczne jako efekt sprzęgania nie są możliwe do sklasyfikowania

lęk, jeśli pełni funkcję mobilizującą i ochronną to nie będzie wchodził w kategorie leku patologicznego (neurotycznego)

lęk neurotyczny - na ogół na poziomie bardzo wysokim; jest pozbawiony funkcji motywacyjnej i ochronnej

3 grupy lęków:

• pierwotny - biologiczny

zagrożenie życia, prawidłowy, gdy mobilizuje

• podstawowy - społeczny

towarzyszy np. wejściu do nowej grupy. Może być nastawiony

• do ludzi

• od ludzi

• przeciw ludziom

twory bardzo długo rewizje i może być nie do zmiany, gdy stanie się stylem funkcjonowania (rozwój neurotyczny)

• lęk moralny

związany z wartościami, nakazami czy normami, ale obejmuje tylko te, które są uzewnętrznione

• poczucie winy

• wstyd

• ambicja

na nim opiera się proces socjalizacji. Jeżeli nie ma tego leku to nie ma szans na resocjalizację, (ślepota molarna, brak uczuć wyższych)

zbyt silny lęk, zbyt silne super ego kontroluje nadmiernie człowieka, nie ma miejsca na indywidualność.

Objaw wegetatywny - skutek integracji całego organizmu, gdyż dochodzi do podwyższenia zapięcia emocjonalnego. Poprzez ten mechanizm włączony zostaje układ wegetatywny działający bez udziału naszej świadomości.

Egocentryzacja osobowości - osobowość jest konceptualizacją dymensji

Błędne koło nerwicowe - taki układ zamkniętych wewnętrznie elementów, których zależność możemy zapisać sprzężeniami zwrotnymi o charakterze dodatnim. Efekt: oprócz dolegliwości poprzedniej także następstwa, skutek jest przyczyną następnego obiegu informacji. Jest to zjawisko samobudzenia się i samowzmocnienia sprzężenia.

W rodzajach zaburzeń neurotycznych jest wiele kategorii:

• zaburzenia lękowe (somatyczne)

• nerwice klasyczne

• trwałe reakcje neurotyczne (po wstrząsającym urazie)

osobowość - system względnie trwałych właściwości cech, procesów człowieka, przy czym system ten ma charakter całościowy tak, że zmiana jednego elementu spowoduje zmianę całości

• 
  procesy emocjonalno - motywacyjne

• bloki poznawcze powiązane ze sobą

• procesy wolicjonalne

ważna jest jakość tych elementów, lecz ważniejsze jest wiedzieć jak one jednostkowo u osoby wchodzą w powiązania.

Zaburzenia zachowania będące podłożem niedostosowania społecznego

Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i pod postacią somatyczną 1.zaburzenia lękowe w postaci fobii (fobie społeczne np.) 2.inne zaburzenia lękowe (np. napady panicznego lęku) 3.zaburzenia obsesyjno - kompulsywne (np. natręctwa) 4.reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne 5.zaburzenia dysocjacyjne (amnezja dysocjacyjna, trans i opętanie) 6.zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (somatyzacyjne, hipochondryczne, wegetatywne) 7. inne zaburzenia nerwicowe

Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się w dzieciństwie i wieku młodzieńczym 1.zaburzenia hiperkinetyczne 2.zaburzenia zachowania (ograniczone do środowiska rodzinnego, nieprawidłowy proces socjalizacji) 3.miesznae zaburzenia zachowania i emocji (depresyjne, mieszane nieokreślone i określone) 4. zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie (lęk przed separacją, fobie dziecięce, lęk społeczny)

Zaburzanie funkcjonowania społecznego rozpoczynające się w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym 1.lutyzm wybiórczy 2.reaktywne utrudnienie nawiązywania relacji społecznych w dzieciństwie 3.nadmierna łatwość nawiązywania relacji 4.inne

Zaburzenia neurotyczne"

Natręctwo - zaburzenie myślenia lub działania. U człowieka pojawiają się myśli niezgodne z jego strukturą osobowości, z jego wartościami. Pojawia się w sposób przymusowy, mimo że chory wie, że to jest z nim niezgodne.

Zaburzenia dysocjacyjne:

• amnezja dysocjacyjna

• fuga dysocjacyjna

pojawiają się zachowania antyspołeczne

• stupor

polega na zupełnej niemożliwości przyswajania informacji z zewnątrz, reagowania na dochodzące informacje. Jeśli trwa długo może doprowadzić do śmierci

• trans i opętanie

mogą być związane z wysokim napięciem emocjonalnym a także z braniem środków odurzających

• dysocjacyjne zaburzenia ruchu

na skutek zmian w procesach emocjonalnych następuje zmiana funkcji w organizmie odpowiedzialnych za ruch

• drgawki dysocjacyjne

• dysocjacyjne znieczulenia i utrata czucia zmysłowego

• neurastenia - nerwica osób na stanowiskach wykształconych, im ktoś bardziej odpoczywa tym bardziej jest zmęczony

• hiperstenia - drażliwość

• hipostenia

zaburzenia hiperkinetyczne - nadaktywność, nadpobudliwość psychoruchowa, częściej występuje u chłopców, może być powodem działań agresywnych

pts - zaburzenia hiperkinetyczne z dysfunkcją uwagi, nadruchliwość, nie można zaadaptować się w szkole. Jeżeli zaburzenia są duże, najtrudniejsze przypadki podlegają indywidualnemu tokowi nauczania

u 70% przestępców występowały średnie zaburzenia hiperkinetyczne w dzieciństwie.

Zaburzenia zachowania - występują na gruncie nieprawidłowej socjalizacji

Mieszane zaburzenia zachowania i emocji:

• zachowania buntownicze

• nic tym osobom nie pasuje, w opozycyjny sposób reagują na każdą relację, przeciwstawiają się jakby dla zasady

• ciągła rewolucja

• brak adaptacji, nieradzenie sobie

Zaburzenia emocjonalne

• lęk przed separacją

jeżeli dziecko zostaje samo bez matki to czuje się zagrożone

• fobie dziecięce

mogą dotyczyć wszystkich elementów wnętrza i otoczenia dziecka, które są dla niego ważne, np. oglądanie bajkę. Ważne jest by jak najszybciej zauważyć i zacząć leczyć te fobie

• rywalizacja z rodzeństwem

nie wolno wprowadzać w rywalizacji obciążenia emocjonalnego

mutyzm wybiórczy

• jeżeli coś się dzieje w emocjach, to dziecko nie chce lub nie może nic powiedzieć

• przestępcy nie byli aktywni w szkole, nie uczestniczyli w zajęciach

utrudniony kontakt z otoczeniem

• gdy pojawia się trudne, ważne to dziecko nie potrafi wejść w relacje

• dziecko wycofuje się

• nie podejdzie do nikogo obcego

nadmierna łatwość w nawiązywaniu kontaktów

• brak lęku społecznego

• nie działają żadne metody wychowawcze

zaburzenia osobowości

Specyficzne 1osobowośc paranoiczna 2osobowość schizoidalna 3osobowośc dysocjalna 4chwiejna emocjonalnie 5osobowość histrioniczna 6osobowość anakastyczna 7osobowość unikająca (lękliwa) 8osobowość zależna 9inne określone zaburzenia osobowości 10nieokreslone zaburzenia osobowości

Mieszane Trwale nie wynikające z uszkodzenia ani z choroby mózgu Zaburzenia nawyków i popędów: 1.patologiczny hazard 2. patologiczne podpalanie 3.patologiczne kradzieże 4.trichotilomania 5.inne inne: 1.moczenie 2.zanieczyszczanie się kałem 3.pica 4.zabużenia odżywiania 5.stereotypie ruchowe 6.jakanie 7.mowa bezwładna 8.inne

Zaburzenia identyfikacji płciowej (transseksualizm, transwestytyzm) Zaburzenia preferencji seksualnych (fetyszyzm, transwestytyzm fetyszystyczny, ekshibicjonizm, podglądactwo, pedofilia, sadomasochizm, złożone i inne określone i nieokreślone) Zaburzenia psychologiczne i zaburzenia związane z rozwojem i orientacja seksualną Inne zaburzenia osobowości

Pica - połykanie noży, widelców, sznurów

Osobowość dysocjalna - antyspołeczne zaburzenia osobowości

Osobowość paranoiczna - świat jest wrogi, gotowość do walki, zacietrzewianie się

Osobowość schizoidalna - nie ma potrzeby kontaktu z innym człowiekiem, każdy wystarcza sobie, brak informacji i możliwości odnajdywania się w rzeczywistym świecie

Osobowość histrioniczna - wszystko albo nic, czepialscy, niezwykle ekspansywne osoby, ostre emocje

Osobowość anankastyczna - przesada, nadzwyczajny perfekcjonizm, nadmierny pedantyzm

Osobowość lękliwa - silny lęk przed wchodzeniem w relacje społeczne

Zaburzenia nawyków i popędów

• patologiczny układ i powiązań nawyków ze strukturą popędową

• piromanów najczęściej spotyka się wśród strażaków - seksualna przyjemność związana z patrzeniem w ogień

• patologiczne kradzieże - nigdy dla zysku

• trichotilomania zwiastun choroby psychicznej, wyrywanie sobie włosów po kręceniu ich na palcu

zachowania antyspołeczne

• mogą być chroniczne ale mogą też występować okresami

• nie mają bezpośredniego związku ze spożyciem alkoholu czy leków

• skończone 18 lat, ale oznaki pojawiają się już przed 15 rokiem życia

• drażliwość i agresywność

• niemożność sprostania normom społecznym

• impulsywność

7

---