HERAKLIT.
VI/V wpne. Pochodził z Efezu, spędził życie w Azji Mniejszej, pełen pesymizmu i niechęci do ludzi. Jego dzieło skłądało się z trzech traktatów: kosmologicznego, politycznego i teologicznego. Jego poglądy:
Ogień jako zasada świata- arche jest ogniem, z niego powstaje wszystko, ruch ognia w górę i w dół: ogień powietrze woda w ziemię chmury ogień
Zmienność rzeczy- własnością przyrody jest zmienność, obrazem rzeczywistości jest rzeka, nie można nawet raz wejść do tej samej rzeki. Drugim obrazem jest śmierć, bo w przyrodzie ciągle się coś rodzi i umiera; trwanie czegoś jest złudne, prawda jest tylko to, że się zmieniamy, `wariabilizm'; nie ma bytu.
Względnośc rzeczy- zacieranie się granic między przeciwieństwami, nocą i dniem, życiem i śmiercią; Heraklit uwaza, że dzień i noc w osnowie swej są jednym i tym samym, wszystko jest względne relatywizm; wszystko się zmienia, przechodzi z przeciewieństwa w rpzeciwieństwo. Teoria ta obaliła jonskie podtsawy o początku świata. Teraz istnieje on od zawsze, nikt go nie stworzył, on ulega tlyko ciągłym przemianom. Choć heraklitowski ogień jest fazą wiecznej przemiany, równowaznikiem wszystkich rzeczy, przechodził w różne fazy, tłumaczył zmiennosć świata swoją lotnością i zmiennością natury.
Rozumność świata- jedyna stałą rzeczą jest zmienność, stały jest porządek przemian, jedno prawo rządzi tymi przemianami; człowiekiem rządzi rozum (tak jak i wszechświatem), który nie jest ludzką zdolnością, lecz kosmiczną siłą. Rozum jest wieczny jak świat, jest jego nieodłącznym czynnikiem, doskonałym i boskim. To druga koncepcja obok zmienności świata- jego rozumność. Heraklit jako pierwszy rozmyślał nad sobą. Rozum sprawia, że rozbieżne czynniki łączą się i powstaje harmonia.
Refleksje epistemologiczne i etyczne- zastanawiał się nad swoja pracą poznawczą (jej charakter, cele środki), sceptycznie wypowiadał sie o poznaniu zmysłowym, które było złudne. Kult prawa i jednostki wyższej (ludzi wybitnych, mędrców), rozróżniał dwa typt moralnosci: przeciętną tłumu i wyższą mędrców)