Teoretyczne aspekty konkurencyjności przedsiębiorstw
KONKURENCJA
Jest podstawowym mechanizmem ekonomicznym gospodarki rynkowej.
Z ekonomicznego punktu widzenia ma na celu maksymalizowanie przez podmioty gospodarcze przychodu ze sprzedaży oraz korzyści z zakupu produktów i usług.
Oznacza rywalizację o źródła zaopatrzenia w środki produkcji i kapitał pracy oraz rynki zbytu. Działania przedsiębiorstw zmierzają do pozyskania tych rynków i zwiększenia swojego na nim udziału poprzez wyeliminowanie lub ograniczenie konkurencyjnych podmiotów.
Dla funkcjonowania konkurencji niezbędne jest istnienie wielu samodzielnych przedsiębiorstw na rynku i swobodny dostęp do niego.
KONKURENCYJNOŚĆ wywodzi się od konkurencji i jest jej elementem. Wobec tego konkurencyjnością nazywa się zdolność podmiotu do konkurowania. Jest to pojęcie wieloznaczne i relatywne i jako kategoria teoretyczna wymaga porównania z otoczeniem zewnętrznym, tzn. z obiektem konkurencyjnym.
W. Mantura, Identyfikacja czynników sukcesu i konkurencyjności przedsiębiorstwa, w: Problemy wdrażania strategii rozwoju województwa wielkopolskiego, red. E. Skawińska, PTE, Poznań 2002, s. 82-83.
KONKURENCYJNOŚĆ oznacza umiejętność konkurowania, a więc działania i przetrwania w konkurencyjnym otoczeniu, dzięki zdolności osiągania i/lub utrzymywania przewagi konkurencyjnej.
M. Gorynia, B. Jankowska, Klastry a międzynarodowa konkurencyjność i internacjonalizacja przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2008, s. 51.
KONKURENCYJNOŚĆ to zdolność do projektowania, wytwarzania i sprzedawania towarów, których ceny, jakość i inne walory są bardziej atrakcyjne od odpowiednich cech towarów oferowanych przez konkurentów.
S. Flejterski, Istota i mierzenie konkurencyjności międzynarodowej, Gospodarka Planowa 1984, nr 9, s. 391.
KONKURENCYJNOŚĆ to proces, w którym uczestnicy rynku, dążąc do realizacji swych interesów, próbują przedstawić korzystniejsze od innych oferty ceny, jakości lub innych cech wpływających na decyzje zawarcia transakcji.
E. Cyrson, Kompendium wiedzy o gospodarce, PWN, Warszawa-Poznań 2000, s. 35.
KONKURENCYJNOŚĆ to proces dynamiczny, w którym podkreśla się przedsiębiorczość, zdolność do kreowania i absorpcji nowoczesnych technologii, sprawność gospodarowania, jakość produkcji i środowiska.
E. Skawińska, Reakcje na zmiany a konkurencyjność przedsiębiorstw, op. cit., s. 75.
Według OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) - konkurencyjność to zdolność gospodarki do sprostania konkurencji międzynarodowej, a więc realizowania znaczącego eksportu i tempa wzrostu popytu wewnętrznego, bez pogorszenia salda rachunku obrotów bieżących.
W skali mikro jest to umiejętność osiągania i utrzymywania przewagi konkurencyjnej nad swoimi rywalami rynkowymi.
POTENCJAŁ KONKURENCYJNOŚCI
to system zasobów materialnych i niematerialnych, umożliwiających przedsiębiorstwu długofalowy rozwój i tworzenie przewag konkurencyjnych na rynku poprzez zastosowanie optymalnych instrumentów skutecznego konkurowania.
PRZEWAGA KONKURENCYJNA
jest funkcją posiadanego potencjału konkurencyjności, którego budowa zależy od samej organizacji i warunków zewnętrznych, w jakich funkcjonuje przedsiębiorstwo.
Ilość, charakter i alokacja zasobów przedsiębiorstwa wpływają na możliwości uzyskania przewagi konkurencyjnej.
Przewagę konkurencyjną na rynku uzyskują te przedsiębiorstwa, które dostarczają klientom najkorzystniejszych ich zdaniem korzyści funkcjonalnych i emocjonalnych w stosunku do ceny ich pozyskania. Przewaga zawsze posiada wymiar względny i uzależniona jest od tego, czy konkurenci są w stanie podejmować analogiczne działania i imitować zasoby i umiejętności lidera.
M.E. Porter stwierdzając, że „istnieją dwa podstawowe typy przewagi konkurencyjnej: przywództwo kosztowe i różnicowania”, utożsamia przewagę konkurencyjną z charakterem strategii.
Owe dwa typy przewagi konkurencyjnej w powiązaniu z zasięgiem działalności, w której firma zyskuje te przewagi, prowadzą do wyłonienia trzech ogólnych strategii konkurencji, umożliwiających osiągnięcie ponadprzeciętnej efektywności w danej gałęzi: 1) przywództwa kosztowego, 2) zróżnicowania i 3) koncentracji. Strategia koncentracji posiada dwa warianty: koncentrację na koszcie oraz koncentrację na zróżnicowaniu.
INSTRUMENTY KONKUROWANIA O KLIENTA
bezpośrednie narzędzia zdobywania przez przedsiębiorstwa przewag na określonych rynkach, a w konsekwencji pożądanych pozycji konkurencyjnych. Świadomie kreowane i stosowane są instrumentami osiągania rynkowych celów strategicznych przedsiębiorstw.
marka produktu - wartość materialna i emocjonalna
wizerunek firmy
jakość produktu/usługi
cena
szerokość asortymentu, odmienność oferowanych produktów (strategia wyróżniania się)
reklama i promocja sprzedaży
dogodny dostęp do produktów (rozwinięta sieć dystrybucji, informacji itp.)
korzystne warunki płatności
warunki i okres gwarancji
zakres i jakość usług posprzedażnych.
POZYCJA KONKURENCYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA
za najbardziej podstawowe i syntetyczne miary pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa wskazuje się jego udział w rynku oraz osiągniętą sytuację finansową
Do kwantyfikacji pozycji konkurencyjnej wykorzystuje się coraz częściej znacznie szerszy zestaw mierników. Zdaniem M. Goryni i B. Jankowskiej należą do nich:
rentowność (relatywna, tzn. w porównaniu z konkurentami z branży),
poziom kosztów (relatywny), udział w rynku,
cechy produktu (usługi) w porównaniu z cechami produktów (usług) konkurentów,
znajomość firmy i jej wyrobów na rynku, postrzeganie firmy przez otoczenie, poziom lojalności nabywców, poziom wierności marce i firmie,
koszty przestawienia się odbiorców na innych dostawców, istnienie lub prawdopodobieństwo pojawienia się substytutów
M. Gorynia, B. Jankowska, Klastry a międzynarodowa konkurencyjność i internacjonalizacja przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa 2008, s. 71.
Warunki zewnętrzne funkcjonowania przedsiębiorstw
Warunki wewnętrzne funkcjonowania przedsiębiorstw
Zasoby rzeczowe (ilość i struktura)
Zasoby finansowe (zewnętrzne i wewnętrzne)
Kadra
Zasoby „niewidoczne”:
- image
- marka
- kontakty
- doświadczenia
- licencje, patenty
Zależą od potencjału konkurencyjności przedsiębiorstwa
Uwarunkowania zewnętrzne
Kształtowanie relacji z mikrootoczeniem (sfera zaopatrzenia i zbytu, media, konkurenci)
Intensywność wykorzystania miękkich źródeł budowy przewagi konkurencyjnej
Efektywność gospodarowania (sfera finansowa)
Udział w rynku
POZYCJA KONKURENCYJNA