Prof. dr hab. Bronisław Burlikowski
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania
w Warszawie 2007/2008
GŁÓWNE ZAGADNIENIA LOGIKI I METODOLOGII NAUK
Cele nauczania przedmiotu:
-poznać i umiejętnie posługiwać się elementami języka; -nauczyć się prawidłowego myślenia i poprawnego formułowania oraz przekazywania myśli; -ukształtować uważną postawę zarówno w stosunku do
własnych jak i cudzych twierdzeń, przekonań i poglądów; -ukształtować umiejętność trafnego oceniania wartości poznawczej zabiegów logicznych.
"Trzeba bowiem wpierw poznać logikę, zanim się przystąpi do szczegółowych badań, a nie poszukiwać nic o niej nie wiedząc". Arystoteles, Metafizyka, 1005 b
"Kto wszakże zmierza ku prawdzie, winien baczyć na to, by zaczynać od tego, co rzeczywiście istnieje".
Arystoteles, Analityki wtóre, 81 b
"Kultura intelektualna, czyni tego, kto ją nabył, wrażliwym naprawdę i fałsz, na poprawność myślenia i błędy logiczne, budzi - można by powiedzieć - sumienie logiczne, które jest podstawą krytycyzmu wobec siebie, tak jak wobec innych osób. Ten krytycyzm zaś jest tarczą przeciw zniekształcającemu tak często logiczny tok myśli wpływowi uczuć i wywołanych przez nie dążeń, uprzedzeń i przesądów. Broni przeciw pokusie posługiwania się nieuczciwymi chwytami polemicznymi, sofizmatami, insynuacjami, szczepi więc rzetelność i prawość w myśleniu. Pozwala wznieść się ponad to, co zamącą stronniczymi momentami rzeczowość stanowiska, i przezwyciężyć dogmatyczne zacietrzewienie. Daje możność zrozumienia przeciwstawnych stanowisk, otwiera drogę rozumnej tolerancji, która nie zmierza do zniszczenia przeciwnika, lecz stara się go pozyskać.
T. Czeżowski, O ideale uniwersytetu, [w:] Pisma z etyki i teorii wartości, s. 240
Tematyka wykładów i ćwiczeń
I. Wprowadzenie: Przedmiot oraz zadania logiki i metodologii nauk (logika, semiotyka, se
mantyka, syntaktyka, logika formalna, metodologia nauk). Szczególne znaczenie i rola logiki
w działalności teoretycznej i praktycznej człowieka współczesnego.
II. Jeżyk jako system znaków: pojęcie znaku, znaki słowne, język; kategorie syntaktyczne -
funktory zdaniotwórcze, nazwotwórcze, funktorotwórcze. Rola semiotyczna wypowiedzi: opi
sowa, ekspresywna, performatywna.
Nazwy: pojęcie, treść, zakres, ostrość nazwy. Stosunki między zakresami nazw.
Definicje: rodzaje definicji ze względu na ich zadania i budowę. Warunki poprawności
definicji. Błędne definicje.
V. Zdanie. Pojęcie zdanie w sensie logicznym. Wartość logiczna zdania. Obiektywny charak
ter prawdziwości i fałszywości zdań. Struktura zdania.
VI. Pojecie funktora prawdziwościowego (funktor: koniunkcji, alternatywy nierozłącznej,
alternatywy rozłącznej, dysjunkcji, implikacji). Negacja, koniunkcja, alternatywa, implikacja.
VII. Wypowiedzi stwierdzające relacje: stosunki: symetryczne, asymetryczne, nonsyme-
tryczne, przechodnie, porządkujące.
VIII. Nieporozumienia wynikające z wieloznaczności słów: ekwiwokacja, amfibologia,
tautologia. Sposoby uzasadniania twierdzeń.