PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA - wykład, dn. 09.03.2011

*Dwa stanowiska w traktowaniu grupy:

1. Grupa to zbiór jednostek, co nie ustanawia nowej jakości.

2. Grupa to nowa całość istniejąca realnie. Prawidłowości jej funkcjonowania nie można ani wywieść z właściwości jej członków (jako jednostek) ani sprowadzać do właściwości jednostek, z których grupa się składa.

*Generalne podejścia do definiowania grupy:

1. Branie pod uwagę jednego kryterium - w myśl takiego podejścia grupą jest każdy zbiór osób, w odniesieniu do których o danym kryterium można mówić.

2. Branie pod uwagę wielu kryteriów jednocześnie - przy takim sposobie definiowania o grupie można mówić tylko wówczas, gdy jednocześnie pojawiają się wszystkie kryteria w odniesieniu do danego zbioru osób.

*Orientacje teoretyczne w badaniach nad małymi grupami (wg Cartwrighta i Zandera):

1. Teoria pola.

2. Teoria interakcji.

3. Teoria systemowa.

4. Orientacja socjometryczna (podkreślanie roli wyborów interpersonalnych wśród członków grupy).

5. Orientacja psychoanalityczna.

6. Orientacja „ogólnopsychologiczna” - próba wyjaśniania procesów grupowych przez odwołanie się do czynników kierujących zachowaniami jednostki, takimi jak: uczenie się, motywacja, percepcja itp.

7. Orientacja empiryczno - statystyczna - prawidłowości funkcjonowania grup można odkryć stosując analizę statystyczną, zwłaszcza analizę czynnikową.

8. Orientacja modelowo-formalna - konstruowanie formalnych modeli zachowania grupowego przy pomocy rygorystycznych procedur matematycznych.

*Sposoby definiowania grupy:

1. W terminach spostrzegania:

• Smith (1945) - „Grupa społeczna to związek składający się z wielu odrębnych organizmów, świadomych własnej jedności oraz mających zdolność do działania lub działających w jednolity sposób na rzecz ich środowiska”.

• Bales (1950) - „Jest to pewna liczba osób biorących udział we wzajemnej interakcji, w pojedynczym spotkaniu twarzą w twarz lub w serii takich spotkań, gdzie każdy uzyskuje pewne wrażenie lub spostrzeżenie każdego z pozostałych dostatecznie wyraźnie, by potrafił zapytany (…) zareagować na każdego z nich jako pojedynczą osobę”.

2. W terminach motywacji:

• Bass (1961) - „Grupa społeczna to zbiór jednostek, dla którego istnienie w postaci zbioru jest nagradzające w stosunku do pozostawania w pojedynkę”.

• Cattel (1991) - „Grupa społeczna jest to zbiór organizmów, w którym istnienie każdego z nich jest niezbędne do zaspokojenia określonych indywidualnych potrzeb każdego z nich”.

3. W terminach celów:

• Mills (1967) - „Grupa to związek dwóch lub więcej osób nawiązujących i rozważających wzajemne kontakty z punktu widzenia jakiegoś celu”.

Zwykle w takich definicjach chodzi o to, że ów cel daje się osiągnąć tylko pod warunkiem, że nad jego osiągnięciem pracuje jednocześnie więcej niż jedna osoba.

4. W terminach organizacji:

• McDavid i Harara (1968) - „Grupa jest to zorganizowany system, składający się z dwóch lub więcej jednostek powiązanych tak, że system ten spełnia pewną funkcję, posiada wzorzec określający role we wzajemnych relacjach członków grupy i każdego z jej członków”.

5. Opis w terminach wzajemnej zależności:

• Lewin (1951) - „Grupa jest dynamiczną całością, opartą na wzajemnej zależności członków grupy” (w jego nomenklaturze: podczyści grupy).

6. W kategoriach interakcji:

• Bonner - „Grupa to szereg ludzi pozostających we wzajemnej interakcji, który to proces interakcji odróżnia tę grupę od zbioru”.

*Metody badań - zdaniem Shawa można mówić o trzech głównych klasach metod:

1. Zadania w warunkach naturalnych, stosujące różne techniki - opisowo-eksploracyjne i eksperymenty naturalne.

2. Eksperymenty laboratoryjne z udziałem różnych grup - naturalnych, selekcjonowanych, desygnowanych.

3. Zadania zadawane w symulacji komputerowej

*Definiowanie małych grup społecznych:

-Granice liczebności:

• Dolna: 2-3 osoby.

• Górna: 25-30 osób. Kryterium to samoistny rozpad grupy.

*Przyjmowane kryteria definiowania małych grup:

Czteroczynnikowa definicja Hare'a - jej punktem wyjścia są cztery rodzaje stosunków, w jakie mogą ze sobą wchodzić jednostki:

1. Wzajemna zależność (Cartwright i Zander).

2. Wzajemna interakcja - komunikowanie się: bezpośrednie, twarzą w twarz (Homans).

3. Interakcja ta powinna być częsta, długotrwała i umożliwiać identyfikację członków grupy z grupą (Merton), dzięki czemu możliwy jest rozwój poczucia odrębności grupy i poczucia przynależności do niej.

4. Relacje między członkami są oparte na akceptacji lub przestrzeganiu określonych norm (Newcomb, Sherif).

*W efekcie, aby uznać zbiór osób za grupę, powinien on posiadać następujące cechy:

1. Między członkami musi istnieć bezpośrednia interakcja.

2. Muszą posiadać wspólny cel.

3. Muszą wypracować (lub przyjąć) wspólne normy postępowania.

4. W takim zbiorze musi istnieć struktura.

-Wszystkie te cechy są stopniowalne (Mika).

NORMY

STAN RZECZY	NORMA	PATOLOGIA
naturalny (przyrodniczy)	to, co jest i jakie jest	istotne odstępstwo (brak, nadmiar, niezgodność itp.)
postulowany, modelowany	to, co być powinno (zgodność z założeniem)	to, co jest (jeśli nie realizuje w pełni założeń)
wartościowany, oceniany	realizacja hierarchii wartości	konflikt z hierarchią wartości

*Pytania M. Sherifa:

1. Co zrobi grupa ludzi, która znajdzie się w niejasnej sytuacji?

2. Czy różne jednostki z tej grupy zaczną formułować sądy bez ładu i składu?

3. A może zostanie ustanowiona wspólna norma właściwa dla tej szczególnej sytuacji, a związana z obecnością tych ludzi razem i z wywieranym wzajemnie na siebie wpływem?

*Czym są normy wg Sherifa:

1. Są produktem interakcji społecznej.

2. Są bodźcami społecznymi, oddziaływującymi na każdą jednostkę będącą członkiem danej grupy, która to grupa posiada takie normy.

*Normy - definicje:

1. Normy to reguły zachowania określające pożądane zachowania członków grupy w celu utrzymania jej spójności.

2. Normy to reguły zachowania wypracowane przez członków grupy.

3. Normy wywodzą się (służą realizacji) z wartości (Myers).

*Typy norm:

1. Normy generalne - są to reguły społeczne, kontrolujące i kierujące zachowaniem społecznym. Umożliwiają przewidywanie zachowań i ich uporządkowanie.

2. Normy grupowe - reguły funkcjonowania wypracowane przez członków grupy i obowiązujące członków tej grupy.

*Rodzaje norm:

1. Przepisy określające, jak coś należy zrobić (tzw. normy techniczne).

2. Normy alternatywne - określają, jakie zachowania dopuszczalne są w takiej samej sytuacji.

3. Normy społeczne - sposób zachowania w danej społeczności.

4. Normy kulturowe - zachowanie w danym kręgu kulturowym (normy realizują system wartości kulturowych.

*Cechy norm:

1. Mają zakres.

2. Obowiązują wszystkich.

*Funkcje norm (wg Cartwrighta i Zandera):

1. Sprzyjają osiągnięciu grupowego celu.

2. Ułatwiają utrzymanie grupy przy życiu (umacniają grupę jako grupę).

3. Pomagają członkom grupy uzasadniać przeświadczenie o „prawdziwości” ich opinii.

*Charakter norm:

1. Normy formalne - np. zapisane w statucie, określone w dokumentach pisanych lub wynikające z ustnych ustanowień.

2. Normy nieformalne - w procesie interakcji wytworzone przez członków grupy.

*Mechanizmy przyswajania norm:

1. Podporządkowanie się normom formalnym.

2. Branie udziału w wytwarzaniu normy.

3. Naśladowanie (poprzez obserwację).

4. Uczenie się wzmacniane przez kary i nagrody.

*Kary i nagrody w procesie przyswajania i przestrzegania/nieprzestrzegania norm:

1. Kary - dezaprobata, przydzielenie nieciekawej pracy, odrzucenie.

2. Nagrody - aprobata, wyższa pozycja, pochwały.

*Normy a łamanie norm:

1. Istnieją normy pozwalające łamać normy - np. te, które zapobiegają dyskryminacji płciowej. Tzw. „instytucjonalizacja” łamania norm.

2. Korozja norm.

3. Normy mogą mieć dwa końce:

1. mogą kształtować życie grupy (społeczności)

2. mogą tworzyć problemy społeczne

DOCZYTAĆ: o tworzeniu się normy !!!

---