Cele rehabilitacji pacjentów z osteoporozą :

1. prewencja wtórna osteoporozy

2. rehabilitacja po złamaniach

3. przeciwdziałanie dolegliwościom bólowym

4. zmniejszenie negatywnych konsekwencji
psychospołecznych

choroby

Zasady stosowania ćwiczeń w osteoporozie

:

1. specyficzność
2. przeciążenie
3. odwracalność
4. wartości początkowe
5. zmniejszający się efekt

Rodzaje ćwiczeń stosowanych u pacjentów

z osteoporozą jako prewencja złamań :

1. ćwiczenia wzmacniające mięśnie

2. ćwiczenia wzmacniające kości

3. ćwiczenia poprawiające równowagę

4. ćwiczenia wytrzymałosciowe i gibkościowe

5. reedukacja prawidłowej postawy ciała

Zasady

prowadzenia

ćwiczeń

wzmacniających

(dotyczy głównie mięśni grzbietu) :

• W czasie wykonywania ćwiczenia musi być

zachowana maksymalna korekcja
kręgosłupa,

a ćwiczenie powinno być natychmiast

przerwane w momencie jej utraty;

• W przypadku osób, u których pełna

korekcja kyfozy piersiowej nie jest
możliwa lub występują ostre dolegliwości
bólowe wzmacnianie mięśni można
prowadzić przez elektrostymulację.

• Wzmacnianie

mięśni

prostowników

grzbietu powinno być oparte głównie na
ćwiczeniach

wyprostnych;

ćwiczenia

zgięciowe

mogą

powodować

przeciążenia przednich części trzonów
kręgowych

i

powodować

ich

klinowacenie.

• Wzmacnianie

mięśni

prostowników

powinno

być

prowadzone

z

równoczesnym wzmacnianiem mięśni
brzucha, ponieważ zbyt duża przewaga
sił

prostowników

kręgosłupa

nad

zginaczami

może

powodować

pogłębienie lordozy lędźwiowej i nasilać
związane z tym dolegliwości bólowe.

Ćwiczenia wzmacniające kości

Ćwiczenia oporowe, w których kierunek sił

działających na kość obciąża ją w sposób
dla niej nietypowy, mają działanie
stymulujące proces mineralizacji tkanki
kostnej, jak również mogą zmniejszać
tempo ubytku masy kostnej.

Gimnastyka

wzmacniająca

kości

jest

efektywna tylko w tych miejscach, na
które działają obciążenia.

Ćwiczenia fizyczne powinny być dobierane

w taki sposób, aby kość była :

• rozciągana
• zginana
• skręcana
• ściskana

Ćwiczenia wytrzymałościowe i

gibkościowe

Ćwiczenia o charakterze wytrzymałościowym

jak spacery, bieganie, pływanie podnoszą
ogólną sprawność pacjenta, poprawiają
równowagę, koordynację, siłę mięśniową,
oraz ruchomość stawów, ale nie mają
wpływu na gęstość masy kostnej. Poprawa
tych parametrów może natomiast
zmniejszyć ryzyko upadków i
wynikających z nich powikłań osteoporozy.

Ćwiczenia oddechowe

U pacjentów z pogłębioną kyfozą piersiową, u

których stwierdzane jest znaczne zmniejszenie
pojemności życiowej płuc lub u których
dolegliwości

bólowe

powodują

spłycenie

oddechu,

należy

stosować

ćwiczenia

oddechowe celem zapobiegania powikłaniom ze
strony układu oddechowego.

Postępowanie rehabilitacyjne prowadzone
u pacjentów z osteoporozą po złamaniach :

1.

stosowanie okresowo ortez i gorsetów

2.

zabiegi rozluźniające mięśnie , zabiegi
przeciwbólowe

3.

reedukacja prawidłowej postawy ciała
poprzez ćwiczenia wzmacniające mięśnie

4.

ćwiczenia ogólnousprawniające

5.

ćwiczenia oddechowe

Postępowanie w przypadku ostrych dolegliwości

bólowych

Możliwości oddziaływania fizjoterapeutycznego w przypadku

bólów ostrych są ograniczone i zawsze konieczna jest
farmakoterapia.

Jednak

dolegliwości

mogą

być

zmniejszane poprzez odpowiednie układanie pacjenta,
odciążanie oraz zabiegi rozluźniające mięśnie napięte z
powodu bólu. W wybranych przypadkach uzasadnione jest
stosowanie zabiegów elektroterapii ( np. TENS ).

Postępowanie w przypadku przewlekłych dolegliwości

bólowych

• Reedukacja prawidłowej postawy ciała poprzez ćwiczenia

wzmacniające mięśnie prostowniki grzbietu

• Wspomaganie korekcji kręgosłupa poprzez okresowo stosowane

ortezy prostujące

• Unikanie takich form aktywności fizycznej, które zwiększają

nacisk na przednią część trzonów kręgowych podnosząc ryzyko
deformacji typu klinowatego

Fizykoterapia

odgrywa

rolę

pomocniczą

w

zwalczaniu

dolegliwości

spowodowanych

osteoporozą. Łagodne zabiegi cieplne powodują
zmniejszenie dolegliwości bólowych , oraz
rozluźnienie napiętych odruchowo

z powodu bólu mięśni. Zabiegi z zakresu

elektroterapii czy hydroterapii mają działanie
przeciwbólowe i poprawiają odżywienie tkanek.

Przykłady ćwiczeń dla

pacjentów

z osteoporozą

Rekreacja pacjentów z
osteoporozą

Wskazane formy aktywności

ruchowej :

• Pływanie

• Spacery

• Jazda na rowerze

Niewskazane formy aktywności

ruchowej :

• Aerobic lub taniec wymagający

energicznych ruchów

• Ćwiczenia wymagające wykonywania

skonów

• Ćwiczenia wymagające ruchów

rotacyjnych kręgosłupa

Rehabilitacja
psychospołeczna

Opieka nad pacjentem z osteoporozą powinna

uwzględniać z jednej strony zabiegi w
obrębie układu mięśniowo-szkieletowego, a
z drugiej strony troskę o psychologiczne
następstwa tej choroby. W nielicznych
przypadkach konieczne jest kwalifikowane
leczenie psychologiczne. Analizie należy
także poddać warunki życia i pracy
pacjenta, tak aby wyeliminować możliwe
zagrożenia.

Inne elementy postępowania u pacjentów
z osteoporozą :

1. Edukacja
2. Dieta, suplementacja Ca i witaminy D
3. Farmakoterapia

Podsumowanie

Osteoporoza

jako

choroba

przewlekła, upośledza zarówno
sprawność fizyczną chorego jak i
niekorzystnie wpływa na stan jego
psychiki.

Jednak

poprzez

odpowiednio

dobrany

kompleksowy

program

rehabilitacji można sprawić, że
pacjent u którego stwierdza się
nawet znaczny ubytek masy
kostnej będzie osobą sprawną
fizycznie bez istotnych ograniczeń
spowodowanych osteoporozą.