Pedagogika czasu wolnego

REFERAT

Na podstawie:

Pedagogika czasu wolnego - zarys wykładu

1.Pojęcie czasu wolnego

2.Efektywne wykorzystanie czasu

3.Potrzeby i zadania edukacji

4. Funkcje czasu wolnego

POJĘCIE CZASU WOLNEGO

Czas wolny jest zagadnieniem którym zajmują się specjaliści wielu dyscyplin naukowych. Jak n. p. pedagodzy, urbaniści, przedstawiciele nauk o kulturze fizycznej, socjologowie, inżynierowie oraz lekarze. Efektem tego jest bogate piśmiennictwo na ten temat lecz tym samym nie jest ono jednolite. Każdy z tych autorów inaczej i na swój sposób definiuje pojęcie czasu wolnego aczkolwiek treścią są do siebie podobne.

Niektórzy z nich uważają, że czas wolny to cały czas poza pracą lub nauką obowiązkową; inni, że to tylko jego część.

Rozbieżność w zakresie czasu wolnego jest zdaniem niektórych badaczy uwarunkowana wykształceniem gdyż zdaniem niektórych podnoszenie kwalifikacji i dodatkowa praca zarobkowa w czasie wolnym to działalność społeczno - użytkowa która można zaliczać do czasu wolnego

T.VEBLEN (amerykański ekonom) był pierwszym człowiekiem który podjął się próby definiowania „czasu wolnego”. Dla niego czas wolny oznacza całość

czasu poza czasem pracy. Uważał on, że czas wolny który ma do dyspozycji decyduje o jego społecznym usytuowaniu, o przynależności do określonej klasy społecznej.

L.W. Warner i P.S. Lunt podobnie definiują określenie “czas wolny”. Ich zdaniem cały czas spędzony poza pracą należy do czasu wolnego. Jednak używają oni innego pojęcia niż „czas wolny”. Oni zastępują go pojęciem „ całokształt życia po pracy”

O. Neuloh uważa za czas wolny, czas poza pracą + sen

A G. Friedmann dzieli czas na czas wolny i czas swobodny. Różnica ta polega na tym, że człowiek wolny od pracy ma do spełnienia obowiązki rodzinne czy społeczne, a zatem nie jest to całkowicie czas wolny.

Ogólnie przyjęła się następująca definicja czasu wolnego socjologa Joffre Dumazediera: „ zajęcie, którym jednostka może się oddawać z własnej chęci bądź dla odpoczynku, rozrywki, rozwoju swych wiadomości lub swego kształcenia (bezinteresownego), swego dobrowolnego udziału w życiu społecznym po uwolnieniu się z obowiązków zawodowych, rodzinnych, społecznych ” [ J. Dumazedier, 1960 ]

Czas wolny jest to czas nie przeznaczony na pracę zarobkową (normalną i dodatkową), systematyczne kształcenie się, zaspokajanie elementarnych potrzeb fizjologicznych i stałe obowiązki domowe, który można wykorzystać na odpoczynek, życie rodzinne, pracę społ. (wg Aleksandra Kamińskiego).

Charakterystyczne dla współczesnego świata jest stałe rozszerzanie się tej sfery aktywności człowieka, którą określa się cz.w. Rośnie liczba godzin i dni, które wypełniają zajęcia rekreacyjne i pozaobowiązkowe; coraz to nowe grupy społ. uzyskują prawo do korzystania z cz.w., który do niedawna był domeną jedynie klasy posiadaczy; rośnie masowe zapotrzebowanie na cz.w., na formy i metody jego racjonalnego spożytkowania.

Wielu teoretyków i praktyków twierdzi, że cz.w. jest nieodzownym elementem organizacji i funkcjonowania życia społ. współczesnej cywilizacji przemysłowej. Współczesne metody pracy, technologia i intensywność pracy są źródłem silnych stresów i zmęczenia, których usunięcie wymaga dłuższego niż niegdyś wypoczynku, dobrego i przemyślanego jego zorganizowania. Rozszerzenie sfery cz.w. jest więc warunkiem wzrostu vydajności pracy i lepszej nauki. Stąd ważność tej problematyki wydaje się bezsporna zarówno w krajach socjalist., jak i kapitalistycznych. Poglądy i stanowiska pol. teoretyków na treści i społ. funkcje cz.w. są zbieżne. Odrzucają oni koncepcję cz.w. jako "prywatnego czasu jednostki"; opozycję cz.w. i pracy uznają za objaw alienacji, która zniknie po osiągnięciu przez społeczeństwa socjalist. formy rozwiniętej, gdy nastąpi pełna realizacja celów humanistycznych. W perspektywie pełnej samorealizacji człowieka rysuje się zatem jedność pracy i cz.wa., nie zaś trwała opozycja tych sfer aktywności społecznej. Konsekwencją takiego stanowiska jest traktowanie aktywności w cz.w. jako pełnowartościowej aktywności społecznej. Zagadnienia funkcji społ. cz.w. i racjonalnej społ. organizacji cz.w. są uznawane za kluczowy problem teoretyczny i praktyczny nauki o cz.w. Przeto cz.w. nie jest sam w sobie traktowany jako wartość; widzi się w nim raczej funkcjonalny wymóg społeczeństwa socjalist. niż cel postępu społecznego.

Cz.w. traktowany jest instrumentalnie; wartości, którym ma służyć, to: wypoczynek, zdrowie fiz. i psych. człowieka, radość życia; racjonalna organizacja stosunków międzyludzkich w grupach naturalnych, mających decydujące znaczenie dla wychowania; powszechne uczestnictwo w kulturze, rodzące więzi ponadlokalne - więź nar. i internacjonalizm, więź z ludzkością i jej ideałami, więź z przyrodą; kompensacja - wyrównywanie braków i niedostatków in. sfer życia społ.; stabilizowanie i kanalizowanie napięć i stresów społ.; wprowadzanie nowych rozwiązań organizacji życia społecznego.

EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE CZASU

Czas jest ważnym zasobem każdego człowieka. Poprzez dokładną analizę naszego czasu, jaki mamy do dyspozycji możemy, zaplanować jak rozporządzić danym nam czasem. Nie jest to tylko czas wolny, jest to też czas w którym musimy wykonać zadania które należą do naszych obowiązków, tak jak praca czy praca domowa, dbanie o dom i rodzinę. Ale również czas który możemy przeznaczyć dla nas, dla zaspokojenia własnych interesów, potrzeb, odpoczynku czy rekreacji (itp.) Różne osoby mogą mieć zupełnie odmienny stosunek do czasu. Aby w sposób efektywny podołać wszystkim obowiązkom za­wodowym i domowym, musimy przeanalizować sobie nawyki w które „popadliśmy” i zająć się tym problemem. Każdego dnia powinniśmy sobie ustalać jak chcemy spędzić dzień a przede wszystkim załatwić wszystkie sprawy które na nas przypadły, wybierając odpowiednią kolejność i nie rezygnując tym samym odpoczynku czy relaksu lub zajęć które nam sprawiają przyjemność.

Stosunek do czasu bywa różny w różnych rejonach świata. Ma to często odzwierciedlenie w liczbie godzin poświęconych pracy codziennie lub w skali tygodnia, w przestrzeganiu punktualności oraz w ilości czasu przeznaczonego na odpoczynek. Znane jest, że Azjaci ( Japończycy) mają tylko 3 dni urlopu w roku. Myślę, że pomimo tego, że wyjeżdżając za granicę do pracy powinniśmy tolerować i przestrzegać tamtejszych zasad, to wykazując najszczersze chęci byłoby Europejczykowi b. ciężko pracować od rana do nocy, otrzymując po roku ciężkiej pracy 3 dni wolnego. Stosunek każdego z nas do czasu wciąż się zmienia. Powodują to nieustannie wprowadzane nowe możliwości technologiczne, które mają znaczący wpływ na naszą pracę, podróże i porozumiewanie się. Np. Intenet oraz e-mail czy media sprawiają, że komunikacja między ludźmi jest niemal natychmiastowa. Możemy kontaktować się z całym światem, przesyłać ważne informacje itp. Po­dróżowanie, zwłaszcza w przypadku dużych odległości, odbywa się znacznie szybciej i coraz więcej osób na nie stać. Ze względu na dużą ilość firm proponujących takie usługi ceny spadają i coraz więcej ludzi może z nich korzystać. Większa ilość dos­tępnych udogodnień sprawia, że możemy zrobić więcej w ciągu dnia. Z drugiej strony, presja czasu stale się zwiększa, co z kolei pociąga za sobą konieczność jak najbardziej efektywnego i produktywnego jego wykorzystania.

W wielu firmach praca w godzinach nadliczbowych jest synonimem dobrej pracy. Wychodząc punktualnie możemy zrobić wrażenie osoby, która niedostatecznie przyczynia się do sukcesu firmy. Tak naprawdę jednak praca po godzinach najczęściej jest powodem obniżenia wydajności. Także w tym przypadku można swobodnie powiedzieć, że przysłowie „czas to pieniądz” się w tym przypadku nie sprawdza. Aczkolwiek raczej tylko w tym.

Sposoby wykorzystywania czasu stają się nawykiem, dlatego warto się zastanowić, jak zmienić swoje złe przyzwyczajenie. Jeśli nam się to uda, będziemy mogli lepiej zorganizować pracę i więcej czasu poświęcić na najbardziej istotne sprawy. Często narzekamy, że wciąż brakuje nam czasu lub nasze życie jest szare i nudne lub wykonujemy tylko nasze obowiązki bez jakiejkolwiek radości. Często sami jesteśmy takiej a nie innej sytuacji winni, gdyż nie staramy się nic zmienić, usprawiedliwiając taki stan brakiem czasu lub innymi wymówkami.

PRZYKŁAD Z KSIĄŻKI:

Kierownik, któremu nieustannie przerywają inni pracownicy, ma niewiele czasu na realizację ważnych zadań. Gdy podwładni muszą konsultować się z nim odnośnie decyzji i w celu i zyskania potrzebnych informacji, powoduje to poważne opóźnienia w jego pracy. Dlatego też należy planować i przydzielać obowiązki tak. by uniknąć straty czasu na każdym etapie wykonywania danego zadania. Np. zauważono w jednym biurze turystycznym X la terenie Poznania, że podwładni tracą czas czekając na rozmowę z kierownikiem współpracownik potrzebuje wyjaśnienia i zatwierdzenia dokumentu przez przełożonego; zajmując się sprawami innych pracowników, kierownik zaniedbuje swoje zadania. Są to negatywie przykłady wynikające z podziału obowiązków.

Mało osób przyzna, że po prostu marnuje większość czasu pracy. Aby lepiej go wykorzystać, należy dokładnie przeanalizować sposób, w jaki jest wykorzystywany obecnie, a następnie rozważyć możliwości bardziej efektywnego rozplanowania swych zajęć.

W drodze do pracy planujemy zajęcia, jakie czekają nas danego dnia. W poszczególnych firmach zostało zauważone, że większość pracowników zajmuję się w większości czasu czynnościami rutynowymi jak przeglądanie poczty itp. a ważne odpycha na później lub zleca innym. Także zadania które wymagają uwagi, samodzielności, wysiłku i czasu przepychane są na ostatnią pozycję - zamiast na pierwszą.

Musimy ustalić nasze priorytety i zadecydować o kolejności zadań. Musimy się zastanowić czy rzeczywiście pilne i istotne sprawy odpychamy od siebie jak najdalej a wykonujemy to co nam sprawia największą przyjemność. Co nam przeszkadza w pracy i czy umiemy sobie z tym radzić. Jest też faktem, że zadania, których nie możemy wykonać w terminie, przydzie­lamy innym.

Szczegółowa wycena naszego czasu pracy może szybko spro­wadzić nas na ziemię i skłonić do wprowadzenia zmian w organi­zacji swych zajęć. Jednakże zawsze rozważaj­my możliwość zlecenia wykonania danego zadania innym osobom. Chodzi tu o te zadania które odciągają nas ot tych „ważnych” czy pilnych - nie na odwrót. Zlecenie rutynowej czynności pracownikowi może znacznie obniżyć koszty ogólne, gdyż cena, jaką zakład turystyczno-rekreacyjny czy hotelarsko-gastronomiczny płaci za nasze umiejętności, jest wyższa.

POTRZEBY I ZADANIA EDUKACJI

Zadania w dziedzinie edukacji w zakresie kultury fizycznej są ważnym elementem odnoszącym się do takich czynników jak: zdrowie, kształcenie, rozrywka, wychowanie, które wzbogacają życie. Obecność organizacji kultury fizycznej w osiedlu i za­kładzie pracy jest zjawiskiem naturalnym, społecznie pożądanym i uzasadnionym. Dorośli powinni częściej uprawiać turystykę, wychodzić z domów, mieć więcej kontaktu z przyrodą która ich otacza nie zapominając o kulturze. Kultura fizyczna ma bardzo pozytywny wpływ na człowieka Turystyka, sport, rekreacja i rehabilitacja kształtują szereg cech pożądanych z pedagogicznego punktu widzenia, stanowią formy i sposoby wzmacniania zdrowia oraz wyrabiania potrzeb­nych w procesie produkcji cech psychofizycznych. Kierunek turystyka i rekreacja jest odpowiedzialny między innymi za edukację człowieka w zakresie kultury fizycznej. Turystyka jak i kultura fizyczna utrzymują i poprawiają kondycję fizyczną, dobrze wpływają na samopoczucie i psychikę. W taki a nie inny sposób umożliwiamy sobie sprawność fizyczną aż po sędziwy wiek. Tylko poprzez ruch możemy przyczynić się do poprawy naszego zdrowia i wydolności fizycznej. Kultura fizyczna jest czynnikiem sprzyjającym integracji społecz­nej, rozwija i kształtuje nawyki współzawodnictwa, kształtuje postawy twórcze, odkrywcze i wynalazcze. W zadaniach tych uwidaczniają się ogólne cele edukacji w zakresie kultury fi­zycznej w środowisku lokalnym i zawodowym oraz w działalności zawodowej specjalistów tej dziedziny.

T. Wolańska w pracach z lat 1971-1989 ujmuje rekreację jako funkcję czasu wolnego, stanowiącą integralną część człowie­ka, wpływającą na jego osobowość, zachowanie, sposób myślenia. i system wartości. W ujęciu M. Demela i W. Humena 1975 rekreacja służy do określenia różnorakich form aktywności, podejmowanych poza obowiązkami domowymi, zawodowymi i społecznymi dla odpoczynku, rozrywki i samodo­skonalenia. A Kamiński 1965 twierdzi, iż specjalista rekreacji i tury­styki w zakresie wychowania do czasu wolnego powinien organi­zować jednostkom takie sytuacje rekreacyjne, które budziłyby i utrwalały pozytywne nawyki higieny i psychohigieny, kształto­wały wzory wartościowych zabaw i właściwej konsumpcji kultu­ralnej, potrzebę twórczości w różnych dziedzinach, potrzebę czyn­nego uczestnictwa w życiu społecznym itp.

Współcześni specjaliści Demel M., Drozdowski Z. uważają, że edukacja w zakresie sportu, rekreacji i turystyki powinna: rozbudzać zainteresowania i potrzeby sportowe, rekreacyjne i turystyczne wśród dorosłych, kształtować potrzeby i postawy człowieka do sportu, rekreacji i turystyki, zapoznawać z nowymi formami sportowo- rekreacyjno-turystycznymi i stwarzaniem możliwości ich stosowania w środowisku lokalnym i zawodowym. Kształtować i utrwalać umiejętności i nawyki aktywnego wypoczynku, wzmacniania motywacji w tym kierunku: wyrabiać umiejętności właściwej oceny i wyboru form sportowo- rekreacyjno-turystycznych korzystnych z punktu widzenia dobra jednostki i całej społeczności lokalnej i zawodowej.

Oferta turystyczna i rekreacyjna powinna obejmować cały obszar potrzeb i zainteresowań wolnoczasowych ludzi. Edukacja dorosłych w zakresie sportu, rekreacji i turystyki może być realizowana z uwzględnieniem następujących zasad: nieustannego kształtowania świadomości, potrzeb i nawyków dotyczących właściwego wykorzystania czasu wolnego, integrowania działalności wychowawczej sportu, rekreacji, turystyki poprzez wszystkie kręgi oddziaływania, tj. rodzinę organizacje społeczne, zakłady pracy, ośrodki wypoczynkowe i środki masowego przekazu.

Powinna zaspokajać zarówno nastawie­nia konsumpcyjne, jak i służyć świadomej samoaktywizacji. Od edukacji w zakresie sportu, rekreacji i turystyki oczekuje się, by ostatecznie doprowadziła człowieka do powszechnego korzystania z tych form rekreacji i turystyki.

Znaczenie ma także współżycie z grupą w edukacji w zakresie sportu, rekreacji i turystyki, nabywanie umiejętności wyrobienie umiejętności dokonywania właściwych wyborów co do sposobu aktywnego wypoczynku, doskonalenie umiejętności obserwacji oraz oceny z zjawisk i obiektów Zadaniem specjalisty rekreacji i tury­styki w zakresie edukacji jest między innymi stymulowanie i wspieranie różnych form aktywności ruchowej. Upowszechnianie sportu wśród osób dorosłych realizo­wane jest głownie w formach zespołowych. Do nich należą między innymi: imprezy organizowane w poszczególnych dyscyplinach sportu i rekreacji polegające na ry­walizacji drużyn. Odbywają się także festyny i spartakiady międzyzakładowe lub środowiskowe, na przykład dzielnicowe lub międzymiastowe. Turystyka uczy czło­wieka funkcjonowania w grupie poprzez wykonywanie danych obowiąz­ków wynikających z podziału pracy w zespole uczestniczącym w wczasach lub danego wyjazdu. Mamy też możliwość,(a nawet wynika to z sytuacji) zdrowej i korzystnej dla człowieka rywalizacji. Turystyka ułatwiając kontakt z naturą świeżym powietrzem, słońcem i wodą umożliwia człowiekowi ruch, wysiłek fizyczny, zmiany codziennego rytmu życia. Przez to nasze zdrowie może zostać utrzymane lub może się nawet poprawić.

Turystyka jest czynnikiem stymulującym pracę twórczą człowieka także w tym sensie, że odrywając ich na jakiś czas od codziennych zajęć, mą­twią powrót do nich z nowymi siłami, Wyjazdy turystyczne często są motywowane chęcią zachowania zdrowia, fizycznego jak i psychicznego. Poprzez uprawianie turystyki kształtują się określone posta­wy turystów wobec różnych sfer rzeczywistości. Kształtują się najszerzej pojęte postawy życzliwości, sympatii, często przyjaźni wobec ludności odwiedzanych terenów, a także współuczestników wyjazdów. Odnosi się to zarówno do turystyki zagranicznej, jak i krajowej. W przypadku wyjazdów za granicę powstaje szansa zetknięcia się z inną kulturą i zapoznanie się z niniejszą.

Formy turystyki związane z. wysiłkiem człowieka, z po­konywaniem trudności, ze zdobywaniem czegoś powinny być uznane za cenne z wychowawczego punktu widzenia. Szczególna rola przypada turystyce kwalifikowanej, wy­maga ona od jednostki przygotowania, opanowania określonych umiejętności i sprawności, a czasami i nawyków, dyscypliny współżycia zbiorowego, postawy pokonywania trudności, a nie­rzadko podejmowania ryzyka. Z tego punktu widzenia wydaje się, że uprawianie turystyki wysokogórskiej może mieć większe zna­czenie wychowawcze od pobytu na zwyczajnych wczasach, a obóz wędrowny od „wczasów pod gruszą". Oczywiście może, ale me musi, ponieważ rezultat wychowawczy zależy równocześnie od wielu jeszcze innych czynników.

Z edukacyjnego punktu widzenia bardzo istotna jest różnica pomiędzy turystyką pobytową a wę­drowną tj. pomiędzy turystyką pobytową niekwalifikowaną a wędrowną, ponieważ turystyka pobytowa kwalifikowana, np. obóz sportowy, ma oczywiście niezaprzeczalne walory wychowawcze. Do zadań edukacji specjalisty rekreacji i turystyki należy zwrócenie uwagi uczestników, na przyrodę, dzieła ludzkie i samych ludzi. Specjalista rekreacji i turystyki w ramach edukacji powinien rozwijać wrażliwość, nauczyć odczuwania piękna przyrody, podzi­wiania pomników historii i tego, co świadczy o współczesnej pracy ludzi. W miarę możliwości winien również ułatwiać kontakt z mieszkańcami danego terenu. W działalności edukacyjnej specja­lista rekreacji i turystyki również jest odpowiedzialny za realizowania konkretnego zadania. Czasem jest to po prostu wycieczka w określonym celu, np. wystawa o postępie technicznym w prze myślę ciężkim, czy zwiedzanie starej budowli, targów turystycz­nych itp. Tak więc jest to zadanie edukacyjne bardzo trudne. Tu edukacja człowieka dokonuje się poprzez przykład, poprzez współdziałanie

Oddziaływanie edukacyjne na człowieka zależy także od postawy specjalisty rekreacji i turystyki (wychowawcy) wobec turystów, powierzonych jego opiece. Stąd podkreśla się znaczenie wiedzy psychologicznej i pedagogicznej w wykształceniu specjali­stów rekreacji i turystyki. Podstawkową sprawą decydującą o po wodzeniu środowiskowych akcji turystycznych jest właściwy do­bór kadry pedagogicznej, kierownika i wychowawców. Wczasy czy wycieczka dają dobre rezultaty tylko wtedy, jeżeli bę­dą prowadzone przez ludzi, którzy sami znają i rozumieją turystykę, mają tury­styczne kwalifikacje, a równocześnie znają i rozumieją potrzeby człowieka dorosłego, dla którego i z którym pracują.

Innym ważnym czynnikiem determinującym edukacyjna, funkcję turystyki w odniesieniu do zakładów pracy są warunki i organizacja wyjazdu. Czynnikiem współdecydującym o re­zultatach wychowawczych akcji turystycznej jest dobre przygoto­wanie konkretnego wyjazdu.

FUNKCJE CZASU WOLNEGO

Współczesne życie naraża nas na pośpiech, znużenia, zmęczenie, wyczerpanie. Aby temu zapobiec trzeba pomagać sobie dobrze zorganizowanym czasem wolnym. Gdyż zarówno jego brak jak i złe jego wykorzystanie ma zły wpływ na stan naszego zdrowia psychicznego i fizycznego, stosunki międzyludzkie, zadowolenie z siebie.

Funkcje czasu wolnego można podzielić na: funkcje wypoczynku, rozrywki, bezinteresownego kształcenia się i uczestnictwa w życiu społecznym. Podstawową funkcją czasu wolnego jest wypoczynek, polegający na oderwaniu się od codziennych wymagań, stresu, obowiązków. Wypoczywać oznacza prowadzić taki tryb życia który pozwala organizmowi na odprężenia po nauce lub pracy oraz przy okazji pozwala na rozwijanie kultury i zachowania społecznego jak i zapewnia regulację fizyczną.

Wypoczynek może być bierny lub aktywny.

Każda praca powoduje zużycie sił energetycznych.

---