Analiza wskaźnikowa

Wskaźniki można podzielić na:

• wskaźniki płynności finansowej,

• wskaźniki rentowości,

• wskaźniki sprawności działania (aktywności działania, obrotowości),

• wskaźniki zadłużenia (wspomagania).

Wskaźniki płynności finansowej

Płynność finansowa oznacza zdolność jednostki do terminowego regulowania bieżących zobowiązań.

Podstawowym źródłem środków na spłatę bieżących zobowiązań są aktywa obrotowe. Tylko część z nich daje możliwość natychmiastowej spłaty zobowiązań. Należą do nich środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych. Pozostałe składniki zasobów majątkowych trzeba sprzedać w celu uzyskania środków pieniężnych, potem zaś zainkasować pieniądze, co wymaga pewnego czasu. Optymalna wielkość tego wskaźnika zależy od specyficznych warunków działania danego przedsiębiorstwa, m.in. od długości cyklu inkasowania należności. Wiele banków przyjmuje jednak uproszczone założenia.

Do oceny płynności finansowej jednostki gospodarczej służą następujące wskaźniki:

1. Wskaźnik płynności bieżącej, nazywany również wskaźnikiem III stopnia, określa, ile razy aktywa obrotowe pokrywają zobowiązania krótkoterminowe, tzn. takie, których termin spłaty przypada na rok bieżący. Optymalna wielkość tego wskaźnika zależy od specyficznych warunków działania danego przedsiębiorstwa, m.in. od długości cyklu inkasowania należności. Wiele banków przyjmuje jednak uproszczone założenia, że standardowy poziom tego wskaźnika powinien mieścić się w granicach od 1,5 do 2
   (tj. 150-200%). Wskaźnik osiągający wielkości 2 oznacza, że aktywa obrotowe są dwukrotnie większe od zobowiązań bieżących. Wysoka wartość wskaźnika powyżej 2 może świadczyć o nadmiernym zamrożeniu w aktywach obrotowych kapitału, który mógłby być zainwestowany - być może - w bardziej dochodowe przedsięwzięcia. Zbyt niski jego poziom (poniżej optymalnego) oznaczałby problem ze spłatą wszystkich zobowiązań bieżących w sytuacji, gdyby wszyscy wierzyciele w jednym momencie zażądaliby natychmiastowej ich spłaty.

2. Wskaźnik płynności szybkiej, nazywany wskaźnikiem II stopnia, wyłącza z aktywów obrotowych najmniej płynne zapasy (aktywa obrotowe - zapasy). Określa, ile razy płynny majątek obrotowy pokrywa zobowiązania krótkoterminowe. Optymalny poziom tego wskaźnika powinien wynosić 1 (tj. 100%). Wskaźnik na poziomie 1 i wyższym oznacza, że płynne środki obrotowe gwarantują spłatę bieżących zobowiązań w wymagalnych terminach. Niższy poziom wskaźnika świadczy o zbyt dużym zaangażowaniu środków jednostki w zapasy, które uchodzą za trudno zbywalne.

3. Wskaźnik płynności gotówkowej, nazywany wskaźnikiem I stopnia, uwzględnia najbardziej płynne składniki aktywów, jakimi są środki pieniężne w kasie i na rachunku bankowym, gwarantując natychmiastową spłatę zobowiązań krótkoterminowych, postawionych nagle w stan wymagalności. Wielkości tego wskaźnika nie powinny być zbyt wysokie, gdyż tylko zasoby pieniężne zaangażowane w procesach gospodarczych generują zyski. Optymalny poziom tego wskaźnika powinien mieścić się w granicach od 0,1 do 0,2.

Wskaźniki rentowności

Rentowność to miara efektywności działalności jednostki, która może wystąpić jako zyskowność lub deficytowość. Osiągnięcie nadwyżki uzyskanych przychodów nad poniesionymi kosztami wiąże się z zyskownością (z dodatnim wynikiem finansowym), w przeciwnym przypadku występuje deficytowość (ujemny wynik finansowy).

Konstrukcja wskaźników rentowności opiera się na relacji kwoty zysku (netto, brutto, ze sprzedaży, z działalności operacyjnej) do określonych wielkości generujących wyniki finansowe, np. do przychodów ze sprzedaży ogółem, do przychodów ze sprzedaży towarów, do przychodów z działalności operacyjnej, itp.

Nie ma określonych optymalnych wielkości dla tych wskaźników, ich poziom w dużym stopniu zależy od branży, w jakiej działa firma. Odzwierciedleniem dobrej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa są rosnące w czasie wielkości wszystkich wskaźników rentowności.

Do oceny rentowności jednostki gospodarczej służą następujące grupy wskaźników:

1. wskaźniki rentowności (zyskowności) sprzedaży (obrotu):

1. wskaźnik rentowności sprzedaży określa, ile groszy zysku ze sprzedaży daje 1 złotówka osiągniętego przychodu ze sprzedaży, np. towarów. Im wyższą wartość wykazuje wskaźnik rentowności sprzedaży, tym sytuacja jest korzystniejsza, czyli efektywność sprzedaży towarów większa.

2. wskaźnik rentowności netto sprzedaży określa, ile groszy zysku netto daje 1 złotówka osiągniętego przychodu ogółem, czyli jak bardzo opłacalna (rentowna) jest działalność jednostki. Im wyższą wartość wykazuje wskaźnik rentowności netto sprzedaży, tym sytuacja jest korzystniejsza, czyli efektywność sprzedaży większa.

2. wskaźniki rentowności (zyskowności) aktywów (zasobów majątkowych):

1. wskaźnik rentowności netto aktywów informuje, jaką kwotę zysku netto generuje 1 złotówka aktywów jednostki, czyli jaką kwotę zysku netto osiąga jednostka z 1 złotówki zaangażowanych w działalność aktywów.

2. wskaźnik rentowności netto aktywów obrotowych informuje, jaką kwotę zysku netto generuje 1 złotówka aktywów obrotowych zaangażowanych w działalności jednostki.

3. wskaźnik rentowności netto aktywów trwałych informuje, jaką kwotę zysku netto generuje 1 złotówka aktywów trwałych zaangażowanych w działalność jednostki.

3. wskaźniki rentowności kapitałów (opłacalności zaangażowanych kapitałów własnych):

1. wskaźnik rentowności netto kapitału całkowitego określa, jaka kwota zysku netto przypada na 1 złotówkę kapitału całkowitego zaangażowanego w działalność (kapitał własny + zobowiązania).

2. wskaźnik rentowności netto kapitału własnego określa, jaka kwota zysku netto przypada na 1 złotówkę kapitału własnego zaangażowanego w działalność.

Wskaźniki sprawności działania (obrotowości)

Wskaźniki sprawności działania zwane wskaźnikami szybkości obrotu, rotacji służą do oceny efektywności wykorzystania zaangażowanych w działalność zasobów majątkowych i kapitałowych.

Do oceny sprawności działania służą m.in. następujące wskaźniki:

1. Wskaźnik rotacji aktywów informuje o wartości przychodu ze sprzedaży osiągniętego z 1 zł zaangażowanych w działalność zasobów majątkowych (aktywów). Rosnące wielkości tego wskaźnika świadczą o wyższej efektywności wykorzystania zaangażowanych aktywów.

2. Wskaźnik rotacji (obrotowości) zapasów:

1. wskaźnik rotacji zapasów w dniach określa liczbę dni utrzymywania (magazynowania) zapasów, czyli tzw. czas zamrożenia środków pieniężnych w zapasach. Nie ma optymalnych wielkości tego wskaźnika. Jego poziom w dużej mierze zależy od branży, w jakiej działa jednostka gospodarcza. Niższy stan wskaźnika świadczy o szybszej rotacji zapasów, czyli mniejszych kosztach magazynowania. Z reguły oznaką poprawy efektywności gospodarowania zapasami, ale nie można też zapomnieć, że zbyt niski jego poziom może spowodować wstrzymanie sprzedaży lub przestoje produkcyjne.

2. wskaźnik rotacji zapasów w razach określa liczbę odnawialnych zapasów, czyli informuje o tym, ile razy w ciągu roku nastąpił obrót zapasami. Wyższe wielkości tego wskaźnika świadczą o mniejszym stopniu zamrożenia środków finansowych w zapasach, czyli o poprawie efektywności gospodarowania zapasami. Niższe wielkości tego wskaźnika mogą świadczyć o powstawaniu zbędnych zapasów trudno zbywalnych.

3. Wskaźnik rotacji (obrotowości) należności:

1. wskaźnik rotacji należności w dniach informuje o liczbie dni, w ciągu których następuje spłata należności od kontrahentów, czyli o przeciętnym okresie spływu należności do firmy. Zjawiskiem pozytywnym świadczącym o zwiększającej się skuteczności windykacji należności jest obniżenie się poziomu tego wskaźnika. Zbyt wysoki jego poziom świadczy o zbyt długim kredytowaniu swoich odbiorców przez przedsiębiorstwo.

2. Wskaźnik rotacji należności w razach informuje o liczbie cykli inkasa należności, czyli o tym ile razy w ciągu roku nastąpił obrót należnościami. Im wyższe wielkości przyjmuje ten wskaźnik, tym większa jest skuteczność windykacji należności od kontrahentów, a tym samym wzrost możliwości do spłaty bieżących zobowiązań.

4. Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych w dniach informuje, co ile dni regulowane są zobowiązania krótkoterminowe wobec kontrahentów z osiąganego przez jednostkę przychodu ze sprzedaży powiększonego o podatek VAT należny.

Zobowiązania krótkoterminowe, spłacane po bardzo długim okresie, mogą stanowić formę finansowania działalności dłużnika. Z tego powodu można wnioskować, że korzystniejszy jest dłuższy okres spłaty zobowiązań, ale należy pamiętać, że działania w kierunku regulowania zobowiązań w terminach późniejszych od wcześniej ustalonych z dostawcami mogą spowodować utratę zaufania ze strony kontrahentów. W konsekwencji może nastąpić zerwanie wcześniej zawartych kontraktów na dostawy zapasów i konieczność dokonywania zakupów za gotówkę.

5. Cykl rotacji środków pieniężnych w dniach informuje o ilości dni, które upływają od momentu spłaty zobowiązań, czyli wypływu środków pieniężnych z jednostki, do momentu wpływu należności od kontrahentów, czyli wpływu środków pieniężnych do jednostki.

Im krótszy jest cykl rotacji środków pieniężnych w dniach, tym mniejsze jest zapotrzebowanie jednostki na finansowanie zewnętrzne i większa sprawność działania (finansowania) jednostki.

Wskaźniki zadłużenia

Wskaźniki zadłużenia służą do oceny stopnia zadłużenia jednostki gospodarczej, czyli charakteryzują poziom finansowania działalności przez źródła zewnętrzne, np. przez banki i dostawców.

Do oceny zadłużenia jednostki służą następujące wskaźniki:

1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia ukazuje relację zobowiązań ogółem do aktywów ogółem (pasywów). Informuje on o tym, jaką część w całości aktywów (pasywów) stanowią zobowiązania ogółem (kapitały obce). Im mniejszy jest poziom tego wskaźnika, tym większa jest zdolność jednostki spłaty długów. Nie można określić optymalnych wielkości tego wskaźnika, którego poziom zależy w dużym stopniu od branży, w jakiej działa firma, ale należy pamiętać, że przekroczenie pewnych granic może wiązać się z ryzykiem niewypłacalności jednostki. Według standardów dobrze byłoby, aby wskaźnik ten nie przekraczał 65%.

2. Wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu majątku ukazuje relację kapitałów własnych do aktywów ogółem (pasywów). Informuje on o tym, jaką część całości aktywów (pasywów) stanowią kapitały własne. Im wyższy jest poziom tego wskaźnika, tzn. im bliżej 100%, tym lepsza jest sytuacja finansowa firmy.

3. Wskaźnik pokrycia zobowiązań kapitałami ukazuje relację zobowiązań ogółem do kapitałów własnych. Informuje on o tym, ile razy zobowiązania są większe od kapitałów własnych. Im mniejszy poziom tego wskaźnika, tym mniejsze jest uzależnienie jednostki od kapitału obcego, a tym samym lepsza jest sytuacja finansowa firmy. Przyjmuje się, że standardowo poziom tego wskaźnika nie powinien być wyższy niż 2 (tj. 200%).

---