Mechanizm działania leków

1. Mechanizm fizykochemiczny

Dotyczy leków o nieswoistym działaniu, które nie mają powinowactwa do określonych struktur komórkowych. Dotyczy wziewnych środków znieczulenia ogólnego (halo ton, eter di etylowy). oparty jest na teorii klatratów Paulinga. Teoria ta zakłada, że cząsteczki wody wiążą się wiązaniami wodorowymi tworząc strukturę przestrzenną zwaną klatratem (16 - 18 cz H₂O). W wolnych przestrzeniach znajdują się cząsteczki gazu znieczulającego. Obecność klatratów zmienia funkcje biochemiczne OUN , przewodnictwo nerwowe, zmniejsza produkcję ATP, wytwarza się stan narkozy. Gdy ciśnienie środka znieczulającego spada klatraty rozpadają się i funkcje OUN powracają do stanu prawidłowego

2. Mechanizm chemiczny

Dotyczy leków swoistych w działaniu, które łączą się z określonymi strukturami komórkowymi będącymi receptorami, kanałami jonowymi, centrami aktywnymi enzymów lub leki mają pełnić funkcję antymetabolitów

Podział ze względu na działanie:

• Leki o mechanizmie receptorowym

• Inhibitory enzymów

• Antymetabolity

• Leki działające na kanały jonowe

Leki o mechanizmie receptorowym

Teoria receptorowa zakłada, że działanie farmakologiczne leku wynika z jego łączenia się z właściwym dla niego receptorem w błonie komórkowej. Receptor jest to biopolimer o strukturze białkowej posiadający określoną budowę przestrzenną. W oddziaływaniu leku z receptorem biorą udział głównie wiązania niekowalencyjne (jonowe, wodorowe, siły van der Waalsa, oddziaływania dipol - dipol)

Wyróżniamy 4 typy receptorów:

1. Receptory sprzężone z kanałami jonowymi

2. Receptory sprzężone z białkami G

3. Przekazujące sygnał z udziałem kinazy tyrozynowej

4. Receptory wewnątrzkomórkowe (jąderkowe)

Aby lek mógł wyzwolić efekt farmaceutyczny musi posiadać powinowactwo chemiczne i aktywność wewnętrzną.

Powinowactwo chemiczne to zdolność wiązania się leku z receptorami uwarunkowana budową chemiczną

Aktywność wewnętrzna - zdolność do wywoływania pobudzenia receptora i wywołania efektu farmakologicznego.

Ze wzglądy na te dwie cechy leki dzielimy na 2 grupy:

	Agoniści (mimetyki)	Antagoniści (lityki, blokery)
Powinowactwo chemiczne	+	+
Aktywność wewnętrzna	+	-

Wyzwalanie efektu farmakologicznego

Lek pobudzając receptor doprowadza do aktywacji białek G. Aktywne białko G aktywuje cyklazę adenylową syntezującą cAPM

Aktywne białko G

ATP cAMP 5'AMP

Cykloza adenylowa fosfodiesteraza

Inhibitor fosfodiesterazy - kofeina

Innymi wtórnymi przekaźnikami są:

• DAG

• IR3

• CA²⁺

Leki będące inhibitorami enzymów

Są to związki wykazujące podobieństwo strukturalne do naturalnych substratów enzymów. Działanie inhibitora blokuje centrum aktywne enzymu i uniemożliwia powstawanie produktu.

Enzym	Lek hamujący
Acetylocholinoestraza	Neostygmina
Enzym konwertyjacy angiotensynę	Kaptopril
Cyklooksygenaza (COX)	Ibuprofen
Reduktaza HMG-CoA	Sinvastatyna
Anhydroza węglanowa	Acetozolamid
Dekarboksylaza L-dopa	Karbidopa
Transpeptydaza	Antybiotyki -laktamowe

Antymetabolity

Związki te wykazują podobieństwo do naturalnych metabolitów włączając się zamiast nich do danego szlaku biochemicznego i prowadząc do wytworzenia fałszywego produktu o zmienionej budowie

Np. sulfonamidy - metabolity PABA

Najczęściej stosuje się antymetabolity puryn i pirymidyn oraz kwasu foliowego

Leki wpływające na kanały jonowe

Kanały jonowe mogą być zależne od potencjału lano od neuroprzekaźnika

1. Leki blokujące kanały sodowe zależne od napięcia (np. środki miejscowo znieczulające)

2. Leki blokujące kanały potasowe zależne od napięcia (amiodaron)

3. Leki lokujące kanały potasowe zależne od ATP (doustne leki przeciwcukrzycowe)

4. Leki blokujące kanały wapniowe (nifedypina)

5. Leki wpływające na kompleks receptorowy GABBA (kanał Cl^-) (diazepam)

---