Komunikacja Interpersonalna (podstawowe informacje)
Komunikacja interpersonalna = porozumiewanie się międzyludzkie
Polega na słownym (werbalnym) lub bezsłownym (niewerbalnym) przesyłaniu informacji, kształtuje relacje między ludźmi.
Umiejętności porozumiewania się określają stosunki między ludźmi i wpływają na poczucie własnej wartości. Ich brak może prowadzić do samotności i poczucia bezsilności, niezadowolenia z pracy i rozczarowań w życiu osobistym. Otwarta komunikacja wzmacnia relacje między ludźmi.
Rozwijanie umiejętności komunikowania się w sposób jasny, prosty, nie oceniający i nie karzący sprzyja rozwojowi zmysłu dociekliwości, chęci analizowania własnego zachowania i przeprowadzania eksperymentów dotyczących sposobu swego funkcjonowania w świecie oraz ma związek z umiejętnością rozwiązywania konfliktów i sporów
--------------------------------------------------------------------------------
Istnieją 3 podstawowe poziomy komunikacji:
Fatyczny: swobodna rozmowa na nieistotne tematy. Jest to bezpieczne, wolne od emocji komunikowanie się, podczas którego nie rozmawia się o poglądach ani wartościach. Występuje z reguły wtedy, gdy ludzie spotykają się ze sobą po raz pierwszy lub nie znają się zbyt dobrze. Poruszane wówczas tematy dotyczyć mogą np. pogody, wiadomości czy sportu.
Instrumentalny: polega na przekazywaniu informacji i/lub instrukcji w sposób bezpośredni, wolny od emocji. Taka komunikacja ma na celu wywołanie konkretnego zachowania u odbiorcy komunikatu, np. rozmowa u fryzjera: "proszę ogolić mnie na zero".
Afektywny - ujawnianie wartości i poglądów, emocji, zaangażowanie w rozmowę. Na tym poziomie ujawniają się bardziej osobiste cechy rozmówcy, np. "uważam, że należy ostrzej karać kierowców prowadzących po pijanemu", "nigdy mnie nie słuchasz".
--------------------------------------------------------------------------------
Schematy komunikacyjne:
E. Aronson (zob. "Człowiek - istota społeczna" str.482 )
E. Berne
1. Każdy miał rodziców (albo rodziców zastępczych) i nosi w sobie zestaw stanów ego, które odtwarzają stany ego tych rodziców (w postaci, w jakiej on je spostrzegał): rodzicielskie stany ego mogą być pobudzone w pewnych warunkach. Mówiąc potocznie, "Każdy nosi w sobie swoich rodziców".
2. Każdy (łącznie z dziećmi, opóźnionymi umysłowo i schizofrenikami) jest zdolny do przetwarzania obiektywnych danych, jeżeli pobudzony zostanie odpowiedni stan ego. Mówiąc potocznie, "Każdy ma Dorosłego".
3. Każdy był kiedyś młodszy niż jest i ma w sobie przeżytki dawniejszych lat, które mogą być pobudzone w pewnych warunkach. Mówiąc potocznie, "Każdy nosi w sobie małego chłopca lub dziewczynkę".
Komunikacja przebiega gładko, dopóki transakcje są komplementarne; komunikacja ta może w zasadzie zachodzić bez końca.
Komunikacja przerywa się, kiedy zajdzie transakcja skrzyżowana. Najbardziej powszechną transakcją tego typu, powodującą większość trudności społecznych na świecie, w małżeństwie, w miłości, w przyjaźni czy też w pracy jest transakcja typu I, gdy bodziec ma charakter Dorosły-Dorosły, natomiast wektor reakcji biegnie ścieżką Dziecko-Rodzic.
--------------------------------------------------------------------------------
Błędy komunikacyjne
Nadawca:
złe nadawanie intencji, intencje sprzeczne, nieświadome
nieumiejętność doboru właściwej wiadomości do określonej intencji
niezgodność między komunikatem werbalnym i niewerbalnym
Odbiorca:
jest tak bardzo przejęty tym, co chce powiedzieć, że nie zwraca uwagi na to, co mówią inni
czeka tylko na to, by wejść w słowo mówiącemu i przedstawić swój punkt widzenia
słucha wybiórczo - słyszy tylko to, co chce usłyszeć
przerywa mówiącemu i kończy za niego wypowiedź, zniekształcając ją dla własnych celów
--------------------------------------------------------------------------------
Umiejętności przydatne w rozmowie
Rozpoczynaj od pytań otwartych, zaczynających się od słów: kto, co, kiedy, jak, dlaczego...
Przysłuchuj się nie tylko odpowiedziom na pytania, ale także wszelkim innym informacjom, które dostarczają wiedzy o mówiącym.
W rozmowie, niezależnie od tematu,ujawniaj także pewne informacje o sobie.
***
Potwierdzanie. - Dawaj sygnały słownie i gestem, że słuchasz i rozumiesz rozmówcę.
Dostrojenie. - Przyjmij podobne ułożenie ciała, zasadnicze gesty, tempo mowy i słownictwo.
Aprobata. - Sygnalizuj, że myślisz podobnie, jak rozmówca.
Parafraza. - Powtarzaj okresowo swoimi słowami fragmenty wypowiedzi rozmówcy (np. o ile Cię dobrze zrozumiałem...).
Echo. - Okresowo powtarzaj niemal całkowicie wiernie słowa rozmówcy.
Ujawnianie emocji. - Przerywaj, gdy argumenty mają charakter emocjonalny i pytaj o emocje rozmówcy.
Odzwierciedlanie. - Mów, jakie - Twoim zdaniem - są odczucia rozmówcy (np. Zdaje się, że jesteś wściekły.)
Skupianie się na najważniejszym. - Proś mówiącego o skoncentrowanie się na sprawie najważniejszej (np. wiem, że wszystko to jest dla Ciebie bardzo ważne, ale czy jest jakaś konkretna rzecz, w której moglibyśmy coś zrobić?).
--------------------------------------------------------------------------------
Komunikacja niewerbalna
Czemu służy?
wyrażaniu emocji: np. złość = zwężanie oczu, opuszczanie brwi, wpatrywanie się, zaciskanie ust;
przenoszeniu postawy: np.lubię cię = uśmiechasz się, nasilasz kontakt wzrokowy albo nie lubię cię = odwracasz wzrok, ton głosu jest bezbarwny, stajesz tyłem;
informowaniu o cechach osobowości: np. jestem otwarty = szerokie gesty, modulacja głosu, ton zdecydowany
ułatwianiu komunikacji werbalnej: np. gdy kończysz wypowiedź, to obniżasz głos, spoglądasz przed siebie... teraz może mówić partner.
Elementy komunikacji niewerbalnej - schemat
Przestrzeń interpersonalna
intymna - granice własnego ciała; nie dopuszczamy do niej przypadkowych osób;
indywidualna - do 0,5 m od naszego ciała; występuje w kontaktach pozytywnych, nieformalnych, przyjacielskich;
społeczna - powyżej 0,5 m; w tej odległości załatwiamy sprawy oficjalne oraz rozmawiamy z ludźmi, których nie lubimy;
publiczna - przemawianie jednostki do grupy.