3. Formy organizacyjno - prawne funkcjonowania przedsiębiorstw

Prowadzenie działalności gospodarczej i to zarówno ze względu na jej zakres jak i rodzaj (wytwarzanie, handel, usługi) wymagają wyboru odpowiedniej formy organizacyjno - prawnej. Podstawy prawne regulujące tworzenie i funkcjonowanie różnych form prowadzenia takiej działalności stanowią :

• Kodeks Spółek Handlowych

• Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (która zastąpiła dotychczasową ustawę prawo działalności gospodarczej)

• Kodeks Cywilny

• Polska Klasyfikacja Działalności

Kodeks spółek handlowych obowiązuje w naszym kraju od 1.01.2001 roku. Jest aktem prawnym regulującym tworzenie, organizację, funkcjonowanie, podział, przekształcenia i rozwiązywanie spółek handlowych. W rozumieniu ksh spółki handlowe to:

• Spółka jawna

• Spółka partnerska

• Spółka komandytowa

• Spółka komandytowo - akcyjna

• Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

• Spółka akcyjna.

Do spółek osobowych zaliczane są spółki: jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo - akcyjna. Spółkami kapitałowymi są: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna. Podział taki wynika zarówno z wymogów jakie stawiane są danej spółce przy ich tworzeniu jak też z cech jakie te spółki posiadają.

3.1. Spółki kapitałowe

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością unormowana jest przepisami Tytułu III Spółki kapitałowe ksh , Dział I art. 151- 300 ksh. Ponadto do tej spółki odnoszą się unormowania zawarte w Tytule I ksh oraz tytule IV ksh zawierające unormowania dotyczące łączenia , podziału i przekształcenia spółek. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest najbardziej rozpowszechnioną formą prowadzenia działalności gospodarczej ze wszystkich spółek prawa handlowego. Jest ona przewidziana dla przedsięwzięć na tyle dużych, że wymagają silnej struktury organizacyjnej z osobowością prawną i władzami ale nie na tyle znaczącą ze względu na wielkość i mobilność kapitału, aby tworzyć spółkę akcyjną. Spółka ta może być utworzona przez jedną albo wiele osób w celu prawnie dopuszczalnym (art. 151). Oznacza to , że taka spółka nie musi być tworzona wyłącznie do działalności gospodarczej. Należy podkreślić, że wspólnicy tej spółki nie odpowiadają za jej zobowiązania (art. 151). Warunkiem utworzenia spółki jest wniesienie tzw. Kapitału zakładowego, który powinien wynosić co najmniej 5000 złotych (art. 154). Kapitał ten dzieli się na udziały o równej albo nie równej wartości nominalnej przy czym wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych.

Umowa spółki z.o.o. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i określać:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. wysokość kapitału zakładowego,

4. czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,

5. liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,

6. czas trwania spółki jeżeli jest oznaczony (art.157).

Do powstania spółki z.o.o. poza zawarciem umowy wymaga się:

1. wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,

2. powołania zarządu,

3. ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki,

4. wpisu do rejestru (art. 163).

Jeśli chodzi o zgłoszenie tej spółki do sądu rejestrowego to powinno ono zwaierać:

1. firmę, siedzibę i adres spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. wysokość kapitału zakładowego,

4. określenie czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,

5. nazwiska, imiona, adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki,

6. nazwiska, imiona członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej jeśli taka jest ustanowiona,

7. jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niepieniężne zaznaczenie tej okoliczności,

8. czas trwania spółki jeżeli jest oznaczony,

9. jeżeli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki, oznaczenie tego pisma (art. 166).

Jeżeli chodzi o prawa i obowiązki wspólników, jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej mają oni je równe. Jednocześnie ksh dopuszcza uprzywilejowanie poszczególnych udziałowców spółki między innymi co do liczby głosów i co do uzyskanej dywidendy. Każdemu wspólnikowi służy prawo kontroli. W tym celu może on przeglądać księgi i dokumenty spółki oraz żądać wyjaśnień od zarządu. Zasadniczą rolę w funkcjonowaniu spółki odgrywają organy spółki do których zalicza się:

• zarząd,

• komisję rewizyjną lub radę nadzorczą,

• zgromadzenie wspólników.

Zarząd w spółce z o.o. prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje
(art. 201). Zarząd może się składać z jednego lub większej liczby członków i jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. Trzeba wyraźnie podkreślić, że jeśli chodzi o nadzór to prawo kontroli przysługuje każdemu wspólnikowi. W przypadkach jednak, gdy kapitał spółki przekracza 500 000 zł, a wspólników jest więcej niż 25 powinna być ustanowiona rada nadzorcza. W takiej sytuacji umowa spółki może wyłączyć, albo ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników.

Zgromadzenie wspólników ma prawo podejmowania decyzji we wszystkich sprawach spółki. Jego rozstrzygnięć wymagają zwłaszcza takie sprawy jak:

• rozpatrzenie i zatwierdzanie sprawozdania bilansu oraz rachunku strat i zysków za rok ubiegły,

• udzielanie absolutorium członkom organów spółki,

• zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części,

• nabycie i zbycie nieruchomości,

• postanowienia dotyczące naprawienia wyrządzonej szkody.

Należy pamiętać, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada osobowość prawną.

Spółka akcyjna

Podstawowym źródłem regulacji prawnej spółki akcyjnej są przepisy art. 301 - 490 ksh. Tytuł IV ksh zawiera przepisy dotyczące łączenia, podziału i przekształceń , które stosuje się do spółek akcyjnych. Jest to właściwa spółka kapitałowa, której kapitał podzielony jest na akcje będące papierami wartościowymi. Spółka ta charakteryzuje się wysokim poziomem kapitału zakładowego (min. 500 000 złotych) , przeznaczona jest do prowadzenia działalności w szerokim zakresie. W rozwiniętej gospodarce rynkowej szczególnego znaczenia nabierają spółki akcyjne mające charakter publiczny tj. takie których akcje są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych.

Spółka akcyjna jest spółką kapitałową posiadająca osobowość prawną. Występuje w obrocie pod własną firmą, posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Działa poprzez wyodrębnione zinstytucjonalizowane organy. Majątek spółki jest majątkiem własnym, odrębnym od majątku akcjonariuszy. Spółka akcyjna może być zawiązana w każdym, niekoniecznie gospodarczym celu. Spółkę akcyjną może zawiązać 1 lub większa liczba osób, jednak nie może być zawiązana przez jednoosobową spółkę z o.o.

Działalność spółki akcyjnej reguluje Kodeks spółek handlowych z dn. 15 września 2000r. (Dz.U. Nr 94, poz. 1037)wraz późniejszymi zmianami.

Można wyróżnić 3 sposoby zawiązania spółki akcyjnej:

-koncesyjny,

-normatywny

-mieszany.

Spółka akcyjna powstaje, jeżeli zostaną spełnione następujące czynności (art.306KSH):

A. czynności podstawowe :

1. zawiązanie spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli,

2)wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,
3)ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,

4)wpis do rejestru,

B.czynności pomocnicze:

1)sporządzenie sprawozdania przez założycieli,

2) złożenie do sądu rejestrowego wniosku o wyznaczenie biegłych rewidentów w celu uzyskania ich opinii,
3) uzyskanie zgody właściwej władzy na zawiązanie spółki.

Aby rozpocząć działalność spółki akcyjnej, należy oprócz wyżej wymienionych czynności należy jeszcze:
• zgłosić spółkę w urzędzie statystycznym (w celu otrzymania numeru identyfikacyjnego REGON),
• założyć spółce rachunek bankowy,
• zgłosić spółkę w urzędzie skarbowym (w celu otrzymania numeru identyfikacji podatkowej - NIP),
• zgłosić spółkę w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Statut spółki akcyjnej powinien zostać sporządzony w formie aktu notarialnego i określać:
• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,

• wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego,
• wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
• liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
• nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) założycieli,
• liczbę członków zarządu i rady nadzorczej albo, co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej,
• co najmniej przybliżoną wielkość wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem, ustaloną na dzień zawiązania spółki,
• pismo do ogłoszeń, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.

Statut powinien również zawierać, pod rygorem bezskuteczności wobec spółki, postanowienia dotyczące:
1) liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku lub w podziale majątku spółki oraz związanych z nimi praw,
2) wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki, poza obowiązkiem wpłacenia należności za akcje,
3) warunków i sposobu umorzenia akcji,
4) ograniczeń zbywalności akcji,
5) uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom, o których mowa w art. 354.
Statut może zawierać postanowienia odmienne, niż przewiduje ustawa, jeżeli ustawa na to zezwala. Statut może zawierać dodatkowe postanowienia, chyba, że z ustawy wynika, że przewiduje ona wyczerpujące uregulowanie albo dodatkowe postanowienie statutu jest sprzeczne z naturą spółki akcyjnej lub dobrymi obyczajami.

Spółka akcyjna powstaje z chwilą uzyskania wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Wpis do rejestru powinien zawierać:
- firmę, siedzibę i adres spółki albo adres do doręczeń,
- przedmiot działalności spółki,
- wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,
- wysokość kapitału docelowego, jeżeli statut to przewiduje,
- liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania,
- wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została pokryta przed zarejestrowaniem,
- nazwiska i imiona członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki,
- nazwiska i imiona członków rady nadzorczej,

- jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności,
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
- jeżeli statut wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki - oznaczenie tego pisma,
- jeżeli statut przewiduje przyznanie uprawnień osobistych określonym akcjonariuszom lub tytuły uczestnictwa w dochodach lub majątku spółki nie wynikające z akcji - zaznaczenie tych okoliczności.

Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.A.”

Forma aktu zawiązania: musi to być akt notarialny.
Wysokość kapitału zakładowego: kapitał zakładowy to ustalona w statucie, a wyrażona w złotych polskich wielkość aktywów, którą spółka powinna utrzymywać przez cały czas swojego istnienia. Powinien on wynosić nie mniej niż 500 000 złotych, wartość nominalna 1 akcji - 1 grosz..
Wkłady: na pokrycie kapitału zakładowego akcjonariusze wnoszą wkłady pieniężne i niepieniężne (aporty).

Organy spółki:

Zarząd- prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją w stosunkach z innymi podmiotami. Zarząd składa się z jednego lub większej liczby osób. Członkiem zarządu może być osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Członek zarządu spółki akcyjnej jest powoływany na indywidualnie oznaczoną kadencję. Wygaśnięcie mandatu członka zarządu jest związana z odbyciem walnego zgromadzenia, którego przedmiotem jest zatwierdzenie sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, w którym pełnił on swoją funkcję. Mandat członka zarządu wygasa również w przypadku: śmierci, rezygnacji albo odwołania go ze składu zarządu. Prawo członka zarządu do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki i nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Zarząd nie może reprezentować spółki w stosunkach z członkami zarządu, bo w umowach i sporach między członkami zarządu, spółka powinna być reprezentowana przez radę nadzorczą lub specjalnego pełnomocnika powołanego uchwałą walnego zgromadzenia. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba, że statut stanowi inaczej. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów, chyba, że statut stanowi inaczej. Statut może przewidywać, że w przypadku równości głosów decyduje głos prezesa zarządu, jak również przyznawać mu określone uprawnienia w zakresie kierowania pracami zarządu.

Uchwały zarządu mogą być powzięte, jeżeli wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu. Odwołać prokurę może każdy członek zarządu. Członków zarządu obowiązuje zakaz konkurencji, tj., że członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi, ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej, w przypadku posiadania w niej przez członka zarządu, co najmniej 10% udziałów albo akcji bądź prawa do powołania, co najmniej jednego członka zarządu.

Rada nadzorcza- to obligatoryjny organ spółki akcyjnej. Wykonuje stały nadzór nad wszystkimi dziedzinami działalności spółki. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy badanie sprawozdania finansowego i sprawozdania zarządu spółki, wniosków zarządu, co do podziału zysków lub pokrycia strat oraz składanie całego sprawozdania, WZA. W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki. Do kompetencji rady nadzorczej należy również zawieszanie, z ważnych powodów, w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków zarządu oraz delegowanie członków rady nadzorczej do czasowego wykonywania czynności członków zarządu nie mogących sprawować swoich czynności.

Rada nadzorcza składa się, co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie. Kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż 5 lat. Członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie może być jednocześnie członkiem rady nadzorczej. Rada nadzorcza podejmuje uchwały, jeżeli na posiedzeniu jest obecna, co najmniej połowa jej członków. Uchwały rady nadzorczej zapadają bezwzględną większością głosów, chyba, że statut stanowi inaczej. Statut może przewidywać, że w przypadku równości głosów rozstrzyga głos przewodniczącego rady nadzorczej.

Walne zgromadzenie (WZA)- jest to najwyższy organ spółki akcyjnej. Do niego należy podejmowanie uchwał w sprawach najbardziej zasadniczych dla funkcjonowania spółki. WZA podejmuje uchwały w następujących sprawach:
• rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków,
• postanowień dotyczących roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru,
• zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego,
• nabycia i zbycia nieruchomości lub udziału w nieruchomości, chyba, że statut stanowi inaczej,
• emisji obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa,
• nabycia własnych akcji w przypadku określonym w art. 362 § 1 pkt 2.
• nabycia dla spółki mienia za cenę przewyższającą 1/10 wpłaconego kapitału zakładowego od założyciela lub akcjonariusza, spółki lub spółdzielni zależnej,
• umorzenia akcji,
• powoływania i odwoływania członków zarządu i rady nadzorczej,
• zmiany statutu spółki,
• podwyższenia kapitału akcyjnego i obniżenia kapitału zakładowego,
• rozwiązania spółki,
• łączenia, podziału lub przekształcenia spółki.

Zwyczajne walne zgromadzenie powinno się odbyć w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiotem obrad zwyczajnego walnego zgromadzenia powinno być:
1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,
2) powzięcie uchwały o podziale zysku albo o pokryciu straty,
3) udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków

Nadzwyczajne walne zgromadzenie zwołuje się w przypadkach, gdy organy lub osoby uprawnione do zwoływania walnych zgromadzeń uznają to za wskazane. Walne zgromadzenie zwołuje zarząd. Rada nadzorcza ma prawo zwołania zwyczajnego walnego zgromadzenia, jeżeli zarząd nie zwoła go w określonym terminie. Akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący, co najmniej 1/10 kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia, jak również umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia. Walne zgromadzenie odbywa się w siedzibie spółki. Na walnym zgromadzeniu głosuje się akcjami- 1 akcja to 1 głos. Uprzywilejowanie, co do głosu- nie więcej niż 2 głosy na 1 akcję, a w przypadku Skarbu państwa od 2 do 5 głosów na 1 akcję, ale tylko do 1.01.2004r. Głosowanie jest jawne. Tajne głosowanie zarządza się przy wyborach oraz nad wnioskami o odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów, o pociągnięcie ich do odpowiedzialności, jak również w sprawach osobowych. Poza tym należy zarządzić tajne głosowanie na żądanie choćby jednego z akcjonariuszy obecnych lub reprezentowanych na walnym zgromadzeniu. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów. Uchwała dotycząca emisji obligacji zamiennych i obligacji z prawem pierwszeństwa objęcia akcji, zmiany statutu, umorzenia akcji, obniżenia kapitału zakładowego, zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części i rozwiązania spółki zapada większością 3/4 głosów. Uchwała dotycząca zmiany statutu, zwiększająca świadczenia akcjonariuszy lub uszczuplająca prawa przyznane osobiście poszczególnym akcjonariuszom wymaga zgody wszystkich akcjonariuszy, których dotyczy. Jeżeli na walnym zgromadzeniu jest reprezentowana, co najmniej połowa kapitału zakładowego, do powzięcia uchwały o umorzeniu akcji wystarczy zwykła większość głosów.
Do powzięcia uchwały o istotnej zmianie przedmiotu działalności spółki wymagana jest większość 2/3 głosów. Uchwała powinna być powzięta w drodze jawnego i imiennego głosowania oraz ogłoszona.

Uchwała walnego zgromadzenia sprzeczna ze statutem bądź dobrymi obyczajami i godząca w interes spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały.
Prawo do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia przysługuje:
1) Zarządowi, radzie nadzorczej oraz poszczególnym członkom tych organów,
2) Akcjonariuszowi, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu; wymóg głosowania nie dotyczy akcjonariusza akcji niemej,
3) Akcjonariuszowi bezzasadnie niedopuszczonemu do udziału w walnym zgromadzeniu,
4) Akcjonariuszom, którzy nie byli obecni na walnym zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania walnego zgromadzenia lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad.

Rozwiązanie i likwidacja spółki akcyjnej:
Rozwiązanie spółki akcyjnej może nastąpić z następujących przyczyn:
-przyczyny przewidziane w statucie,
- uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę,
- ogłoszenie upadłości spółki,
-inne przyczyny przewidziane prawem.
Akcjonariuszowi nie przysługuje prawo do wytoczenia powództwa o rozwiązanie spółki

3.2. Spółki osobowe KSH

Spółka jawna

Spółka jawna jest jedną z czterech spółek osobowych. Uregulowana jest przepisami art. 22 - 85 ksh , a ponadto mają do niej zastosowanie:

- przepisy ogólne o spółkach handlowych (art..8 - 10)

- przepisy ksh o przekształceniach spółek (art. 551 - 576)

- przepisy ogólne ksh art. 1- 7

- utrzymane w mocy przepisy kodeksu handlowego z 1934 roku o firmie i prokurze (art. 26 - 38 oraz art. 60 - 65)

- przepisy ustawy z 1997 roku o KRS (wraz z przepisami wykonawczymi)

W sprawach nie uregulowanych przepisami ksh do spółek jawnych stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Ustawową definicję spółki jawnej zawiera art. 22 ksh , który stanowi , iż „spółką jawną jest spółka osobowa , która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową”. Przez prowadzenie przedsiębiorstwa rozumie się tu stałą , zorganizowaną działalność o charakterze zarobkowym. Umowa tej spółki powinna być zawarta na piśmie i zawierać:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i jej wartość,

3. przedmiot działalności spółki,

4. czas trwania spółki, jeśli jest oznaczony, (art. 25).

Spółkę jawną należy zgłosić do sądu rejestrowego a zgłoszenie powinno zawierać:

1. firmę, siedzibę i adres spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy wspólników oraz adresy wspólników),

4. nazwiska imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, (art. 26).

Spółka jawna podlega obligatoryjnemu wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej , aczkolwiek może we własnym imieniu nabywać prawa , w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe , zaciągać zobowiązania , pozywać i być pozywana (art. 8 ksh). Jeśli chodzi o odpowiedzialność to wyraźnie trzeba stwierdzić, że każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń, całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką (art. 22). Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia (art.28). Obejmuje ono więc wszystkie wkłady wniesione przez wspólników (gotówka, aport) przy zakładaniu spółki jak też wartość majątku, której spółka dorobiła się w czasie jej funkcjonowania. Każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek prowadzić sprawy spółki a także reprezentować spółkę (art.29, art.39). Oznacza to, że praktycznie najczęściej zarządzającymi spółką jawną są wspólnicy czyli właściciele. Ponadto każdy wspólnik ma prawo do osobistego zaciągania informacji o stanie majątku i interesów spółki . Warto zwrócić uwagę na sprawę związaną z uzyskiwaniem wynagrodzeń i dochodów przez wspólników w tej formie działalności. Otóż wspólnik nie otrzymuje wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki (art. 46) a jego dochód stanowią zyski spółki, przy czym każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach bez względu na rodzaj i wartość wniesionego wkładu (art.51). Analogicznie każdy wspólnik w takim samym stopniu uczestniczy w ewentualnych stratach spółki. Każdemu wspólnikowi przysługuje prawo wypowiedzenia umowy spółki zawartej na czas nieokreślony (co w praktyce jest regułą). Natomiast inaczej niż w przypadku spółki cywilnej (art. 869 k.c.) wspólnik spółki jawnej nie może wypowiedzieć jedynie swojego udziału w spółce. O tych zasadach warto pamiętać w momencie zawiązywania spółki.

Spółka partnerska

Spółka partnerska jest uregulowana przepisami art. 86 -106 ksh. Z mocy art. 89 ksh w sprawach nie uregulowanych wyżej wymienionych przepisach do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej , chyba że ustawa stanowi inaczej. Przedmiotem specyficznej regulacji spółki partnerskiej w porównaniu z regulacją spółki jawnej są kwestie:

1. ustawowego celu spółki partnerskiej

2. brzmienie firmy

3. treści i formy spółki partnerskiej

4. jej składu osobowego

5. skutków prawnych wpisu spółki partnerskiej do rejestru przedsiębiorców

6. zasad jej reprezentacji

7. zasada prowadzenia spraw spółki

8. zasada odpowiedzialności spółki i partnerów wobec osób trzecich

9. przesłanek rozwiązania spółki partnerskiej.

W pozostałym zakresie reżim prawny spółki partnerskiej jest analogiczny jak reżim prawny spółki jawnej.

Tę spółkę osobową tworzą wspólnicy (partnerzy) w celu wykony-wania wolnego zawodu. Spółka prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 86). Jest to zatem forma prawna przeznaczona dla określonej grupy osób a więc takich, które reprezentują wolne zawody. Partnerami mogą być tylko te osoby, które są uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarza, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego, tłumacza przysięgłego (art. 88).

Utworzenie spółki wymaga sporządzenia stosownej umowy, która zawierana jest notarialnie. Umowa spółki powinna zawierać:

1. określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. nazwiska imion partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki,

4. w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partne-rzy, nazwiska i imiona tych partnerów,

5. firmę i siedzibę spółki,

6. czas trwania spółki jeżeli jest oznaczony,

7. określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość (art.,91).

Spółka partnerska wymaga zgłoszenia do rejestru sądowego, które powinno zawierać:

1. firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska imiona partnerów oraz ich adresy,

2. określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,

3. przedmiot działalności spółki,

4. nazwiska imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki,

5. nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu,

6. nazwiska imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki ( art. 93).

Partnerzy mogą prowadzić sprawy spółki i ją reprezentować osobiście ( art..95 i art. 96), ale mogą także powierzyć prowadzenie spraw i reprezentacji spółki zarządowi (art. 97). Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolego zawodu (art. 95). Kwestie rozwiązania spółki partnerskiej reguluje art. 98 ksh , który stanowi , że rozwiązanie spółki powodują:

1. przyczyny przewidziane w umowie spółki

2. jednomyślna uchwała wszystkich partnerów

3. ogłoszenie upadłości spółki

4. utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu

5. prawomocne orzeczenie sądu

Spółki partnerskie zostały wprowadzone do polskiego prawa gospodarczego dopiero od 1.01.2001 wykorzystując doświadczenia amerykańskie w tym zakresie. Celem tej formy prawnej jest zachęcanie przedstawicieli wolnych zawodów do wspólnej działalności tworząc silniejsze i bardziej wiarygodne firmy na rynku specjalistycznych usług.

Spółka komandytowa

Spółkę komandytową regulują przepisy art..102 - 124 ksh. Kodeks spółek handlowych reguluje spółkę komandytową posługując się techniką odesłania (art.. 103 ksh) , który stanowi , iż w sprawach nie uregulowanych w niniejszym dziale do spółek komandytowych stosuje się odpowiednie przepisy o spółce jawnej , chyba że ustawa stanowi inaczej. Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą , w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) , a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Istnienia komplementariusza i komandytariusza jest nie tylko przesłanką utworzenia spółki komandytowej lecz także warunkiem jej funkcjonowania. Liczba komplementariuszy i komandytariuszy jest dowolna. Zawarcie spółki wymaga sporządzenia umowy spółki w formie aktu notarialnego (art. 106). Umowa spółki komandytowej powinna zawierać:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. czas trwania spółki jeśli jest oznaczony,

4. oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,

5. oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komendytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową)
   (art. 105)

Obowiązkiem założycieli spółki jest jej wpis do rejestru sądowego.

Zgłoszenie do takiego rejestru w przypadku spółki komandytowej powinno zawierać:

1. firmę, siedzibę i adres spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. nazwiska i imiona, albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komendytariuszy,

4. nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji,

5. sumę komandytową (art. 110).

Warto zwrócić uwagę, że w zasadzie spółkę reprezentują komplementariusze i oni prowadzą też sprawy spółki. Natomiast komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Jeśli chodzi o odpowiedzialność komendytariusza to odpowiada on jedynie za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej określonej w umowie spółki. Spółki komandytowe tworzone są przede wszystkim do zwiększenia współdziałania pomiędzy pojedynczymi przedsiębiorcami i silnymi partnerami tj. większymi firmami. Warto pamiętać, że na tym przedsiębiorcy który jest w tej spółce komplementariuszem spoczywa obowiązek i ryzyko prowadzenia działalności spółki. Jednocześnie może on wykorzystywać efekty wynikające ze związania się z większą firmą wykorzystując np. jego markę, produkt, know-how.

Spółka komandytowo-akcyjna

Spółka komandytowo-akcyjna jest zaliczana do spółek osobowych mimo, że do jej zawiązania jest niezbędne minimum kapitałowe określane na 50 000 złotych
(art. 126). Celem spółki komandytowo-akcyjnej jest prowadzanie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (kompelmentariusz) a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariu-szem. Założycielami tej spółki są osoby podpisujące statut, a więc w przeciwieństwie do pozostałych spółek osobowych (gdzie obowiązuje umowa) głównym dokumentem prawnym jest statut spółki. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien zawierać:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,

4. oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość,

5. wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne czy na okaziciela

6. liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,

7. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,

8. organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej, (art. 130).

Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru (art. 134). Zgłoszenie spółki komandytowo-akcyjnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:

1. firmę, siedzibę i adres spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,

4. liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje,

5. wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem,

6. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją ,

7. nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplemen-tariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki, zaznaczenie tej okoliczności,

8. jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne, zaznaczenie tej okoliczności,

9. czas trwania spółki jeżeli jest ograniczony (art. 133).

W spółce tej akcjonariusz nie odpowiada za jej zobowiązania. Spółkę reprezentuje komplementariusz, akcjonariusz może ją reprezentować jako pełnomocnik (art. 137 i art. 138). Jeśli chodzi o prowadzenie spraw spółki to przysługuje ono każdemu komplementariuszowi, należy ono również do jego obowiązków.

Warto zwrócić uwagę, że w tego typu spółkach można ustanawiać radę nadzorczą, która sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. W przypadku gdy liczba akcjonariuszy przekracza 25 ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Ważnym wymogiem prawnym jest także konieczność zwoływania walnego zgromadzenia. Uczestnikami walnego zgromadzenia są zarówno komplementariusze jak i akcjonariusze
(art.145 i art.146). Komplementariusz może pobierać wynagro-dzenie za prowadzenie spraw spółki. Jeśli chodzi o podział zysku to przysługuje on komplementariuszom i akcjonariuszom proporcjo-nalnie do wkładów wniesionych przez nich do spółki.

Spółka komandytowo - akcyjna ma na celu ochronę tych przedsiębiorców, którzy mają zamiar wzmocnić spółkę przez dokapitalizowanie emisją akcji, nie doprowadzając jednak do jej przejęcia przez nie chcianych inwestorów.

3.3 Spółka cywilna

Spółka cywilna jest stosunkiem zobowiązaniowym uregulowanym w art. 860 - 875 k.c. Do oceny prawnej tego stosunku mają również zastosoanie przepisy ogólne prawa cywilnego (księga I k.c.) , a także przepisy części ogólnej prawa zobowiązań zawarte w księdze III k.c.. W świetle przepisu art. 860 k.c. spółka cywilna jest stosunkiem prawnym , którego strony (wspólnicy) zobowiązane są dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w oznaczony sposób , w szczególności przez wniesienie wkładów. W ramach stosunku spółki cywilnej mogą być w zasadzie realizowane wszelkiego rodzaju cele gospodarcze. Stosunek prawny spółki cywilnej powstaje w wyniku zawarcia stosownej umowy (umowy spółki) , która zgodnie z art. 860 k.c. powinna być stwierdzona pismem , przy czym chodzi tu o wymóg formy dla celów dowodowych. Zgodnie z art. 77 k.c. formy pisemnej wymaga również ewentualne uzupełnienie , zmiana , a także rozwiązanie spółki. Czas zawarcia umowy spółki zależy tylko od wspólników. Może to być spółka zawarta na czas nieokreślony, jak również na określony czas działania. W tym miejscu należy dodać , iż wspólnikiem spółki cywilnej może być zarówno osoba fizyczna jaki osoba prawna. Charakterystyczną cechą spółki stanowi to, że prowadzi ona do powstania odrębnego majątku spółki będącego wspólnym majątkiem wspólników. Majątek spółki w czasie jej trwania jest nie naruszalny.

Przepisy odnoszące się do stosunków wewnętrznych mają charakter norm dyspozytowych i sprowadzają się do jednego generalnego unormowania, przyznającego równe prawa i obowiązki wszystkim wspólnikom, bez względu na rodzaj i zawartość wniesionego wkładu. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek osobiście prowadzić sprawy spółki, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, oraz reprezentować spółkę w stosunkach z osobami trzecimi, o ile nic innego nie wynika
z umowy lub uchwały wspólników.

Fakt udziału wiąże się z udziałem w stratach firmy, jednakże w tym zakresie wspólnicy mają dużą dowolność. Mogą np. ograniczyć odpowiedzialność lub wręcz zwolnić od tego udziału wybranych spośród siebie wspólników. Za zobowiązania spółki wspólnicy ponoszą odpowiedzialność solidarnie, co oznacza że odpowiadają oni wspólnie zarówno całym majątkiem spółki jak i całym majątkiem osobistym. W czasie działania spółki majątek jej stanowi współwłasność łączną i w związku z tym jest niepodzielny. Należy dodać, że w sytuacji gdy obroty spółki cywilnej przekroczą 400 000 euro rocznie należy przekształcić ją niezwłocznie w spółkę jawną. Spółka cywilna podobnie jak indywidualna działalność gospodarcza wymaga zarejestrowania w stosownych wydziałach urzędu gminy.

3.4 Indywidualna działalność gospodarcza

Zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej oraz zadania organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego w tym zakresie określa ustawa Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (która zastąpiła dotychczasową ustawę prawo działalności gospodarczej)

Ten akt prawny określa istotę działalności gospodarczej, definiuje także określenie przedsiębiorcy (art. 2). W rozumieniu tejże ustawy działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa (art. 5). W ustawie ustalone są także zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wraz z obowiązkami związanymi z tą działalnością (art. 7 do art. 13). Szczegółowo przedstawio-no także kwestie związane z koncesjonowaniem i uzyskiwaniem zezwoleń na wykonywanie działalności gospodarczej (art. 14 do art. 34). Działalność gospodarcza dla której wymagane jest uzyskanie koncesji określa art. 14 , który stanowi , iż koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,

2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,

3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,

4) ochrony osób i mienia,

5) transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych,

6) budowy i eksploatacji albo wyłącznie eksploatacji autostrad płatnych oraz dróg ekspresowych, do których stosuje się przepisy o autostradach płatnych,

7) zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych,

9. rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych.

Indywidualna działalność gospodarcza

Samozatrudnienie nie jest pojęciem bezpośrednio wynikającym z prze­pisów prawa. Definicję samozatrudnienia można sformułować na podstawie praktyki rynku pracy oraz określeń zawartych w programach pomocowych kierowanych w szczególności do osób przedsiębiorczych. Obecnie pod po­jęciem „samozatrudnienia" rozumiane jest założenie przez osobę fizyczną indywidualnej działalności gospodarczej. Jest to sytuacja prawna, w wyniku której osoba fizyczna staje się przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobo­dzie działalności gospodarczej i prowadzi działalność w sposób zorganizowa­ny i ciągły na własny rachunek.

Samozatrudnienie jest sytuacją typową dla tzw. niezależnego kontrak­towo, czyli osoby, która charakteryzuje się łącznie następującymi atrybutami:

1. wchodzi samodzielnie, pod własną firmą w relacje gospodarcze i prawne
   z innymi podmiotami gospodarczymi lub osobami fizycznymi,

2. samodzielnie (bez pośrednictwa pracodawcy) reguluje swoje podatki oraz
   zobowiązania emerytalne, zdrowotne i tym podobne,

3. samodzielnie kieruje swoją pracą, choć może z własnej woli podporząd­kowywać się innym,

4. występuje w roli właściciela, menedżera i jednocześnie pracownika firmy,

5. stara się, aby osiągać zyski z prowadzonej osobiście działalności ( w prze­ciwieństwie do wolontariusza),

6. ma poczucie osobistej i niepodzielnej odpowiedzialności za stan swoich
   spraw (za posiadane zasoby, organizację pracy, majątek, powodzenie itd.)

Samozatrudnionymi mogą być wszyscy, którzy będą zdolni do podjęcia ryzyka działania na własny rachunek. Mniej liczy się tutaj świadectwo kwali­fikacji, a bardziej chęć i determinacja.

Ze względu na motywy podjęcia decyzji o założeniu własnego przed­siębiorstwa, właścicieli firm jednoosobowych można podzielić na kilka grup:

• osoby, które pragną stworzyć od podstaw swoje przedsiębiorstwo realizując
  swoją wizję opartą na planie biznesowym,

• osoby bezrobotne, które często w wyniku bezowocnych poszukiwań odpo­wiedniej pracy decydują się stworzyć własne miejsce pracy poprzez rozpo­częcie działalności gospodarczej

• osoby wykonujące wolne zawody,

• dotychczasowi lub ewentualni pracownicy, którym pracodawcy złożyli
  ofertę zawarcia z nimi umów cywilnoprawnych tylko pod warunkiem zało­żenia przez nich własnych przedsięwzięć gospodarczych.

Ostatnia sytuacja jest stosunkowo nowa na rynku pracy. Pracodawcy zamierzając obniżyć koszty pracy oraz pominąć rygory kodeksu pracy zwią­zane m.in. z warunkami rozwiązywania umów o pracę, proponują swoim pra­cownikom kontynuację ich dotychczasowej aktywności zawodowej na pod­stawie umów zlecenia, o dzieło lub agencji jako indywidualnym przedsiębior­com. Pracownicy, często zmuszeni sytuacją, stają się grupą „przedsiębiorców mimo woli", z wszelkimi wynikającymi z tego tytułu konsekwencjami, w tym samodzielnym opłacaniem podatków oraz składek na ubezpieczenie społecz­ne. W świetle przepisów samozatrudniony i zatrudniający są traktowani jako równorzędne podmioty i profesjonaliści w obrocie prawnym. W rezultacie wszelkie ewentualne spory pomiędzy nimi mają charakter cywilnoprawny i są rozstrzygane przez sądy gospodarcze lub cywilne.

Uwarunkowania prawne samozatrudnienia

Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (która zastąpiła dotychczasową ustawę prawo działalności gospodarczej) reguluje podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium Polski, w tym również przez zagranicznych przedsiębiorców w formie przedstawicielstw i oddziałów. Zakres podmiotowy i przedmiotowy, tj. określenie do kogo przepisy ustawy są adresowane i w jakich przypadkach jest bardzo szeroki. Ustawa reguluje wszelką działalność gospodarczą, nie- zależnie od tego czy jest ona prowadzona przez osobę fizyczną, prawną lub inną jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Poznanie zasad i pojęć wprowadzonych przez tę ustawę stanowi podstawę swobodnego poruszania się w sferze prawa gospodarczego, niezbędną każdemu przedsię­biorcy.

Istotnym dopełnieniem omawianej ustawy jest ustawa - Przepisy wpro­wadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej, która reguluje ter­miny wejścia w życie przepisów ustawy. Zgodnie z nimi: ustawa o swobodzie działalności gospodarczej weszła w życie w terminie 14 dni od ogłoszenia, przepisy dotyczące wiążącej interpretacji prawa podatkowego oraz rozdziały dotyczące małych, średnich i mikroprzedsiębiorców weszły w życie 1 stycznia 2005 r., a regulacje dotyczące posługiwania się jednym numerem NIP oraz rozdział dotyczący Ewidencji Działalności Gospodarczej będą obowiązywać od 1 stycznia 2007 r.

Charakterystyka spółek
Rodzaj działalności	Zalety	Wady	Formy opodatkowania	Odpowiedzialność za zobowiązania	Podstawa prawna
Spółka cywilna	▪ Proste założenie i nieskomplikowane procedury prowadzenia firmy ▪ Niskie koszt rozpoczęcia i prowadzenia działalności ▪ Swoboda kształtowania postanowień umowy spółki, łączenia pomysłów kilku osób ▪ Proste zasady księgowości ▪ Możliwe korzystanie z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania ▪ Prosty sposób likwidacji	▪ Solidarna odpowiedzialność wspólników całym majątkiem osobistym za zobowiązania firmy ▪ Konieczność rejestrowania się każdego wspólnika osobno ▪Konieczność ujawniania w nazwie firmy nazwisk wszystkich wspólników ▪ Często brak możliwości działania w większym rozmiarze ▪ Możliwe niekorzystne opodatkowanie osób fizycznych	▪ Zasady ogólne -księgowość pełna ▪ Zasady ogólne -podatkowa księga przychodów i rozchodów ▪ Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ▪ Karta podatkowa	▪ Cały majątek wspólników, jak również wspólny majątek małżonków	▪ Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. -kodeks postępowania cywilnego, ▪ Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. -przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym ▪ Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym ▪ Ustawa z dnia 1S listopada 1999r. -prawo działalności gospodarczej
Spółka jawna	▪ Łatwość założenia Stosunkowo niskie koszty rejestracji oraz proste procedury prowadzenia ▪ Duża swoboda kształtowania postanowień umowy spółki ▪ Możliwość reprezentacji spółki przez każdego wspólnika, ale również możliwość wyłączenia w umowie wspólnika/ wspólnikowi z reprezentacji ▪ Możliwość korzystania z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania ▪ Możliwość ujawnienia w nazwie firmy nazwiska jednego tylko wspólnika ▪ Brak określonych wymagań kapitałowych ▪ Możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa w wymiarze większym niż przewidziany dla spółki cywilnej	▪ Odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania firmy ▪ Koszty podatku od umowy spółki, wpisu do rejestru przedsiębiorstw 1 jego ogłoszenia ▪ konieczność prowadzenia pełnej księgowości Niekiedy niekorzystne opodatkowanie osób fizycznych	▪ Zasady ogólne -podatkowa księga przychodów i rozchodów ▪ Zasady ogólne -księgowość pełna ▪ Ryczałt ewidencjonalny	▪ Pełna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki Jeżeli zobowiązania nie można zaspokoić z majątku firmy	▪ Ustawa z dnia 15 września 2000r. Kodeks spółek handlowych

Spółka komandytowa		▪ Ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania do wysokości sumy komandytowej. ▪ Możliwość korzystania z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania ▪ Komandytariusze mogą działać w imieniu spółki wyłącznie jako pełnomocnicy ▪ Brak określonych, wymagań odnośnie sumy komandytowej ▪ Możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa_w większym wymiarze	▪ Pełna odpowiedzialność niektórych wspólników za zobowiązania spółki ▪ Koszty aktu n o atrialnego, wpisu do rejestru handlowego oraz jego ogłoszenia ▪ Konieczność prowadzenia _pełnej księgowości, co jest szczególnie uciążliwe przy małym rozmiarze działalności	▪ Zasady ogólne -księgowość pełna	▪ Komandytariusz odpowiada: - za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli jedynie do wysokości sumy komandytowej-całym swoim majątkiem, gdy jego nazwisko lub firma zostanie ujawnione w nazwie spółki komandytowej - za zobowiązania spółki powstałe w wyniku wykonania czynności za spółkę, do których ko m a n dytariusz_n i e był uprawniony ▪ Komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem		▪ Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych ▪ Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym
Spółka z o.o.		▪ Ograniczona odpowiedzialność ▪ Możiiwość pozyskania kapitału poprzez pozyskanie nowego wspólnika (bez wielkich komplikacji można przyjąć nowego wspólnika) ▪ Możliwość pokrycia udziału w kapitale aportem rzeczowym (maszyny, urządzenia) ▪ Posiada osobowość prawną i jest spółką kapitałową ▪ Stanowi dobrą, formę do prowadzenia działalności zarówno w małym jak i_w dużym rozmiarze ▪ Możliwość zaangażowania znacznego kapitału	▪ Wysoki minimalny kapitał zakładowy (przynajmniej 50 00 zł) Koszty aktu notarialnego, wpisu do rejestru handlowego oraz jego ogłoszenia ▪ Duża odpowiedzialność zarządu ▪ Konieczność prowadzenia pełnej księgowości i badania sprawozdań ▪ Nie ma możliwości zawierania umów o pracę z członkami zarządu będącymi jednocześnie wspólnikami bez powołania pełnomocnika czy rady nadzorczej	▪ Zasady ogólne -księgowość pełna	▪ Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki ▪ W przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiadają. członkowie zarządu całym swoim majątkiem		▪ Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych ▪ Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym
Spółka akcyjna		▪ Akcjonariusze nie są odpowiedzialni za zobowiązania spółki ▪ O s o b o w ość prawna ▪ Łatwa kumulacja kapitału ▪ Proste metody pozyskiwania kapitałów ▪ Możliwość zaangażowania znacznego kapitału ▪ Działalność poprzez emisję akcji, obligacji itp. ▪ jawność danych finansowych spółki -łatwe sprawdzenie wiarygodności spółki iprzez potencjalnych kontrahentów ▪ Pozwala realizować przedsięwzięcia przekraczające możliwości finansowe lub organizacyjne jednej osoby czy firmy	▪ Wysoki minimalny kapitał do założenia spółki (wynoszący co najmniej 500.000 zł) ▪ Drogi, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji (koszty aktu notarialnego, wpisu do rejestru handlowego oraz jego ogłoszenia) oraz duże wymagania formalne dotyczące działalności spółki ▪ Niezbędne prowadzenie pełnej księgowości oraz konieczność zatrudniania specjalistycznej obsługi prawnej, finansowej i zarządczej ▪ Mniejsi udziałowcy nie mają wpływu na działalność spółki ▪ Podwójne opodatkowanie dochodów ▪ Skomplikowany proces likwidacji	▪ Podatek od osób prawnych ▪ Księgowość pełna zgodnie z ustawą o rachunkowości	▪ Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki		▪ Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych ▪ Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowy m
Spółka partnerska		▪ Możliwość ograniczonej odpowiedzialności każdego wspólnika jedynie do jego własnych działań ▪ Możliwość korzystania z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania	▪ Konieczność sporządzenia umowy w postaci aktu notarialnego ▪ Konieczność prowadzenia pełnej księgowości ▪ Ograniczone grono beneficjentów tej formy prawnej, partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, stomatologa, weterynarza, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego, tłumacza, przysięgłego oraz	▪ Ryczałt ewidencjonowany ▪ Zasady ogólne - podatkowa księga rozchodów i przychodów ▪ Zasady ogólne -księgowość pełna	▪ Partner nie ponosi odpowiedzialności : - za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce ▪ Za zobowiązania spółki, które są następstwem działań lub zaniedbań pracoowników podlegających Kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki		▪ Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych ▪ Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997r. o Krajowym Rejestrze Sądowym
			zawodów wymienionych w odrębnych ustawach
Spółka komandytowo-akcyjna		▪ Akcjonariusz nie jest odpowiedzialny za zobowiązania spółki ▪ Akcjonariusze mogą działać w imieniu spółki wyłącznie jako pełnomocnicy (akcjonariusze bez odpowiednich pełnomocnictw nie mogą wykonywać żadnych czynności w imieniu spółki) ▪ Emisja akcji -możliwość pozyskiwania kapitału ▪ Komplementariusz nie musi uczestniczyć w pokryciu kapitału zakładowego ▪ Decydujący wpływ komplementariuszy na poczynania spółki ▪ Możliwość korzystania z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania ▪ Możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa w większym wymiarze	▪ Wysoki minimalny kapitał zakładowy (wynoszący co najmniej 50.000 zł) ▪ Koszty aktu notarialnego, wpisu do rejestru handlowego i jego ogłoszenia ▪ Konieczność prowadzenia pełniej księgowości	▪ Zasady ogólne -księgowość pełna	▪ Akcjonariusz: - nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli - odpowiada całym swoim majątkiem, gdy jego nazwisko lub firma zostanie ujawnione w nazwie spółki komandytowo-akcynej - odpowiada za zobowiązania spółki powstałe w wyniku wykonania czynności za spółkę, gdy działał bez pełnomocnictwa lub przekroczył jego zakres ▪ Kompiementariusz -odpowiada całym swoim majątkiem		▪ Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych ▪ Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sadowym
Indywidualna działalność gospodarcza	▪ Względna prostota(nie ma uciążliwych formalności przy zakładaniu) oraz niskie koszty rozpoczęcia i prowadzenia ▪ Możliwe korzystanie z prostszych, zryczałtowanych form opodatkowania ▪ Dosyć proste uzyskanie koncesji i zezwoleń ▪Nieskomplikowane zasady księgowości-podatkowa księga przychodów i rozchodów ▪ Prosty sposób likwidacji		▪Pełna odpowiedzialność przedsiębiorcy całym majątkiem za zobowiązania firmy ▪ Trudność działania w większym rozmiarze, pozyskaniu kapitału na rynku kapitałowym, prowadzenia niektórych typów przedsiębiorstw ▪ Możliwe niekorzystne opodatkowanie osób fizycznych (opłacanie zryczałtowanych składek ZUS bez względu na dochody) Obowiązek opłacania składki na ubezpieczenia społeczne istnije cały rok i nie jest uzależniony od występowania dochodu	▪ Zasady ogólne- księgowość pełna ▪ Zasady ogólne - podatkowa księga rozchodów i przychodów ▪ Karta podatkowa ▪ Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych	▪ cały majątek własny, jak również wspólny majątek małżonków	▪ Podstawa prawna Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej

W rozdziale V przedstawione są regulacje dotyczące oddziałów
i przedstawicielstw zagranicznych. Ustawa klasyfikuje i definiuje pojęcie małego i średniego przedsiębiorcy (art. 53 do art. 56) co jest istotne zwłaszcza z punktu widzenia dostępu tych przedsiębiorców do środków pomocowych. W ustawie opisane są także zadania samorządu gospodarczego oraz organów administracji rządowej
i samorządu terytorialnego (rozdz. VII i VIII).

W niniejszym rozdziale przedstawiono różne formy Przedstawiono powyżej różne formy organizacyjno-prawne funkcjonowania działalności biznesowej. Okoliczności decydujące o wyborze prawnej formy prowadzenia działalności gospodarczej mogą być bardzo zróżnicowane. Do najważniejszych kryteriów uwzględnianych przy wyborze formy prawnej przedsiębiorstwa są:

• zakres odpowiedzialności majątkowej,

• ryzyko kapitałowe,

• charakter i zakres przedmiotu działalności,

• ryzyko handlowe i ekonomiczne,

• możliwość finansowania działalności,

• uprawnienia kierowania firmą,

• możliwość nadzoru i kontroli,

• obciążenia podatkowe,

• możliwość rozwoju,

• zakres możliwości upłynnienia części kapitału i majątku firmy,

• trwałość formy organizacyjno-prawnej.

W tabeli 1 przedstawiono podstawowe cechy spółek prawa polskiego.

Tabela 1: Podstawowe cechy spółek prawa polskiego

	Wybrane cechy spółek
Typ spółki	Wspólnicy	Osobowość prawna	Kapitał	Odpowiedzialność za zobowiązania	Władze spółki	Akt założycielski
Spółka jawna	Jeden lub kilku wspólników	Nie ma, ma natomiast niektóre jej atrybuty; podmiotowość prawną mają jej wspólnicy	Do uzgodnienia między wspólnikami	Wspólnicy odpowiadają całym majątkiem osobistym	Każdy wspólnik, jeśli umowa nie stanowi inaczej	Umowa spółki, sąd rejestrowy
Spółka partnerska	Przedstawiciele wolnych zawodów	j. w.	Do uzgodnienia między partnerami	Ograniczona odpowiedzialność partnerów	Każdy z partnerów lub wybrany zarząd jak w spółce z o.o.	Umowa w formie aktu notarialnego, sąd rejestrowy
Spółka komandytowa	Wspólnicy, w tym co najmniej jeden komplementa-riusz i komandytariusz	j. w.	Głównie komplementa-riusze, komandytariusz wkład w określonej wysokośći, tzw. suma komandytowa	Komplementa-riusz-całym swoim majątkiem, komandytariusz-do wysokości sumy komandytowej	Kierują głównie komplementa-riusze, komandytariusze-uprawnienia kontrolne	Umowa w formie aktu notarialnego, sąd rejestrowy
Spółka komandytowo-akcyjna	Wspólnicy, w tym co najmniej jeden komplementa-riusz i jeden akcjonariusz	j. w.	Głównie komplementa-riusze, akcjonariusz wkład akcyjny 50 tys. zł	Komplementa-riusz- całym swoim majątkiem, akcjonariusz- do wysokości udziału akcyjnego	Spółkę reprezentują komplementa-riusze- zarząd, akcjonariusz może być pełnomocnikiem; może być rada nadzorcza i walne zgromadzenie	Umowa w formie aktu notarialnego, sąd rejestrowy
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością	Co najmniej jedna osoba	Ma osobowość prawną	Kapitał zakładowy min. 50 00. zł, min udział-50 zł	Do wysokości udziałów	Zarząd, rada nadzorcza, walne zgromadzenie	Umowa w formie aktu notarialnego, sąd rejestrowy
Spółka akcyjna	Co najmniej jedna osoba	Ma osobowość prawną	Kapitał zakładowy min. 500 tys. zł, nominał 1 akcji-min.1 gr	Do wysokości posiadanych akcji	Zarząd, rada nadzorcza, walne zgromadzenie	Statut spółki w formie aktu notarialnego, sąd rejestrowy

Kodeks Spółek Handlowych , ustawa z dnia 15.09.2002.

Kodeks Cywilny, ustawa z dnia 23.04.1964.

Polska Klasyfikacja Działalności stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. Nr 128, poz. 829, z 1998 r. Nr 143, poz. 918, z 1999 r. Nr 92, poz. 1047 i z 2001 r. Nr 12, poz. 93)

---