analisis - grec. rozlozenie
Analiza finansowa jest pierwsza czescia analizy ekonomicznej, poczatek ma w dziennikarskiej krytyce bilansu w 2 pol.19w.
Analiza rozumiana jest jako rozlozenie pewnej calosci na czesci skladowe i rozpatrywanie kazdej z nich osobno, dokonywane w procesie poznania i dzialalnosci praktycznej. Moze miec dwojaki cel:
wykrycie struktury badanej calosci, zwiazków i zaleznosci wystepujacych miedzy elementami strukturalnymi oraz miedzy kazdym elementem a caloscia. Jest to analiza strukturalna.
poznanie mechanizmu funkcjonowania badanej calosci, zmian, jakie w niej zachodza, identyfikacje czynników oddzialywujacych na te calosc oraz sily, kierunku i natezenia wplywu poszczególnych czynników na stwierdzone zmiany. To analiza przyczynowa.
Analiza moze byc zabiegiem fizycznym lub myslowym. Przeciwienstwem analizy jest synteza. Polega na laczeniu czesci w calosc, po uprzednim zbadaniu tych czesci.
Analiza ekonomiczna to metoda badania procesów ekonomicznych za pomoca rozkladania ich na poszczególne elementy i rozpatrywania wzajemnych zwiazków miedzy tymi elementami i procesami.
Nazywana jest takze analiza dzialalnosci gospodarczej, polega przede wszystkim na ustaleniu czy i w jakim stopniu dzialalnosc gospodarcza jest zgodna z zasada racjonalnego gospodarowania. Analize ekonomiczna mozna rozumiec jako:
system metod badawczych
instrument zarzadzania
proces koordynacji oraz scalania dzialalnosci rzeczowej i regulacyjnej
Analize ekonomiczna traktowac mozna jako dyscypline naukowa stosowana i jako dzialanie praktyczne. Analiza ekonomiczna rozumiana jako dyscyplina naukowa jest nauka o metodach badania dzialalnosci gospodarczej i oceny jej efektów ekonomicznych, w tym równiez o doborze wlasciwych wskazników ekonomicznych. Analiza ekonomiczna jako dzialalnosc praktyczna polega na przeprowadzeniu badania dzialalnosci gospodarczej i dokonaniu oceny osiagnietych stanów i wyników ekonomicznych w oparciu o zasady i metody opracowane przez analize ekonomiczna jako samodzielna dyscypline naukowa.
Wynik ekonomiczny to rezultat dzialalnosci gospodarczej osiagniety w pewnym okresie czasu, np. zysk, przychody, koszty.
Stan to wielkosc ekonomiczna odnoszaca sie do danego momentu czasu, np. stan majatku na dany dzien.
Funkcje analizy ekonomicznej.
Funkcja poznawcza - umozliwia poznanie zjawisk gospodarczych we wzajemnych powiazaniach, ich przyczyny i skutki, uwarunkowania i ograniczenia.
Funkcja informacyjna - informacje zawarte w analizie to zródlo podejmowanych decyzji.
Funkcja kontrolna - umozliwia ustalenie odchylen od planu.
Funkcja oceniajaca - umozliwia sformulowanie wniosków odnosnie przeszlosci, jak i przyszlosci.
Prawidlowa analiza ekonomiczna powinna spelnic wymagania formalne i merytoryczne, odpowiadac cechom i zasadom dobrej analizy:
Musi byc przydatna, praktycznie uzyteczna.
Koncentrowac sie powinna na zagadnieniach najistotniejszych.
Kompleksowo ujmowac temat i uwzgledniac wszystkie rozpoznane elementy determinujace okreslany stan lub wybrane zjawisko ekonomiczne.
Opierac sie na zweryfikowanych danych liczbowych po doprowadzeniu ich do porównywalnosci.
Zawierac wyniki bliskie momentowi powstania zjawiska i podjecia decyzji.
Zawierac wlasciwe oraz obiektywne stwierdzenia i oceny stanu faktycznego.
Wyjasniac odchylania od bazy porównawczej, inaczej wielkosci bazowej.
Ujawniac nieprawidlowosci, ograniczenia i ujemne zjawiska.
Wskazywac na przyczyny i skutki badanych zjawisk, czynników i elementów.
Udzielac wyczerpujacych odpowiedzi na postawione zasadne pytania.
Przedstawiac wyniki badan w sposób konkretny, zwiezly, przejrzysty i zrozumialy.
Uzasadniac wyciagniete wnioski.
Okreslac problemy wymagajace rozwiazania.
Formulowac zwiezle wnioski analityczne i poanalityczne.
Proponowac podjecie stosownych decyzji, które moga byc przydatne w procesie decyzyjnym obecnie lub w przyszlosci.
W celu zapewnienia wynikom analizy ekonomicznej wysokiej wartosci poznawczej i duzej uzytecznosci nalezy przestrzegac pewnej kolejnosci badan analitycznych. Kolejnosc ta przesadza o wnikliwosci i poprawnosci merytorycznej rezultatów badan. Do podstawowych etapów badan zalicza sie:
Dokladne zdefiniowanie obiektu badan, tj. okreslenie przedmiotu, zakresu i celu badan.
Okreslenie rodzajów i zródel informacji liczbowych i nieliczbowych.
Wybór kryterium oceny badanego zjawiska lub procesu.
Wybór odpowiedniej metody badan.
Wybór odpowiedniej miary.
Ustalenie bazy odniesienia, inaczej podstawy porównan (najczesciej inne okresy czasu).
Wybór formy ilustracji wyników analizy.
Okreslenie odbiorcy wyników.
Zebranie, usystematyzowanie i zweryfikowanie zródlowych materialów liczbowych o badanym zjawisku gospodarczym.
Generalne przeanalizowanie zgromadzonego materialu pod katem ogólnego zorientowania sie w sytuacji.
Postawienie wstepnej hipotezy.
Ustalenie dziedzin wymagajacych szczególowej analizy.
Rozlozenie przedmiotu badania na mozliwie proste elementy skladowe.
Zbieranie informacji o czynnikach, które wplynely na badane zjawisko.
Okreslenie stopnia przypadkowosci lub powtarzalnosci i tendencji zjawiska.
Ustalenie czynników wplywajacych na badane zjawisko lub proces.
Ustalenie odpowiednich relacji pomiedzy nimi.
Badanie zaleznosci i interakcji czynników wplywajacych na dzialalnosc badanej jednostki.
Okreslenie odchylen wielkosci rzeczywistych od bazowych.
Ustalenie i okreslenie wplywu, tj. kierunku i stopnia oddzialywania poszczególnych wyróznionych czynników na zjawisko.
Prezentacja wyników analizy ekonomicznej.
Postawienie ostatecznej diagnozy ekonomicznej zjawiska.
Sformulowanie wniosków koniecznych do zastosowania w okresie nastepnym.
Postawienie prognozy.
Opracowywanie sposobów i srodków doskonalaca dzialalnosc.
Okreslenie przewidywanych interakcji czynników na przedmiot badan.
Przygotowanie projektu decyzji dotyczacej usprawnienia funkcjonowania.
Podjecie odpowiednich decyzji zmierzajacych do poprawy ekonomicznej dzialalnosci.
W analizie porównawczej dokonujemy porównania przynajmniej dwóch elementów:
w czasie
- o stalej bazie odniesienia (np. wszystkie dane odnoszone do roku 1975)
- o zmiennej bazie odniesienia (np. dane odnoszone do roku poprzedniego)
w przestrzeni
- miedzy róznymi przedsiebiorstwami lub zakladami
wzgledem planu (wlasciwie odmiana porównania w czasie), podobna do kontroli.
Metody analizy:
Metoda dedukcji to sposób rozumowania i przeprowadzania badan polegajaca na przechodzeniu od pewnych ogólnych zjawisk, sadów, przeslanek do innych, szczególowych elementów skladowych, które z nich logicznie wynikaja. W dedukcyjnej metodzie wychodzi sie od wyników i dochodzi sie do czynników, które na nie wplynely i od skutków do przyczyn. Przy takim sposobie badania wielkosci ekonomicznych mozna analizowac tylko te czynniki, które mialy zasadniczy wplyw na ostateczne wyniki, nie zas wszystkie bez wzgledu na kierunek i sile ich oddzialywania.
Metoda indukcji, inaczej metoda scalania - polega na dochodzeniu na podstawie stwierdzonych faktów do prawd ogólnych, bardziej zlozonych, o wiekszym stopniu syntezy. Jest to ten rodzaj badania i wnioskowania, który prowadzi od zjawisk szczególowych, elementarnych i przyczynowych do uogólnien w postaci wniosków i oceny pozostajacych w przyczynowym zwiazku z tymi zjawiskami szczególowymi, od czynników do ksztaltowanych przez nie wyników i od przyczyn do skutków. Przy takim sposobie postepowania niezbedne staje sie badanie wszystkich zjawisk szczególowych niezaleznie od ich wplywu na ostateczne wyniki dzialalnosci gospodarczej.
Metoda redukcji, inaczej weryfikacji - obejmuje trzy kroki na drodze dojscia do celu.
sformulowanie wstepnej syntezy charakteryzujacej badane zjawisko
zweryfikowanie prawdziwosci tez i wniosków w toku prac analitycznych
podsumowanie ustalen dokonanych w czesci drugiej i sformulowanie syntezy koncowej zawierajacej ocene badanego zjawiska wraz z wnioskami co do dalszego postepowania.