WYKŁAD I
Egzamin - testy wielokrotnego wyboru - 36 pytań, 4 lub 3 warianty odpowiedzi. Trzeba mieć 50% + 1. (nie uczyć się z kserówek).
Egzamin obejmuje problematykę wykładów + opracowanie wg Stoner`a „Kierowanie” (wyd. 94`, 96`)
Gryffin „Podstawy Zarządzani Organizcjami”
„Kierowanie” opracować:
I - dwa rozdziały 1 i 2
1 - Kierowanie i kierownicy
2 - Ewolucja
II - planowanie i podejmowanie decyzji
3, 5, 6
III - organizowanie rozdz. 8
IV - przewodzenie rozdz.15 przywództwo
V - kontrola rozdział 18
Obszar tematyczny procesu zarządzania
Formy kierowania i kryteria ich podziału
Funkcje zarządzania we współczesnym przedsiębiorstwie
Problemy zarządzania źródła władzy i kompetencje
Koncepcje zarządzania
Ewolucja zarządzania
Zarządzanie traktuje się współcześnie jako stałe rozwiązywanie problemów w relacjach między przedsiębiorcą a otoczeniem.
Na czym polegają poszczególne kierunki zarządzania?
P O
Wpływ otoczenia na firmę i firmy na otoczenie
adaptacja (przedsiębiorca musi adaptować się do sygnałów z otoczenia,
antycypacja - przesiebiorstwo ma wyprzedzać zmiany z otoczenia
antycypacja - kreuje potrzeby, problem szans i zagrożeń
szanse
zagrożenia
aby identyfikować, przedsiębiorstwo musi dokonywać porównań szans i zagrożeń
ze wzorcem
SZANSE
PORÓWNANIE ze wzorcowym
przedsiębiorstwem
ZAGROŻENIA
z najgroźniejszą
konkurencją
Przedsiębiorstwo ciągle monitoruje otoczenie. Te relacje mają na celu zmniejszenie szkodliwości, niepewności, ryzyka.
ustala cele (strategiczne)
planowanie (strategiczne)
tworzy struktury
kanalizuje (kanalizowanie transakcji politycznych z otoczeniem (utrzymywanie kontroli nad tymi grupami, przedsiębiorstwo chce mieć nadzór nad organizacjami tj.: konsumenckie, ekologiczne, publiczne.
Zarządzanie związane jest przede wszystkim:
z dominacją przymusu ekonomicznego
z własnością środków produkcji (albo prawo do ich dysponowania)
Współcześnie zadajemy pytanie „jak efektywnie zarządzać w warunkach niepewności i ryzyka”
OBSZARY TEMATYCZNE
Co wchodzi w obszar zarządzania?
PODSTAWY ZARZĄDZANIA
istota procesu zarządzania
ewolucja
przedmiot zarządzania
cele zarządzania
formy zarządzania
procedury
FUNKCJE ZARZĄDZANIA
tradycyjne funkcje zarządzania
planowanie
organizowanie
motywowanie
kontrola
Współcześnie istnieje możliwość modyfikacji miejsca motywacji w zbiorze funkcji.
STRUKTURY
struktura organizacyjna
struktura zasobów
struktura techniczna
Struktura zasobów i jej ujęcie w strukturze organizacyjnej (układ stanowisk roboczych)
SFERY ZARZĄDZANIA
personel
kapitał
technologie
informacja
zmianami organizacyjnymi
zarządzanie sobą w czasie (nie można mówić o zarządzaniu czasem)
wiedzą
a) gromadzeniem, przechowywaniem, wykorzystaniem
II. PROBLEMY
Kierowanie może odbywać się w różnych formach wydzielonych wg dominującego (źródła) rodzaju przymusu ekonomicznego
2.1 FAZY KIEROWANIA
ADMINISTROWANIE
RZĄDZENIE
ZARZĄDZANIE
PRZYWÓDZTWO
ADMINISTROWANIE - opiera się na dominacji przymusu administracyjnego czyli podległości oraz zrutynizowania (przymus rutyny), w różnych sferach wykorzystuje takie źródła prawa (administracyjne - kodeks postępowania administracyjnego)
RZĄDZENIE - wykorzystuje dwa rodzaje przymusu:
Przymus administracyjny
Przymus ekonomiczny
PRZYWÓDZTWO - opiera się na:
Cechach socjo - psychologicznych osoby kierującej (specyficznych)
Grupie (połączeniu grupy)
Na specyficznej formie władzy
Kierowanie występuje w dwóch znaczeniach: w ujęciu szerszym dotyczącym ludzi i rzeczy, w ujęciu węższym dotyczącym tylko ludzi.
Kieruje się ludźmi a zarządza się innymi czynnikami wytwórczymi (jakością, procesem).
III. FUNKCJE ZARZĄDZANIA
We współczesnym przedsiębiorstwie wyróżnia się następujące funkcje zarządzania:
planowanie
organizowanie oraz zarządzanie zasobami ludzkimi
kierowanie (w węższym znaczeniu - osoba kierownika)
kontrola
Wymienione funkcje zawierają szereg rozbudowanych modułów:
Formułowanie celów
Obejmuje kierowanie wiązką celów (zbiorem celów)
Planowanie strategiczne
Plan relacji z otoczeniem - długookresowe
Ustalanie efektywności organizacyjnej
We współczesnych dużych organizacjach trzeba ustalić jak będziemy oceniać efektywność całości. Np. firma zdywersyfikowała, działają w kilku różnych sektorach, produkują różne wyroby dla różnych klientów przy pomocy różnych technologii.
Funkcja organizacji i zarządzania zasobami ludzkimi. Organizowanie struktur.
Zarządzanie zasobami ludzkimi:
rekrutacja i selekcja kadr
szkolenie i doskonalenie
mierzenie wyników pracy
E Czego w praktyce dotyczy mierzenie pracy?
Pracy indywidualnej danego pracownika na danym stanowisku
Pracy zespołowej
Zespoły robocze - zespół projektowy
Kierowanie w węższym ujęciu.
Motywowanie związane jest z osobą kierownika, najczęściej w praktyce.
KOMUNIKOWANIE SIĘ
W praktyce, ważne są kanały komunikacyjne czyli pewne drogi którymi płyną informacje.
prowadzenie ludzi i sprawowanie przywództwa
rozwiązywani problemów i kreatywność
rzeczą kierownika jest rozwiązywanie problemów
Rp O
Problem identyfikacji lub zagrożeń. Niewykorzystane okazje rodzą problemy w funkcjonowaniu i rozwoju firmy, np. branża komputerowa - rozwój techniki jeden wielki ciąg okazji gdzie pojawiły się w innych firmach nie wykorzystane.
KONTROLA
Współcześnie w ramach funkcji zarządzania stosuje się:
Kontrolę strategii - kontrola założeń, kontrola celów strategicznych , kontrola implementacji - wdrażania strategii.
Projektowanie efektywnej kontroli systemów w duży firmach procesy kontrolne stanowią element systemu .Istnieje system kontroli jakości gdzie wszelkie nieprawidłowości są wychwytywane
Komputerowe wspomaganie zarządzania. Kontrola wykorzystujące programy komputerowe. Skraca się czas procesów kontrolnych. Możliwość jednoczenia kontroli i korekty. Elementy sterowania - wykorzystać odchylenie
Problematyka informacyjna. Powszechne stosowanie systemów informatycznych w zarządzaniu i ich wykorzystanie w systemach wspomagania decyzji.
Współcześnie planowanie i kontrola szczególnie w odniesieniu do procesów technologicznych i produkcyjnych odbywa się w czasie rzeczywistym, pewien zestaw narzędzi -gdzie można wyprodukować.. Wykorzystuje tzw. aparat matematyczny do zapewnienia jakości produkcji. W metodzie statystycznej kontroli partii wyrobów.
IV. PROBLEMY ZARZĄDZANIA
Źródła władzy kompetencje
Formalne materialne intelektualne
podstawa podstawa podstawa
do do do
Administrowania zarządzania przewodzenia
prawo zwyczajowe normy prawne
kontrola nad zasobami
dostęp do informacji
zdolność do pokonywania niepewności
dysponowanie pewnymi materialnymi zasobami wykorzystywane do wyprzedzania biegu wydarzeń
V. KONCEPCJE ZARZĄDZANIA
Zarządzanie może odbyć się w oparciu o różne koncepcje w rożnych formach i technikach np. zarządzanie przez cele, zarządzanie przez wyjątki, przez konflikt.
Kryterium dominujące narzędzie zarządzania
Zarządzanie jako wykonywanie władzy organizacji
Przymus przetarg gra organizacyjna
Wpływa na zachowania ludzi wykorzystując przymus, przetarg, grę organizacyjną.
Jak wykorzystać przetarg przy formowaniu strategii. Do strategii dochodzi więc w drodze przetargu lub gry organizacyjnej (gry interesu).
Koncepcja zarządzania administracyjnego
Przepisy prawne przymus administracyjny
Koncepcja zarządzania finansowego
Bazuje na samodzielności podmiotów decyzyjnych maksymalizujących efekty ekonomiczne na podstawie informacji finansowych np. tzw. inżynieria finansowa.
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM FINANSOWYM -gdy firma bazuje na finansowaniu obcym.
VI. EWOLUCJA
Wg szkół …. Doczytać w Stonerze
PODEJŚCIE PROBLEMOWE
Przedstawia się głównie problemy jakie pojawiły się w teorii i praktyce zarządzania w ujęciu chronologicznym.
LATA 50 - teoria „XY”
programowanie
Teoria z obszaru motywacji zakładająca różne podejście człowieka jako obiektu motywacji ze względu na jego dominujące cechy. Jedna z tej teorii zakładała że człowiek z natury jest jednostką aktywną, i praca sprawia mu przyjemność, a druga zakłada, ze człowiek z natury jest leniwy, - przeciwstawne traktowanie człowieka.
PROGRAMOWANIE - było odpowiedzią na konieczność zwiększania skali produkcji i jej efektywności po coraz niższym koszcie. Wiązała się problemem optymalizacji
skali produkcji
kosztów
OPTYMALIZACJA - szukać rozwiązań najlepszych, dotyczyła w praktyce także zagadnień jak np. przemieszczanie wyrobów z różnych zakładów do różnych magazynów. To optymalizacja dotyczyła minimalizacji łącznych kosztów.
OPTYMALIZACJA STRUKTURY PRODUKCYJNEJ (struktury asortymentowej). W praktyce optymalizacja dotyczyła różnych zagadnień i procesów a wielkościami optymalizowanymi były najczęściej łączne koszty lub masa zysków (łączny zysk).
LATA 60 - sygnalizowały trzy problemy.
zarządzanie przez cele
praca grupowa
wzbogacenie pracy
ZARZĄDZANIE PRZEZ CELE - stanowiło pierwszą próbę zaangażowania podwładnych w proces realizacji celów poprzez ich współuczestnictwo w ich ustalaniu. Cel nie był naukowy, cele konsultowane, chodziło o problem.
PRACA GRUPOWA - wiązała się z coraz szerszy stosowaniem grupowego wykonywania zadań. Dane zadanie wymagało pewnego zespołu. Konieczność wypracowania systemów motywacji zbiorowej (danego zespołu).
WZBOGACANIE PRACY - to odpowiedź na mankamenty zbyt dużej specjalizacji pracy z poprzednich etapów rozwoju zarządzania. Ujemne skutki - stres, monotonia. Spowodowały odwrotną tendencję. Nabywane dodatkowych kwalifikacji umożliwiających pracę na innych stanowiskach jako zastępstwo lub w pewnych okresach.
LATA 70
planowanie strategiczne
analiza wartości
budżet o podstawie zerowej
zarządzanie partycypacyjne
PLANOWANIE STRATEGICZNE- stanowi odpowiedź na dominującą rolę problemów w otoczeniu do funkcjonowania i rozwoju firmy oraz konsekwencją założenia, że zmiany w otoczeniu da się w pełni przewidzieć , a kwestią jest dobór metod. W jego wyniku ustalono strategię jako ścieżkę dojścia do założonych celów firmy (długookresowe).
ANALIZA WARTOŚCI - podejście zakładające istotną rolę permanentnych i systematycznych usprawnień, wyrobów i procesów w kontekście wzrostu wydajności efektów po raz pierwszy przyjmowano założenie o tworzeniu hipotetycznych, idealnych cech danego wyrobu.
BUDŻET O PODSTAWIE ZEROWEJ - rozwiązanie ze sfery tzw. budżetowania czyli planowania, z równoczesnym przydziałem zadań, środków finansowych. Tradycyjny budżet zakłada korektę in plus, in minus w obie strony. Odwrotną koncepcją jest budżetowanie o podstawie zerowej, w której zakłada się, że dana komórka organizacyjna w każdym kolejnym okresie musi na nowo uzasadnić konieczność swojego instrumentu z równoczesnym.
Po raz pierwszy koncepcja została wprowadzona w jednostkach administracji federalnej USA.
ZARZĄDZANIE PARTYCYPACYJNE - dalsza ewolucja koncepcji zarządzania przez cele z rozszerzeniem partycypacji tnie tylko na cele ale także na styl kierowania, wyrażane opinie i sposoby ich uwzględniania przez kierownika.
LATA 80 -
zarządzanie jakością
koncepcja organizacji i produkcji dokładnie na czas
kajzen, TQN, kultura organizacyjna
ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ - odpowiedź praktyki na zbyt duże koszty złej jakości, braków w powiązaniu z coraz większą skalą produkcji. Oznacza poszerzenie pojęcia jakości sposobów jej zapewniania, oraz wdrożenie systemów w tym zakresie.
PRODUKCJA DOKŁADNIE NA CZAS - koncepcja produkcji tzw. bezzapasowej zakładająca bardzo dobrą znajomość zagadnień logistycznych i możliwości ich wykorzystania. Prowadzi to do dużych oszczędności w kosztach, owocuje wzrostem wydajności. Koncepcja umożliwia stosowanie nowych form organizacji pracy i produkcji oraz nowych form powiązań między przedsiębiorstwami.
C.KAJZE - metoda zakładająca nadrzędną rolę ciągłych, drobnych, usprawnień w tworzeniu jakości.
D. TQM - metoda zarządzania firmą poprzez jakość. Współcześnie zakłada konieczność podejścia procesowego oraz rolę pracowników w świadomym kreowaniu jakości.
KULTURA ORGANIZACYJNA - pierwszy z elementów tzw. miękkich czynników zarządzania oznacza wypracowanie systemu norm i wartości obowiązujących w organizacji i wyznawanych przez pracowników dla zwiększania efektywności procesu funkcjonowania i rozwoju firmy.
LATA 90
organizacja ucząca się
kształtowanie kultury organizacji
zarządzanie kompetencjami
szczupła organizacja
ORGANIZACJA UCZĄCA SIĘ- koncepcja zakładająca bazowanie na wiedzy jako dominującym czynniku rozwoju firmy. Zakłada konieczność znajomości mechanizmów tworzenia, pozyskiwania i przechowywania i wykorzystywanie wiedzy oraz jej przekształcania z wiedzy niejawnej (ukrytej) we wiedzę jawną. Koncepcja w trakcie dynamicznego rozwoju.
KSZTAŁTOWANIE KULTURY ORGANIZACJI - współcześnie ranga tej koncepcji wzrasta w wyniku tendencji do globalizacji, przechodzenia firm do konkurowania na rynkach międzynarodowych i globalnych. W konsekwencji konieczność dopasowania kultury organizacyjnej jednostek współpracujących np. filia korporacji.
ZARZĄDZANIE KOMPETENCJAMI - kompetencje traktuje się obecnie jako właściwe dla organizacji oznaczają one zdolność do tworzeni tzw. wartości dodanej w różnych ogniwach tzw. łańcuch wartości Portera. Przedsiębiorstwo powinno umieć identyfikować, rozwijać i chronić własne kluczowe kompetencje, których zaletą jest możliwość wykorzystani tych w sektorach nie pokrewnych np. firma Sony dysponował kluczową umiejętności w postaci zdolności do miniaturyzacji.
SZCZUPŁA ORGANIZAJCA - koncepcja związana z „wyprowadzenia” pewnych aktywów lub rodzajów działalności z firmy np. działalność socjalną, transportową, usługową, księgową w konsekwencji dąży się do pozostawienie tych procesów (rodzajów działalności), które faktycznie tworzą wartość. Wymaga rozwagi, nieuleganiu modzie. Współcześnie organizacja tzw. inteligentna tzw. Frachtalna - fabryka przeprojektowana.
ORGANIZACJA INTELIGENTNA -po części wiąże się z koncepcją organizacji opartej na wiedzy oraz z koncepcją tzw. …………… , która bardzo często sprowadza się do tzw. gry na zasobach.
KONCEPCJA FRACHTALNEJ FABRYKI - frachtal pochodzi z fizyki i oznacza pewną całość złożoną z identycznych części jak całość. Tzw. frachtalny zakład wytwórczy zakłada, że poszczególne jej jednostki np. wydziały prowadzone są i rozliczane w oparciu o tzw. klienta wewnętrznego.
Przeprojektowanie związane jest w praktyce z procesami restrukturyzacji oraz z podejściem procesowym w zarządzaniu firmom. To podejście procesowe ma miejsce np. w systemach
Zarządzania Jakością, środowiskiem opartych na normach ISO, ISO 14001.
PODEJŚCIE PROCESOWE W ZARZĄDZANIU
Jest ważne bo jest wykorzystywane w dwóch sferach.
Podejście procesowe współcześnie wykorzystywane jest w procesach tworzeni wartości a szczególnie tworzenia wartości dodanej, która w praktyce oznacza osiąganie, przez firmy ponad przeciętnej marży zysku w danym sektorze.
To podejście procesowa ma a zastosowanie w konstrukcji głównych systemów zarządzania. W tym zarządzanie jakością i zarządzanie środowiskiem, współczesne normy ISO pozwalają stworzyć zintegrowany system.
ZALETY PODEJŚCIA PROCESOWEGO:
Podejście procesowe to zbiór działań w których wykorzystuje się zasoby do przekształcania tzw. wejść w tzw. wyjścia. Wejście - surowce, materiały, tzw. dane wejściowe.
W podejściu procesowym operuje się pojęciem tzw. klienta wewnętrznego. Procesy powinny być monitorowane w celu weryfikacji i skuteczności oraz ich ulepszaniu.
Procesy stanowią ważny element doskonalenia i rozwoju organizacji ponieważ istnieje możliwość ich projektowania przeprojektowywania. Trzeba do nich dostosowywać struktury organizacyjne w firmie, są podstawą opracowywania systemów m. in. Zarządzania jakością. Zarządzanie procesami wymaga często działań będących w opozycji do tradycyjnej hierarchicznej struktury organizacyjnej.
KATEGORIE PROCESÓW
Procesy związane z rozwojem biznesu. Badania rynku, opracowywanie ofert. Kreowanie i zarządzanie szansami biznesowymi.
Procesy rozwoju produktu
Identyfikacja potrzeb rynku
Wprowadzenie nowego produktu na rynek
Procesy obsługi klienta
obsługa klienta
obsługa reklamacji
obsługa gwarancyjna
obsługa pytań ofertowych i ankietowanie klientów
Procesy dostarczania produktów
Wybór dostawców i współpraca z nimi
Dystrybucja
Zarządzanie zapasami
Fakturowanie
Windykacja należności
Procesy zarządzania finansami
Budżetowanie
Zarządzanie środkami płynnymi
Raportowanie wyników
Zarządzanie lokatami
Procesy zarządzania kadrami
Planowanie kadrami
Nabór i zwalnianie pracowników
Szkolenia
Monitorowanie efektywności pracy
Procesy zarządcze i administracyjne
Zarządzanie informacją
Zarządzanie środkami trwałymi
Przydzielanie zasobów
Planowanie strategiczne i taktyczne