Lit:
Sprawozdawczość finansowa firm: Jarosław Ignatowski, Marcinkowscy, ODDK Gdańsk
Zamknięcie roku 1996 z „Rachunkowości”.
Zarządzenie Prezesa GUC październik 1996 w sprawie określania obowiązku przekazywania danych statystycznych (Monitor Polski).
6,8,10 Rachunkowość 1996 - artykuły o przepływie środków pieniężnych
2 Rachunkowość 1997 - artykuł o sprawozdawczości
Sprawozdawczość finansowa uregulowana jest Ustawą o Rachunkowości.
bilans
rachunek zysków i strat
sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych
informacja dodatkowa.
Dostosowano sprawozdawczość do zasad obowiązujących w Unii Europejskiej. Sprawozdanie bilansowe jest dokumentem finansowym zamykającym rok rozrachunkowy i otwierający następny. Sprawozdawczość finansowa stanowi również syntetyczną informację o stanie finansowym przedsiębiorstwa. Nadaje się do oceny i analizy stanu finansowego firmy i efektywności gospodarowania.
Ustawa określa zasady ewidencji i sporządzania sprawozdań, nakłada obowiązek sprawozdawczości na kierownika. Informacje te są ustandaryzowane, dlatego mogą być porównywane pomiędzy różnymi jednostkami. W spółkach i spółdzielniach odpowiedzialnymi za sporządzenie sprawozdań są członkowie zarządu (właściciele), w przedsiębiorstwach likwidowanych - syndyk. Bilans powinien być podpisany przez kierownika jednostki i osobę odpowiedzialną za rachunkowość jednostki. Roczne sprawozdania finansowe podlegają zatwierdzeniu przez właściwy organ nie później niż na 6 miesięcy od dnia bilansowego:
w spółkach akcyjnych to walne zgromadzenie akcjonariuszy
w państwowych przedsiębiorstwach - rada pracownicza
w spółdzielniach - walne zgromadzenie członków spółdzielni
w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa - Minister Skarbu
w przedsiębiorstwach państwowych objętych postępowaniem naprawczym - osoba sprawująca urząd komisaryczny
sprawozdanie finansowe jednostek podlegających likwidacji - sędzia komisarz.
Dzień bilansowy to najczęściej koniec roku kalendarzowego (wyjątek to rolnictwo - tam około kwietnia). Momentem bilansowym jest też dzień zmieniający istotnie formę firmy, np. dzień przed przekształceniem przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, likwidacją, procesem naprawczym.
Jednostki sporządzające sprawozdania w pełnym zakresie:
spółki prawa handlowego i prawa cywilnego oraz inne osoby prawne z wyjątkiem Skarbu Państwa i NBP
osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych o ile obrót za poprzedni rok obrachunkowy w walucie polskiej stanowił w walucie polskiej 400.000 ECU. Obrót mierzony jest przychodami netto.
jednostki organizacyjne działające na podstawie prawa bankowego, prawa o obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz działające w oparciu o przepisy regulujące działalność ubezpieczycieli. W przypadku tych jednostek niezależnie od wielkości obrotu.
państwowe i gminne jednostki budżetowe: gminy, związki gmin, zakłady budżetowe państwowe oraz gminne fundusze celowe
zagraniczne osoby prawne i zagraniczne jednostki nie posiadające osobowości prawnej, ale działające na terenie RP bez względu na wielkość przychodu
jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej (z wyjątkiem spółek prawa cywilnego i spółek cywilnych)
jednostki realizujące zadania zlecone i otrzymujące na ich realizację dotacje z budżetu państwa lub funduszy celowych
Sprawozdawczość w ujęciu uproszczonym mogą sporządzać te jednostki, które nie spełniają dwóch z niżej wymienionych kryteriów:
zatrudnienie średnioroczne powyżej 50 osób
suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowi co najmniej w walucie polskiej 1.000.000 ECU
przychody netto osiągnęły wartość 3.000.000 ECU.
Ustawa określa zasady prowadzenia ewidencji księgowej oraz zasady wyceny składników majątkowych i wielkości obrotu. Zasady te to:
zasada memoriału - ujmowanie ogółu operacji gospodarczych dotyczących danego roku obrotowego. Mogą to być operacje opłacone, nieopłacone (ale których termin zapłacenia już zapadł) przypadające na dany rok. Zasada ta dotyczy wszystkich jednostek.
zasada współmierności przychodów ze sprzedaży produktów, towarów usług i operacji finansowych oraz kosztów tych czynności. Ująć należy wszystkie koszty związane z przychodami danego okresu obrachunkowego. Dotyczy to nakładów poniesionych w danym okresie i tych nieponiesionych, ale połączonych z działaniami i przychodami okresu. Przykład to sprzedaż produktów wytworzonych w roku ubiegłym i zaliczenie kosztów ich wytworzenia do roku bieżącego. Wykorzystuje się rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychody przyszłych okresów.
zasada kontynuacji działalności - polega na domniemaniu, że działalność danej firmy będzie przebiegała w sposób niezakłócony w tej samej formie, zakresie i skali. Stosowanie do wyceny kosztów rzeczywistych oznacza wycenę aktywów po kosztach faktycznie poniesionych, przy wycenie majątku trwałego skorygowanie o typowe zużycie (adekwatne do danego rodzaju działalności). Zobowiązania wyceniane są w kwotach wymagających zapłaty. Jeżeli nie mamy pewności o kontynuacji działalności wyceniać powinno się po cenach realnych możliwych do uzyskania uwzględniając poniższą zasadę:
zasada ostrożnej wyceny - odnosi się do kilku trybów postępowania - polega na aktualizacji cen rzeczywiście zapłaconych i kosztów poniesionych pomniejszonych o ewentualną amortyzację do poziomu możliwej do uzyskania ceny. Przyczyną mogą być planowane lub pozaplanowe zmniejszenia wartości składników majątkowych, uwzględnienie obniżek cen rynkowych (dotyczy to składników poza środkami trwałymi i inwestycjami). Zaliczenie do pozostałych przychodów operacyjnych i zysków nadzwyczajnych wyłącznie pozycji, których zapłata nie budzi wątpliwości. Do pozostałych kosztów operacyjnych i strat nadzwyczajnych - gdy mamy poważne wątpliwości. Tworzy się rezerwy na sytuacje grożące poniesieniem dodatkowych kosztów i strat. Zasada ostrożnej wyceny pozwala na urealnienie stanu majątku i wyniku finansowego.
zasada realizacji - zyski powstają dopiero w momencie sprzedaży lub czynności z nią zrównanych.
zasada istotności - nakłada obowiązek na jednostkę wykazywania wszystkich operacji w taki sposób, by można było rozpoznać wszystkie zdarzenia mające istotne znaczenie dla wyniku danej firmy
zasada ciągłości - stosowanie takich samych zasad ewidencji, technik wyceny gwarantując porównywalność danych. Jeżeli następują tu poważne zmiany powinno to znaleźć odbicie w informacji dodatkowej, by można było doprowadzić dane do porównywalności.
Kategorie cen stosowane przy wycenie aktywów i pasywów:
Cena nabycia, może ona być zastąpiona ceną zakupu
cena nabycia: to rzeczywista cena zakupu nowego lub używanego majątku należna sprzedającemu, jednak bez naliczonego VATu + koszty bezpośrednio związane z zakupem (transportu, załadunku, ubezpieczenia, sortowanie, prowizje itd.) - zmniejszenia z tytułu udzielonego przez dostawcę rabatu, upustu i innych zmniejszeń ceny (np. bezpłatne opakowanie).
Jeżeli nie znamy ceny nabycia wykorzystujemy aktualną cenę rynkową z uwzględnieniem stopnia zużycia.
Koszt wytworzenia we własnym zakresie składnika majątku - dotyczy produktu gotowego i nie zakończonego zarówno przeznaczonego do sprzedaży, jak i na własne potrzeby. Obejmuje:
koszty bezpośrednio związane z produkcją (materiały, płace bezpośrednie)
narzut kosztów pośrednich za dany okres wytwarzania składnika
Nie zaliczamy tu kosztów ogólnego zarządu, kosztów sprzedaży, pozostałych operacyjnych, kosztów finansowych, nieuzasadnionej części kosztów pośrednich produkcji wynikających z niewykorzystania zdolności wytwórczych oraz strat materiałów, towarów itd.
Cena sprzedaży netto - rynkowa cena sprzedaży składnika możliwa do uzyskania na dzień bilansowy pomniejszona o:
rabaty i upusty
przypadający podatek VAT od sprzedaży
przypadający od sprzedaży podatek akcyzowy
przewidywane koszty produkcji, transportu, sprzedaży związane z przygotowaniem danego składnika majątku do sprzedaży.
Średni kurs waluty obcej - ustalony przez prezesa NBP dla danej waluty.
Kwota wymagająca zapłaty - kwota należności wraz z należnymi odsetkami umownymi lub ustawowymi, jakich zapłaty przez kontrahenta oczekuje jednostka według stanu na dzień bilansowy. Dotyczy to także zobowiązania, w tym pożyczki i kredytu, która zgodnie z umową powinna zostać zapłacona kontrahentowi według stanu na dzień bilansowy. Zobowiązania wykazuje się łącznie z odsetkami, chyba że istnieje przyrzeczenie kontrahenta o bezwarunkowej rezygnacji z odsetek za zwłokę (dotyczy to zobowiązań przeterminowanych).
Wartość nominalna - znajduje zastosowanie do wyceny środków pieniężnych, czeków, weksli, papierów wartościowych wyemitowanych przez daną jednostkę.
W aktywach bilansu istnieje uszeregowanie wg rosnącego stopnia płynności. Pasywa są wykazywane według rosnącego stopnia wymagalności. Zobowiązania są podzielone według typu kontrahenta.
Rachunek zysków i strat może być źródłem badania rentowności firmy, choć jest zestawieniem syntetycznym i nie dostarcza danych do badań szczegółowych.
Informacja dodatkowa zawiera:
objaśnienia stosowanych metod wyceny z podkreśleniem wprowadzonych zmian w stosunku do roku poprzedniego
uzupełniające dane o aktywach i pasywach bilansu oraz o elementach rachunku zysków i strat
wszelkie inne znaczące informacje niezbędne dla zrozumienia pozycji bilansowych oraz rachunku zysków i strat
proponowany podział zysku lub sposób pokrycia straty finansowej
podstawowe informacje dotyczące pracowników jednostki
25 listopada 1995 - wytyczne MF o sporządzaniu sprawozdania z przepływu środków pieniężnych (Dziennik Urzędowy MF nr 20 poz. 22).
Część A wskazuje na nadwyżkę środków pieniężnych z działalności operacyjnej ustaloną jako różnica pomiędzy wynikiem finansowym netto pomniejszonym o koszty niepieniężne (np. amortyzacja, rezerwy) a sumą zmian stanu aktywów i pasywów w sferze obrotowej. Zmiany stanu są różnicą stanu końcowego w stosunku do stanu początkowego, przy czym aktywa przyjmują znak +, jeżeli stan końcowy jest niższy od stanu początkowego. Pasywa odwrotnie.
Stan B ujmuje wydatki na nabycie składników majątku trwałego oraz wpływy ze sprzedaży tych składników.
Część C obejmuje wpływy z emisji akcji, obligacji oraz innych źródeł dofinansowania, wypłatę dywidend oraz inne wydatki związane z podziałem zysku.
Część D wykazuje zmianę zasobów pieniężnych netto jednostki. To suma A+B+C na koniec okresu w porównaniu z ich stanem początkowym.
Część E wykazuje stan środków pieniężnych jednostki na początku roku obrotowego, część F - na koniec roku obrotowego.
Sprawozdanie z działalności jednostki w roku obrotowym - uzupełnia stronę rzeczową informacji dodatkowej. Zawiera:
informacje o ważnych zdarzeniach w roku obrotowym
przewidywane inwestycje i kierunki rozwoju
wszelkie osiągnięcia w dziedzinie badań i postępu technicznego
aktualna i przewidywana sytuacja finansowa