2.10.2002 r.
WYKŁAD 1: KONCEPCJE INTEGRACJI.
Integracja europejska - jako integracja ekonomiczna, pojęcie pojawiło się w latach 30-tych, została rozpowszechniona po II wojnie św. w związku z tworzeniem się organizacji o charakterze integracyjnym. Jest to proces scalania odrębnych organizmów gospodarczych, w wyniku czego powstaje nowy jednolity lub zharmonizowany system, o zbliżonych zasadach działania poszczególnych podmiotów. Chrześcijaństwo stało się fundamentem dla integracji, ponieważ wywołało poczucie cywilizacyjnej wspólnoty. Ruch paneuropejski trwał już od okresu międzywojennego. Przez wiele lat było to podporządkowanie sobie organizmów słabszych organizmom większym.
MIĘDZYWOJENNE KONCEPCJE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ.
Richard Coudemove-Katergi - (Austriak) jako pierwszy wystąpił z ideą paneuropejską, a swoje założenia przedstawił w 1929 r. i rozwinął w broszurze „Paneuropa”. Zaproponował utworzenie etapami unii paneuropejskiej na wzór USA. Przyczyny utworzenia unii wyprowadzał z dwóch niebezpieczeństw: wewnętrznego i zewnętrznego. Wewnętrzne jest groźniejsze, bowiem należy zapobiegać ruchom nacjonalistycznym. Zagrożeniem zewnętrznym była Rosja oraz zagrożona przez nią tożsamość polityczna i duchowa Europy. Z kolei USA stanowiło zagrożenie jako niszcząca konkurencja gospodarcza.
System wersalski - narzucony w 1919 r. zamykał epokę państw wielonarodowych. Dążył do stworzenia państw jednonarodowych. Coudemove widział szansę w procesach przeciwnych, tzn. odrodzenie Europy na podstawie zjednoczenia jednego organizmu z kilku narodów (istnieje mniejsza możliwość wybuchu konfliktu narodowościowego w ramach jednego państwa). Koncepcja ta nie sprawdziła się. W październiku 1920 r. Kongres w Wiedniu powołał Unię Paneuropejską.
Aristide Briand - (Francuz) stworzył program integracji europejskiej, przygotował memoriał wzywający do powstania federacji łączącej państwa kontynentu Europejskiego.
1/1
5.09.1929 r. jako premier i minister spraw zagranicznych na zgromadzeniu Ligi Narodów zaproponował utworzenie związku federalnego i związku solidarności między narodami Europy, rok później powstał plan utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy.
Filarami tego porządku (koncepcji Brianda) miała być Francja, Niemcy, Wielka Brytania. Miały one tworzyć Unię Celną, do której miały by później przystępować pozostałe kraje Europy. Zakładał, że w przyszłości w tej federacji będą wszystkie państwa europejskie. W przeciwieństwie do R. Coudenhove - nie eksponował zagrożenia ze strony Rosji, upatrywał je w Stanach Zjednoczonych (konkurencja, ekspansja ekonomiczna).
Plany te nie spełniły się ze względu na rozwijający się kryzys ekonomiczny, potem dojście Hitlera do władzy i II wojnę św.
Jesienią 1939 roku zaczęto rozmawiać o Unii Anglo-Francuskiej. W 1941 r. w Wielkiej Brytanii powstał Międzynarodowy Komitet Unii Federalnej (16 państwa, w tym również Polska).
Po II wojnie św. pojawia się koncepcja W. Churchilla, który w 1946 r. w Zurichu wezwał do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, nie uwzględniając w tym Wielkiej Brytanii. Miał to być luźny związek pomiędzy państwami Europy Zachodniej.
W 1948 r. w Hadze zwołany został Kongres Europejski, którego pracom przewodniczył Churchill. Kongres przyjął rezolucję i wezwał państwa do przekazania atrybutów suwerenności na ponadpaństwowe struktury państwa konfederacyjnego.
5 maja 1949 r. w Londynie został podpisany traktat na mocy którego powstała Rada Europy (pierwsza organizacja o charakterze integracyjnym), która miała doprowadzić do powstania ponadnarodowego rządu w przyszłości.
W końcu lat 40-tych państwa zachodnie zostały skłonione do mobilizacji gospodarczej ze względu na dużą rolę Niemiec (kapitał). Po II wojnie św. państwa miały odnieść korzyści ekonomiczne z integracji i nie dopuścić do kolejnego konfliktu zbrojnego. Niemców jako głównego agresora trzeba było zneutralizować i nie dawać kolejnego powodu do wojny. Pojawiły się także motywy polityczne - obrona państwa zachodnich przed napływem komunizmu.
1/2
Plan Schumana - autorem był Jean Monnet, nazywany założycielem Europy. Uważał on, że integracja ekonomiczna, społeczna, kulturowa itp. jest niemożliwa i że trzeba to robić metodą sektorową. Jest to stopniowa integracja, która obejmuje początkowo wybrane dziedziny gospodarki - na początku był to handel. Na czele miała stać instytucja wyposażona w rzeczywistą władzę (Komisja Europejska). Władza ta miała zostać przeniesiona także na inne dziedziny życia (w razie sukcesu). Na początku zaproponował integrację sektorów węgla i stali (surowce o strategicznym znaczeniu) Francji i Niemiec oraz innych zainteresowanych krajów. Myślą przewodnią było oddanie całości produkcji węgla i stali pod nadzór wysokiej władzy w ramach organizacji, która będzie otwarta dla innych krajów Europy. Połączenie węgla i stali miało być pierwszym krokiem do ustalenia Federacji Państw Europy. 9 maja 1950 r. to dzień Europy.
U podstaw Planu Schumana leżały przesłanki:
polityczne (aby nacjonalizm nie odrodził się już nigdy),
gospodarcze (przejęcie wspólnoty węgla i stali).
1/3
3