Dla noworodka liczy się kontrast (kolorystyczny) (2-tygodniowe dziecko).

Przeskok z kontrastu na znaczenie - 6 tydzień.

Nawiązywanie kontaktów z otoczeniem, łączenie wzroku i słuchu (percepcja intermodalna) - 8 tydzień.

ROZWÓJ SPOSTRZEGANIA I UWAGI

Procesy poznawcze (odpowiedzialne za przetwarzanie informacji):

- spostrzeganie (odbiór bodźców),

- uwaga (funkcje: ukierunkowująca i selekcjonująca),

- pamięć,

- myślenie.

Spostrzeganie:

Proces, za pośrednictwem którego:

- nadajemy stałość i ciągłość przedmiotom oraz wydarzeniom.

Spostrzeganie obejmuje:

- analizowanie,

- organizowanie (np. kategoryzacja),

- integrowanie informacji, których źródłem są zdarzenia zewnętrzne i wewnętrzne.

Czy spostrzeganie polega tylko na odwzorowywaniu bodźców? (NIE)

Złudzenia czy fakty? (kielich/dwie twarze)

TEORIE ROZWOJU SENSORYCZNEGO I PERCEPCYJNEGO:

- teoria uczenia się (behawiorystyczna),

- teoria etologiczna (mamy wrodzone zdolności i tylko je doskonalimy),

- teoria poznawcza.

Zmiany rozwojowe w spostrzeganiu:

- mają charakter ilościowy (np. spostrzegamy więcej barw),

- mają charakter ciągły,

- dokładność spostrzegania zależy od stanu analizatorów,

- stymulacja odbierana przez jednostkę wzbogaca istniejące schematy,

- starsze dzieci efektywniej niż młodsze organizują spostrzeżenia wiążące się z dotychczasową wiedzą, ale…

- …wzbogacone schematy percepcyjne ułatwiają dyskryminację spostrzeganych bodźców.

Wpływ doświadczenia na zmiany spostrzegania wraz z wiekiem:

(badania S. M. Clany i W. J. Hoyer, 1994)

- dwie grupy wiekowe techników laboratoryjnych,

- zadanie - wyodrębnienie bakterii o specyficznym kształcie na podstawie wzorów (brak różnic w spostrzeganiu)

- zadanie - podobne ale niezwiązane z życiem zawodowym (grupa młodsza dostrzegała zwykle więcej i niemal zawsze szybciej)

Eksperyment J. Piageta

- grupy wiekowe: 5-6 lat, 7-8 lat, 9-10 lat i dorośli,

- złudzenie Mullera-Lyera - 20 pomiarów

(pokazywano nie tylko takie same odcinki)

>----------<

<---------->

- wynik:

+ wraz z wiekiem zmniejsza się wielkość złudzenia.

+ wielkość złudzenia maleje w miarę powtarzalności pomiaru, ale dopiero w wieku 7-8 lat jest istotne statystycznie.

ROZWÓJ PERCEPCJI WZROKOWEJ:

- dojrzewanie odpowiednich struktur w korze mózgowej w czasie pierwszych 3-4 m. ż.,

- 6 - 7 tydzień - dzieci preferują kształt ludzkiej twarzy,

- niemowlęta 3-miesięczne rozpoznają twarz matki zamaskowaną (częściowo zasłoniętą) i niezamaskowaną,

- w 4 miesiącu dziecko reaguje inaczej na twarze znanych i nieznanych osób (ważne dla rozwoju społecznego).

Rozróżnianie kolorów:

- 4-miesięczne dziecko dłużej zatrzymuje wzrok na paskach papieru niebieskiego i czerwonego (leżą naprzeciwko siebie w widmie),

- 3-latki rozróżniają barwy podstawowe: czerwony, żółty, zielony i niebieski.

Rozróżnianie odcieni barw:

- wzrasta w wieku przedszkolnym, aż do 17 r. ż.,

- najszybsze tempo przyrostu 11 - 17 r. ż.

Percepcja przedmiotu:

- monosensoryczne - izolowane wrażenia,

- polisensoryczne - przedmiotem staje się wszystko, co widzialne i „chwytalne”,

- synkretyzm spostrzegania (do 1 r. ż., nakładanie się figury i tła w spostrzeganiu przez dziecko [talerzyk i ciastka]).

Spostrzeganie głębi:

- ok. 2-miesięczne dziecko preferuje bodźce trójwymiarowe,

- związek z rozwojem motorycznym (vide - eksperyment z urwiskiem wzrokowym).

ROZWÓJ PERCEPCJI SŁUCHOWEJ:

- próg wrażliwości słuchowej obniża się między 3 a 8 r. ż.,

- słuch fonematyczny rozwija się w 4 kwartale 1 r. ż.,

- dziecko od pierwszego roku życia reaguje na rytm ludzkiej mowy,

- największa ostrość słuchu u 14 - 19-latków.

SPRAWNOŚCI PERCEPCYJNE - WIEK PRZEDSZKOLNY:

- postępujące dojrzewanie mózgu sprzyja lepszej integracji sensorycznej (np. śledzenie poruszającej się piłki i chwyt)

- rozpoznanie kilku kształtów geometrycznych i przynajmniej kilku liter alfabetu,

- kopiowanie figur geometrycznych:

Koło - 3-latki

Kwadrat - 5-6-latki

Trójkąt - 6-7-latki

Rąb - 8-latki

- kopiowanie kształtów liter:

3-latki odróżniają pismo od innych znaków, ale ujmują je całościowo,

Kłopot z literami o podobnych kształtach, N i M.

- dzieci nie ujmują jeszcze dokładnie wielkości i proporcji,

- zdobywanie orientacji w czasie (zasada przeciwieństwa):

Pory dnia

Pory roku

Dni tygodnia

Godziny

RODZAJE UWAGI:

Odruch orientacyjny uwaga mimowolna uwaga dowolna

Psychologia rozwojowa 3

1

---