Szkoda, związek przyczynowy, wina

 

*kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest ją naprawić - Art. 415 KC

-przyznanie pierwszeństwa zasadzie winy przed innymi zasadami

-ciężar dowodu spoczywa co do przesłanek z Art. 415 KC na poszkodowanym (w zw. z Art. 6 KC)

*pojecie winy:

-czynnik obiektywny - szeroko rozumiana bezprawności postępowania sprawcy (naruszenie norm powszechnie obowiązującego prawa) włączając w to zachowanie przekraczające potrzebę ostrożności wymaganej przez zasady współżycia społecznego między ludźmi (chociażby zachowanie taki nie było zakazane przez ustawę); wina jest wyłączona w przypadkach obrony koniecznej, stanu wyższej konieczności oraz dozwolonej samopomocy;

-czynnik subiektywny - wadliwość postępowania sprawcy polegająca na niewłaściwym zachowaniu się związanym z momentem przewidywania i momentem woli - zarzut podjęcia i wykonania niewłaściwej decyzji lub niewykonania właściwej decyzji; będzie wyłączony gdy pomimo naruszenia zasad postępowania a uznanych za obowiązujące sprawcy nie można postawić zarzutu przewidywania lub możności postępowania w danej sytuacji (uzależnienie od stanu poczytalności)

 

*stopnie winy:

1) umyślność - dolus - sprawca podjął zamierzone działanie sprzeczne z regułami postępowania bądź powstrzymał się od działania pomimo obowiązku czynnego zachowania się - sprawca przewiduje naruszenie reguł i ich skutki i tego chce (godzi się na to)

2) niedbalstwo - culpa -

a) lekkomyślność - sprawca wyobraża sobie skutek lecz mylnie sądzi, że nie nastąpi on

b) niedbalstwo sensu stricto - sprawca nie wyobraża sobie w ogóle skutków, chociaż powinien

-w obu przypadkach stawia się zarzut wadliwości działania

*miernik staranności - przyjmuje się wzorzec in abstraco - niezależny od cech osobistych i przymiotów sprawcy - przez porównanie go z zachowaniem się sprawcy powinno się oceniać jego postępowanie

 

*poczytalność:

-osoba, która z jakichkolwiek przyczyn znajduje się wstanie wyłączającym świadomość lub swobodne podejmowania decyzji nie jest odpowiedzialne za szkodę w tym stanie wyrządzoną - w braku poczytalności nie ma winy

-za niepoczytalnego odpowiadają osoby sprawujące nad nim nadzór lub pieczę - w wyjątkowych sytuacjach może sam sprawca ponosić odpowiedzialność na zasadzie słuszności (Art. 428 KC)

 

*okoliczności wyłączające winę:

-obrona konieczna - polega na odparciu bezpośredniego bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro własne lub dobro innej osoby; odpierający atak nie ponosi odpowiedzialności o ile zastosowane środki są niezbędne i wyrządza możliwie najmniejszą szkodę (Art. 423 KC)

-stan wyższej konieczności - polega na istnieniu bezpośredniego zagrożenia wskutek innych zdarzeń, gdy przeciwdziałanie tym zdarzeniom wymaga koniecznego wyrządzenia szkody

-samopomoc - dozwolona tylko na mocy ustawowego upoważnienia

 

*związek przyczynowy

-zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła - punkt widzenia adekwatnej przyczynowości

-w tych ramach naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł (damnum emergens) i korzyści które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans)

 

 

Wyrządzenie szkody przez kilka osób

 

-patrz też zobowiązania solidarne PC 2

-jeżeli z jednego zdarzenia powstają różne szkody dla kilku podmiotów jednocześnie, a związek przyczynowy w odniesieniu do każdej z nich będzie adekwatny, naprawienie każdej z tych szkód może obciążać tego, kto za dane zdarzenie jest odpowiedzialny

-jeżeli jedna szkoda jest wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, zachowanie każdej z nich podlegać będzie ocenie jako element istotny w łańcuchu przyczyn i skutków przez to wywołanych

*jeżeli zachowanie się poszkodowanego uznane zostanie za jedno z ogniw prowadzących do ostatecznego skutku w postaci szkody mamy do czynienia z przyczynieniem się poszkodowanego

-poszkodowanemu stawia się zarzut niedochowania należytej troski jaką osoba rozważna powinna wykazać w danej sytuacji

-następuje zmniejszenie należnego poszkodowanemu odszkodowania stosownie do okoliczności oraz stopnia winy obu stron (Art.362)

 

-współsprawstwo - występuje w przypadku, gdy szkoda jest wynikiem działania lub zaniechania kilku podmiotów

-współsprawcy oraz osoby, które nakłaniają albo pomagają w wyrządzeniu szkody odpowiadają za szkodę wobec poszkodowanego solidarnie (Art. 441 &2 KC)

-dla zaistnienia solidarności w zobowiązaniu ex delicto nie jest konieczne działanie współsprawców łączne (ex lege) - może być też rozłączne (czyn każdego ze sprawcy samodzielnie spowodowałby dany skutek)

---