Azbest - Cichy morderca
Co to jest azbest?
Azbest- włókniste skupienia materiałów z grupy serpentynów lub amfiboli, daje się tkać i spilśniać, używany do wyrobów materiałów ogniotrwałych, izolacyjnych i kwasoodpornych, ma ograniczone zastosowanie ze względu na właściwości rakotwórcze.
Historia
Azbest przez wzgląd na swoje cechy takie jak miękkość, giętkość, odporność na ogień, postrzegany był w czasach starożytnych jako jedwab tajemniczego świata minerałów. Znany był jako kamień bawełniany, czy len kamienny, skalny oprzęd, płótno niepalne.
W średniowieczu alchemicy przydawali mu magiczne właściwości głosząc, że stanowi on owłosienie ogniotrwałych salamander.
Aktualnie używane nazwy greckiego pochodzenia amiantus i azbest odzwierciedlają cechy surowca związane z odpornością na ogień. Nazwę amiantus (nieskalany) po raz pierwszy użył grecki lekarz Dioskurides w dziele „De Materia Medica”. Termin ten stosowany jest do dzisiaj w języku francuskim, wywodzi się stąd, że minerał wrzucony do ognia nie spala się, a staje się jakby czystszy.
Stosowanie azbestu stwierdzono już ok. 4500 lat temu na podstawie wykopalisk dokonanych w Finlandii. W Europie Południowej znany jest od ponad 2500 lat. Kroniki dowodzą, że azbest od XV do XIX wieku dodawany był do różnych surowców w celu uzyskanie, m.in., knotów do świec, niepalnego papieru, skóry, a także do wyrobów tekstylnych. Zaś na początku XX wieku inżynier austriacki Ludwik Hatschek opracował technologię produkcji - lekkiej, wytrzymałej, trwałej i niepalnej płyty azbestowo-cementowej - eternitu - stanowiącej znakomity materiał budowlany na dachówki i okładziny ścienne, a także panele do dekoracji ścian i sufitów.
W końcu XIX wieku rozpoczęto wydobywanie azbestu na skalę przemysłową początkowo w Kanadzie, a następnie w Rosji. Dalsze kopalnie powstawały w Afryce na obszarach Rodezji i obecnej RPA. Po roku 1910 nastąpił szereg dalszych odkryć i eksploatacji złóż w różnych rejonach świata.
Podział
Azbest to włóknista forma kilku różnych minerałów występujących w przyrodzie.
Główne odmiany azbestu to:
• Chryzotyl (azbest biały);
• Krokidolit (azbest niebieski);
• Azbest gruenerytowy (amozyt, azbest brązowy);
• Azbest aktynolitowy;
• Azbest antofilitowy;
• Azbest tremolitowy.
Wszystkie odmiany azbestu są czynnikami rakotwórczymi kategorii 1, tj. wiadomo, że powodują nowotwory u ludzi.
Wpływ na zdrowie człowieka
Azbest staje się niebezpieczny, gdy przedostanie się do powietrza w postaci bardzo małych włókien,
których nie można zobaczyć gołym okiem. Wdychanie owych włókien może doprowadzić
do jednej z następujących chorób:
• pylicy azbestowej, czyli tworzenia się blizn na tkance płucnej;
• raka płuc;
• mesotheliomy, inaczej międzybłoniaka, czyli rodzaju raka opłucnej (worków z gładkiej,
nawilżonej, podwójnej błony, w których mieszczą się płuca) lub otrzewnej (gładkiej, podwójnej
błony wyścielającej ściany jamy brzusznej).
Azbest może być również przyczyną nowotworu krtani oraz innych rodzajów nowotworów.
Zagrożenia w Polsce
Według danych z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych Instytutu Medycyny Pracy w £odzi, w ostatnich latach odnotowano w Polsce 3249 przypadków chorób zawodowych. Chorób
azbestozależnych było 172, stanowiły one 5,3% ogółu chorób zawodowych.
Z rejestru wynika, że liczba chorób zawodowych spowodowanych pyłami azbestu nie ulega
w Polsce zmniejszeniu. Tymczasem jest wręcz przeciwnie.
Nastąpił prawie 5-cio krotny wzrost zachorowań na między błoniaka w porównaniu do 1995 r.
Biorąc pod uwagę statystyki innych państw dotyczące zachorowań na te choroby, w Polsce również
należy się spodziewać wzrostu liczby przypadków zachorowań, szczególnie na raka płuc i między błoniaka opłucnej. Będzie to skutkiem zwiększonego zatrudnienia w przemyśle przetwórczym
azbestu w latach 70. ub. wieku, a także coraz lepszej diagnostyki tych chorób.
Kampania azbestowa
Zwiększająca się liczba zgonów spowodowanych chorobami azbestozależnymi przyczyniła się
do ogłoszenia przez Radę Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w 1983 r. dyrektywy w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem związanym z narażeniem na działanie azbestu
w miejscu pracy. Celem nowej dyrektywy jest ochrona w szczególności tych robotników, którzy są ciągle jeszcze narażeni na działanie azbestu na swoich stanowiskach pracy, przede wszystkim podczas usuwania azbestu.
Bibliografia:
„Encyklopedia popularna PWN” - Warszawa 2004
„Azbest, Podręcznik dobrych praktyk” - Warszawa 2004