Szwaczka

Kod klasyfikacji: 743604

Rozdział klasyfikacji: Przemysł lekki i rzemiosło

Klasa klasyfikacji: Włókiennictwo i przemysł odzieżowy

Zadania i czynności

Szwaczka szyje w krótkich lub długich seriach odzież z wykrojonych materiałów. Zadania szwaczki zależą od miejsca pracy. Szwaczka w małym zakładzie zazwyczaj produkuje poszczególne sztuki odzieży od początku do końca, tj. od otrzymania przygotowanych części materiału aż do wykończenia uszytej sztuki garderoby. Szwaczka w dużym przedsiębiorstwie najczęściej wykonuje jedynie pojedyncze operacje w całym procesie szycia danej sztuki, np. tylko wszywa kieszenie. Szwaczka w z góry ustalonej kolejności zszywa części materiału w odpowiednich miejscach, w sposób zgodny z dostarczonym jej modelem danego wyrobu. W pierwszej kolejności zapoznaje się z modelem odzieży, według którego ma szyć i sprawdza, czy dostarczone jej wykroje są prawidłowo wykonane. Ponieważ głównym narzędziem pracy szwaczki jest maszyna szwalnicza, szwaczka przed przystąpieniem do szycia musi odpowiednio ustawić maszynę, dostosować jej ścieg do modelu i rodzaju tkaniny, a po skończonej pracy ją oczyścić. W zależności od zakładu pracy i procesu produkcji, szwaczka posługuje się podstawową maszyną szwalniczą tzw. stebnówką, która służy do prostego zszywania wykrojonych elementów oraz innymi maszynami, tak zwanymi specjalistycznymi, jak np. guzikarką do przyszywania guzików, dziurkarką do obrzucania i przecinania dziurek, pikówką do pikowania np. materiałów ocieplających płaszcze, automatami do szycia kołnierzy itp. Podczas szycia szwaczka wykonuje wiele różnych czynności. Przede wszystkim zabezpiecza brzegi wykrojonych części tkanin przed strzępieniem się i zanim połączy wszystkie elementy w całość, naszywa kieszenie, szyje mankiety, kołnierze, naszywa ozdoby, wszywa materiały usztywniające, rozprasowuje szwy oraz tymczasowo łączy wszystkie części, czyli fastryguje. Po takich przygotowaniach następuje połączenie w odpowiedniej kolejności wszystkich elementów już na stałe (np. wszycie rękawa w mankiet, wszycie kołnierza czy paska). W następnej kolejności szwaczka przechodzi do prac wykończeniowych, np. ręcznie podszywa podszewkę, przyszywa guziki i robi dziurki do nich, wykańcza dolne krawędzie wyrobu, przyszywa etykietki itp. Efektem pracy szwaczki są różnego rodzaju wyroby odzieżowe, zarówno lekkie, szyte z cienkich materiałów, takie jak: bluzki, suknie, koszule, jak też ciężkie, szyte z tkanin grubszych, np. żakiety, marynarki, garnitury, płaszcze itd. Szwaczka szyje odzież męską, damską, dziecięcą, bieliznę, odzież na różne okazje (np. odzież sportową, roboczą) itd.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca szwaczki odbywa się w zakładzie produkcyjnym. Może to być małe przedsiębiorstwo, w którym zazwyczaj pracuje od kilku do kilkunastu osób lub duży zakład przemysłu odzieżowego, gdzie może pracować kilkaset osób. Miejsce pracy szwaczki to hala produkcyjna. Jej praca przebiega w pozycji siedzącej lub stojącej, często wymuszonej i niewygodnej. Szwaczka w zależności od miejsca pracy może być narażona na hałas, powietrze zanieczyszczone pyłami, zwiększoną wilgotność powietrza. W zasadzie jedynym wypadkiem przy pracy, który może przydarzyć się szwaczce, jest przeszycie palca u dłoni - najczęściej przez nieuwagę.

warunki społeczne

Praca szwaczki przebiega w warunkach dość częstych kontaktów z innymi ludźmi. Kontakty te opierają się na zasadach współpracy, zwłaszcza w dużym zakładzie produkcyjnym, gdzie mamy do czynienia z podziałem zadań i czynności przy szyciu jednego wyrobu. Wtedy jakość wykonania zależy od całego zespołu szwaczek, a także współpracy z pracownikami krojowni, z prasowaczami czy konserwatorami maszyn szwalniczych. Praca szwaczki w małym zakładzie jest zazwyczaj bardziej zindywidualizowana, ponieważ szwaczka sama często szyje dany wyrób w całości - od początku do końca.

warunki organizacyjne

Szwaczka pracuje 8 godzin dziennie, najczęściej w dzień, często na dwie zmiany, np. od godz. 6 do 14 i od godz.14 do 22. Czasami szwaczka pracuje w ubraniu roboczym, ale nie zawsze jest to konieczne. W zależności od zakładu, szwaczka może pracować na akord, w rytmie taśmy produkcyjnej. W dużych zakładach praca szwaczki jest najczęściej ściśle nadzorowana przez brygadzistę czy mistrza zmiany i bardziej zrutynizowana. Natomiast w małych przedsiębiorstwach szwaczka jest kontrolowana okresowo, jest bardziej samodzielna, jej czynności nie są tak zrutynizowane, gdyż najczęściej szyje się tam krótsze serie, które wymagają od szwaczki elastyczności i umiejętności szycia różnorodnych ubiorów, szybkiego uczenia się szycia nowych modeli. Szwaczka na ogół występuje w roli podwładnego i odpowiada za używane przez siebie maszyny oraz jakość wyrobu.

Wymagania psychologiczne

Ponieważ praca szwaczki to praca fizyczna, wymagania psychologiczne w tym zawodzie nie są wygórowane, a nacisk kładzie się głównie na cechy fizyczne. Od szwaczki, która wiele godzin spędza przy maszynie wykonując przeważnie te same czynności i często wielokrotnie szyjąc te same ubiory lub ich elementy, wymagana jest duża cierpliwość, umiejętność długotrwałej koncentracji i odporność na monotonię pracy. Ponieważ praca szwaczki jest pracą produkcyjną, w której liczy się jakość i szybkość wykonania, ważnym jest, aby szwaczka umiała pracować w szybkim tempie, była dokładna i staranna. Można powiedzieć, że w tym zawodzie ważna jest także taka cecha jak uczciwość wykonania, zwłaszcza tam, gdzie mamy do czynienia z czynnościami szycia, które możemy określić jako „ukryte”, niewidoczne (np. obszycie brzegu materiału pod podszewką). W zawodzie tym wzrasta rola chęci do uczenia się nowych metod pracy, nowych wzorów i poznawania nowych maszyn szwalniczych - zwłaszcza w dużych przedsiębiorstwach. W dużych zakładach produkcyjnych szwaczka najczęściej pracuje w zespole szwaczek, z których każda odpowiada za swój odcinek produkcji, np. za zszycie nogawek spodni. W związku z tym wymagana jest tam umiejętność współpracy, ponieważ cały zespół pracuje razem nad jednym wyrobem. Natomiast w małych zakładach, gdzie szwaczka często sama pracuje nad danym egzemplarzem odzieży, większy nacisk kładzie się na samodzielność. Szwaczka musi mieć zamiłowanie do robót ręcznych, a przede wszystkim do szycia. Przydatne mogą okazać się zainteresowania techniczne np. rysunek techniczny, budowa i konserwacja maszyn oraz zainteresowanie tendencjami w modzie. Ważnym jest także, aby szwaczkę cechował zmysł estetyki, a czasem nawet umiejętność odpowiedniego czy ciekawego doboru kolorystycznego. Tu pomocne okazać się mogą uzdolnienia i zainteresowania plastyczne. Jest to zwłaszcza istotne w małych zakładach, gdzie szwaczka może uczestniczyć w procesie tworzenia modelu odzieży prezentując własne pomysły.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pracę szwaczki można określić jako pracę produkcyjną, lekką, głównie fizyczną, a zwłaszcza jako pracę manualną. Powyższe cechy wyznaczają wymagania, jakie stawia się kandydatkom do tej pracy. Od szwaczki wymaga się przede wszystkim dobrego wzroku, gdyż szwaczka musi dokładnie widzieć, co i jak szyje, od czego zależy w przeważającej mierze jakość jej pracy. Jest to istotne zwłaszcza przy szyciu różnych detali ubioru. Nie bez znaczenia jest także i to, że szwaczka przez wiele godzin pozostaje skupiona nad materiałem przy maszynie i to w niedużej odległości od oczu. Wymaga to od niej odporności wzroku na zmęczenie. W tym miejscu należy również podkreślić, że dla szwaczki jest istotna także umiejętność rozróżniania barw. Jest to konieczne podczas łączenia różniących się pod względem kolorystycznym poszczególnych części ubioru. Równie ważną cechą obok dobrego wzroku jest zręczność manualna. Zwinne palce są konieczne nie tylko podczas samego procesu szycia, gdy należy szybko i sprawnie operować maszyną i materiałem, ale także np. podczas wymiany igieł czy czyszczenia maszyn. W zawodzie szwaczki istotne są też takie cechy fizyczne jak sprawność układu kostno- stawowego i sprawność zmysłu dotyku. Mimo dość dużych wymagań zdrowotnych stawianych szwaczce, w zawodzie tym mogą pracować osoby niepełnosprawne. Zatrudnienie jednak tych osób zależy od możliwości zakładu pracy do przystosowania stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej. Zawód szwaczki mogą wykonywać osoby z niedorozwojem umysłowym niewielkiego stopnia, osoby głuchonieme, głuche, słabosłyszące, z dysfunkcją kończyn dolnych i osoby cechujące się bardzo niskim wzrostem. Do bezwzględnych przeciwwskazań do nauki i wykonywania zawodu należą: krótkowzroczność powyżej 8 OD, ślepota, nadwzroczność nie poddająca się korekcji, nieprawidłowe widzenie barw, niesprawność kończyn górnych, zaburzenia w układzie krążenia, zwyrodnienia układu kostno-stawowego. Trudności w podjęciu pracy w zawodzie szwaczki mogą mieć także osoby z alergią.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Aby wykonywać zawód szwaczki, kandydat do pracy powinien legitymować się minimum wykształceniem podstawowym. Duży zakład produkcyjny może przyjąć osobę bez przygotowania zawodowego i we własnym zakresie przyuczyć do zawodu - do wykonywania najprostszych czynności związanych z szyciem. Pracodawcy jednak na ogół poszukują wykwalifikowanych szwaczek po zasadniczej szkole zawodowej. Zawód szwaczki można zdobyć w zasadniczych szkołach odzieżowych w klasie o profilu „krawiec - szwacz”, w zespołach szkół zawodowych z klasami o różnych profilach - w tym odzieżowym, lub w zasadniczych szkołach zawodowych w klasie wielo zawodowej. Szwaczką można również zostać ucząc się w Ochotniczych Hufcach Pracy czy uczęszczając na kursy przyuczające do zawodu, organizowane przez różne instytucje, w tym przez Zakład Doskonalenia Zawodowego. Na ogół w Polsce nie ma problemu ze zdobyciem zawodu szwaczki, gdyż instytucje kształcące w tym zawodzie rozsiane są po całym kraju. Jedynie tam, gdzie dynamicznie rozwija się przemysł odzieżowy mogą występować trudności w przyjęciu do szkoły odzieżowej.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie szwaczki możliwości awansu są dość ograniczone. W dużych zakładach produkcyjnych doświadczona szwaczka, posiadająca zdolności organizacyjne i umiejąca nawiązać kontakt z ludźmi oraz kierować nimi, może awansować na stanowisko brygadzisty, a następnie stanowisko mistrza zmiany. Niektóre szwaczki mogą awansować z działu produkcji do wzorcowni, gdzie przygotowuje się modele ubiorów szytych później seryjnie, a także do działu przygotowania produkcji. Szwaczka może podnosić swoje kwalifikacje i zwiększać możliwości awansu poprzez dalszą naukę w technikach odzieżowych, ale to już właściwie wiąże się ze zdobyciem nowego, chociaż pokrewnego zawodu, np. krawca czy technika technologii odzieży.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Pracodawcy przemysłu odzieżowego deklarują chęć przyjmowania do pracy osób w zawodzie szwaczki generalnie do 50 - tego roku życia, a w wyjątkowych wypadkach nawet po 50. tym roku życia. Mogą to być osoby, które w późniejszym wieku zdobyły zawód szwaczki (np. na kursach przyuczających do zawodu), osoby bezrobotne, które miały dłuższą przerwę w wykonywaniu zawodu. Najważniejsza jest fachowość, dobry stan zdrowia i chęci do pracy.

Polecana literatura

Łukasik J.: Teczka informacji o zawodzie - szwaczka, PPHU Demon Sierpc 1995 Odzież - czasopismo, Stowarzyszenie Włókienników Polskich, Łódź Wiadomości Produkcyjne - czasopismo, Stowarzyszenie Włókienników Polskich, Łódź

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---