• wyjaśnij pojęcie kierowanie i zarządzanie

Kierowanie jest formą świadomego, celowego i dowolnego zachowania się (działania). Pojęcie kierowanie może być interpretowane w ogólnym i węższym znaczeniu. Pojęcie to kojarzy się z bezpośrednim kontaktem kierownika z podwładnymi (więź osobista).

Kierowanie w znaczeniu ogólnym to takie oddziaływanie na rzeczy, która powoduje, że inna rzecz zachowuje się (funkcjonuje) zgodnie z celem oddziaływującego (kierującego).

Kierowanie w węższym znaczeniu dotyczy ludzi - kierujący działa tak, by inni postępowali w sposób przez niego zamierzony (taki rodzaj działanie występujący w organizacji nieformalnej nazywamy przywództwem).

Zarządzanie jest działalnością kierowniczą polegająca na ustalaniu celów i ich realizacji poprzez wykorzystaniu przez organizację zasobów, procesów i informacji.

• scharakteryzować istotę procesu zarządzania

Zarządzanie to proces ciągłych działań wyrównawczych, których istotą jest dążenie do zapewnienia równowagi funkcjonalnej organizacji, więc zarządzający (menedżerowie, kierownicy, dyrektorzy) są zobligowani do nieustannego przystosowanie posiadanych zasobów (ludzkich i rzeczowych) do wymogów otoczenia i do pojawiających się w nim szans. Właściwa koordynacja tych zasobów decyduje o stopniu elastyczności funkcjonowania organizacji, szczególnie w otoczeniu niestabilnym i niepewnym. Proces zarządzania jest więc szczególnym przypadkiem działań regulacyjnych. Swym zakresem obejmuje zarówno kierowanie ludźmi jak i oddziaływanie na pozostałe zasoby organizacji. Realizacja procesu zarządzania organizacją odbywa się przez podejmowanie decyzji przez osoby kompetentne - menedżerów i ich wykonywanie przez bezpośrednich i pośrednich podwładnych. Proces zarządzania może być realizowany z różnych sytuacjach, np. mam z nim do czynienia w organizacjach nastawionych na zysk, bowiem od zysku zależy ich dalsze funkcjonowanie i rozwój oraz w tak zwanych niekomercyjnych. Z zarządzaniem można się również spotkać w organizacjach, których celem jest kształcenie, świadczenie usług socjalnych czy dbałość o bezpieczeństwo publiczne. Organizacje te muszą racjonalnie wykorzystywać środki otrzymane z budżetu lub od sponsorów. Do tego typu organizacji zaliczamy: organizacje rządowe, edukacyjne, ochrony zdrowia. Jest także praktykowane prze różne bractwa, organizacje religijne, stowarzyszenia lub zorganizowaną przestępczość.

31 na czym polega istota władzy i jakie są jej źródła

Władza to możliwość wywierania wpływu, oddziaływania na podwładnych; jeżeli ktoś ma władzę tzn. ze może zmieniać zachowanie się lub postawę innych.

Max Weber jako pierwszy wyróżnił 3 zasadnicze typy władzy organizacyjnej:

• władza charyzmatyczna

• władza tradycyjna

• władza racjonalna (legalna)

Władza charyzmatyczna jest związana z osobą, która ją sprawuje. Opiera się na emocjonalnym stosunku podwładnych do osoby posiadającej władzę. Podwładni ulegają tej osobie, bo są przekonani o jej nadzwyczajnej mądrości i świętości.

Władza tradycyjna opiera się na wierze w trwałość pewnego porządku, który jest zawarty w tradycji i zwyczajach obowiązujących w danej organizacji.

Władza racjonalna (legalna) pochodzi z wyboru lub mianowania, którego dokonuje się na podstawie usankcjonowanych procedur. Opiera się na normach i przepisach prawnych. Władza ta funkcjonuje w dzisiejszych współczesnych organizacjach.

J.R.P. French Jr. I B. Raven wyróżnili 5 sposobów jak manipulować i wpływać na zachowanie innych: władza prawomocna, władza eksperta, władza nagradzana, władza wymuszania, władza odniesienia.

Osoba posiadająca władzę może ją sprawować w różny sposób. Istnieją 3 modele sprawowania władzy w organizacji:

1. wymuszanie pożądanych zachowań podwładnych za pomocą różnego rodzaju sankcji i okazywaniu własnej wyższości. Tak zachowują się osoby, które nie mają do tego odpowiednich kwalifikacji

2. manipulowanie podwładnymi poprzez niepodawanie im prawdziwych informacji na temat wykonywanych przez nich zadań, zmian organizacyjnych, powiązań personalnych itp. z obawy, że podanie podwładnym prawdziwych informacji mogłoby wywołać u nich niezadowolenie i przez to ograniczyć możliwość wykonania podjętych decyzji.

3. wywieranie wpływu przez logiczną argumentację, która polega na uzasadnianiu przez zarządzającego podjętych decyzji i przekonaniu do nich podwładnych. Ten sposób sprawowania władzy wymaga od zarządzającego wysokich kompetencji.

Władza w organizacjach może przybrać 2 oblicza: pozytywne i negatywne.

Pozytywne oblicze władzy ujawnia się w wywieraniu wpływu na innych dla dobra organizacji. Zarządzający troszczy się o realizację celów grupowych, pomaga podwładnym. Stara się rozwijać umiejętności podwładnych, podnosi morale, by byli w stanie zrealizować cele i zaspokoić swoje potrzeby.

Negatywne oblicze władzy wiąże się z okazywaniem własnej wyższości i dominacji przez sprawującego władzę. Zarządzający traktuje podwładnych jak przedmioty, które można w racie potrzeby poświęcić. Taka sytuacja powoduje przeciwstawianie się podwładnych w realizacji celów.

Źródłem władzy jest osoba na którą wywiera się wpływ, gdyż autorytatywne plecenia nie zawsze są respektowane przez podwładnych.

• co to jest autorytet i jakie są jego rodzaje

Autorytet jest to powaga, wpływ, znaczenie, przewaga, uznanie przez podwładnych. Istnieją 2 rodzaje autorytetu:

1. autorytet formalny (zewnętrzny)

2. autorytet nieformalny (rzeczywistym, wewnętrzny, osobisty, merytoryczny)

Różnice między nimi wynikają ze źródła wpływu zarządzającego i jego uznania przez podwładnych.

Autorytet formalny wynika z faktu zajmowania określonego stanowiska w hierarchii organizacyjnej i posiadania formalnych insygniów władzy przez zarządzającego, do których zalicza się:

• ceremonie wprowadzania w urząd

• publiczne oznaki rangi

• tytuły i nazwy urzędów

• pobory i dochody uboczne

• ograniczenia w dopuszczaniu odwiedzających

• inne insygnia, np. mundur, samochód służbowy, gabinet

Autorytet formalny zarządzającego jest uprawomocniony. Aby zarządzający był obdarzony autentyczną akceptacją podwładnych, jego autorytet formalny powinien być połączony z autorytetem nieformalnym. Pomaga to w zarządzaniu i sprawia, że związek między przełożonym a podwładnym staje się partnerski i podwładni wyrażają chęć wypełnienia woli zwierzchnika.

Autorytet nieformalny wynika z wiedzy zarządzającego, z jego wiedzy, umiejętności współżycia z ludźmi, uzdolnień, taktu walorów moralnych i innych zalet charakteru i umysłu. Związek oparty jest na zaufaniu podwładnego i zwierzchnika. Akceptacja poleceń przez podwładnych wynika z przekonania o słuszności otrzymanych poleceń, a nie z obawy przed karą. Autorytet nieformalny zarządzający musi sobie „wybudować”. Budowa autorytetu rozpoczyna się od momentu objęcia stanowiska zwierzchnika. Duże znaczenie ma:

• sposób wprowadzenia przełożonego na stanowisko

• wzajemne relacje

• wysokość zarobków

• kontakty z pracownikami

• rzeczywisty zakres kompetencji posiadanych przez zarządzającego

• wymień klasyczne i nowoczesne funkcje zarządzania

klasyczne funkcje zarządzanie to:

• przewidywanie

• organizowanie

• rozkazywanie

• koordynowanie

• kontrolowanie

współczesne funkcje zarządzanie to:

• planowanie

• organizowanie

• motywowanie

• kontrolowanie

• scharakteryzuj funkcje planowania

Planowanie wiąże się z podejmowaniem z góry decyzji o tym, co należy robić, jak to robić, kiedy robić i kto ma to zrobić. Plany organizacji mogą być różnie klasyfikowane, rozróżniamy:

1. plany długookresowe (strategiczne) - obejmują okresy dłuższe niż 5 lat i są podstawą do formułowania pozostałych planów organizacji.

2. plany średniookresowe - obejmują okres od 1- 5 lat i precyzują cele pośrednie organizacji

3. plany krótkookresowe - obejmują okres od miesiąca do roku; określają środki i metody działań, które są niezbędne do realizacji celów organizacji.

Planowanie obejmuje:

• określenie celów działania

• organizowanie

• techniczny i jakościowy dobór zasobów rzeczowych

• dobór kadr o odpowiednich kwalifikacjach

• dobór metod i procedur postępowania

• tworzenie niezbędnych struktur organizacyjnych

35 scharakteryzuj funkcję organizowania

Jej istota sprowadza się do logicznego zgrupowania działań i zasobów organizacji. Funkcja ta jest realizowana przez opracowanie struktury organizacyjnej działania zespołowego, określenie podziału ról i obowiązków wszystkich uczestników organizacji, zapewnienie koordynacji działania oraz pionowego i poziomego przepływu informacji w strukturze organizacji, a także dobór metod, procedur i zasobów, które są niezbędne do realizacji wyznaczonych celów.

• wyjaśnij rolę motywowania w zarządzaniu

Podstawowym zadaniem tej funkcji jest wywołanie u podwładnych właściwego stosunku do powierzonych im zadań i skłonienie ich, by wykonali je jak najlepiej. W tym celu wykorzystuje się takie narzędzia motywacji jak bodźce, które mogą mieć charakter pozytywny lub negatywny.

Bodźce pozytywne wyrażają uznanie dla pracowników za prawidłowo wykonane zadania. Zalicza się do nich: nagrody, wyróżnienia, pochwały. Bodźce negatywne są stosowane w przypadku niewłaściwego zachowania się pracownika w procesie realizacji zadań, np. nagana.

Rodzaje bodźców motywacyjnych:

1. środki przymusu

• nakazy

• zakazy

• polecenia

• zalecenia

2. środki zachęty

• bodźce niematerialne

• bodźce materialne (płace, świadczenia socjalne)

3. środki perswazji

• apele

• konsultacje

• rady

• negocjacje

• informowanie

Motywowanie obejmuje:

• ustalenie bodźców odpowiednich do warunków zachowań

• stymulowanie zachowań odpowiednich dla osiągania celów

• motywowanie rozwoju podwładnych

Pozapłacowe czynniki motywujące do pracy:

• akceptacja ze strony współpracowników

• rywalizacja do wydajniejszej pracy

• samodzielność

• lepsze warunki pracy

• bezpieczeństwo pracy

• możliwość awansu

• większe uprawnienia

• docenienie pracy

• na czym polega sprawowanie kontroli w organizacji

Zmierza do zapewnienia realizacji celów zawartych w planach. Funkcja ta pomaga zarządzającemu stwierdzić jak jest różnica między tym, co osiągnął, a tym, co planował (porównanie). Proces kontroli polega na ustaleniu norm, będących podstawą do oceny wyników i podejmujących działań korygujących.

Kontrolowanie obejmuje:

• nadzór nad przebiegiem realizacji celów

• analizę zgodności wykonywanych zadań z ustalonym celem

• ustalenie wniosków usprawniających następny cykl pracy

Etapy procesu kontroli:
- ustalenie norm

• mierzenie wyników

• porównanie wyników z normami

• ocena wyników działania (reakcja)

• utrzymanie statusu quo

• korekta odchyleń

• zmiana norm

• jak funkcje zarządzania układają się w zależności od szczebla zarządzania

Na wyższym szczeblu zarządzania, funkcja planowania i organizowania ma największe znaczenie, ale schodząc w dół hierarchii zarządzania znaczenie tych funkcji maleje, rośnie natomiast znaczenie funkcji motywowania i kontroli, które na najniższym stopniu zarządzania są podstawowymi czynnościami wykonywanymi przez zarządzającego.

---