PRACA Z UCZNIEM DYSLEKTYCZNYM NA LEKCJACH JĘZYKA ANGIELSKIEGO

Czy znalazłby się jeszcze jakiś współczesny polski nauczyciel, który nie napotkałby w swej pracy terminu „dysleksja”? Podejrzewam, że nie ma takiego! Większość z nas posiada ogólną wiedzę na temat tego zaburzenia, ale już nie każdy wie, jak z uczniem dyslektycznym pracować, a zwłaszcza jak z nim pracować na lekcjach języka obcego.

Poniżej zamieszczam krótką ściągę, jak pomóc i uczniowi dyslektycznemu i jego nauczycielowi we wzajemnej pracy.

1. OGÓLNE ZASADY NAUCZANIA CZNIÓW Z DYSLEKSJĄ MOGĄ BYĆ BEZ PROBLEMU PRZYSTOSOWANE DO NAUKI JĘZYKA OBCEGO I WPROWADZONE OD ZARAZ W KLASIE

• Ucz nowych pojęć konkretnie - używaj czytelnych przykładów,

• Zawsze wyjaśnij cel lekcji i ćwiczeń,

• Wprowadzaj i przypominaj główne punkty / cele lekcji,

• Przekazuj informacje w precyzyjny sposób - nigdy nie zakładaj, co uczeń może wiedzieć,

• Dziel nauczany materiał na małe, wynikające z siebie zadania,

• Przedstawiaj polecenia pojedynczo, używając zarówno ustnych jak i pisemnych przykładów,

• Zapewnij intensywne ćwiczenia, dopóki materiał nie jest utrwalony,

• Daj więcej czasu wszędzie tam, gdzie jest to możliwe; uczniowie z problemami potrzebują go, aby dokończyć ćwiczenia lub test,

• Odnoś nowy materiał do życia codziennego i do doświadczeń ucznia,

• Stosuj pomoce audiowizualne: obrazki, filmy, mapy, wykresy,

• Mów i pisz na tablicy jednocześnie,

• Pracuj w grupach, pozwala to zmniejszyć stres,

• Utrzymuj częsty kontakt wzrokowy - pomaga to utrzymać uwagę i zachęca do udziału w lekcji,

• Nie przeskakuj z tematu na temat!!

• Zachęć uczniów, aby pytali o wyjaśnienia lub prosili o powtórzenia, jeśli czegoś nie rozumieją,

• Pokazuj uczniom strategie uczenia się, np. nowych słówek, robienia notatek,

• Wzmacniaj wiarę w siebie stosując ćwiczenia, w których uczeń może odnieść sukces,

• Chwal i nagradzaj nawet najmniejsze osiągnięcia,

• Wykorzystuj i wzmacniaj mocne strony ucznia,

• Zapewnij przyjazną atmosferę na lekcji,

• Rozważ inną formę testowania, np. ustnie.

2. TECHNIKI NAUCZANIA W PRACY Z UCZNIAMI DYSLEKTYCZNYMI

a) dla uczniów z zaburzeniami percepcji wzrokowej

• Używaj prostych rysunków dla wyjaśnienia nowych pojęć,

• Używaj kolorów dla wzmocnienia wrażeń wzrokowych,

• Używaj pomocy wizualnych - filmów video, ilustracji,

• Używaj pogrubionego pisma, podkreśleń, ramek, strzałek,

• Druk powinien być duży i wyraźny.

b) dla uczniów z zaburzeniami percepcji słuchowej

• Wyraźnie wymawiaj trudne i złożone wyrazy,

• Zachęcaj uczniów do powtarzania informacji słownej swoimi słowami,

• Używaj gier, piosenek, wierszy, aby pomóc uczniom słyszeć i powtarzać dźwięki,

• Powtarzaj wyrazy, które mogą być dwuznaczne, niejasne,

• Powtarzaj ciągle trudne, kłopotliwe dźwięki i wyrazy, tak aby uczeń nauczył się je rozróżniać.

c) techniki nauczania przez dotyk i ruch

• „odgrywaj” czasowniki

• Odgrywaj historyjki, dialogi

3. LISTA TRUDNOŚCI, JAKIE MOŻE NAPOTKAĆ UCZEŃ DYSLEKTYCZNY W TRAKCIE NAUKI JĘZYKA ANGIELSKIEGO I BŁĘDY, JAKIE MOŻĘ POPEŁNIAĆ

• Różnicowanie głosek zbliżonych fonetycznie, np. samogłoski długie i krótkie: bit / beat, live / leave

• Wypowiadanie głosek nieistniejących w języku polskim,

• Dyftongi,

• Odczytywanie transkrypcji fonetycznej ze słownika,

• Czytanie błędne, szczególnie wtedy, gdy takim samym literom odpowiadają inne głoski np. `ch' w wyrazach „chalk” i „ Christmas”,

• Pisownia homofonów ( ta sama wymowa - inna pisownia i znaczenie) np. `waist / waste', `were / where/ wear', here / hear'

• Homografy ( ta sama pisownia - inna wymowa i znaczenie)

• Różnicowanie wyrazów podobnie brzmiących, np. `adopt / adapt', `accept / except'

• Stosowanie właściwych przyimków, np. `in', `on', `off', `of',

• Stosowanie właściwych przedrostków, np. (im)polite, (un)ustal, (In)visible,

• Słowotwórstwo: “ employ”, `employer', `employee', `employment', `unemployment', ` unemployed',

• Wymowa, akcent, intonacja,

• Zapamiętywanie słówek i struktur gramatycznych,

• Powtarzanie dłuższych i trudniejszych wyrazów,

• Zrozumienie różnic między czasami gramatycznymi,

• Stosowanie i poprawna wymowa końcówek, np. -ed, lub -es,

• Poprawny szyk zdania ` there is/ there are',

• Rozumienie ze słuchu zarówno poleceń nauczyciela wydawanych po angielsku, jak i ćwiczeń typu `listening comprehension',

• Ćwiczenia, w których należy odszukać błędy,

• W pisaniu i w czytaniu może pojawić się przestawienie liter, np. form - from, no - on,

• Wyrazy mogą być pisane fonetycznie,

• Dużo błędów przy przepisywaniu ze wzoru.

4. JAK POMÓC DZIECKU DYSLEKTYCZNEMU?

• Podstawą nauczania dyslektyków powinny być indywidualne zalecenia uwzględniające tempo uczenia się i konieczność wielokrotnego powtarzania materiału,

• Dyslektyk powinien siedzieć blisko nauczyciela, by móc korzystać z jego pomocy w razie trudności przy opanowywaniu materiału i wykonywaniu zadań,

• Prace pisemne powinny być oceniane merytorycznie ( treść, wiedza, stylistyka, kompozycja). Poprawność ortograficzna może być oceniona jakościowo, jako ocena opisowa. Nauczyciel podaje liczbę błędów (np. zaznacza na marginesie kreską), a uczeń ma obowiązek odszukać je i opracować w sposób wskazany przez nauczyciela. Regularna kontrola liczby błędów ortograficznych pozwala stwierdzić sukces ucznia lub brak efektów pracy,

• Nie należy obniżać ocen za `brzydkie pismo' przy dysgrafii. Dysgrafik może korzystać z komputera przy odrabianiu pracy domowej, a dyslektyk - z magnetofonu lub dyktafonu.

• Zachęcać do stałego używania słownika ortograficznego, również obcojęzycznego, który powinien znajdować się na ławce dysgrafika.

• Dyslektyk powinien być odpytywany ustnie w mniejszej grupie, nie przy całej klasie. Należy ograniczyć odpytywanie z głośnego czytania. Rozumienie tekstu dobrze jest sprawdzać odpytując ustnie po przeczytanym cicho fragmencie.

• Należy wydłużyć czas przeznaczony na prace pisemną, dostosować czas trwania ćwiczeń do możliwości ucznia,

• Stosować zasadę stopniowania trudności przy jednoczesnym, systematycznym utrwalaniu prawidłowych umiejętności i likwidowaniu niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu.

• Angażować jak najwięcej zmysłów (wzrok, słuch, dotyk) szczególnie do utrwalania wiadomości.

• Uczeń nie powinien być wyrywany do natychmiastowej odpowiedzi, należy dać mu czas do zastanowienia się.

• Należy pamiętać, że dyslektycy szybko się męczą. Uczeń jest mobilizowany do pracy przez stosowanie różnorodnych i systematycznych ćwiczeń.

• Podczas dyktowania należy dyktować i powtarzać całe sekwencje lub logiczne całości, nie dzieląc tekstu na pojedyncze wyrazy.

• Należy wydłużyć czas dany na nauczenie się wiersza lub dialogu na pamięć.

• Trzeba starać się uaktywnić dyslektyka podczas lekcji, dając mu do wykonania łatwiejsze zadania; zwolnić tempo, jeśli się pogubił i naprowadzić go na poprawna odpowiedź.

• Stworzyć mu możliwość pracy z magnetofonem CD - udostępnić płytę CD z nagranymi tekstami z podręcznika, aby mógł słuchać tekstu z równoczesnym śledzeniem zapisu graficznego - będzie mu łatwiej nauczyć się czytać, zwłaszcza w tych językach, które cechuje znaczna rozbieżność między wymową a pisownią wyrazów, między liczba głosek a odpowiadających im liter.

5. WYBITNI LUDZIE, U KTÓRYCH STWIERDZONO DYSLEKSJĘ

Leonardo da Vinci, Tom Cruise, Whoopie Goldberg, Cher, Albert Einstein, Winston Churchill, Woodrow Wilson, Hans Christian Andersen, Agatha Cristie

Uczniowie powinni znać te nazwiska, aby łatwiej było im uwierzyć, że ich trudności w nauce nie muszą ograniczać ich dążeń i ambicji.

Literatura:

M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, Uczeń z dysleksją w szkole, wyd. Operon

M. Bogdanowicz, M. Smoleń, Dysleksja w kontekście nauczania języków obcych, wyd. Harmonia

A. Butkiewicz, M. Bogdanowicz, Dyslexia in the English Classroom - Techniki nauczania języka angielskiego uczniów z dysleksją, wyd. Harmonia

www.ptd.edu.pl

Opracowała

Anna Kozioł

---