Uwarunkowania historyczne i teraźniejszość stosunków wzajemnych Polska-Niemcy.
Od samego początku istnienia państwa polskiego istniało napięcie pomiędzy Niemcami a Polską. Po części było to spowodowane różnicami kulturowymi (co spowodowało że Polska przyjęła chrzest za pośrednictwem Czechów, bliższych nam kulturowych Słowian mimo że Czechy były bardzo powiązane z Cesarstwem) oraz tym że nie było ustabilizowanej granicy polsko-niemieckiej. Na terenie Niemiec w X wieku wciąż istniały silne społeczności/państwa słowiańskie (np. Łużyczanie). Pierwsza bitwa w historii państwa polskiego miała miejsce w 972 roku pod Cedynią przeciwko możnowładcom niemieckim. Kolejne lata przynosiły dalsze ścierania się interesów polskich i niemieckich. Krótkim odprężeniem w stosunkach polsko-niemieckich było panowanie cesarza Ottona III i próba stworzenia wspólnej unii. Polska próbowała ingerować w sprawy niemieckie, jak również cesarstwo i poszczególne kraje niemieckie (szczególnie ze wschodu kraju) ingerowały w sprawy polskie.
W dalszym ciągu trwały konflikt wpływów pomiędzy Polską i Niemcami, jednak to Niemcy jak państwo dużo silniejsze było stroną dominującą w tym sporze. Na szczęście Niemcy oprócz kierunku wschodniego starali się rozszerzać swoją strefę wpływów w pozostałych kierunkach. Kolejnym przełomowym momentem w relacjach polsko-niemieckich było przybycie na Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (Zakonu Krzyżackiego) w 1226 roku. Członkami Zakonu Krzyżackiego byli przede wszystkimi ludzie narodowości niemieckiej, a on sam promował niemiecką kulturę. Zjednoczenie Polski, a jednocześnie osłabienie Cesarstwa Niemieckiego i wzmocnienie pozycji poszczególnych państw niemieckich spowodowało że konflikt polsko-niemiecki skupiał się teraz przede wszystkim na konflikcie z Zakonem Krzyżackim, który był wspierany przez rycerstwo niemieckie. Mimo wsparcia z Niemiec, a także z pozostałych krajów zachodnich Polska zahamowała postępy Zakonu najpierw podczas bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku, a potem podczas wojny trzynastoletniej (1454-1466). Przegrana Zakonu, zmusiła do jego sekularyzacji oraz złożenia hołdu lennego królom polskim.
Polska przez cały czas prowadziła ożywioną wymianę gospodarczą z Niemcami. Kraje niemieckie były odbiorcą polskich płodów rolnych, zaś same dostarczały gotowych wyrobów. Oprócz wymiany gospodarczej ożywiona była też wymiana naukowa i techniczna, polscy studenci kształcili na niemieckich uczelniach. W miastach polskich znaczący odsetek stanowiła ludność niemiecka.
Po likwidacji zagrożenia ze strony Zakonu stosunki rozwijały się bez żadnych poważniejszych konfliktów, szczególnie że Królestwo Polskie było w tym czasie jednym z potężniejszych w Europie. Schyłek XVII wieku przyniósł zawiązanie unii polsko-saskiej. W Polsce na króla został wybrany August II Mocny z dynastii saskiej. Wydawało się że związek dobrze zarządzanej Saksonii i rozległej, ludnej Polski może przynieść obu stronom same korzyści, ale opór polskiej szlachty oraz zaangażowanie Saksonii w wyniszczające wojny doprowadził jedynie do zawiązanie unii personalnej. Jednocześnie elektor pruski wykorzystując wojnę północą uniezależnił się od Polski, ogłosił się królem. Rozrost terytorialny Prus doprowadził do ich wzmocnienia i doprowadził do rozbiorów Polski.
W wyniku rozbiorów Prusy weszły w posiadanie Wielkopolski, części Śląska (następnie całości po wojnach z Austrią), Pomorza. Państwo pruskie dążyło do germanizacji zajętych terenów, proces ten uległ wzmocnieniu po zjednoczeniu Niemiec (polityka Bismarcka i kulturkampf). W wyniku niemieckiej polityki zabór pruski znacząco wzmocnił swój potencjał gospodarczy.
Po pierwszej wojnie światowej w wyniku decyzji mocarstw sprzymierzonych Niemcy zostały zmuszone do zwrócenia Polsce zagrabionych ziem. Obszar tych ziem wyznaczały oprócz odgórnych decyzji również powstania (wielkopolskie i śląskie) oraz plebiscyty (na Warmii i Mazurach, na Śląsku). Niemcy nie mogli pogodzić się z decyzjami traktatu wersalskiego i długo traktowali Polskę, jako „państwo sezonowe”. Napięte stosunki polsko-niemieckie m.in. wojna celna niekorzystnie odbijały się przede wszystkim na Polsce (dla Polski Niemcy byli jednym z największych partnerów gospodarczych). Dojście Hitlera do władzy najpierw unormowało relacje (naziści potrzebowali czasu na umocnienie pozycji), następnie jednak doprowadziło do wysuwania kolejnych żądań wobec Polski (korytarz) co w efekcie doprowadziło do II wojny światowej.
Polityka nazistowska traktowała Polaków jako ludzi gorszej kategorii. Na terenie Polski panowały ogromne represje wobec ludności, nie spotykane na obszarze Europy Zachodniej. Takie postępowanie rodziło niesamowity opór ze strony społeczeństwa polskiego, wojna przestała być tylko zwykłą walką o terytorium, bogactwa a stała się walką o przeżycie narodu.
Zakończenie wojny przyniosło spore zmiany terytorialne na obszarze Europy Środkowo-Wschodniej. Polska utraciła ziemie wschodnie na rzecz „ziem odzyskanych”. Granica zachodnia została przesunięta na Odrę, a ludność niemiecka z tych terenów została wysiedlona na teren Niemiec, z kolei na ich miejsce przybyła ludność polska z utraconych ziem polskich na wschodzie. Po zakończeniu wojny Niemcy już nie kwestionowały istnienia Polski, jednak nie mogły się pogodzić z granicą państwową na Odrze.
Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) jako państwo w pełni zależne od ZSRR miała unormowane stosunki z Polską. Problemem były relacje z Republiką Federalną Niemiec (RFN), m.in. w konstytucji był zapis, który mówił że obywatelami niemieckimi były osoby zamieszkujące teren Niemiec z 1937 roku. Pierwszą próbą normalizacji stosunków był list biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku, w którym „wybaczali i prosili o wybaczenie”. W 1970 roku doszło do normalizacji stosunków Polski z RFN i uznaniu granicy na Odrze jako nienaruszalnej przez obydwa państwa.
Kiedy pod koniec lat osiemdziesiątych blok wschodni zaczął się rozpadać Niemcy uznali, że nadszedł wreszcie czas na przyłączenie NRD do RFN. Doszło do spotkania na szczycie 4+2 (ZSRR, USA, Wielka Brytania, Francja + NRD, RFN), podczas którego omówiono warunki zjednoczenia Niemiec. Zabiegi polskiej dyplomacji doprowadziły do tego, że oba niemieckie parlamenty zobowiązały się do zawarcia układu potwierdzającego granice, do czego też doszło w 1990 roku. Niemcy bezwarunkowo uznały granice ustalone po drugiej wojnie światowej. Polska zaś wspierała ideę zjednoczenia państw niemieckich.
Wraz ze zmianami, jakie zapoczątkowały wydarzenia 1989 roku, przemianie uległy także dwustronne stosunki polsko-niemieckie. Zimnowojenna granice wrogich sobie bloków zastąpiła nowa granica miedzy dwoma zaprzyjaźnionymi krajami. Niemcy wspierały polskie dążenie do NATO i UE. Współpraca pomiędzy krajami cały czas się rozwijała, np. projekt Polsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży, Program Współpracy Przygranicznej Polska - Niemcy. Stosunki polsko-niemieckie są szczególnie obciążone dramatyczną przeszłością, w świadomości społeczeństwa wciąż jest pamięć niedawnej historii - II wojny światowej. Jednak od kilku już lat stosunki z Niemcami na szczeblu kontaktów międzypaństwowych są dobre, bywają nawet określane jako najlepsze w historii obu krajów, w każdym razie od czasów Ottona III i Bolesława Chrobrego. Obecnie największym problemami w relacjach są:
Uznanie granicy, sprawa jest praktycznie zamknięta, jedynie co pewien czas pojawiają się nieliczne głosy poruszające tą kwestię
Rozliczanie przeszłości, pomoc udzielana ofiarom II wojny światowej następuje przez Fundację Polsko-Niemieckie Pojednanie, jednak dla wielu jest to tylko symboliczna zadośćuczynienie dodatkowo zbyt późno
Rozwijanie współpracy, przede wszystkim w wymianie handlowej, obszarze przygranicznym ale również w pracy zarobkowej. Niemcy do niedawna były jednym z głównych kierunków emigracji zarobkowej
Mniejszości narodowe i wypędzenia, w obydwu krajach żyją liczne mniejszości narodowe. Częściowo są spowodowane emigracją zarobkową. Mniejszość niemiecka dąży do sporej autonomiczności na obszarach gdzie stanowi spory udział ludności, między innymi poprzez nazwy w dwóch językach. Poważnym problemem jest działalność Związku Wypędzonych, które walczy o uzyskanie odszkodowań za mienie niemieckie na „ziemiach odzyskanych” lub ich odebranie