Pierwotniaki

Wiciowce

-Trypanosoma

-Trypanoplazma

-Cryptobia

-Ichtyobodo

-Heksamita

Trypanosoma Karpeli

Występowanie tego pasożyta łączy się z inwazją pijawek. Cykl rozwojowy trwa 5 dni, postacie młodociane występują w ryjku pijawki a do organizmu ryby dostają się podczas ukłucia.

Objawy:

-anemia, bladość skrzeli

-powiększenie powłok brzusznych na skutek powiększenia śledziony

-wytrzeszcz gałek ocznych (egzophthalmia)

Zapobieganie: wyłącznie zwalczanie pijawek, koszenie roślinności twardej, preparaty chemiczne

Ichtyobodo necator - Ichtiobodoza (Kostioza)

pasożyt ryb hodowlanych, głównie łososiowatych. Najbardziej wrażliwy na inwazję jest narybek. Pasożyt ten może doprowadzić do 95-97% strat w rybach. Często podczas naturalnego tarła zakażone tarlaki wprowadzały pasożyta do wody a ten atakował larwy. Rozpowszechnianiu choroby sprzyja ptactwo wodne, które przenosi ryby. Czynniki sprzyjające to głodowanie i złe warunki środowiskowe. Pasożytuje na skórze i na skrzelach, ma kształt gruszkowaty. W wodzie jest kulisty. Wzdłuż ciała podłużna bruzda, dwie pary wici (krótkie i długie). Tarczka czepna w pobliżu peristomy. Uszkadza on komórki naskórka i nabłonka skrzeli, na powierzchni ciała zwiększona ilość mleczno-białego śluzu, dochodzi do stanu zapalnego, przekrwienia. Śnięcia na skutek uszkodzenia tkanki skrzelowej i wystąpienia duszności. Wytwarza kuliste cysty przetrwalnikowe bo w środowisku wodnym żyje 20-30min. Podział podłużny wzdłuż bruzdy.

Objawy:

-mleczno-biały śluz widoczny gdy ryba jest w wodzie

-przekrwienia, wybroczyny

-postrzępienie płetw

-wychudzenie, ryby przestają żerować

-objawy duszności

Zapobieganie: sztuczne tarło i dezynfekcja ikry

Cryptobia (T) salmonicida - trypanosomoza

Spotykany we krwi u wielu ryb morskich i słodkowodnych. Posiada dwie wici. Zywicielem pośrednim są pijawki, w ich przewodzie pokarmowym pasożyty rozwijają się i przechodzą cyklomorfozę - okresową zmianę postaci:

a)leptomonas - postać podłużna bez błony falującej, wolna wić, kinetoplast na przednim końcu ciała

b)kritidium - krótka błona falująca, wić, kinetoplast bliżej połowy ciała

c)trypanosoma - nawet po 5 dniach

Objawy:

-wytrzeszcz gałek ocznych

-płyn w jamach ciała

-splenomegalia

-guz w przedniej części ciała(u narybku trzeba wykonać badanie parazytologiczne aby różnicować z IPN)

Aby zapobiec należy zlikwidować pijawki, można stosować kąpiele fosforoorganiczne

Heksamita salmonis - Spironukleoza (Heksamitoza)

ma kształt elipsoidalny, 6 wici wychodzących z tylnej części ciała. Dwa jądra w tylnej części komórki sugerują, że nastąpiło połączenie dwóch komórek. Występuje w woreczku żółciowym.

Inwazja nie zbyt częsta ale jeśli wystąpi to przynosi duże straty: narybek nie rośnie - zaburzenia wzrostu na skutek nieprawidłowego trawienia, ryba ma dużą głowę, wąski tułów przypomina swym wyglądem szpilkę. Występuje stan zapalny jelita, żółtawy, galaretowaty płyn w jelicie. Powoduje śnięcia nawet 75% młodych pstrągów do 7-11cm dł. U starszych śnięcia występują rzadko

Stosujemy akryflawinę w ilości 10mg/kg m.c do karmy przez 10 dni a także Acetarsol w tej samej ilości przez 4-5 dni (jest silniejszy)

Orzęski

Chilodonella pisicola

Gdy jest przytwierdzona do żywiciela ma kształt ziarna kawy. Rzęski ułożone w kilku liniach (kinety). Liczba rzędów jest charakterystyczna dla gatunku. Pasożytuje na skórze i skrzelach u osłabionego i głodzonego przez zimę narybku karpii. Powoduuje przerost nabłonka skrzeli, grube, powiększone, zlepione blaszki, ryby się duszą. Posiada dwa jądra: makro i mikronukleus. Ma kształt wydłużony z sercowatym wcięciem. W złych warunkach tworzy cysty przetrwalnikowe. Po 7-14 dniach z cysty uwalniają się pasożyty

Ichtyophtirius multifilis - Ichtyophtirioza (ospa ryb)

To kulorzęsek, który rozmnaża się poza rybą. W środowisku wodnym incystuje się i podlega licznym podziałom. Cykl rozwojowy trwa 5 dni. W efekcie podziału cysty powstają podłużne pływki podobne do liścia wierzby. Ich czas przeżycia w wodzie zależny jest od temperatury. W wyższej (30*C) przeżywa 10 h a w niższej (poniżej 20*C) 3 dni.

Pływka wnika głęboko pod naskórek, pod błonę śluzową jamy gębowej, węchowej i pod nabłonek skrzeli oraz pod błonę śluzową jelita. Pod nabłonkiem pasożyt się zaokrągla, powiększa się makronukleus, przyjmuje kształt podkowy. Pokryty jest rzęskami ułożonymi w rzędach południkowo. Po osiągnięciu postaci wegetwtywnej pływaka wypada spod naskórka do wody i incystuje się. Cykl rozwojowy trwa 5 dni.

Śmierć następuje na skutek uduszenia. Ryby gromadzą się przy dopływie wody aby wypłukać pasożyta z pod skrzel. Silny przepływ wody pomaga.

Objawy:

-bardzo drobne gruzełki na skórze - ryba jakby posypana piaskiem na głowie i na skrzelach, potem na całym ciele.

-Zaprzestanie pobierania pokarmu

-Tendencja do gromadzenia się przy źródle czystej wody, przy dopływie

Leczenie: Lek podajemy co pięć dni bo nić nie działa na pasożyta, który znajduje się pod naskórkiem a jedyna na pływki i trofozoity w wodzie. Dla ryb akwariowych dostępne są gotowe preparaty z zielenią malachitową. Podniesienie temperatury do 30*C jest skuteczne. Śmiertelność jest duża, najczęściej na skutek uduszenia. Choroba występuje od marca do połowy maja

Trichodina - trichodinoza

Pasożyt ma kształt kulisty w wodzie a po przytwierdzeniu się do ryby przyjmuje kształt kapelusza - posiada wieniec haczyków po stronie którą przytwierdza się do ryby. Lokalizuje się na skórze, skrzelach, pęcherzu moczowym

Objawy:

-białawy, śluzowy nalot na skórze

-uszkodzenie nabłonka lub skrzel

Kokcydioza

Typ: Apicomplexa

Gromada: Sporozea

Podgromada: Coccidia

Rodzaj:

Gousia carpeli - karpie

Gousia subepithelialis - karpie

Eimeria trutte - pstrągi

Zarażenie przez zjedzenie oocysty (4 sporocysty, po 2 sporozoity w każdej). Oocysty obserwujemy w kale i w świetle jelita. Cykl rozwojowy odbywa się w komórkach organizmu jednego żywiciela:

a)Schizogonia - w komórkach nabłonka uwalniają się merozoity

b)Gametogonia - po pewnym czasie przekształcają się w gametocyty

c)Sporogonia - zygota przechodzi podział mejotyczny i powstają spory

Objawy:

-wygięty grzbiet

-blade skrzela

-po naciśnięciu powłok brzusznych z otworu odbytowego wydobywa się żółta ciecz z licznymi oocystami

-błona śluzowa jelita żółtobrązowa (rozpulchniona i pokryta śluzem w I etapie, potem jelito wiotkie o cienkich ścianach tzw. pergaminowe)

-Wybroczyny

Myxosporydia

1)Myxobulus cypryni

2)Myxobulus dispar

3)Myxobulus encephalicus - należy do Typu Myxozoa, gromady Myxospora. Dwa łączące się ze sobą cykle rozwojowe: jeden przebiega u ryb a drugi u skąposzczetów (rureczników- tubifeks tubifeks) W każdym z żywicieli rozwija się cały cykl rozwojowy prowadzący do wytworzenia sporów. Sporami zarażają się inni żywiciele. Spory, które wydostaną sią z ryby mają kształt podłużny a spory wydostające się ze skąposzczetów kształt kotwicy. Ryba zaraża się sporami od skąposzczetów a akąposzczety sporami od ryb. Myxozoa to pierwotniaki dyskusyjne. W swym cyklu rozwojowym posiada wielokomórkowe postacie. Jedną błoną otoczonych jest wiele komórek i jest to postać troficzna tzw.pansporocysta. Z pansporocysty powstają sporocysty, sporoblasty i spory. Wewnątrz komórek znajdują się komórki drugiego pokolenia a wewnątrz nich zawiązki komórek trzeciego pokolenia. Wywołują śnięcia karpii 80-90%. Stadia przedsporogeniczne i spory stwierdzono w mózgu karpii. Najbardziej wrażliwe są osobniki poniżej pierwszego roku życia w czasie zimowania. Ogniska zapalne w mózgu w miejscu inwazji spor. Na powierzchni ciała liczne zadrapania i ubytki skóry, szczególnie na linii nabocznej. Przekrwienie tkanki mózgowej, skupiska makrofagów.

Myxoboloza narybku karpia jest chorobą rozpowszechnioną w Europie. Mózg należy brać do badań parazytologicznych. Spory są owalne lub kuliste, posiadają dwie torebki biegunowe i amebulę (zarodek, sporoplazma). Spora zbudowana jest z dwuwarstwowej otoczki, torebki biegunowej z wiciami, które zakotwiczają pasożyta w przewodzie pokarmowym. Amebula węwdruje i przekształca się w plazmodium (dwa jądra dzielą się wielokrotnie i powstaje trofozoit - postać wielokomórkowa) Trofozoit wędruje z układek krwionośnym wzdłuż włókien nerwowych do mózgu. W trakcie wędrówki trofozoity rozpadają się a każda z komórek znowu dzieli się i tworzy kolejne trofozoity. Plazmodia pojawiają się we wszystkich narządach: w krwinkach, w ścianie pęcherza pławnego, w kanalikach nerkowych, w skrzelach, w mięśniach, w sercu.

Myxobulus cerebralis - stara nazwa to myxozoma cerebralis. Jest to pasożyt występujący u 18 gatunków ryb łososiowatych. Choroba zwana kołowacizną pstrągów występuje dość często. Może być przyczyną dużych strat ekonomicznych gdyż powoduje deformację ciała. Lokalizuje się w układzie szkieletowym, szczególnie w szkielecie czaszki i kręgów ogonowych. Formą inwazyjną dla ryby jest spora od skąposzczetów. W jelicie skąposzczeta sporogeneza trwa 60-70 dni. Spora od tubifeksu to triactinomyxony w kształcie kotwicy. W przedniej części znajduje się 32-50 zarodków a w tylnej części haki. Na szczycie trzy torebki biegunowe, w każdej wystrzeliwujące wici. Amebule dostają się do jelita ryby i wnikają do nabłonka. Spory mogą atakować rybę też przez skórę i przez skrzela. Ryby mogą zarażać się zjadająz zarażone tubifeksy. Jeżeli dostaną się pod nabłonek to wędrują między komórkami a następnie dostają się do ich wnątrza i zaczynają się dzielić. Z każdej sporoplazmy powstają dwie komórki a z każdej z nich jedna dodatkowa (razem 4). Pierwotna i wtórna komórka. W komórce pierwotnej tworzą się komórki wtórne( na skutek mitozy). Wtórna komórka ulega podziałom wewnętrznym tworząc komórki następnego pokolenia - tworzy się plazmodium a wnim podwójne komplety komórek wtórnych. Podczas rozpadu plazmodium komórki wtórne wnikają do następnych komórek. Postacie troficzne wędrują do czaszki i do kręgosłupa częsci ogonowej. Pierwsze plazmodia stwierza się w szkielecie ryby po 20 dniach od zarażenia. W plazmodiach są jądra wegetatywne i generatywne. Komórki ulegają dalszym podziałom i dają wiele komórek wegetatywnych. Komórki wewnętrzne tworzą pokolenie komórek generatywnych. Z komórek generatywnych może rozpocząć się proces sporogenezy. Sporogeneza trwa 1-4msc. W zależności od temperatury. Powstaje pansporoblast a w nim dwie spory. W zarodku są dwa jądra. Sporoblasty mogą być czterojądrowe lub sześciojądrowe. Z dwóch jąder tworzy się podwójna błona (otoczka) a z następnych dwóch torebki biegunowe. Pozostałe dwa jądra tworzą zarodek. Spory mogą być maczugowate lub stożkowate. Spora wystrzeliwując wici zakotwicza się na skórze lub w przewodzie pokarmowym. Szczególnie wrażliwy jest narybek pstrąga do 4 msc życia gdy jego szkielet jest jeszcze chrzęstny. Na bazie zniszczopnej chrzątki tworzy się tkanka kostna, która zamyka spory wewnątrz. Spory mogą się wydostać dopiero po śmierci i rozkładzie ryby. W szkielecie żyją do dwóch lat.

Zmiany:

-gdy lokalizuje się w kręgach ogonowych ogon unosi się do góry, część ogonowa ulega pociemnieniu

-mopsowaty kształt czaszki, skrócona szczęka dolna, pokrywa skrzelowa ulega zniszczeniu

-u narybku pierwszym objawem jest zabarwiona na ciemno część ogonowa

-plamy na linii nabocznej u narybku

Brak leczenia

Sphaerospora renifora - wywołuje sferosporozę, chorobę narybku karpii poniżej pierwszego roku życia. Śmiertelność 50-60%. Pasożyty atakują:

a)ścianę pęcherza pławnego

b)komórki krwi szczególnie monocyty

c)komórki kanalików nerkowych

W kanalikach nerkowych występuje sporogonia a w pozostałych tylko proliferacja. Komórki pierwotne (3um) zawierają wewnątrz komórki wtórne, które dzielą się na 8 komórek a każda z nich na dodatkową jedną. Komórki wtórne wraz z monocytami wędrują do pęcherza pławnego a szczególnie do jego warstwy naczyniowej gdzie odbywa się cykl proliferacyjny. W jednej komórce jest ok 50 komórek wtórnych a każda komórka wtórna zawiera jedną lub dwie komórki trzeciego rzędu. Po rozpadzie komórki trzeciego rzędu stają się komórkami drugiego rzędu i dzieląc się dają znów 50 komórek wtórnych. Następnie wędrują do nerek i zachodzi proces sporogonii.

Objawy:

-utrudnienia w pływaniu, ryby pływają głową do dołu

-wychudzenie

-bladość skrzeli, pociemnienie skóry

-powiększenie ciała

-guzy na nerkach, wątroba powiększona, przekrwiona

-zgrubiała, powiększona ściana pęcherza pławnego

-martwica nabłonka kanalików nerkowych

-zwłóknienie kłębuszków Bowmana

-anemia

Rozpoznanie: preparaty gniecione z nerki, widoczne są plazmodia i spory. Plazmodia przypominają granulocyty ale są większe. W każdym plazmodium 50 czarnych punkcików (komórek). Należy wykluczyć obecność Renibacterium salmoninarum

W zapobieganiu niszczyć mszywioły.

Tetracapsula bryosalmonae (bryo - mszywioły, salmonae - łososiowate) - Wywołuje przerostową chorobę nerek (PKD). W badaniu różniwowym należy uwzględnić BKD - bakteryjną chorobę nerek. Pierwotniak ten ma cztery torebki biegunowe. Spora ma dwuwarstwową skorupkę: wewnętrzną (białkową) i zewnętrzną (chitynową). Podstawowym żywicielem są mszywioły i cały cykl rozwojowy zachodzi w ich ciele. Ryby stają się przypadkowymi żywicielami. Ryby chorują ale nie produkują spor (jedynie niepatogenne spory niedojrzałe tzw. homozygoty, z których nic się nie rozwija). Mszywioły to zwierzęta należące do wtóroustych. Prowadzą osiadły tryb życia, zarastają doprowadzalniki, są podobne do mchu. Należy czyścić rowy doprowadzalników z mszywiołów. Po zarażeniu ryb występują:

-obrzęk brzusznej części ciała

-wysadzenie gałek ocznych

-bladość i szarość skrzel

-pociemnienie skóry

-zwiększona wrażliwość na transport i deficyt tlenu w wodzie. Zazwyczaj po transporcie występują nagłe śnięcia. Bez transportu śnięcia kropelkowe (rzadkie)

Najbardziej wrażliwe są ryby jednoroczne W niektórych gospodarstwach choroba występuje endemicznie. Cykl rozwojowy jest już rozpoznany. U ryb spotyka się komórki PKX - plazmodia w narządach wewnętrznych, szczególnie w nerkach. Na nerkach obserwujemy uwypuklenia i zgrubienia w liczbie do 20. Nerka ma wygląd pobrużdżony. W niektórych miejscach jest przekrwiona a wniektórych szara. (Przy BKD obserwujemy gruzełki martwicze w nerkach, które wyglądają podobnie). Przekrwienia widoczne są też w narządach wewnętrznych. Choroba najczęściej występuje w lipcu i w sierpniu. Pasożyt wnika przez skrzela i jelita. Przy silnej inwazji oprócz nerek zaatakowana jest też śledziona, wątroba, mięśnie, wyrostki pyloryczne. Po przechorowaniu PKD ryby nabierają trwałej odporności ale wykazują większą wrażliwość na inne infekcje. Ryby giną podczas odłowów. Jeżeli w gospodarstwie wystąpiła choroba i ryby wyzdrowaiały to należy powiedzieć hodowcy, że ryby będą snęły przy transporcie.

Leczenie: fumagilin do karmy hamuje rozwój infekcji ale nie jest bardzo skuteczny, dobrze jest podawać go profilaktycznie. Skuteczna jest zieleń malachitowa ale nie wolno jej stosować bo jest trucizną dla ludzi.

Przywry

Asymphylodoza tincae - lokalizuje się w jelicie, żywicielem ostatecznym są ryby (gł. liny, leszcze), żywicielem pośrednim ślimaki. Jest nieduża ale widoczna gołym okiem 0,8-1,7 x 0,3-0,6mm. Przy dużej inwazji powoduje zapalenie błony śluzowej jelita w wyniku mechanicznych uszkodzeń i w wyniku odżywiania się komórkami nabłonka. Przywra w jelicie ryby wydala jaja, które dostają się do wody. W wodzie wykluwa się miracidium (I stadium dyspersyjne) i wnika do ślimaka gdzie tworzy sporosysty macierzyste. W sporocystach powstają redie macierzyste a z nich redie potomne, które opuszczają ciało ślimaka tworząc w wodzie cerkarie (II stadium dyspersyjne) Cerkarie są inwazyjne dla ryb.

Azygia lucii - 5,6 x 2,2 mm dł, lokalizują się w żołądku, rzadziej w jamie gębowej i przełyku. Bytują w areale występowania szczupaka. Atakują szczupaka, okonia, suma, miętusa, troć, węgorza. Żywicielem pośrednim są ślimaki płucodyszne (zatoczek pospolity). Zarażenie przez zjedzenie cerkarii

Bunodera luciopercae - 0,5-2,3 x 0,13-0,93 mm, lokalizuje się w jelicie, żywicielem ostatecznym są ryby, gł. karpie ale też okoń i szczupak. Pierwszy żywiciel pośredni -małże, drugi żywiciel pośredni -skorupiaki (Daphnia). Z jaja w wodzie wykluwa się miracidium, które wnika do małzy dając sporocysty macierzyste, redie macierzyste i redie potomne. Redie potomne wydostają się do wody i powstają cerkarie, które są zjadane przez skorupiaka. W skorupiaku powstają metacerkarie. Ryba zaraża się przez zjedzenie skorupiaka

Sanguinicola intermis - 06-0,97 x 0,13-0,19, lokalizuje się w opuszcze tętniczej i w skrzelowych naczyniach tętniczych. Żywicielem ostatecznym w Polsce jest karp i karaś. Żywicielem pośrednim są ślimaki. Z jaja powstaje miracidium, które wnika do ślimaka. W ślimaku powstają sporocysty macierzyste i potomne. Sporocysty potomne dostają się do wody i przekształcają w cerkarie (zaopatrzone w ogonek wnikają aktywnie do ciała ryby). Po wniknięciu roznoszone są z krwią po całym organiźmie. Są otorbione, wyj, stanowią skrzela gdzie z jaja uwalnia się miracidium, niszczy skrzela, dostaje się do wody i wnika do ślimaka. Cerkaria z ogonkiem może wnikać przez skrzela. Powoduje zaczopowanie naczyń krwionośnych oraz martwicę tkanek. W skrzelach widoczne są miejsca przekrwione i blade objęte martwicą tzw. marmurkowatość skrzeli. Objawy: duszność, zakażenia wtórne, wysięk w jamie ciała, wodobrzusze. Miracidium jest zaopatrzone w sztylecik dzięki czemu wydostaje się do wody. Ilość hemoglobiny zmniejsza się w zależności od stopnia inwazji.

Choroby wywoływane przez metacerkarie przywr:

Diplostomum spathaceum - pierszym żywicielem pośrednim są ślimaki a drugim ryby karpiowate i łososiowate. Zywicielem ostatecznym są ptaki rybożerne gł. mewy - zjadają rybę z metacerkariami. Metacerkarie osiągają 3-4 x 1-2mm. Lokalizują się w oku (soczewka, ciałko szkliste). W metacerkarie przekształcają się tylko te, które dostają się do oka. Objawy u ryb: pociemnienie skóry, zaburzenia ruchowe, wynaczynienia na brzusznej stronie, uszkodzenia rogówki, wytrzeszcz gałek ocznych. W jelicie ptaka powstają jaja, które są wydalane do wody i przekształcają się w miracidia. Miracidia wnikają do ślimaka i tworzą sporocysty macierzyste i potomne. Ze sporocyst potomnych w wodzie powstają cerkarie, które aktywnie wnikają do ryby. Ptak zaraża się po zjedzeniu ryby

Posthodiplostomum cuticola - dł. Metacerkarii 0,5 x 1,5mm. Lokalizują się na skórze ryb. Zywicielem ostatecznym są ptaki rybożerne gł. czaple. Pierwszym żywicielem pośrednim są ślimaki a drugim ryby: karpie, szczupaki, łososiowate. Wokół cyst z metacerkariami odkłada się w skórze melanina i powstają czarne plamy na skórze. Choroba nazywa się czerniaczka. Rozwój jak powyżej.

Tylodelphis clavata - Żywiciele jak powyżej. Dł. Metacerkarii 0,3 - 0,1 mm. U ryb lokalizują się w oku (gł. ciało szkliste ), rzadziej w mózgu

Opistorchis felineus - Żywicielem ostatecznym są ssaki a pośrenimi ślimaki i ryby gł. karpiowate. W rybie lokalizują się w tkance podskórnej. Dł. 0,3 - 1mm.

Przywry gromady Monogenea

Są to pasożyty wewnętrzne u których nie występuje przemiana pokoleń i zmiana żywiciela.

Daktylogyrus ancharatus, D. extensus, D. minutus, D.vestata

Do 1,5 mm dł, można zobaczyć je gołym okiem. Na końcu ciała mają tarczkę czepną a w niej 14 haczyków brzeżnych i dwa haki środkowe połączone dwoma płytkami. Występują na skrzelach. Przywry wydalają do wody jaja z których powstają onkomiracidia i wnikają do ciała ryby. Onkomiracidium musi się dostać na skrzela

Gyrodactylus ciprini

Są niewielkie, do 1mm, przedni koniec ciała zaopatrzony w dwa kurczliwe wyrostki do których uchodzą gruczoły czepne. W tylnym końcu ciała tarczka czepna z 16 haczykami brzeżnymi i 2 środkowymi. Są obupłciowe i żyworodne. Rozwój prosty bez przeobrażenia. W macicy osobnika macierzystego mogą się znajdować 3-4 pokolenia kolejnych zarodków. Rodzący się osobnik potomny zawiera w sobie zarodek następnego pokolenia, który wykluwa się po 24h.

Diplozoon paradoxum - przywra skrzel, prawdopodobnie nie jest chorobotwórcza. Przywry są zrośnięte ze sobą narządami płciowymi już od okresu larwalnego. Ma 4-11mm dł i dwie przyssawki w okolicy otworu gębowego

Tasiemce

I )Rząd: Caryophyllidae - tasiemce nieczłonowane z jednym komletem narządów rozrodczych

Caryophyllaeus laticeps - tzw. goździkowiec, gatunek rozpoznaje się głównie na podstawie skoleksów 20-40 x 1-2,5mm. Ryby są żywicielem ostatecznym a żywicielem pośrednim skąposzczety (Tubifex)

Khavia sineusis - 80-170mm, żywiciel ostateczny ryby, żywiciel pośredni skąposzczety

II )Rząd: Pseudophyllidae - w skoleksie występują bruzdy, czasem dodatkowo haki, strobila segmentowana

Bothiocephalus acheilognati - żywiciel ostateczny ryby, żywiciel pośredni skorupiaki (widłonogi)

Triaenophorus nudulosus - pierwszy żywiciel pośredni - skorupiaki (procerkoid), drugi żywiciel pośredni ryby karpiowate, łososiowate, okoń, miętus, szczupak (pleocerkoid - charakterystyczne haki kotwiczące na skoleksie), żywiciel ostateczny - ryby drapieżne (postać dorosła, też ma haki na skoleksie)

Diphylobotrium latum, ligula intestinalis - 1 ż.p - skorupiaki, 2 ż.p - ryby (pleocerkoid w jamie ciała), ż.o - ptaki rybożerne

Neogryphorhynchus cheilancristotus - 1 ż.p - skorupiaki, 2 ż.p - ryby, ż.o - ptaki rybożerne (śluzówka jelita cienkiego). Pleocerkoid ma na ryjku 20 haków ułożonych w wieńce i jest wielkości 0,4-0,7 x 0,3-0,4 mm

Obleńce

Philometra sanguinea - Samice 10-42mm, samce 2,5-3mm. Samice lokalizują się w skórze, między promieniami płetw. Mają kolor czerwony i wystają tylnym końcem. Są żyworodne. Wydalają wiele larw do wody a larwy zostają zjedzone przez żywiciela pośredniego: widłonoga. Po połknięciu widłonoga larwy przedostają się do jamy ciała, do otrzewnej, nerek i gonad (10-40mm dł jesienią i zimą). Po osiągnięciu dojrzałości płciowej i po kopulacji wędrują do płetw i wydalają larwy (wiosną). Samce po pewnym czasie giną. Chorują głównie karasie

Philometra ovata - żywicielem pośrednim są widłonogi. Lokalizują się w jamie ciała i w pęcherzu pławnym u karpiowatych. Po kopulacji samce wędrują z jamy ciała do odbytu. Samice pękają na skutek różnicy ciśnienia osmotycznego a larwy dostają się do wody (na końcu maja następnego roku)

Philometra luciana - lokalizują się w torebkach łusek w okolicy głowowej, płetwach piersiowych oraz w jamie ciała.. Częściej chorują karpie pełnołuskie. Żywicielem pośrednim są widłonogi. Po zjedzeniu żywiciela pośredniego larwy wędrują do jamy ciała i gromadzą się w okolicy pęcherza pławnego, gonad lub nerek. Po osiągnięciu dojrzałości przechodzą do torebek łusek i znajdują się tam do następnego roku. Potem przebijają skórę i wydalają larwy do wody. Są żyworodne, larwy dostają się do wody. Po kopulacji samce giną lub przechodzą do pęcherza pławnego gdzie mogą przeżyć kilka lat .

Anisahis simplex - może wywoływać anisakidozę u ludzi po zjedzeniu surowego mięsa ryb. Z ryb najczęściej chorują makrele ale także: dorsze i śledzie. Żywicielem pośrednim są ryby morskie a Żywicielem ostatecznym morskie ssaki np. foka, płetwal. W przewodzie pokarmowym nicień składa jaja, które wraz z kałem dostają się do wody. W wodzie przebywają ok 3-4 tyg. Larwy są połykane przez widłonoga a widłonóg przez rybę. Z przewodu pokarmowego ryby przedostają się do jamy ciała gdzie odbywają linkę i powstają spiralnie zwinięte larwy. Larwy widoczne są na otrzewnej, na narządach wewnętrznych a nawet w mięśniach. Larwy giną w wysokiej temperaturze i w głębokim mrożeniu (-120*C) U człowieka mogą powodować bóle jamy brzusznej

Contracaecum aduncum - człowiek może być żywicielem przypadkowym. Inwazja dotyczy ryb łososiowatych ,węgorzy, dorszowatych. Dojrzałe pasożyty lokalizują się w jelicie i wyrostkach odźwiernikowych a larwy w wątrobie, otrzewnej i mięśniach ryb. Pierwszym żywicielem pośrednim są widłonogi, drugim żywicielem ryby planktonożerne.

Kolcogłowy

Pamphorhynchus laevis - pasożytuje w jelitach ryb morskich i słodkowodnych. Żywicielem pośrednim są kiełże. Przy silnej inwazji mogą uszkadzać błonę śluzową jelita, może nawet dojść do perforacji i martwiczych ubytków w innych narządach gł. wątrobie.

Acantocephalus lucii - wywołują chorobę przewodu pokarmowego Akantocefalozę. Wnikając tworzą drogę wejścia dla innych drobnoustrojów. Lokalizują się w śluzówce jelita. Posiadają wysuwany ryjek oraz kolce. Wydalają jaja do światła jelita ryby. Larwa Acantor dostaje sie do środowiska zewnętrznego, zostają zjedzone przez żywiciela pośredniego: kiełże, ośliczka i dostają się do jego jamy ciała. Tam po otorbieniu powstaje acantella ok 3cm dł. Ryba jest żywicielem paratenicznym. Może powodować masowe śnięcia młodych pstrągów. U karpii rozwija się choroba bakteryjna wywoływana przez Aeromonas. Profilaktycznie należy niszczyć żywicieli pośrednich, osuszać i wapnować stawy.

Pierścienice (pijawki)

Pisicola geometra - 30-5mm dł, przyczepia się do roślinności wodnej dlatego należy niszczyć roślinność. Pijawki przyczepiają się w każdym miejscu na ciele ryby co powoduje zaburzenia pływania, masowe śnięcia wylęgu, osłabienie, anemię, uszkodzenie powłok ciała (mogą się tu dostać inne drobnoustroje). Kokony są składane na różnych przedmiotach podwodnych, po wykluciu mlode pijawki przytwierdzają się do roślinności a następnie do ryb. Należy zwalczać ją w okresie zimy bo ryby wybudzone są aktywne i chudną. Pijawki są też żywicielem pośrednim pierwotniaków: Trypanosoma i Cryptobia.W celu zapobiegania należy regularnie osuszać, wapnować i kosić stawy. Pijawki giną po 15 s gdy zastosujemy CaOH o pH 6-8. Można stosować kąpiele ryb w preparatach fosforoorganicznych (2-3 tyg karencji), Neguvan, w soli kuchennej 2,5 % przez 15 minut jeżeli ryby idą na sprzedaż.

Stawonogi

Ergasilus sieboldi - (raczek skrzelowy) w swym cyklu rozwojowym posiada postacie nauplius, metanauplius i Capepodyd. Nauplius i metanauplis znajdują się wewnątrz jaja. Czułki drugiej pary są przekształcone w haki chwytne. Zmiany chorobowe lokalizują się na powierzchni ciała, na skrzelach, na płetwach piersiowych i brzusznych, w okolicy oczu. Powoduje śnięcia ryb hodowlanych, naciek skrzelowy u lina. Silna inwazja na pow. ciała u łososi, okoni, sumów, szczupaków, dorszów i jesiotrów. Długość ciała ok 1-1,5mm. Ok 100 jaj w kilku rzędach w worku jajowym. Z jaja wiosną (kwiecień, maj) wydostaje się larwa metanauplius, która linieje i przekształca się w capepodyd. Po 1 msc powstają dojrzałe samice i samce. Po kopulacji samce giną a samice przyczepiają się do ryb. Po 6 dniach są wypełnione worki jajowe.

Lernaea cyprina, Tracheliastes maculatus - żywicielami są karpie, karasie, liny, tołpygi, ryby akwariowe. Pasożytują na skórze, są walcowate, przednia część ciała ma palczaste wyrostki, silne aparaty czepne. Cykl rozwojowy trwa 20 dni, pasożytują samice. Powodują uszkodzenia skóry i wypadanie łusek oraz krwawiące rany.

Sphyrion lumpi - pasożyt ryb morskich. Glowa tkwi w mięśniach ryby, raszta zwisa na zewnątrz ciała

Tarczenice

Argulus foliaceus - splewka 6-7mm, spłaszczona grzbieto brzusznie, wklęśnięte od dołu, przysysa się do żywiciela. Odżywia się krwią. Na głowie ma duże oczy, narządy czepne to czułki I pary oraz szczęki, które po brzusznej stronie ciała tworzą silne przyssawki. Przewód pokarmowy jest widoczny gdy jest wypełniony krwią. Na przednim końcu ciała sztylecik a u jego podstawy gruczoł dzięki któremu upłynniają tkankę. Brak odnóży, 200-250 jaj, nie ma worków jajowych. Z jaja wykluwają się larwy podobne do postaci dorosłej, przechodzą 10 linek, dojrzałość płciową osiągają 15-18 dni po wykluciu w temp. 25-28*C. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej opuszczają ciało ryby i składają jaja na przedmiotach podwodnych. Powoduje uszkodzenie naskórka, przekrwienie, stany zapalne, jasne plamy na skórze świadczą o ich obecności. Wrażliwy jest młody narybek, może powodować śnięcia i może być nosicielem innych dtrobnoustrojów. Leczenie jak przy pijawkach

---