CP4 Równowaga kwasowo-zasadowa, Medycyna Ratunkowa - Ratownictwo Medyczne


      1. Chirurgia [CP4]

Równowaga kwasowo-zasadowa

W tkankach organizmu stale wytwarzane są kwasy takie jak: węglowy, mlekowy, moczowy i inne

W czasie pracy mięśni ilość towrzących się w orgaznizmie kwasów znacznie zwiększa się.

Trawienie pokarmów związane jst z wydzielaniem soków trawiennych silnie kwaśnych np. sok żołądkowy jak i zasadowych np. sok trzustkowy.

Powoduje to ubywanie anionów lub kationów z osocza krwi.

Spożywane pokarmy zawierają rónież składniki kwaśne i zasadowe, które wchłaniają się do krwi. Stale usuwany jest z organizmu z wydychanym powietrzem kwas węglowy. Kwasy i zasday nielotne usuwane są z moczem.

  1. stężenie jonów wodorowych w płynach ustrojowych zmierzające do utryzmania stałości środowiska wew jest podstawowym warunkiem prawidłowych procesów metabolizmu, prawidłowej struktury skłądników komórkowych, optymalnego działania enzymów.

  2. Wykładnikiem stężenia jonów wodorowych w płynach ustrojowych jest ich odczyn zmieniony zwykle za pomocą pH, które wyraża ujemny logarytm stężenia jonów wodorowych

  3. Wartość pH krwi 7,4 u M i 7,49 u K +/- 0,015 odpowiada aktywności jonów wodorowych ok. 40 mmol/l

  4. Zdolność do zużycia zawiera się w granicach od pH 6,8 do pH 7,8

  5. Miarą zdolności buforującej krwi jest wartość 48 mmol/l która jest sumą stężeń wszystkich buforów mogących przyjąc jony wodorowe np. HCO3 - , NaHPO4 - , Hb - , HbO2 - , białka osocza

Istota buforowania polega na wiązaniu nadmiaru lub oddawaniu janów H+. Mechanizmy przeciwdziałające zmianom stężenia jonów H+ to:

Ustrój ma 3 główne układy utrzymujące pH w prawidłowym zakresie:

  1. ukł dwuwęglowy

  2. ukł fosforanowy - głównie wekomórkowy

  3. buforowanie tkankowe - np. białka osocza, erytrocyty, białka wewkomórkowe. Ukądy buforujące wyrównują pH natychmiast, płuca pozwalają na szybkie wyrównywanie, a nerki kontrolują pH w sposób powolny

ukł dwuwęglowy:

ukł fosforanowy

Cząsteczki białek wiążą zarówno kwasy jak i zasady.

Stężenie H2CO3 jest zależne od ciśnienia cząśteczkowego dwutlenku węgla w pęcherzykach łucnych.

Zmiany związane z hiper- i hipowentylacją powodują zwiększenie lub zmniejszenie H2CO3 w płynach ustrojowych. Wzrost pCO2 w usroju pobudza ośrodek oddechowy i wzmagając wentylację obniża pCO2 przez usunięcie nadmiaru CO2 z ustroju. Obniżenie pCO2 powoduje reakcję odwrotną.

W toku przemian metabolicznych wytwarzanych jest ok. 100 mmol/l jonów H+ dziennie, które przejściowo są wiązane przez układy buforujące. Wydalanie tych jonów następuje na drodze nerkowej przez 3 mechanizmy:

W warunkach fizjologicznych w osoczu krwi istnieje równowaga kationowo-anionowa

Skład osocza (mEq/l)

Aniony Kationy

HCO3 - 27 Na+ 142

Cl- 103 K+ 5

Białka 17 Ca 2+ 5

Kwasy organiczne 6 Mg 2+ 3

PO4 - 1

SO4 - 1

155 155

Płyn zewkomórkowy jest filtrem krwi o bardzo niskiej zawartości białka, które zastępuje chlor w płynie wewkomórkowym. Głównymi kationami są K i Mg.

Zachwianie równowagi między pulą anionów i kationów powoduje występowanie zab równowagi kwasowo-zasadowej.

Najlepszą metodą monitorowania równowagi kwasowo-zasadowej są bad gazometryczne krwi tętniczej pobranej z jednorazowych wkłuć tętnicy promieniowej lub udowej

Gazometria krwi tętniczej

Stare jednostki

Układ SI

pH

7,35 - 7,45

7,35 - 7,45

pCO2

35 - 45 mmHg

4,7 - 6,0 mmHg

HCO3 standard (SB)

22 - 26 mmol/l

22 - 26 mmol/l

BE (nadm, niedob zasad)

+/- 2,5 mEq/l

+/- 2,5 mmol/l

SaO2

95 - 99%

95 - 99%

pO2

70 - 116 mmHg

9,2 - 15,5 kPa

Należy dodatkowo jeszcze wyliczyć lukę anionową

Luka anionowa n = 17 mEq/l

Jest to liczba okeślająca różnicę między sumą stężeń głównych kationów osocza (K+, Na+) i anionów (HCO3 - , Cl- ). Wyrażona w mEq/l np.., w kwasicy ketonowej luka anionowa wzrasta często powyżej 25 mEq/l

Przykład:

potas 5,5 + sód 130 = 135,5 mEq/l

Węglany 12 + chlorki 98 = 110 mEq/l

Luka anionowa = 135,5 - 110 = 25,5 mEq/l

Niewyrównana kwasica metaboliczna

Standardowe stężenie dwuwęglanów (SB) - stężenie w osoczu krwi całkowicie utlenowanej, w temp 380 C przy pCO2 25,33 kPa (40 mmHg)

Nadmiar zasad (BE) - pojęcie określające nadmiar zasad lub niedobór nielotnych kwasów (wartość dodatnia) lub też niedobór zasad albo nadmiar nielotnych kwasów (ujemne wartośc BE).

Zasady buforujące (BB) - suma wszystkich związków buforujących znajdujących się we krwi. Wartość zmienia się w zaburzeniach metabolicznych.

Kwasica metaboliczna

Jest spowodowana utratą dwutlenków lub nagromadzeniem kwaśnych metabolitów, któ®e prowadzą do obniżenia pH poniżej 7,35.

Przyczyny

Objawy

Leczenie

  1. przymusowe i objawowe choroby zasadniczej lub chorób współistniejących

  2. nie należy od początku podawać wodorowęglanów