Podstawy nawiązania stosunku pracy w administracji publicznej.
Stosunek pracy - więź prawna, w ramach której pracownik zobowiązuje się świadczyć pracę na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem w odpowiednim miejscu i czasie. Pracodawca decyduje się zatrudnić go za odpowiednie wynagrodzenie. W stosunku pracy z założenia obie strony są równe.
1) Umowa o pracę - dwustronne zobowiązanie, porozumienie dotyczące nawiązania stosunku pracy. W porozumieniu określamy kto jest stroną umowy, kiedy i gdzie umowa została zawarta, jaki jest rodzaj umowy i inne.
Rodzaje umów:
a) umowa na czas określony
b) umowa na czas nieokreślony
c) umowa na czas wykonania określonej pracy
d) umowa na okres próbny.
Istotne elementy:
a) termin rozpoczęcia
b) miejsce wykonania
c) rodzaj pracy
d) wynagrodzenie
2) Powołanie - nawiązanie stosunku pracy w sytuacjach wyraźnie wskazanych przez ustawę, np. ministrów, wiceministrów a w samorządzie zastępca wójta, burmistrz, prezydent miasta. Powołanie jest najmniej stabilną podstawą stosunku pracy. (Osoba powołana może być odwołana w każdym czasie).
3) Mianowanie - najbardziej stabilna forma stosunku pracy. Stosowane wobec osób, od których wymagano większej dyspozycyjności, np. urzędnicy służby cywilnej, nauczyciele, funkcjonariusze policji. Pracownika mianowanego nie można zwolnić bez podania przyczyny, chyba że naruszy ustawę, złamie prawo lub uzyska dwie negatywne opinie o pracy.
4) Wybór - dokonywany tam, gdzie z objęciem stanowiska pracy następuje zatrudnienie pracownika poprzez nawiązanie stosunku pracy. Nie występuje w administracji rządowej. W samorządzie terytorialnym wybieramy wójta, burmistrza, prezydenta miasta (bezpośrednio). Pośrednio wybieramy marszałka, starostę, jego zastępców i członków zarządu. Wybór jest dokonywany na czas kadencji. Kadencja może być skrócona przez odwołanie lub zrzeczenie się danej funkcji.
Oświadczenie woli - propozycja nawiązania stosunku pracy lub wymówienie.
5) Spółdzielcza umowa o pracę - wiąże pracownika ze spółdzielnią, członek spółdzielni jest jakby jej właścicielem. Zatrudnienie może nastąpić na różnej podstawie, ale nie będzie tu stosunku o pracę.
Powierzenie wykonania zadań może nastąpić na podstawie:
a) stosunku cywilno-prawnego: umowy o dzieło, u. agencyjne, u. zlecenie
b) stosunku prawnego: powołanie, mianowanie, wybór, spółdzielczy stosunek pracy
c) stosunku służbowego: policja, wojsko, CBA, pracownicy wywiadu agencji służb specjalnych
d) stosunku zatrudnienia typu ustrojowego: prezydent, posłowie, senatorzy, członkowie PKW
e) stosunku zatrudnienia specjalnego w wymiarze sprawiedliwości: sędziowie
2. Obowiązki urzędnika
Dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne z uwzględnieniem interesów państwa oraz indywidualnych interesów obywateli
Szczególne obowiązki:
przestrzeganie prawa
wykonywanie zadań urzędu sumiennie, sprawnie i bezstronnie
informowanie organów, instytucji oraz osób fizycznych oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania
zachowanie tajemnic państwowych i służbowych w zakresie przez prawo przewidzianym
zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi i współpracownikami i w kontaktach z obywatelami
zachowywanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim
sumienne i staranne wykonywanie poleceń przełożonego
pracownik samorządowy jest zobowiązany złożyć oświadczenie majątkowe na żądanie pracodawcy ; a w przypadku niektórych pracowników także co roku ( np. wydający decyzje administracyjne)
rozwijanie wiedzy służbowej - szkolenia, dokształcanie się
ochrona interesów człowieka i obywatela - prawo do edukacji, wyznanie, zrzeszanie się, nietykalność
umiejętność zastosowania i interpretowania danego przepisu - stosowanie prawa w praktyce i interpretacja prawa
dbałość o środki publiczne - dysponowanie środkami w odpowiedni sposób, aby ich nie marnować, wykorzystywać zgodnie z przeznaczeniem
uwzględnianie interesu publicznego i dobra obywateli
przestrzeganie konstytucji
3. Warunki, które musi spełnić urzędnik, aby być zatrudnionym w administracji publicznej
a) dot. służby cywilnej
- posiadanie obywatelstwa polskiego (urodzenie, małżeństwo, nadanie, osoba niewiadomego pochodzenia znaleziona na terytorium RP)
- korzystanie z pełni praw publicznych
- brak skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne lub skarbowe
- posiadanie kwalifikacji wymaganych na dane stanowisko
- osoba powinna posiadać nieposzlakowaną opinię
b) dot. pracowników administracji samorządowej
- posiadanie obywatelstwa polskiego (urodzenie, małżeństwo, nadanie, osoba niewiadomego pochodzenia znaleziona na terytorium RP)
- korzystanie z pełni praw publicznych
- posiadanie kwalifikacji wymaganych na dane stanowisko
- posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych
- powinien posiadać co najmniej wykształcenie średnie
4. Ograniczenie w pełnieniu działalności gospodarczej
Ustawa z dnia 21.08.1997r. określa ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez:
1). osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe
2) pracowników urzędów państwowych, w tym członków korpusu służby cywilnej, zajmujących stanowiska kierownicze:
3) pracowników urzędów państwowych, w tym członków korpusu służby cywilnej, zajmujących stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskami wymienionymi wyżej.
4) dyrektora generalnego i pracowników NIK
5) pracowników regionalnych izb obrachunkowych zajmujących stanowiska
6) pracowników samorządowych kolegiów odwoławczych
7) wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), zastępców wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), skarbników gmin, sekretarzy gmin, kierowników jednostek organizacyjnych gminy, osoby zarządzające i członków organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi oraz inne osoby wydające decyzje administracyjne w imieniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) {analogicznie odnosi się to do powiatów i województw}
2) Art. 2 pkt 6b zmieniony przez art. 47 pkt 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U.08.223.1458) z dniem 1 stycznia 2009 r.
8) pracowników banków państwowych zajmujących stanowiska
9) pracowników przedsiębiorstw państwowych
10) pracowników jednoosobowych spółek Skarbu Państwa
11) pracowników agencji państwowych
12) inne osoby pełniące funkcje publiczne, jeżeli ustawa szczególna tak stanowi
Wymienione osoby nie mogą:
1) być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego;
2) być zatrudnione lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, które mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność;
3) być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych;
4) być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą;
5) posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10 % akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10 % kapitału zakładowego - w każdej z tych spółek;
6) prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego.
Naruszenie zakazu:
- przewinienie służbowe
- odpowiedzialność dyscyplinarna
- podstawy do rozwiązania stosunku pracy z winy pracownika
5. Grupy urzędnicze
Ustanowiono cztery kategorie urzędnicze (wg ksiązki):
a) kategoria A - osoby zdolne do sprawowania stanowisk kierowniczych wyższego szczebla, cechujące się zdolnościami do kierowania złożonymi zespołami ludzkimi, posiadające wyższe wykształcenie, znajomość przynajmniej jednego języka obcego i min. 7 lat stażu pracy
b) kategoria B - osoby zdolne do zajmowania stanowisk kierowniczych niższego szczebla lub o charakterze koncepcyjnym, posiadające wyższe wykształcenie i przynajmniej 5-letni staż pracy
c) kategoria S - osoby zdolne do zajmowania stanowisk wymagających specjalistycznych kwalifikacji w określonym zawodzie lub dziedzinie wiedzy, posiadające wykształcenie wyższe
d) kategoria C - osoby zdolne do wykonywania prac pomocniczych wobec urzędników zaliczonych do kategorii A, B i S, posiadające: wykształcenie wyższe i co najmniej 2-letni staż pracy lub wykształcenie średnie i co najmniej 7-letni staż pracy.
6. Warunki zatrudnienia
obowiązująca pracownika dobowa i tygodniowa norma czasu pracy - 8h dziennie, 40h tygodniowo
częstotliwość wypłat wynagrodzenia za pracę + 13stki
wymiar przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego - codzienny (po godzinach pracy), cotygodniowy (dni wolne od pracy), coroczny ( 20 dni urlopu gdy zatrudniony mniej niż 10 lat, powyżej 20 dni gdy zatrudniony więcej niż 10 lat)
obowiązująca pracownika długość okresu wypowiedzenia
informacje o układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty
7. Podział pracowników w ramach danej grupy urzędniczej
Ad. W tej tezie trzeba popatrzeć na tezę 5., ponieważ dla nas to jedno i to samo
8. Uprawnienia urzędników
1) prawo do pracy każdy ma prawo do wykonywania wybranego zawodu, nikomu nie można odmówić pracy chyba, że przepisy tego zabraniają. Aczkolwiek nie daje to gwarancji do pracowania.
2) wolność pracy nawiązanie stosunku pracy wymaga zgodnego oświadczenia woli stron. Ograniczenie w administracji - warunki pracy są narzucone przez pracodawcę. (wynagrodzenie - widełki płacowe)
3) poszanowanie godności pracownika pracodawca winien je szanować godność i inne dobra osobiste człowieka i pracownika.
4) zasada równości pracownicy mają różne prawa z tytułu wykonywania tych samych obowiązków, równe traktowanie kobiet i mężczyzn.
5) zakaz dyskryminacji zakaz gorszego traktowania pracowników ze względu na cechę, która ich odróżnia od innych osób, np. płeć, wiek, niepełnosprawność, rasa, narodowość, religia, poglądy polityczne, orientacja seksualna, pochodzenie etniczne, przynależność związkowa.
dyskryminacja niepełnosprawnych w Polsce - limit zatrudnień osób niepełnosprawnych
ograniczona przynależność związkowa w policji - działa tylko jeden związek zawodowy
6) prawo do wynagrodzenia pracownik ma prawo do godnego wynagrodzenia za pracę. Ustawa określa minimalne wynagrodzenie. Do wynagrodzenia zasadniczego mogą być dodawane inne składniki: dodatek specjalny, dodatek za prace w służbie cywilnej z tytułu stopnia służbowego, dodatek zadaniowy za wykonywanie dodatkowych powierzonych przez pracodawcę zadań, dodatek za wieloletnią pracę (wyrażany w %), nagrody jubileuszowe, trzynastki, nagrody za specjalne osiągnięcia, przy zwolnieniu przysługuje odpowiednia odprawa, świadczenia z tytułu podróży służbowej.
7) prawo do wypoczynku dni ustawowo wolne od pracy + dodatkowo coroczny urlop wypoczynkowy (20 dni do 10 lat pracy, 26 dni powyżej 10 lat pracy)
Ponad to:
* wynagrodzenie stosowne do zajmowanego stanowiska i posiadanych kwalifikacji zawodowych
* dodatek za wieloletnią prace, nagroda jubileuszowa oraz jednorazowa odprawa przy przechodzeniu na rentę inwalidzką lub emeryturę
*świadczenie w związku z podróżą służbową lub przeniesieniem do pracy w innej miejscowości
*pracownikowi samorządowemu mianowanemu przysługuje pełna emerytura mężczyzna 60 lat a kobieta 55 lat i ma wymagany okres zatrudnienia
*czas pracy nie może przekraczać 40 godz. tygodniowo i 8 godz. na dobę
*uprawnienia do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, płatnego urlopu do poratowania zdrowia
*mają prawo do stabilności, warunków życia, warunków pracy
*prawo do rozwoju kariery
*ma uprawnienie do zdobycia kolejnego stopnia służbowego po uzyskaniu pozytywnej opinii
*może wystąpić do sądu pracy
9. Pracownicy samorządu ich uprawnienie i obowiązki
pracownicy zatrudnieni w:
1.urzędach marszałkowskich oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych
2.w starostwie powiatowym oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych
3.Urzędzie gminy, w jednostkach pomocniczych gminy oraz w gminnych jednostkach i zakładach budżetowych
4.biurach związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki
5.w biurach jednostek administracyjnych i jednostek samorządu terytorialnego
uprawnienie pracowników samorządu:
-wynagrodzenie stosowne do zajmowanego stanowiska i posiadanych kwalifikacji zawodowych
-dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa, oraz jednorazowa odprawa przy przechodzeniu na rentę inwalidzką lub emeryturę
-świadczenie w związku z podróżą służbową lub przeniesieniem do pracy w innej miejscowości
-świadczenie emerytalne i rentowe na zasadach określonych w przepisach
-pracownikowi samorządowemu mianowanemu przysługuje pełna emerytura, mężczyzna-60 lat kobieta-55 lat i ma wymagany okres zatrudnienia
-czas pracy nie może przekraczać 40 godz. tygodniowo i 8 na dobę
obowiązki pracowników samorządu:
-stale podnosić kwalifikacje i umiejętności
-przestrzeganie przepisów prawa
- wykonywanie zadań sumiennie, sprawnie i bezstronnie i terminowo
-udzielanie informacji
-dochowywanie tajemnicy państwowej
-godne zachowanie się w pracy i poza nią
-zachowanie życzliwości i uprzejmości w kontaktach z podwładnymi itd
10.Członkowie korpusu służby cywilnej, ich uprawnienia i obowiązki.
Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w:
1) Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,
2) urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej,
3) urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej,
4) komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej,
5) Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych,
6) Biurze Nasiennictwa Leśnego,
7) jednostkach budżetowych obsługujących państwowe fundusze celowe, których dysponentami są organy administracji rządowej
1) Art. 2 ust. 1 pkt 7 dodany przez art. 80 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U.09.157.1241) z dniem 22 grudnia 2009 r.
- zwanych dalej "urzędami".
Korpus służby cywilnej tworzą także powiatowi i graniczni lekarze weterynarii oraz ich zastępcy.
Stanowiska urzędnicze w urzędach mogą zajmować także osoby oddelegowane na podstawie odrębnych przepisów do wykonywania zadań poza jednostką organizacyjną, w której są zatrudnione.
USTAWA o służbie cywilnej dzieli członków korpusu służby cywilnej na:
pracowników służby cywilnej, czyli osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o służbie cywilnej,
urzędników służby cywilnej, którzy zatrudnieni są na podstawie mianowania zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o służbie cywilnej.
Członek korpusu służby cywilnej jest obowiązany w szczególności:
1) przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa;
2) chronić interesy państwa oraz prawa człowieka i obywatela;
3) racjonalnie gospodarować środkami publicznymi;
4) rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania;
5) dochowywać tajemnicy ustawowo chronionej;
6) rozwijać wiedzę zawodową;
7) godnie zachowywać się w służbie oraz poza nią.
Uprawnienia służby cywilnej:
-wynagrodzenie zasadnicze
-dodatek za wieloletnią prace
-dodatek za stopień służbowy
- może otrzymać dodatek zadaniowy za wykonywanie dodatkowych, powierzonych mu przez pracodawcę zadań na okres wykonywania tych zadań
- członkowi korpusu służby cywilnej przysługuje dodatek za wieloletnią pracę w służbie cywilnej w wysokości wynoszącej po pięciu latach pracy 5 % miesięcznego wynagrodzenia
- mają prawo do stabilności, warunków życia i warunków pracy
- czas pracy członków korpusu służby cywilnej nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę i średnio 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż osiem tygodni.
-prawo do rozwoju kariery
-ma uprawnienia do zdobycia kolejnego stopnia służbowego, po uzyskaniu pozytywnej opinii
-urzędnikowi przeniesionemu do innej miejscowości przepisy ustawy gwarantują zapewnienie odpowiedniego do jego sytuacji rodzinnej, mieszkania, zwrot kosztów przeniesienia a także zwrot opłat za udostępnienie czasowo mieszkania oraz jednorazowe świadczenie o wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia
-czas pracy może być wydłużony do 12 godz. przy czym przysługują mu za to dodatkowe dni wolne
SŁOWNICZEK:
Prawo urzędnicze- jest to gałąź prawa obejmująca normy prawne regulujące prawa i obowiązki urzędnika
.
Urzędnik- osoba pracująca lub pełniąca funkcje w adm. publ.; stanowisko urzędnicze w prawie polskim może przybrać formę urzędnika służby cywilnej, pracownika samorządowego lub inna
Pracownik samorządowy- osoba zatrudniona w urzędach gminnych, powiatowych i marszałkowskich oraz w jednostkach podporządkowanych adm samorządowych na podstawie umowy o prace, wyboru lub powołania w świetle przepisów ustawy o pracownikach samorządowych.
Pracownik służby cywilnej- osoba zatrudniona w urzędzie adm publ. na podstawie mianowania zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o służbie cywilnej.
Stosunek pracy- więź prawna ,w ramach której pracownik zobowiązuje świadczyć pracę na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem w odpowiednim miejscu i czasie. Pracodawca decyduje się zatrudnić go za odpowiednie wynagrodzenie.