Teoria gospodarstwa domowego.

1. Założenia teorii gospodarstwa domowego

2. Teoria użyteczności

1. użyteczność całkowita, krańcowa, prawo malejącej użyteczności krańcowej

2. maksymalizacja użyteczności przez gospodarstwo domowe (równowaga, optimum gospodarstwa domowego; II prawo Gossena)

3. Teoria obojętności gospodarstwa domowego

Gospodarstwo domowe jest podmiotem sfery konsumpcji, który tworza ludzie, powiązani najczęściej więzami rodzinnymi, wspólnie mieszkający i podejmujący wspólne decyzje dotyczące konsumpcji w oparciu o dochody uzyskiwane przez wszystkich członków tego gosp. domowego lub przez tylko niektórych z nich.

Funkcje gospodarstwa domowego:

• konsumpcyjna

• dochodowa (pozyskiwania dochodów - dochody pochodzą z udostępnianuch przedsiębiorstwom czyników wytwórczych - pracy - uzyskiwane wynagrodzenie, kaptał - odsetki etc)

Gospodarstwo domowe = konsument

Ekonomia dostarcza 2 teorie gospodarstwa domowego:

• teoria użyteczności: sformułowana w XIX wieku w ramach kierunku subiektywistycznego-marginalistycznego - Jevons, Mengel; prekursorem był Gossen;

• teoria obojętności - 1939 rok, sformułował ją John Hicks

Założenia teorii gosp. domowego:

• zakłada się, że gosp. domowe jest podmiotem racjonalnym i w swoich wyborach dąży do maksymalnych korzyści i konsumpcji dóbr i usług w ramach istniejących ograniczeń.

• Gospodarstwo domowe opiera swoje wybory na swoich preferencjach (upodobaniach)

Preferencje konsumenta - wyrażają jego subiektywne pragnienia i oceny wazności oraz przydatności dóbr dla konsumenta.

Preferencje zależą od:

• środowiska urodzenia;

• wychowania

• miejsca zamieszkania

• wykształcenia

• przekonań religijnyh, itp.

Założenia odnośnie preferencji:

• zakłada się kompletność preferencji;

• przechodniość preferencji;

• założenie nienasycalności zadowolenia z konsumpcji.

Założenie kompletności - oznacza, że gosp. dom. dokonujące wyboru między różnymi kombinacjami dóbr potrafi uszeregować te kombinacje według kolejności swych preferencji. Jeżeli gosp. dom. uporządkuje w ten sposób wszystkie kombinacje dóbr, oznacza to, że jego preferencje są kompletne.

Założenie przechodności - oznacza, ż uczeregowanie preferencji jest logicznie spójne:

A B C -- A i B B i C => A i C

Założenie nienasycalności zadowolenia z konsumpcji - oznacza, że gosp. domowe preferuje zawsze kombinację dóbr dostarczającą więcej zadowolenia, od kombinacji dającej tego zadowolenia mniej.

Gospodarstwo domowe w swoich wyborach podlega ograniczeniu ze strony dochodów jakimi dysponuje. Gosp. dom. podlega ograniczeniom ze strony cen, które płaci za dobra i usługi.

Teoria użyteczności

Użyteczność to zadowolenie (satysfakcja, przyjemność) jakie osiąga gosp. dom. z konsumpcji (posiadania) dóbr i usług.

Użyteczność to kategoria subiektywna - jest to pewien stan psychiczny; jest niemierzalna - nie można jej wyrazić w postaci liczbowej.

Użyteczność, choć niemierzalna, jest kategorią porządkową - gosp. dom. potrafi uporządkować wszystkie dobra wg użyteczności (zadowolenia, jakie mu przynoszą), a także potrafi porównywać te dobra ze sobą. Uszeregowanie użyteczności różnych dóbr odzwierciedla tzw. uporządkowany system preferencji różnych dóbr.

Rozróżnia się użyteczność całkowitą i użyteczność krańcową:

• użyteczność całkowita jest sumą zadowolenia, jakie daje gosp. domowemu konsumpcja określonej ilości dobra:

• użyteczność krańcowa (marginalna) - zadowolenia osiągane ze skonsumowania kolejnej, dodatkowej, marginalnej jednostki dobra.

- wyraża zmianę UC wywołaną zmiana konsumpcji dobra o kolejną jednostkę

Między ilością konsumowanego dobra a użytecznością całkowitą i użytecznościa krańcową zachodzą następujące zależności:

• UC rośnie wraz ze wzrostem ilości konsumpwanego dobra i zmniejsza się wraz ze zmniejszeniem ilości konsumowanego dobra;

• UK maleje wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra i rośnie, gdy ilość konsumowanego dobra się zmniejsza.

Prawo malejącej użyteczności krańcowej:

Użyteczność uzyskiwana przez gosp. domowe z konsumpcji kolejnych jednostek danego dobra maleje wraz ze wzrostem jego spożycia przy zachowaniu konsumpcji innych dóbr na niezmienionym poziomie.

Rozkład użyteczności:

Ilość konsumowanego dobra	UC	UK
0	0	-
1	4	4
2	7	3
3	9	2
4	10	1
5	10	0

Celem gosp. domowego wg teorii użyteczności jest maksymalizacja użyteczności całkowitej z konsu-mowanego koszyka dóbr. Gdy gosp. dom. osiągnie ten cel, oznacza to, że dokonało optymalnego wyboru w zakresie konsumpcji i osiągnęło równowagę.

O tym, jakie ilości wybranych do koszyka dóbr zakupi gosp. domowe, decyduje ich użyteczność krańcowa.

Zakładamy, że gosp. domowe konsumuje 2 dobra: dobro X (użyt. krańc. UK_X, cena P_X) i dobro Y (UK_Y,P_Y)

Optimum:

Ten warunek określa równowage gosp. domowego i nosi nazwę II prawa Gossena (prawa wyrównywania się użyteczności krańcowych).

Stwierdza ono, że:

II prawo Gossena

Gospodarstwo domowe zmaksymalizuje użyteczność całkowitą z konsumowanego koszyka dóbr wówczas, gdy na każde dobro zgłosi popyt do takiego poziomu, przy którym uzyteczność krańcowa przypadająca na 1 wydaną na to dobro złotówkę zrówna się z użytecznością krańcową złotówki wydanej na każde inne dobro z koszyka.

II prawo Gossena

Gosp. wtedy znajduje się w równowadze. Decyzje dotyczą wyboru ludzi.

Jeżeli cena np. dobra X rośnie, to:

P_X ↑

Nadwyżka konsumenta

Jest to różnica między całkowitą użytecznością jaką konsument uzyskuje z łącznej liczby skonsumowanych jednostek dobra a wydatkiem pieniężnym jaki musiał ponieść aby zakupić tę ilość dobra. N. konsumenta dotyczy subiektywnej wartości korzyści netto jaką on osiąga kupując dobro po cenie rynkowej. Pokazuje, że może on uzyskać więcej zadowolenia z konsumpcji niż wynosi zapłata.

Zakładamy, że konsument nabywa (preferuje) grejpfruty i cena rynkowa 1 kg grejpfrutów wynosi 5 zł.

Popyt będzie wyznaczony przez zrównanie UK dobra z ceną rynkową tego dobra.

Krzywa popytu rynkowego przedstawa użyteczności krańcowe kolejnych jednostek konsumowanego dobra.

Cena każdej jednostki dobra jest wyznaczana przez użyteczność krańcową kolejnych jednostek konsumowanego dobra

Paradoks wartości - cena wody a cena diamentu. Podaż diamentu jest bardzo rzadka, więc użyteczność krańcowa jest bardzo wysoka i przez to wysoka jest cena diamentu. Użyteczność krańcowa ostetniej szklanki wody jest niska, i przez to niska jest cena wody, mimo że bez niej nie da się żyć.

Teoria obojętności gospodarstwa domowego (1939 John Hicks lub Hix)

Zakłada, że gosp. domowe swoje wybory dotyczące konsumpcji opiera się na preferencjach.

Obok krzywych obojętności występują linie budżetowe.

• Krzywa obojętności - jest zbiorem kombinacji dwóch dóbr lub dwóch koszyków dóbr przynoszących gosp. domowemu takie samo zadowolenia z konsumpcji.

Krzywa obojętności nazywana jest także krzywa jednakowej uzyteczności.

Zakładamy, że:

• gosp. dom. konsumuje 2 dobra: dobro X(płyty CD) i dobro Y (posiłki)

• zostały rozpoznane wszystkie kombinacje tych 2 dóbr.

Kombinacja dóbr	Ilość dóbr Y (QY) - ilość posiłków	Ilość dóbr X (QX) - ilość płyt
A	6	1
B	3	2
C	2	3
D	1,5	4


Obrazuje identyczny poziom użyteczności całkowitej.

Każda kombinacja powyżej krzywej jest lepsza, będzie zatm bardziej preferowana przez gosp. domowe.

Każda kombinacja poniżej krzywej jest gorsza.

Krzywe obojętności konsumenta:

• malejące

• wypukłe

• nie przecinają się

• może być ich nieskończenie wiele

Jest malejąca (bo kosztem zwiększenia drugiego dobra maleje ilość 1. dobra) czyli przedstawia zjawisko substytucyjności między dobrami (zwiększenie konsumpcji 1. dobra wymaga zmniejszenia konsumpcji 2. dobra, przy nie zmienionym poziomie użyteczności całkowitej). (sybstytucyjność niepełna, bo posiłki nie mogą być całkowicie zastąpione przez płyty i odwrotnie)


Substytucja pełna jest wtedy, gdy krzywa przedstawia się następująco:

Zerowa substytucyjność i pełna komplementarność:


Miarą stopnia substytucyjności obu dóbr jest krańcowa stopa substytucji dóbr.

Krańcowa stopa substytucyjności dóbr określa jaką ilość jednego dobra (u nas Y) zgodzi się poświęcić gosp. domowe w celu uzyskania kolejnej, dodatkowej jednostki drugiego dobra, przy założeniu pozostania na tej samej krzywej obojętności.





Informuje, o ile zmieni się konsumpcja dobra Y.

Krańcowa stopa substytucyjności dóbr (posiłków i płyt)

Przejście	+ΔY (zmiana ilości posiłków)	+ΔX (zmiana ilości płyt)	Kss
A → B	-3	1	-3/1
B → C	-1	1	-1/1
C → D	-1/2	1	-1/2

Krańcowa stopa substytucyjności dóbr maleje w miarę przesuwania się wzdłuż danej krzywej obojętności.

Fakt zmniejszania się krańcowej stopy substytucji dóbr w miarę przesuwania się wzdłuż danej krzywej obojętności wiąże się z działaniem prawa malejącej krańcowej stopy sobstytucji dóbr, stwierdza ono:

Prawo malejącej krańcowej stopy substytucji dóbr:

Im mniej danego dobra konsumuje gosp. domowe, tym mniejszą ilość tego dobra zgodzi się poświęcić w celu uzyskania dodatkowej jednostki innego dobra.

Krańcowa stopa substytucejności dóbr jest określana w każdym punkcie krzywej obojętności przez użyteczność krańcową:




Krańcowa stopa subst. Dóbr wyraża nachylenie krzywej obojętności w każdym punkcie.





Z założenia przechodniości preferencji wynika, że krzywe przechodniości nie mogą się przecinać.




Poziom zadowolenia z konsumpcji będzie wzrastał w miarę oddalania się od początku układu współrzędnych. Gosp. domowe preferuje miejsca położone na coraz wyżej położonej krzywej obojętności.

Zbiór krzywych obojętności nosi nazwę MAPY OBOJĘTNOŚCI i przedstawia uporządkowany system preferencji konsumenta, najniższa użyteczność jest na najniższej krzywej.

Gosp. domowe w swych wyborach jest ograniczone wysokością posiadanych dochodów oraz poziomem cen nabywanych dóbr.

Ograniczenia wyboru gosp. domowych:

• dochody płacowe (z udostępnienia pracy);

• dochody pozapłacowe (spadki, wygrane) - są mniej regularne niż dochody płacowe

Zakładamy, że całość dochodów gosp. domowe wydaje na konsumpcję.

Linia budżetu gosp. domowego:

Jest zbiorem tych kombinacji dwóch dóbr (koszyków dóbr), które gosp. domowe może nabyć w danym czasie w oparciu o posiadany dochów i uwzględniając rynkowe ceny danych dóbr.

Kombinacje ilości 2 dóbr dostępne przy danych ograniczeniach:

Kombinacje	QY	QX
M	6	0
A	4,5	1
B	3	2
C	1,5	3
K	0	4



Kombinacja a jest dostępna, b też, ale a i b sa gorsze niż B - bo mieszczą się na niżej położonej krzywej obojętności.

Linia budżetu oddziela kombinacje osiągalne (na linii i pod linią) od nieosiągalnych (powyżej linii).



Kombinacje pod linią nie w pełni wykorzystują budżet, świadczą o nieracjonalnych zachowaniach. Każda kombinacka, która mieści się na krzywej zależy od stosunku an

Nachylenie linii budżetu wyraża relację cen nabuwanych dóbr:




Zmiany dochodów przy niezmienionej an powodują przesunięcie linii budżetu (zwiększają się możliwości nabywcze), a gdy zmienia się tylno cena, bez dochodu - to zmienia się nachylenie linii budżetu.

Optymalna kombinacja dóbr mieści się w punkcie styczności linii budżetu z najwyżej położoną, ale dostępna krzywą obojętności.

W punkcie styczności (B):











Zmiana dochodów kupuących (linia dochód-konsumpcja):

Zakładamy, że zmianie ulegaja dochody kupujących, natomiast ceny i preferencje pozostają bez zmian.


Linia dochód-konsumpcja:

Powstaje z połączenia punktów linii budżetu reprezentukjących rosnący poziom dochodów z odpowiednimi krzywymi obojętności.

Linia dochód-konsumpcja jest zbiorem punktów równowag gosp. domowego odpowiadających wszystkim poziomom jego dochodu, przy założeniu niezmienności preferencji i niezmienności cen.



Linie dochód-konsumpcja sa rosnące dla dóbr normalnych.


Qy - Normalne - Qx - podrzędne

Linie dochód-konsumpcja pozwalają wyznaczyć krzywe Engel'a (Engla)




Linia (krzywa) cena-konsumpcja:

PX - const

PY - zmienna

Nachylenie linii budżetowej ulega zmianie, gdy zmienia się cena dobra Y

PX -> zmienna


Y -> constans

Linia cena-konsumpcja jest zbiorem punktów równowagi konsumenta w warunkach zmiany ceny jednego dobra i niezmienności cen innych dóbr, dochodów i preferencji.

Na bazie linii cena-konsumpcja można wyznaczyć krzywą popytu indywidualnego:




Efekt substytucyjny i efekt dochodowy zmiany ceny dóbr nabywanych przez gosp. domowe

Zakładamy, że:

• 
  przedmiotem analizy jest kombinacja 2 dóbr (dobra normalne)

• nie zmieniają się dochody i cena dobra y oraz preferencje

• rośnie cena dobra x

Zmiana dochodu: przejście z A do S -> substytucyjny efekt zmiany ceny

Przejście z S do B -> efekt dochodowy

Przejście z A do B - łączny efent zmiany ceny

Dobra Giffena - o najmniejszym stopniu podrzędności - stanowią największy udział w koszyku kupujących.

Efekt substytucyjny i dochodowy dla dóbr Giffena:


W przypadku dóbr Giffena efekt substytucyjny jest całkowicie pochłonięty (zniwelowany) przez efekt dochodowy.

PRZEDSIĘBIORSTWO

Przedsiębiorstwo w gosp. rynkowej i jego cechy

Przedsiębiorstwo

Instytucja systemu ekonomicznego w której zostały zorganizowane zasoby produkcyjne w celu pomnażania wyłożonego kapitału, czyli osiągnięcia zysku.

[Gruszecki] - jest pojmowane jako prowadzenie działalności gospodarczej na rachunek właściciela, co oznacze, że nie tylko korzysta on z zysku, ale ponosi ryzyko kapitałowe w razie niepowodzenia

[Estrin&Leidler] - jest podmiotem gospodarczym działającym w 3 sferach: zakupu usług produkcyjnych, organizacji procesu produkcyjnego i sprzedaży produktu. Zadaniem przeds. jest podejmowanie decyzji we wszystkich tych sferach. Podmiotem odpowiadającym za te decyzje jest przedsiębiorca.

[o. Bodzeński] - system heterogeniczny (bo złożony) i dynamiczny (bo zdolny do zmian). Elementy: wewnętrzne - siła robocza, kapitał i wynalazczość; zewnętrzne - odbiorcy, region, państwo. Przedsiębiorstwo jest obiektywizacją woli przedsiębiorcy.

Cechy przedsiębiorstwa rynkowego:

• instytucja o charakterze historycznym - pojawiło się wraz z powstaniem gosp. rynkowej;

• podmiot o charakterze prywatnym;

• podmiot obiektywny - niezależny, wyposażony w autonomię zewnętrzną oraz wewnętrzną;

• celem jego jest osiąganie dochodów - maksy-malizacja zysków wg teorii neoklasycznej

Podważenie zasady maksymalizacji zysku jako głównego celu działania przedsiębiorstwa spowodowało pojawienie się wielu odmiennych propozycji celu działania kontrowersyjnych do zysku:

• satysfakcjonujący zysk;

• maksymalizacja wielkości sprzedaży

• udział w rynku

• wzrost przedsiębiorstwa

• przetrwanie

• maksymalizacja użyteczności menedżerów

• odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstwa

• maksymalizacja wielorakiej funkcji przeds.

• maksymalizacja życiowych dochodów menedżerów

• preferencja wydatków

• realizacja wzrastających poziomów aspiracji

P.Drucker - celem działania przedsiębiorstwa jest płynność.

Niektórzy przedstawiciele finansów uważają, że celem jest maksymalizacja wartości rynkowej przedsiębiorstwa (który prowadzi do wzrostu posiadania właścicieli).

W modelach ILRYJSKICH - przedsiębiorstw zarządzanych przez pracowników - cel - maksymalizacja wartości dodanej na 1 zatrudnionego.

Przeciwnicy zasady maksymalizacji zysku:

• John Kenneth Golbraith

• R.N.Anthony

• uważają, że zasada maksymalizacji zysku nie uwzględnia faktu, że przedsiębiorstwa działają w niezmiernie niepewnym otoczeniu, w związku z czym nie są zdolne do rozpoznania wszystkich możliwych alternatyw decyzyjnych, aby wybrać te, które pozwolą im zmaksymalizować zysk;

• w wielkich przedsiębiorstwach nastepuje oddzielenie kontroli nad przebiegiem procesów wytwórczych od własności, co pozwala menedżerom na znaczną swobode w wyborze celów i co wyborzystują oni preferując własne cele lub cele, przy których oni zyskuja najwięcej, a nie udziałowcy zainteresowani z założenia maksymalizacją zysku;

• isenieje wiele przykładów wskazujących na działania sprzeczne z zasadą maksymalizacji zysku;

• uważa się, że firmy nie są zainteresowane maksymalizacją zysku, ponieważ zbyt atrakcyjne zyski stanowią zachętę dla potencjalnych konkurentów do wejścia na dany rynek. Ponadto maksymalne zyski (wysokie) zachęcałyby związki zawodowe do stałych roszczeń i kreowały konflikty społeczne.

Argumenty za maksymalizacją zysków:

• Milton Friedman

• F.Machlup

• M.Refer

• G.J.Stingler

• Zysk jest najbardziej pojemnym, trwałym i najsilniejszym motywem kierującym działalnościa przedsiębiorstw;

• Konkurencja wymusza maksymalizowanie zysków przez przedsiębiorstwa;

• Na podstawie założenia o maksymalizacji zysku budowano modele produkcyjne pozwalające na skuteczne prognozowanie zachowań nowych i produkcyjnych przedsiębiorstw. Mikroekonomia, przyjmując model przedsiębiorstwa maksymalizującego zysk, dobrze tłumaczy zmiany w cenach, płacach czy podatkach oraz ich wpływ na zachowanie przedsiębiorstw;

• Zasada maksymalizacji zysku pozwala na zrozumienie i wyjaśnienie zachowań całych grup przedsiębiorstw składających się na gospodarkę narodową.

Cechy przedsiębiorstwa rynkowego - ciąg dalszy:

• przedsiębiorstwo rynkowe jest podmiotem realnego ryzyka (decyzke przeds. rynkowego weryfikuje rynek, jeśli decyzje te są złe, to jest w końcu ono likwidowane);

• przedsiębiorstwo rynkowe jest podmiotem kierującym się w swych decyzjach zasadą gospodarczości;

• przeds. rynkowe jest podmiotem, którego warunkiem trwania jest równowaga finansowa (twardy budżet);

• z przedsiębiorstwem nierozerwalnie związany jest przedsiębiorca.

Przedsiębiorca:

jest podmiotem reprezentującym interesy własne lub osób trzecich, ponoszącym ryzyko prowadzenia działalnosci gospodarczej i wywierającym bezpośredni wpływ na przesłanki kształtowania się ryzyka.

Przedsiębiorca posiada dar przedsiębiorczości (specyficzne umiejętności, prowadzi do doskonalenia produkcji).

Właściciel a przedsiębiorca:

Właściciel i przedsiębiorca to ta sama osoba w przedsiębiorstwach małych, jednoosobowych, a nawet w dużych, ale znajdujących się w fazie powstawania.

Kapitał anonimowy pojawił się wraz z pojawieniem się spółki akcyjnej (XIX wiek). Spółka akcyjna posiada wielu właścicieli, ktrzy są anonimowi.

Admiratorem przedsiębiorców był Józef Schumpter. (?)

Teoria produkcji

1. Funkcja produkcji w okresie krótkim

Analiza prawa wydajności nieproporcjonalnej

Z (zysk) = U (utarg) - K (koszt)

Na koszt wpływają poniesione nakłady czynników wytwórczych.

O wysokości poniesionych nakładów decyduje zastosowana technologia, uwarunkowania rynkowe, które związane są z rynkowymi cenami czynników wytwórczych.

Teoria produkcji koncentruje uwagę na technologicznych uwarunkowaniach kosztów produkcji. Podstawowym zadaniem teorii produkcji jest określenie zależności funkcjonalnych pomiędzy wielkościa produkcji a poniesionymi nakładami czynników wytwórczych; analiza rzeczowa.

Podstawową kategorią teorii produkcji jest funkcja produkcji.

Q = f (v₁, v₂, ... v_n)

Funkcje produkcji rozpatruje się w okresie krótkim I w okresie długim.

Okres krótki - to gdy przy niezmienionej technologii wytwarzania wykorzystywane są w produkcji czynniki stałe (nakłady nie zmieniają się wraz ze zmianą wielkości produkcji, np. ziemie, maszyny, budowle) i czynniki zmienne (ich nakłady zmieniają się ze zmianą wielkości produkcji - np. zatrudnienie, surowce, materiały, paliwa)

Okres długi - to okres, w którym przy niezmienionej technice wytwarzania zmiennymi sa wszystkie czynniki wytwórcze, brak czynników stałych.

Okres bardzo długi - zmieniają się i technika wytwarzania, i czynniki wytwórcze

Funkcja produkcji w okresie produkcji przyjmuje postać krzywej Knight'a, jest nazywana także krzywą produktu całkowitego w okresie krótkim.

Q = f (v1)

Wielkość produkcji jest funkcją nakładów czynników zmiennych

Krzywa Knight'a obrazuje prawo wydajności działalności nieproporcjonalnej (prawo nieproporcjonalnych przychodów). Prawo to stwierdza:

Prawo nieproporcjonalnych przychodów:

Jeżeli w procesie produkcji nie ulega zmianom technika wytwarzania i wykorzystywane są czynniki stałe i zmienne, to zwiększenie nakładów czynników zmiennych powoduje że na początku produkcja całkowita wzrasta więcej niż proporcjonalnie w stosunku do nakładów czynników zmiennych, następnie mniej niż proporcjonalnie w stosunku do tych nakładów, a po przekroczeniu przez nakład czynników zmiennych pewnej granicy, absolutna wielkość produkcji zaczyna się zmniejszać.

Zakładamy:

• w produkcji uczestniczą czynniki stałe i zmienne (v1 - to praca)


Zakładamy:

• rozważamy montaż samochodów

PC - linia montażowa;

Czynnik zmienny - zatrudnieni ludzie

Czynnik stały uniemożliwia dalszy wzrost produkcji

A' - od punktu przecięcia zmienia bieg tempo produkcji

Nakład do wyprodukowania jednostki maleje (u nas obszar OA). Gdy nakład przekroczy OB. (nie podlega wyborom).

Realny odcinek krzywej Knight'a - to odcinek mniej niż proporcjonalny w stosunku do nakładów czyników zmienych produkcji.

Produkt krańcowy (marginalny)


Określa zmianę całkowitej wielkości produkcji spowodowanej zmianą nakładu czynnika zmiennego o kolejną, dodatkową jednostkę. PK informuje o ile zmieni się (wzrośnie lub zmaleje) całkowita wielkość produkcji wskutek zmiany (wzrostu lub spadku) nakładu czynnika zmiennego o kolejną, dodatkową jednostkę.




Krzywą produktu krańcowego wyznacza wartość tangensa kąta stycznej do punktu na krzywej produktu całkowitego. Maksimum produktu krańcowego wyznacza styczna do punktu przegięcia na krzywej Knight'a.


PK - po przekroczeniu pewnego poziomu maleje

Fakt opadania w kierunku osi x krzywej produktu krańcowego wynika z działania prawa malejących krańcowych przychodów.

Produkt przeciętny

Jest ilorazem całkowitej wielkości produkcji i całkowitego nakładu czynnika zmiennego. Informuje o wielkości produkcji jaka przypada na jednostkę nakładu zmiennego.

Krzywą produktu przeciętnego wyznacza wartość tangensa nachylenia prostej łączącej początek układu współrzędnych z dowolnymi punktami na krzywej Knight'a. Maksimum produktu przeciętnego przypada na taką wielkość nakładu V₁, przy której prosta wychodząca z początku układu współrzędnych jest styczna do krzywej Knight'a.


(jest to wielkość przeciętna)

W punkcie przecięcia się krzywej prod. Przeciętnego z krzywą produktu krańcowego, przy określonej ilości nakładu czynnika zmiennego, dochodzi do najlepszego zestawienia czynników stałych i zmiennych (użyć trzeba minimalnych nakładów).

Gdy produkt przeciętny wzrasta, produkt krańcowy jest nad nim.

Gdy produkt przeciętny zaczyna maleć, produkt krańcowy jest mniejszy od pr. przeciętnego.

Produkt całkowity, krańcowy i przeciętny w okresie długim

W okresie długim (nie zmienia się technika wytwarzania, zmiennymi sa wszystkie czynniki produkcji) produkcja podlega działaniu prawa wydajności proporcjonalnej.

Prawo to stwierdza, że:

jeżeli w produkcji nie zmienia się technika produkcji, a zmiennymi są wszystkie czynniki wytwórcze, to przyrosty produkcji całkowitej są proporcjonalne do przyrostu nakładu wytwórczych czynników.


W warunkach okresu długiego krzywa PP jest równa krzywej PK.

Wybór metody wytwarzania w przedsiębiorstwie, substytucja czynników wytwórczych, funkcja produkcji w okresie bardzo długim.

Metoda wytwarzania (produkcji) jest to określona kombinacja ilościowa czynników produkcji, najogólniej pracy i kapitału.

Podstawowym kryterium wyboru metody wytwarzania w przedsiębiorstwie jest minimalizacja kosztów produkcji.

Analiza wyboru najkorzystniejszej, tj. minimalizującej koszty, metody wytwarzania oparta jest na wykorzystaniu następujących narzędzi:

1. izokwant - które uwzględniają technologiczne aspekty tego wyboru;

2. izokoszt - które uwzględniają rynkowe uwarunkowania wyboru metody wytwarzania w przedsiębiorstwie.

Izokwanta (krzywa jednakowego produktu, krzywa obojętności producenta)

Jest zbiorem znanych w danym czasie efektywnych kombinacji czynników wytwórczych pozwalających uzyskać taką samą wielkość produkcji

Założenia:

Pożądana wielkość produkcji wymaga zastosowania czynników produkcji:

V₁ (L) - praca;

V₂ (k) - kapitał

Czynniki te są względem siebie substytucyjne w pewnych granicach, oraz są komplementarne, czyli że dla uzyskania zaprojektowanej wielkości produkcji muszą wystąpić w pewnych granicach łącznie.


Każda kombinacja daje taką samą wielkość produkcji.

Kombinacje różnią się strukturą nakładów.

Krzywa ta jest:

• malejąca;

• wypukła do początku układu współrzędnych

• nie przecinają się

• 
  może ich być (teoretycznie) nieskończenie wiele (nieskończona ilość różnych poziomów produkcji)

Krzywa ta (izokwanta) jest malejąca, ponieważ między czynnikami produkcji dochodzi do substytucji. Substytucja czynników produkcji następuje w miarę przesuwania się wzdłuż izokwanty i oznacza zastępowanie jednego czynnika produkcji drugim dla tego samego poziomu produkcji. Substytucja polega na tym, że wzrost jednego czynnika produkcji powoduje spadek drugiego czynnika, przy niezmienionej wielkości produkcji.

Miarą stopnia substytucyjności czynników produkcji jest krańcowa stopa substytucji czynników wytwórczych. K_{SS (v1,v2)}.

Krańcowa stopa substytucji czynników wytwórczych:

To stosunek zgodnie z którym zamienia się jeden czynnik produkcji przez drugi dla takiej samej wielkości produkcji.





Krańcowa stopa substytucji czynników wytwórczych informuje o ile zmniejszy się nakład jednego czynnika (V2) w przypadku, gdy nakład drugiego czynnika (V1) wzrośnie o kolejną, dodatkową jednostkę przy zachowaniu produkcji na niezmienionym poziomie.

Krańcowa stopa subst. czynn. wytw. maleje w miarę przesuwania się wzdłuż danej izokwanty. Fakt ten wyraża prawo malejącej krańcowej stopy substytucji czynników wytwórczych:

W miarę zastępowania jednego czynnika produkcji (V₂) przez coraz większą ilość drugiego czynnika (V₁), maleje ilość czynnika V₁, którą można zastąpić przez każdą dodatkową jednostkę czynnika V₁.

Prawo to świadczy o tym, że substytucja między czynnikami produkcji staje się coraz trudniejsza.








Wysokość kr.st.sub.czyn.wytw. zależy od relacji produktów krańcowych tych czynników wytwórczych.



Z uwagi na malejącą kr.st.sub.czyn.wytw. izokwanta jest wypukła do początku układu współrzędnych. Nachylenie izokwanty jest wyrażone przez krańcową stopę substytucji czynników wytwórczych.

Izokwanta jest innym sposobem przedstawienia funkcji produkcji, wielkość produkcji uzależniona od nakładu:

Q = f(v1,v2)

Izokwanty mogą być wykorzystane do przedstawienia stałych, rosnących I malejących efektów skali produkcji (korzyści skali produkcji). Efekty skali produkcji odnoszą się do procesów produkcji, w których wszystkie czynniki są zmienne, a ich zmiany odbywają się wg stałych produkcji. Efekty skali dotyczą więc okresu długiego.

Stałe efekty skali produkcji występują wówczas, gdy wszystkie czynniki produkcji zmieniają się proporcjonalnie i produkcja zmienia się w tej samej proporcji, np. jeśli podwojeniu ulegną wszystkie czynniki to i produkcja wzrośnie dwukrotnie.

stałe efekty skali przedstawia położenie izokwant produkcji w równej odległości mierzonej na promieniu wyprowadzonym z początku układu współrzędnych.

Malejące efekty skali:

Występują wówczas, gdy wszystkie czynniki produkcji zmieniają się proporcjonalnie, a produkcja zmienia się mniej niż proporcjonalnie, np. jeśli czynniki produkcji ulegną podwojeniu, to produkcja zwiększy się mniej niż dwukrotnie.

W przypadku malejących korzyści skali, takie samo zwiększenie produkcji, np. podwojenie, będzie wymagało coraz większyh nakładów produkcji. Graficznie obrazuje to zwiększająca się odległość między izokwantami przedstawiającymi powiększenie się ilości produkcji.

Rosnące efekty

występują wówczac, gdy proporcjonalna zmiana wszystkich czynników podukcji wywołuje bardziej niż proporcjonalną zmianę wielkości produkcji, np. podwojenie wszystkich czynników produkcji - produkcja rośnie więcej niż dwukrotnie.

W przypadku rosnących efektów skali wzrost produkcji osiągany jest dzięki coraz mniejszym przyrostom nakładów czynników produkcji. Graficznie - odległości między izokwantami reprezentującymi kolejne powiększanie produkcji zmniejszają się.

Producent zaznajomiony z technologicznymi uwarunkowaniami wyboru metody wytwarzania, uwzględnić musi równocześnie czynniki rynkowe, które dotyczą rynkowych cen pracy i kapitału, a także wysokości wydatku inwestycyjnego, jaki skłonny jest ponieść producent celem zakupienia określonej techniki produkcyjnej. Te rynkowe uwarunkowania wybory metody wytwarzania w przedsiębiorstwie obrazuje izokoszta - krzywa jednakowego kosztu.

IZOKOSZTA

Jest zbiorem tych kombinacji czynników wytwórczych (praca, kapitał) które producent może nabyć w ramach łącznych wydatków przeznaczonych na ten cel, uwzględniając ceny rynkowe czynników produkcji. Izokoszta jest zatem zbiorem tych metod produkcji, których koszt całkowity jest jednakowy.

Założenia:

• łączny wydatek inwestycyjny na zakup techniki wytwarzania: wyd.inwest=1000zł

• cena jednostki pracy: (V1) = 50zł

• cena jednostki kapitału: (V2) = 100zł


Nachylenie krzywej jednakowego kosztu wyraża stosunek cen czynników produkcji.









Jeśli wydatek inwest. Ulegnie wzrostowi - izokoszta przesunie się w górę, gdy zaś ulegnie ograniczeniu - w dół.

Najkorzystniejsza metoda wytwarzania tj. metoda minimalizująca koszty produkcji znajduje się w punkcie styczności izokwanty i izokoszty.

W punkcie styczności nachylenie izokwanty i izokoszty jest identyczne, w punkcie tym:







Przedsiębiorstwo wybierze minimalizującą koszty metodę wytwarzania wówczas, gdy czynniki produkcji zostaną dobrane w takim do siebie stosunku, że stosunek ich produktów krańcowych będzie proporcjonalny do stosunku ich cen.





ostatnia wydana złotówka da taki sam przyrost produkcji

Dokonując wyboru najkorzystniejszej metody wytwarzania w przedsiębiorstwie rozważyć należy 2 sytuacje:

• sytuację, w której producent dąży do zminimalizowania kosztów określonej wielkości produkcji (wariant minimalizacji kosztów);

• sytuację, w której producent, określiwszy możliwy do zaakceptowania poziom kosztów, poszukuje maksymalnej w tych warunkach wielkości produkcji (wariant maksymalizacji efektu)

Wariant minimalizacji kosztów:


Wariant maksymalizacji efektu:


Ścieżka ekspansji produkcyjnej przedsiębiorstwa:

Ścieżka ekspancji produkcyjnej przedsiębiorstwa odzwierciedlająca jego rozwój powstaje z połączenia poszczególnych punktów styczności między izokwantami o rosnącej wielkości produkcji i izokosztami o coraz wyższym koszcie całkowitym.

Koszty produkcji

1. pojęcie kosztów proukcji - koszty w ujęciu księgowym (rachunkowym) i koszty w ujęciu ekonomicznym

2. klasyfikacja kosztów produkcyjnych

3. koszty produkcji w okresie krótkim; koszty produkcji w okresie długim

Kosztami produkcji nazywa się wyrażoną w pieniądzu wartość nakładów czynników produkcji wykorzystanych w procesie wytwarzania.

Ze względu na 2 podejścia do kosztów produkcji, tj. podejście rachunkowe (księgowe) i podejście ekonomiczne, rozróżnia się koszty rachunkowe (księgowe) oraz koszty ekonomiczne.

Koszty rachunkowe

to wydatki pieniężne, jakie ponosi przedsiębiorstwo w związku z zakupem i wykorzystywaniem czynników produkcji. Ponieważ koszty księgowe obejmują tylko te nakłady, które zostały wycenione i ujęte w ewidencji przedsiębiorstwa, nazywamy je kosztami jawnymi (ujawnionymi). Koszty księgowe nie obejmują jednak wszystkich nakładów ponoszonych przez przedsiębiorstwo. Obok kosztów jawnych w każdym przedsiębiorstwie powstają koszty nieujawnione, tj. koszty rzeczywiście poniesione, ale nie zarejestrowane w ewidencji przedsiębiorstwa.

Koszty nieujawnione

to koszty, które powstają wskutek angażowania w produkcji czynników wytwórczych będących własnością właściciela. Kosztem nieujawnionym jest w przypadku każdej działalności gospodarczej koszt kapitału pieniężnego wniesionego w dane przedsięwzięcie i ryzyka z nim związanego. Kosztami nieujawnionymi mogą być także:

• koszt pracy własnej właściciela;

• koszt własnej wykorzystywanej ziemi;

• koszt własnych nieruchomości (lokali)

Wartość kosztów nieujawnionych wyraża koszt alternatywny tych czynników wytwórczych, czyli korzyść możliwą do uzyskania w przypadku wykorzystania tych czynników produkcji w innym, czyli alternatywnym, zastosowaniu.

Kosztem alternatywnym kapitału pieniężnego zaangażowanego w dane przedsięwzięcie jest dochód, jaki osiągnąłby jego właściciel, gdyby ulokował ten kapitał alternatywnie, tj. na rachunku bankowym. Dochodem z lokaty bankowej byłyby odsetki liczone wg bankowej stopy procentowej.

Kosztem alternatywym pracy własnej właściciela byłby dochód uzyskany z zatrudnienia u innego pracodawcy. Kosztem alternatywnym ziemi byłaby renta gruntowa (dochód z dzierżawy), a z własnych nieruchomości - czynsz dierż.

Koszty ekonomiczne

obejmują wartość nakładów wszystkich czynników wytwórczych rzeczywiście użytych do produkcji, obejmują więc koszty jawne i koszty nieujawnione.

Koszt alternatywny własnych środków wniesionych do przedsiębiorstwa równy co najmniej kosztowi alternatywnemu kapitału pieniężnego i ryzyka prowadzena biznesu jest nazywany zyskiem normalnym.

Zysk normalny

jest zatem kosztem nieujawnionym, czyli częścią kosztu ekonomicznego. Zysk normalny jest to tzw. zysk zerowy, ponieważ określa on dolną granicę opłacalności produkcji, gdyby bowiem właściciel osiągnął z wniesionych środków dochód równy jedynie temu, co uzyskałby z ich alternatywnego zastosowania, wycofa zyski i przeniesie je gdzie indziej.

Aby kotynuować działalność i zatrzymać środki w danym przedsięwzięciu, producent musi otrzymać zysk wyższy od zysku normalnego, czyli musi osiągnąć zysk nadzwyczajny (ekonomiczny).

Zysk ekonomiczny

to nadwyżka zysku ponad zysk normalny. Powstaje jako różnica między przychodami ze sprzedaży - utargami, a kosztami ekonomicznymi.

Gdy przedsiębiorstwo realizuje zysk normalny, oznacza to, że przychody ze sprzedaży pokrywają całość poniesionych kosztów, tj. kosztów ekonomicznych.

Celem przedsiębiorstwa rynkowego jest maksymalizacja zysku ekonomicznego.

Klasyfikacja kosztów:

1. w oparciu o kryterium rodzajowe:

• koszty osobowe (zatrudnienie ludzi);

• koszty materiałowe;

• koszty amortyzacji trwałego majątku produkcyjnego (elementy kapitału zużywają się częściowo);

2. kryterium sposobu powiązania kosztu z produktem:

• koszty bezpośrednie (bezpośrednio można przypisać do określonego produktu);

• koszty pośrednie (np. koszty spłaty kredytu, amortyzacji);

3. kryterium powiązania kosztów z wielkością produkcji:

• koszty stałe (nie reagują na zmianę wielkości produkcji, np. płace zarządu, koszty wynajmu lokali, składki ubezpieczeniowe);

• koszty zmienne - zmieniają się wraz ze zmianą wielkości produkcji, np. płaca pracowników produkcyjnych, koszty zużycia surowców, materiałów.

Koszty produkcji zależą od wielkości produkcji:

KC = f(Q)

koszty całkowite są funkcją wielkości produkcji

Funkcja kosztów przedstawia zależność między kosztami produkcji a odpowiednią wielkością produkcji. Funkcję kosztów można rozpatrywać w okresie krótkim i długim.

W okresie krótkim można wyróżnić 3 podstawowe grupy kosztów:

• koszty całkowite

• KSC - koszt stały całkowity

• KZC - koszt zmienny całkowity

• KC - koszty całkowite;

• koszty przeciętne

• KSP - koszt stały przeciętny

• KZP - koszt zmienny przeciętny

• KCP - koszt cakowity przeciętny

• koszty krańcowe

-


KSC:

nakład czynnika stałego x cena jednostki nakładu stałego

KZC:

KZC = V₁ x C

Nakład czynnika zmiennego x cena jednostki nakł. Zmiennego

KC = KSC + KZC


(Q - wielość produkcji)

jak wielki koszt stały przypada na wielkość produkcji








- Zwiększenie produkcji o kolejną jednostkę




Krzywa kosztów stałych całkowitych:




Krzywa kosztu zmiennego:




Krzywa kosztu całkowitego:

Krzywą kosztu stałego przeciętnego

Wyprowadza się wychodząc z krzywej kosztu stałego całkowitego. Koszt stały przeciętny wyznacza tangens kąta nachylenia prostej łączącej początek układu z odpowiednimi punktami na krzywej kosztu stałego całkowitego.


Koszt stały przeciętny jest tym mniejszy, im mniejsza jest produkcja i na odwrót.

Krzywą kosztu zmiennego przeciętnego



Wyprowadza się z krzywej kosztu zmiennego całkowitego. Koszt zmienny przeciętny wyznacza tangns kąta nachylenia prostej łączącej początek układu współrzędnych z odpowiednim punktem na krzywej kosztu zmiennego całkowitego. Koszt zmienny przeciętny osiąga swe minimum przy takiej wielkości produkcji, przy której prosta wyprowadzona z początku układu współrzędnych jest styczna do krzywej kosztu zmiennego całkowitego.







Systematyka przedsiębiorstw

1. Formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstw


Z punktu widzenia zasięgu terytorialnego przedsiębiorstwa dzielimy na:

• lokalne,

• regionalne,

• krajowe,

• światowe.

Ze względu na wielkość:

• małe (do 50 pracowników)

• średnie (50-250)

• duże (powyżej 250)

Ze względu na pozycję I stopień konkurencyjności:

• monopolisty

• 
  wolnokonkurencyjne

Kryterium form prawno-organizacyjnych:

1. Przedsiębiorstwo jednoosobowe (własności indywidualnej)

2. Przedsiębiorstwo wspólne (należące najczęściej do dwóch lub więcej osób)

Spółki: jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, cywilna, akcyjna, syst. Z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka cicha

1. Przedsiębiorstwo jednoosobowe

Podmiotem prawa jest właściciel, kapitał jest zazwyczaj skromny, prowadzenie interesów, zarządzanie, wykonawstwo należą do właściciela, może jednak te funkcje powierzyć innym osobom, ale niezależnie od tego jest wyłącznym podmiotem ryzyka, przed. nieograniczonej odpowiedzialności (ryzykuje majątkiem firmy i osobistym), wlaściciel jest wyłącznym podmiotem zysku, zysk jest jednorazowo opodatkowany. Ciągłość przedsiębiorstwa trwa tak długo, jak życie właściciela. Przedsiębiorstwo jednoosobowe to zazwyczaj małe firmy (w usługach, budownictwie). Dynamika w zakresie produkcji jednoosobowej świadczy o zdrowej gospodarce.

2. Spółki:

Różnią się liczbą wspólników, ich aktywnością i zakresem odpowiedzialności.

Spółka jawna SO

Jest najstarsza z przedsiębiorstw wspólnych, to spółka osobowa, jej substratem są ludzie, nie posiada osobowości prawnej, kapitał złożony z wniesionych wkładów pieniężnych majątkowych wspólników, zarządzanie, prowadzenie, reprezentowanie na zewnątrz należy w równym stopniu, wspólnym, do wspólników, zobowiązania podjęte przez jednego wspólnika obciążają wszystkich - spółka z nieograniczoną odpowiedzialnością (pełna, solidarna odpowiedzialność wspólników). Zyski wypracowane przez spółkę są wliczane do dochodów osobistych i podlegają jednorazowemu opodatkowaniu, mają skromne możliwości mobilizacji kapitałów (nie mają dostępu do rynku kapitałowego), śmierć jednego ze wspólników przerywa jej trwanie i jeśli chce funkcjonować - musi być zawiązana na nowo.

Spółki jawne- dobra forma dla interesów rodzinnych. Nazwa wywodzi się stąd, że jej założenie wymaga zarejestrowania w rejestrze handlowym, jest do niego wolny, jawny wgląd, co rok musi tam umieszczać bilans swej działalności.

Specjaliści mówią, że to trudna spółka, bo duża odpowiedzialność.

Spółka partnerska SO

jest to spółka osobowa, grupująca wyłącznie osoby fizyczne, nie ma osobowości prawnej. Grupuje ludzi wolnych zawodów, np. adwokatów, notariuszy, rzeczników patentowych, brokerów ubezpieczeniowych, tłumaczy przysięgłych, lekarzy, aptekarzy. Celem tej spółki jest ograniczenie lub złagodzenie odpowiedzialności wspólników (partnerów). Każdy z partnerów jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za usługi świadczone osobiście lub za zobowiązania powstałe z winy osób, które partner bezpośrednio nadzoruje, nie ponosi natomiast odpowiedzialności za błędy w sztuce innych partnerów lub osób im podległych; brak solidarnej odpowiedzialności. Może być zarządzana jak spółka jawna, czyli przez wszystkich partnerów, względnie w sposób zbliżony do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, kiedy to wspólnikom przysługuj ą uprawnienia rady nadzorczej (organ kontrolny).

Spółka cicha SO

nie ma jej w kodeksie spółek handlowych, jest obecnie tzw. umową nienazwaną. Wspólnikiem cichym jest ten, kto dostarcza spółce kapitału nie biorąc jednak bezpośredniego udziału w zarządzaniu firmą. W zamian za wniesiony kapitał wspólnik cichy ma zagwarantowany umową udział w zyskach. Uczestniczy on także w stratach spółki do wysokości wkładu.

Spółka komandytowa SO

jest niejednorodną formą przedsiębiorstwa wspólnego. Jest połączeniem spółki jawnej z grupą wspólników zbliżonych w charakterze do wspólników cichych. Wspólnicy jawni są nazywani komplementariuszami, a cisi - komandytariusze (wnoszą kapitał, zasilają, nie aspirując do zarządzania). Powstaje w wyniku umowy co najmniej 1 wspólnika cichego i 1 jawnego. Jest zaliczana do spółek osobowych. Niejednorodny jest sposób zarządzania: zarządzają - wspólnicy jawni, cisi mogą tylko na bazie pełnomocnictwa; wspólnicy jawni ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność, a cisi tylko do tzw. „sumy komandytowej” określonej w umowie. Wspólnicy jawni i cisi realizują zysji proporcjonalnie do wniesionych kapitałów.

Spółka komandytowo-akcyjna SO

istnieje od 2001 roku, powstaje na podstawie co najmniej 1 wspólnika jawnego - komplementariusza, i jednego akcjonariusza. Spółka ta ma charakter spółki osobowej. Celem jej powołania jest ochrona przedsiębiorców, którzy poprzez emisję akcji zamierzają dokapitalizować swoje przedsiębiorstwo mające ustanowioną pozycję na rynku, nie narażając na tzw. „wrogie przejęcie”. Interesy spółki prowadzą i reprezentują na zewnątrz komplementariusze ([w]spólnicy jawni), ponoszą przy tym nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, są zobligowani jedynie do świadczeń określonych w statucie. Komplementariusze i akcjonariusze uczestniczą w podziale zysku proporcjonalnie do wniesionych nakładów. Różni się ona od spółki komandytowej:

• tym, że ma prawo do emitowania akcji, są one obejmowane przez akcjonariuszy (komendytariuszy);

• posiada takie organy jak walne zgromadzenie i rada nadzorcza.

Spółka cywilna

jej działanie normalizuje kodeks cywilny, powstaje na podstawie umowy wspólników, popartej wkładami. Wkłady mają charakter osobisty i nie mogą być dowolnie zbywane. Udział w zyskach proporcjonalny do wniesionych zasobów, wspólnicy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a nie poszczególnych wspólników. Sfera doradztwa, obrotu nieruchomościami, pośrednictwo.

Spółka akcyjna

są przedsiębiorstwami najbardziej znaczącymi. Jest to spółka kapitałowa, tzn. jej substratem są kapitały, a nie ludzie. Pozycja poszczególnych osób proporcjonalna do wniesionych kapitałów, ma osobowość prawną, czyli jest podmiotem specjalnie (?)

Jako osoba prawna ma własne cele, niekoniecznie zgodne z celami akcjonariuszy, własny majątek. Podstawą materialną zaistnienia jest kapitał akcyjny, który składa się z równych co do wartości części - akcji. Pakiet kontrolny - 51% akcji.

Akcja

jest papierem wartościowym, równym co do wartości, reprezentującym udział ich właściciela w kapitale spółki.

Akcja jest tytułem własności uprawniającym jej posiadacza do:

• dywidendy;

• głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy;

• udziału w podziale majątku spółki w przypadku jej likwidacji;

• poboru akcji z nowych emisji zysku kapitałowego.

Dywidenda - zysk przypadający na jedną akcję.

Prawo spółek rozróżnia akcje zwykłe i uprzywilejowane:

Akcje zwykłe - akcje na okaziciela

Akcje uprzywilejowane - akcje imienne.

Akzje zwykłe uprawniają właściciela do:

• dywidendy w zmiennej wysokości

• do oddania 1 głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy;

• uczestnictwa w podziale majątku firmy

Po zaspokojeniu akcjonariuszy uprzywilejowanycj akcje zwykłe podlegają niczym nie ograniczonemu obrotowi, mogą się swobodnie kształtować ich kursy.

Zysk kapitałowy - to różnica między ceną sprzedaży akcji a ceną jej nabycia.

Akcje uprzywilejowane mogą być uprzywilejowane:

• co do prawa głosu - akcje uprzywilejowane dają prawo do 2 głosów z 1 akcji na walnym zgdomadzeniu akcjonariuszy;

• co do podziału majątku w razie likwidacji spółki - akcje uprzywilejowane mają pierwszeństwo w podziale majątku firmy przed akcjami zwykłymi;

• co do dywidendy - akcje uprzywilejowane w zakresie dywidendy uprawniają ich posiadaczy do osiągania dywidendy wyższej niż z akcji zwykłych.

Akcje uprzywilejowane są imienne, a zatem ich obrót podlega ograniczeniom.

Spółka akcyjna jest przedsiębiorstwem. Efekty zarządzania, prowadzenie interesów, podlega specjalnym organom.

Władzami spółki akcyjnej są:

• walne zgromadzenie akcjonariuszy (władza najwyższa)

• zarząd

który stanowi organ stałego zarządzania, reprezentuje spółkę w działaniu i załatwia wszystkie jej bieżące interesy, powołuje dyrekcję spółki;

• rada nadzorcza i komisja rewizyjna - organa kontrolne

Zarząd powołuje rada nadzorcza, a ta z kolei jest powoływana przez walne zgromaczenie akcjonariuszy.

W spółce akcyjnej dochodzi do oddzielenia funkcji właściciela od funkcji zarządzającego.

Jest to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (akcjonariusze odpowiadają wyłącznie do wysokości wniesienia kapitałów).

Dochodzi w niej do podwójnego opodatkowania zysku (w 1. fazie opodatkowaniu podlega zysk firmy, a potem zysk w formie dywidend).

Jest to przedsiębiorstwo charakteryzujące się zdolnością do mobilizacji kapitałów (może mobilizować kapitał drogą emisji akcji).

Teoretycznie czas trwania spółki akcyjnej jest nieograniczony. Są predysponowane do obejmowania dużych przedsięwzięć.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością:



to spółka kapitałowa, kapitał zakładowy tworzą udziały wnoszone przez wspólników, które mogą być równej lub różnej wartości (decyduje o tym umowa spółki). Udziały są papierami wartościowymi uprawniającymido udziału w zyskach i głosowaniu na walnym zgromadzeniu udziałowców. Jest osobą prawną. Udziały są dokumentami imiennymi, czyli obrót nimi wymaga pewnych [wska ??]. Oferuje udziałowcom odpowiedzialność ograniczoną. Sp. z o.o. ma podobny jak spółka akcyjna układ władz:

• walne zgromadzenie udziałowców;

• układ zarządzający tworze zarząd oraz dyrekcję spółki;

• rada nadzorcza i komisja rewizyjna (organa kontrolne).

Zyski podlegają dwukrotnemu opodatkowaniu:

• płaci spółki z zysku;

• płacą udziałowcy z dywidendy.

Obejmuje przedsięwzięcia (przedsiębiorstwa) średnie i małe.

Kryterium stosunków własności:

• przedsiębiorstwa własności prywatnej

• przedsiębiorstwa własności spółdzielczej

• przedsiębiorstwa własności publicznej:

państwowe

lokalne (miejskie, gminne)

Krzywą kosztu całkowitego przeciętnego wyprowadza się z krzywej kosztu całkowitego. Koszt całkowity przeciętny wyznacza tg kąta nachylenia prostej łączącej początek układu współrzędnych z odpowiednimi punktami na krzywej kosztu całkowitego.

Koszt całkowiet przeciętny osiąga swe minimum przy takiej wartości produkcji, przy której prosta wychodząca z początku układu współrzędnych jest styczna do krzywej kosztu całkowitego.






(krańcowy)




Krzywą kosztu krańcowego wyznacza się w oparciu o krzywą kosztu całkowitego. Koszt krańcowy określa tg kąta krzywej kosztu całkowitego. Koszt krańcowy osiąga swoje minimum przy wielkości produkcji wyznaczonej przez styczną do punktu przegięcia na krzywej kosztu całkowitego.



(produkt krańcowy)


(C - cena) jest odwrotnością produktu krańcowego


(D) Punkt przecięcia się krzywej kosztu krańcowego z krzywą kosztu całkowitego przeciętnego w jej minimum wyznacza tzw. techniczne optimum wielkości produkcji. Techniczne optimum wielkości produkcji określa taką wielkość produkcji, której koszt jednostkowy (koszt całkowity przeciętny) jest najniższy (minimalny). Przy wielkości produkcji określonej przez optimim techniczne (Q_D) dochodzi do najlepszego (optymalnego) wykorzystania czynników wytwórczych (stałych i zmiennych).

Zależności między kosztami krańcowymi a przeciętnymi w okresie krótkim:

1. KK = KZP wtedy, gdy KZP = min.

2. KK = KCP wtedy, gdy KCP = min.

3. KZP ↑ (rosną) KK>KZP

4. KCP ↑ (rosną) KK>KCP

5. KZP ↓ (maleją) KK<KZP

6. KCP ↓ (maleją) KK<KCP

7. Koszty stałe przeciętne i koszty krańcowe nie są ze sobą powiązane

8. KCP = KSP + KZP

ponieważ KSP maleją wraz ze wzrostem produkcji, zaś koszty zmienne przeciętne początkowo maleją, a następnie rosną, wobec tego, gdy spadek KSP jest większy od wzrostu KZP, KCP maleją.

9. Jeżeli wzrost KZP jest większy od spadku KSP, to KCP rosną.

Koszty produkcji w okresie długim:

Długookresowe koszty:

• całkowite

• przeciętne

• krańcowe

Korzyści i niekorzyści skali produkcji.


W okresie długim wszystkie koszty produkcji są zmienne, ponieważ zmiennymi są wszystkie czynniki produkcji. Okres długi to okres, w którym producent dokonuje inwestycji, a zatem projektuje i wybiera zarówno wielkość zakładu, jak i sposób (metodę) produkcji. W długim okresie przedsiębiorstwo dąży do osiągnięcia projektowanego poziomu produkcji, przy najmniejszych kosztach uzyskania go. Wyborów tych dokonuje spośród nieskończenie wielu rozmiarów produkcji możniwych do osiągnięcia przy różnym poziomie wyposażenia technicznego istniejącego w okresie krótkim. Ponieważ każdą wielkość produkcji w okresie krótkim opisują odpowiednie krzywe kosztów całkowitych, przeciętnych i krańcowych, dlatego w długim okresie przedsiębiorstwo może wybierać spośród wszystkich krótkookresowych krzywych tych kosztów. W oparciu o krótkookresowe krzywe kosztów całkowitych, przeciętnych i krańcowych, wyznacza się długookresowe krzywe tych kosztów

Długookresowa krzywa kosztów całkowitych wychodzi z początku układu współrzędnych, gdyż w okresie długim brak jest kosztów stałych.

Każda z krótkookresowych krzywych kosztów całkowitych jest styczna (jest punktem) do długookresowej krzywej kosztów całkowitych.

Długookresowa krzywa kosztów przeciętnych:

Długookresowa krzywa kosztów przeciętnych jest obwiednią wszystkich krótkookresowych krzywych kosztów całkowitych przeciętnych.

Każda z krótkookresoych krzywych kosztów cał. przec. jest styczna do długookresowej krzywej tych kosztów. Jednakże nie każda z krótkookresowych KCP jest styczna do długookresowej krzywej KCP w swym minimum. Istnieje tylko jedna krótookresowa krzywa KCP, która w swym minimum jest styczna do długookresowej krzywej KCP, a jej minimum i uporządkowana przez tą właśnie krzywą wielkość zakłada (produkcji) jest optymalna, tj. minimalizująca jednostkowe koszty produkcji w projektowanym przedsiębiorstwie.

Korzyści skali produkcji (ekonomie skali produkcji).

Niekorzyści skali produkcji (dysenonomie skali produkcji).

• Korzyści skali:

występują wówczas, gdy długookresowe KCP maleją wraz ze wrostem skali produkcji, aż do osiągnięcia swego minimum. Krzywa długookresowa KCP maleje, opada. Zwiększanie rozmiarów produkcji jest w tym przedziale opłacalne, ponieważ jednostkowe koszty wytwarzania są coraz niższe.

Wieksza skala produkcji przynosi korzyści, ponieważ pozwala na:

• możliwość specjalizacji produkcji;

• zatrudnienie lepiej wyspecjalizowanych pracowników;

• wykorzystanie lepszego technologicznie wyposażenia;

• lepszą organizację produkcji;

• lepsze wykorzystanie niepodzielnych zasobów;

• osiąganie korzyści płynących z lepszej pozycji przetargowej.

• Niekorzyści skali:

występują wtedy, gdy długookresowe KCP zaczynają wzrastać wraz ze wzrostem produkcji. Długookr. KCP rośnie. Oznacza to, że produkcja w skali przekraczającej optymalną wielkość zakładu staje się coraz bardziejkosztowna. Jednostkowe koszty wytwarzania rosną. Niekorzyści skali produkcji wynikają:

• z malejącej sprawności systemu zarządzania;

• z rosnących kosztów przepływu informacji;

• ze wzrostu kosztów kontroli;

• z malejącej odpowiedzialności poszczególnych zatrudnionych za wyniki produkcyjne

• z nieelastyczności reakcji na zmiany warunków rynkowych, zwłaszcza w okresie słabej koniunktury.

Długookresowe koszty krańcowe:

Długookresową krzywą kosztów krańcowych wyznacza się w oparciu o krótkookresowe krzywe tych kosztów. Dł. krzywa kosztów krańcowych przecina długookresową krzywą kosztów całkowitych przeciętnych w jej minimum.

UTARGI W PRZEDSIĘBIORSTWACH RYNKOWYCH:

Z=U-K

Utargi to przychody ze sprzedaży określonej wielkości produkcji.

W każdym przedsiębiorstwie występują 3 rodzaje utargów:

• U_C - utarg całkowity;

• U_P - utarg przeciętny;

• U_K - utarg krańcowy.

U_C = Q x c

iloczyn ilości produkcji do sprzedaży i ceny




równy jest cenie.




jaki przychód osiągnie producent ze sprzedaży kolejnej jednostki dobra

Struktury rynku (modele struktur rynkowych)

jest uproszczonym obrazem zachowań sprzedających i kupujacych, charakterystycznym dla określonych warunków rynkowych.

Wyróżnia się następujące struktury rynkowe:

1. od strony sprzedających:

• wolna (czysta) dosnonała konkurencja;

• czysty (pełny) monopol;

• konkurencja monopolistyczna;

• oligopol

1. od strony kupujących:

• wolna, czysta konkurencja;

• monopson;

• konkurencja monopsonowa;

• oligopson

Wyżej wymienione struktury rynkowe od strony sprzedających charakteryzuje się w oparciu o następujące kryteria:

1. Liczbę uczestników rynku;

2. Rodzaj produktu stanowiącego przedmiot wymiany na danym rynku;

3. Sposób stanowienia ceny i kontrola nad nią

4. Możliwość wejścia na rynek

5. Rodzaj konkurencji

Utargi w przedsiębiorstwie wolnokonkurencyjnym:

Ogromna liczba uczestników, producentów, przy czym każdy z uczestników rynku wolnokonkurencyjnego, dostarcza tak niewielką ilość podaży, że nie wywiera wpływu na cenę.

Produkt homogeniczny (jednorodny)

Produkty są doskonale substytucyjne. Cena na rynku konkurencji doskonałej jest kształtowana na zasadzie popytowo-podażowej.

Producenci są cenobiorcami (dostosowują się do panującej ceny).

Każda ilość produktu jest sprzedawana po tej samej cenie.

Nieograniczona możliwość wejścia, wyjścia z rynku, co oznacza swobobę przepływu kapitału. Nie ma konkurencji cenowej, konkurencja pozacenowa też nie jest uzasadniona, bo produkt jest jednorodny.




Krzywa utargu całkowitego w przedsiębiorstwie wolnokonkurencyjnym

Krzywa ta jest liniowa i rośnie proporcjonalnie w stosunku do ilości sprzedanej produkcji.







Krzywa utargu przeciętnego ukształtowana na poziomie ceny

Krzywa utargu przeciętnego w przedsiębiorstwie wolnokonkurencyjnym jest krzywą popytu doskonale elastycznego na produkt tego przedsiębiorstwa.







Krzywa utargu krańcowego jest równa krzywej utargu przeciętnego

Utargi monopolu

Monopol oznacza jedynego sprzedającego; ten produkt który oferuje to produkt jedyny w swoim rodzaju - nie ma bliskich ani dobrych substytutów. Cena kształtowana jest przez monopolistę, jest on cenotwórcą. (ma monopol w zakresie podaży, nie popytu!). Nie ma możliwości wejścia na rynek z powodu różnych barier.

Występuje konkurencja pozacenowa (na zasadzie dobrej woli, nie wymuszenia), brak konkurencji cenowej.


Utarg całkowity rośnie, gdy popyt jest elastyczne względem ceny.




Krzywa utargu przeciętnego w przedsiębiorstwie monopolistycznym jest krzywą popytu na produkt monopolu.

Maksymalizacja zysku w przedsiębiorstwie rynkowym, równwaga przedsiębiorstwa rynkowego

Z=U-K

U_K=KK

Zysk przedsięb. będzie maksymalizowany przy wielkości produkcji określonej przez zrównanie się utargu krańcowego z kosztem krańcowym.

U_K=KK jest nazywane optimum ekonomicznym, wyznacza taką wielkość produkcji - zysk jest maksymalny.

U_K=KK jest to warunek konieczny maksymalizacji zysku.







Przykład:

U_K - 10zł

KK - 9,2 zł

U_K > KK

1. Jeżeli UK > KK przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk zwiększy produkcję do poziomu zrównania się U_K=KK.

2. Jeżeli U_K<KK pzedsiębiorstwo ograniczy produkcję do poziomu zrównania się U_K=KK.


Przedsiębiorstwo znajduje się w równowadze, gdy optymalizuje zysk.

Dla określenia czy przedsiębiorstwo istotnie maksymalizuje zysk (względnie minimalizuje stratę) i jaki zysk osiąga: ekonomiczny czy normalny, koniecznym jest uwzględnienie przy wielkości produkcji wyznaczanej przez UK=KK równocześnie relacji między ceną sprzedaży produkcji a kosztem jednostkowym, całkowitym i przeciętnym.

U_K=KK

cena > KCP -> maksymalizacja zysku ekonomicznego

U_K=KK

cena = KCP -> osiąga zysk normalny

U_K=KK

cena < KCP -> minimalizacja straty

Maksymalizacja zysku w przedsiębiorstwie wolnokonkurencyjnym:

Zysk maksymalny wyznaczać można w dwojaki sposób:

• wykorzystując wielkości całkowite (KC,UC);

• wykorzystując wielkości krańcowe i przeciętne (koszt krańcowy i utarg krańcowy, koszt całk. przeciętny);


UK = KK (E'' E') odcinek OE

Jest to analiza w okresie krótkim.

Wielkości krańcowe i przeciętne:











(cena)










W punkcie T' - przedsiębiorstwo minimalizuje koszty (techniczne optimum wielkości produkcji)

W przedsiębiorstwie wolnorynkowym optimum techniczne przypada na produkcję mniejszą niż optimum ekonomiczne.

Reakcje przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego na zmianę ceny

U_K=KK

Zakładamy, że popyt i cena uległa obniżeniu do C₂.

Przy poziomie Q₂ - producent realizuje tylko zysk normalny.

Q₃ - strata do poziomu kosztów stałych (pokrywa koszty zmienne)

E₃ - próg zamknięcia przedsiębiorstwa - punkt przerwania produkcji

Równowaga gałęzi wolnokonkurencyjnej


Gałąź wolnokonkurencyjna znajdzie się w równowadze, gdy osiągnie taką wielkość produkcji, przy której cena równa Un zrówna się z długookresowym KK w punkcie minim. długookr. KCP. W tej sytuacji zyski ekonomiczne zostają zredukowane do zera, zaś wielkość produkcji przy której gałąź osiąga równowagę jest wytwarzana po najmniejszych kosztach jednostkowych.

Maksymalizacja zysku w monopolu

Wielkości całkowite:




Wielkości krańcowe i przeciętne:


E' - optimum ekonomiczne

OC - cena monopolowa

Punkt optimum ekonomicznego w monopolu jest to tzw. punkt A. Coumot (E')




















- max. zysk ekon. w monopolu

KK = min KCP.

W monopolu optimum ekonomiczne przypada na produkcję mniejszą niż ta, którą wyznacza optimum techniczne (KK=min KCP).

Monopol jest mniej efektywny niż wolna konkurencja.

Różnicowanie cen w monopolu.

Różnicowanie cen przez monopol wymaga spełnienia okreslonych warunków, tzn:

1. istnienie izolowanych rynków, co gwarantuje, iż towary z rynków o niższych cenach nie będą przepływały na rynki o wyższych cenach;

2. możliwość wyodrębnienia i zastosowania odrębnej oferty cenowej dla różnych grup nabywców;

3. różne cenowe elastyczności popytu u różnych grup odbiorców (niższe ceny - wyższe cenowe elast. popytu).

Można mówić o 3 stopniach różnicowania ceny w monopolu:

• różnicowanie pierwszego stopnia zakłada sytuację, że monopolista zna krzywą elastyczności popytu każdego odbiorcy i ustala dla każdego indywidualnie najwyższą cenę jaką byłby on skłonny zapłacić;

• różnicowanie drugiego stopnia polega na pobieraniu różnych cen w zależności od spełnienia przez nabywców określonych kryteriów (np. opłaty za energię w różnych porach doby);

• różnicowanie trzeciego stopnia polega na wyodrębnieniu pewnych grup nabywców i różnicowania dla nich cen (np. zniżki dla dzieci na przejazdy koleją);

Różnicowanie cen jest przejawem aktywnej polityki sprzedaży (?) monopolu dążącego do maksymalizacji zysku przy różnych stopach zysku.

Różnicowanie cen jest korzystne dla monopolu i stosowane tylko wtedy, gdy krzywe popytu poszczególnych nabywców mają różne elastyczności cenowe. Dla grup o popycie mniej elastycznym monopol ustala ceny wyższe, aby w ten sposób zrekompensować niższe ceny adresowane do nabywców o popycie bardziej elastycznym.

Konkurencja monopolistyczna

Liczba uczestników: wielu sprzedających

Każdy z producentów dostarcza niewielką ilość podaży, nie może przejąć kontroli nad rynkiem; daleko idące zróżnicowanie produktu.

Ceny są częściowo kształtowane przez rynek i producentów; nie ma barier wejścia na rynek. Konkurencja pozacenowa jest bardzo rozwinięta z wszystkimi jej cechami.








Oligopol

Nieliczni uczestnice, niewielka grupa sprzedających, ale o znacznym udziale w rynku, znaczny wpływ w podaży rynkowej. Żaden z oligopolistów nie może nie liczyć się z tym, co robi inny oligopolista, współzależność w obrębie oligopolu.

Produkt może być jednorodny (kawa, herbata, miedź, cynk) lub zróżnicowane (guma do żucia, AGD).

Na ogół w oligopolu dochodzi do współzależności cenowej, unikają konkurowania cenami.

Współzależność cenowa może przybrać postać:

• porozumień cenowych przybierających postać kartelu;

• porozumienie cenowe o charakterze nieformalnej lub milczącej zmowy, przyjmuje postać przywództwa cenowego (np. firma z rotacji, o najniższych kosztach, barometryczne przywództwo).

Trudne jest wejście na rynek.

Konkurencja:

• oligopole unikają cenowej;

• pozacenowa w zależności od rodzaju produktu: jednorody - ograniczona, zróżnicowany - szeroka, konkurencja parametrami technicznymi.


Zakładamy, że firmy produkują produkt jednorodny.

Przywództwo cenowe:







Model Paula Sweezy'ego „Załamana krzywa popytu”

Produkt zróżnicowany:


W obszarze AB wzrost kosztów nie powoduje wzrostu ceny (sztywność cen w oligopolu).

Mikroekonomia II

18

• Brak równowagi

Aby nastąpiła równowaga, trzeba zwiększyć UK_X przez ograniczenie ilości nabywanego dobra X

Q_Y

Q_X

Q_X

Q_Y

Q_X

Q_Y

X_C

X_B

X_A

Y_C

Y_B

Y_A

C

B

A

Warunek równowagi

gosp. domowego

w teorii obojętności

Krańcowa stopa substytucji

Q_X

Q_Y

Q_X

Q_Y

I₁

I₂

I₁

I₂

I₃

X₃

X₂

X₁

I

Q_X

I₁

I₂

I₃

X₃

X₂

X₁

I

Q_X

I₃

X₃

X₂

X₁

I

Q_X

Krzywa Engel'a dla dóbr podstawowych (na bazie linii dochód-konsumpcja)

E'

E''

B

E

A'

A

D

A

C

B

Q_X

Q_Y

Q_Y

Q_X

B

A

D

krzywa cena-konsumpcja

Q_Y

Q_X

B

A

D

KO₁

KO₂

S

X_A

X_S

X_B

Y_A

Y_S

Y_B

krzywa produktu krańcowego

dla okresu długiego

V1 (L)

PK

PP

krzywa produktu

przeciętnego

max PP

max PC (A')

V₁ (L)

V₂ (k)

V₂

2V₂

2V₁

Q_Y

Q_X

B

A

S

X_A

X_S

X_B

Y_A

Y_S

Y_B

A

P

B

A' - punkt przegięcia

P'

B'

Q_A

Q_B

V₁ (L)

nakład czynników

zmiennych

Q (PC)

Wielkość

produkcji

realny odcinek

krzywej Knight'a

PK

PP

V

V_A

V_B

V_C

PK = PP

krzywa całkowitego

dla okresu długiego

Q

(PC)

V

á

V_A

V_B

V_C

Q_A

Q_B

Q_C

1V₁

B

A

2Q

Q

V₁ (L)

V₂ (k)

pełna substytucja

(sytuacja incydentalna)

V₁ (L)

V₂ (k)

zerowa substytucja

(pełna komplementarność)

V₁ (L)

V₂ (k)

V₂

(k)

V_2A

V_2B

V_2C

V_2E

V₁ (l)

A

izokwanta

V_1A

V_1B

V_1C

V_1D

V_1E

B

C

D

E

Q

V₁ (L)

V₂ (k)

Praca

drożeje

Praca

tanieje

V₁ (L)

V₂ (k)

Kapitał

drożeje

Kapitał

tanieje

V₂

2V₂

2V₁

1V₁

B

A

2Q

Q

V₁ (L)

V₂ (k)

V₂ (k)

V₁ (L)

Q

2Q

A

B

1V₁

2V₁

2V₂

V₂

wzrost

spadek

V_2E

V_1E

E - punkt styczności między

izokwantą a izokosztą

V₁ (L)

V₂ (k)

Q₁

Q₃

V_2E

V_1E

Q₂

V₂ (k)

V₁ (L)

Q - izokwanta

V_1E

V_2E

V₁ (L)

V₂ (k)

E₃

E₂

E₁

Q₁

Q₃

Q₂

V₁ (L)

V₂ (k)

Q_A

Q_B

KSC

Q_D

Q_C

Q

KSC

100

zł

B

KZC

Q

Q_C

Q_D

KZC

Q_B

Q_A

wzrost więcej

niż proporcjonalny

punkt przegięcia

wzrost mniej

niż proporcjonalny

Q_A

Q_B

KC

Q_D

Q_C

Q

KC

B

max PP

V₁

PP

. D

. C

. B

. A

Q_A

Q_B

Q_D

Q_C

Q

KSP

KZC

KSC

D

C

B

Q_A

Q_B

KC

Q_D

Q_C

Q

KSC

KZC

KC

A

Q_A

Q_B

Q_D

Q_C

Q

KZP

KK

KSP

Q_D

Q_C

Q_B

Q

KZP

KCP

KK

KSP

krzywa

produktu

krańcowego

max PK

V₁

krzywa

kosztu krańcowego

min KK

Q_D

Q_C

Q_B

Q

KK

D

KK = min KCP

D

min KK

min KCP

min KZP

KZP

KCP

min KZP

Q

max PP

max PK

V₁

PK

PP

KC

(długookresowa)

KC₅

KC₄

KC₃

KC₁

KC₂

Q

KC

KCP

KK

Q_E

niekorzyści skali

korzyści skali

min KCP

KCP₅

KCP₄

KCP₃

KCP₁

KCP₂

Q

KCP

KK

E_D(P)<1

E_D(P)=1

E_D(P)>1

U_K

z

M

M'

z

M

max U_C

E_D(P)<1

U_C

E_D(P)>1

B'

KC

KC

U_C

U_C

Q

strata

zysk

á

styczna do KC
i równoległa do U_C

A

T

E

B

UK

KK

KCP

Q

A'

E'

B'

K'

T'

min KCP

N_K=N_P=C

wielkośc produkcji opłacalnej

a przy wielk. OE

Q₃

Q₂

Q₀

Q₁

Q

KK

U_K

KCP

KZP

C₁

C₂

C₀

U_K = U_P = C

E₁

E₂

E₃

E₀

KK

KCP

KZP

KK

KCP

U_K = U_P = C

G

G'

Q

U_K

KK

KCP

Q

U_C

a

b

KC

zysk

A

A'

B

B'

U_C

KC

styczne równoległe (a,b)

strata

E

E'

E''

Q

U_K

U_P (c)

KCP

KK

E

T

T'

E'

K

C

K'

C'

U_K

KK

KCP

U_K

KK

KCP

C₁

C₂

Q_E2

Q_E1

E₁

E₂

UK₁

UK₂

U_P1 (d1)

U_P2 (d2)

KCP

KK

Q

Q_E1

Q_E2

KK₂

KK₁

U_P (d)

C₂

C₁

U_K

KK

Q

KK₁

KK₂

d

d

A

B

E

D

D

UK₁

UK₂

Q₀

P₀

U_K

KK

Q

Załamana krzywa popytu

obniżenie ceny

(k.popytu)=wzrost ceny

= krzywa utargu przeciętnego

---