Osteoporoza u dzieci

NISKA MASA KOSTNA W DZIECIŃSTWIE MOŻE RZUCIĆ CIEŃ NA DOROSŁE ŻYCIE.

PRZYCZYNY OSTEOPOROZY
JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY
SAMOISTNA OSTEOPOROZA MŁODZIEŃCZA
ROZPOZNANIE CHOROBY U DZIECI
LECZENIE OSTEOPOROZY U DZIECI
Osteoporoza u dzieci i młodzież zdarza się rzadko, jednak w tym wieku również można stać się ofiarą osteoporozy. Osteoporoza u osób młodych i najmłodszych rzadko daje znać o sobie złamaniami. Nie oznacza to, że mamy do czynienia ze zjawiskiem łagodnym. Okres dzieciństwa to czas budowy tkanki kostnej i gromadzenia wystarczającej ilości wapnia, która ma nam starczyć na całe życie. Istnieją jednak choroby zdolne osłabić kości już w wieku rozwojowym. Stany takie powinny być wcześnie zauważone i prawidłowo leczone. PRZYCZYNY OSTEOPOROZY

Zdecydowana większość przypadków osteoporozy u dzieci to osteoporoza wtórna powodowana jest przez rozmaite stany chorobowe. Do największych wrogów rozwoju kości u dzieci zaliczamy:

• przewlekłe stosowanie leków sterydowych

• długotrwałe unieruchomienie

• schorzenia reumatoidalne (na przykład przewlekłe zapalenie stawów)

• zaburzenia hormonalne: nadczynność tarczycy, przytarczyc, nadnerczy, cukrzyca itd.

• zaburzenia wchłaniania

• schorzenia neurologiczne z niedowładami i porażeniami

• padaczkę

• wrodzoną łamliwość kości

JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY

Do typowych dla wieku dziecięcego i młodzieńczego schorzeń wybitnie osłabiających kości należy jadłowstręt psychiczny - odchudzanie w nieskończoność. Anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny to choroba dotykająca dziewczęta w okresie pokwitania. Chłopcy zapadają na anoreksję bardzo rzadko. Istotą patologii jest zaburzenie postrzegania własnego ciała. Młoda osoba cierpiąca na jadłowstręt jest przeświadczona o swojej nadwadze i obsesyjnie pragnie schudnąć. W rzeczywistości jadłowstręt jest efektem splotu zaburzeń osobowościowych i problemów psychologicznych i rodzinnych. Zespół psychopatologiczny choroby bywa bardzo złożony, trudny do interpretacji i terapii. U osoby z anoreksją rzucające się w oczy zaburzenia psychiczne - urojenia dotyczące nieprawidłowych proporcji ciała i lęk przed otyłością to wierzchołek góry lodowej skomplikowanych zjawisk psychopatologicznych. Anoreksja dotyka dziewcząt dotychczas zdrowych. Dziewczęta z jadłowstrętem to przeważnie osoby ambitne, przesadnie wrażliwe, egocentryczne, mało odporne psychicznie. Zwykle są to dobre uczennice, osoby aktywne fizycznie. Czasem początek choroby można łączyć z żartobliwą lub poważną uwagą na temat tendencji do tycia wypowiedzianą przez osobę cieszącą się autorytetem dziewczynki. Chora zaczyna ograniczać przyjmowanie pożywienia. Początkowo anoreksji towarzyszy głód. Potem jednak dochodzi do sytuacji, w której przyjęcie choćby drobnego kęsa powoduje nudności i uczucie przepełnienia żołądka. Szybko dochodzi do szczuplenia. Mimo bardzo znacznego niekiedy wychudzenia pacjentki chętne są do wyczerpujących ćwiczeń fizycznych mających pomóc w zrzuceniu zbędnych kilogramów. Przy dłużej trwającym jadłowstręcie chora sprawia wrażenie, jakby utraciła kontrolę nad swoim postępowaniem i skazała organizm na wyniszczenie. Żaden jednak stan wychudzenia nie jest postrzegany jako osiągnięcie pożądanej sylwetki. Leczenie jadłowstrętu jest trudne i bywa nieskuteczne. Osoby z jadłowstrętem nie uważają się za chore ani fizycznie ani psychicznie. Niektóre statystyki podają, że śmiertelność z niedożywienia może w jadłowstręcie dochodzić do 10 procent. Długotrwałe głodzenie się prowadzi do spustoszeń w organizmie. Niedobory pokarmowe w okresie intensywnego rozwoju prowadzą do zaburzeń układu wewnątrzwydzielniczego i krążenia. Szybko dochodzi do ustania miesiączek. Niedobór estrogenów i brak wapnia powodują postępujące odwapnienie szkieletu. Mechanizm przypomina nieco osteoporozę przy menopauzie. Organizm dopomina się estrogenów Najnowsze badania wykazują, że gęstość mineralna kości obniża się przez pierwsze półtora roku trwania choroby niezależnie od skuteczności stosowanego leczenia. Zawartość wapnia w kościach może spadać nawet gdy chorą osobę udaje się już nieco odżywić. Gęstość kostna jest ściśle związana z okresem trwania braku miesiączki. Podstawą profilaktyki utraty masy kostnej w osteoporozie na tle jadłowstrętu u dziewcząt jest jak najwcześniejsze zastosowanie hormonalnej terapii zastępczej. SAMOISTNA OSTEOPOROZA MŁODZIEŃCZA

Samoistna osteoporoza młodzieńcza - zanik kości o nieznanej przyczynie. Samoistna osteoporoza młodzieńcza (lub dziecięca) zwana jest też osteoporozą idiopatyczną. Przyczyna schorzenia nie została jeszcze poznana. Istnieją hipotezy, że powodem mogą być zaburzenia hormonalne, przebyte zakażenia lub skłonności dziedziczne. Choroba może pojawić się przed rozpoczęciem pokwitania, najczęściej między 4 a 16 rokiem życia. Utrata kości nie jest poprzedzona żadnymi charakterystycznymi oznakami. Objawy osteoporozy idiopatycznej są trudne do interpretacji. Początkowo schorzenie nie jest uchwytne. Niepokój wzbudzają dopiero cechy zaawansowanego odwapnienia, jakimi są bóle kostno-stawowe zlokalizowane najczęściej w stopie, okolicy lędźwiowo-krzyżowej, kręgosłupie piersiowym czy w kolanach. Dochodzi do znacznego ogólnego osłabienia, zaburzeń chodu, zniekształceń kończyn i kręgosłupa. Ograniczona wydolność ruchowa jeszcze bardziej nasila odwapnienie kości. Dla samoistnej osteoporozy młodzieńczej charakterystyczne jest zatrzymanie procesu utraty tkanki kostnej z chwilą osiągnięcia dojrzałości płciowej. Schorzenie wymaga leczenia kompleksowego. Samoistna osteoporoza młodzieńcza powinna być leczona w ośrodku specjalistycznym, gdzie dziecko prócz wszechstronnego leczenia przeciwbólowego, odpowiedniej diety wzbogaconej w wapń i witaminę D otrzyma zestaw ćwiczeń fizycznych wspomagających mineralizację kości. ROZPOZNANIE CHOROBY U DZIECI

Dlaczego rozpoznanie osteoporozy u dzieci jest trudne? Chociaż w diagnozowaniu niskiego uwapnienia kości u dzieci stosuje się takie same metody co u dorosłych (densytometrię DEXA czy densytometrię ultradźwiękową) dużym problemem jest interpretacja wyników. Struktura kości rosnącego dziecka jest odmienna od tkanki kostnej dojrzałej osoby, zatem nie można w ocenie uwapnienia kości u dzieci stosować porównań z dorosłymi. Analizując wynik badania trzeba brać pod uwagę nie tylko wiek kalendarzowy pacjenta, ale również płeć, stopień dojrzałości tkanki kostnej i stadium dojrzewania płciowego. Rozwój i tempo wzrostu i dojrzewania dzieci zależy od czynników genetycznych, wpływów żywieniowych, klimatu, czystości środowiska, ogólnego stanu zdrowia, stopnia aktywności fizycznej. Z wymienionych względów u dzieci polskich nie można stosować np. sprawdzonych w praktyce norm wypracowanych dla młodych mieszkańców Stanów Zjednoczonych czy Afryki. Być może inne normy powinno się przyjąć u dzieci z miasta i ze środowiska wiejskiego. W przypadku znacznego rozrzedzenia kości postawienie rozpoznania osteoporozy nie jest trudne. Największe problemy pojawiają się przy interpretacji wyników badań osób z granicznym poziomem uwapnienia kości. W tej sytuacji odpowiedź czy mamy do czynienia z osteoporozą, czy też mieszczącą się jeszcze w granicach normy fizjologiczną „urodą organizmu" jest trudna i odpowiedzialna, ponieważ za rozpoznaniem stoi decyzja o podjęciu bądź niepodejmowaniu leczenia. LECZENIE OSTEOPOROZY U DZIECI

Istnieją różnice między leczeniem osteoporozy u dzieci i dorosłych Ponieważ większość przypadków obniżonej gęstości kości u dzieci to następstwo przewlekłych schorzeń, najwłaściwsze wydaje się podjęcie intensywnego leczenia choroby podstawowej. Niezwykle ważne jest dostarczenie rozwijającemu się organizmowi dostatecznej ilości wapnia i witaminy D:

wiek i płeć dziecka	dzienna dawka wapnia w diecie
1-10 rok życia	1000 mg
nastoletnie dziewczęta	1000-1300 mg
nastoletni chłopcy	1300 mg

Codzienna dieta od okresu niemowlęcego powinna dostarczyć dziecku 800-1000 jednostek witaminy D. Należy pamiętać, że jednym z warunków prawidłowych przemian witaminy jest regularne przebywanie na słońcu. Leki typowe dla osteoporozy dorosłych - kalcytoninę czy bisfosfoniany u dzieci stosuje się rzadko. W przypadkach zaburzeń w zakresie hormonów płciowych estrogeny albo testosteron powinny być podane możliwie wcześnie, ponieważ wyrównanie zaburzeń układu wewnątrzwydzielniczego umożliwia szybkie nadrobienie strat w uwapnieniu kości.

---