18.10.2012 ZPH
Czynniki tworzące makro otoczenie przedsiębiorstw handlowych:
-Ekonomiczne: dochody ludności, skłonność do oszczędzania, struktura i poziom cen, tempo inflacji, polityka podatkowa, kredytowa, celna
-demograficzne: liczba i struktura ludności (wg płci, wieku, wykonywanych zawodów), gęstość zaludnienia
-geograficzne: klimat, ukształtowanie terenu, zasoby naturalne
-prawne: przepisy prawne
-technologiczne: przemiany w zakresie technologii
-społeczno-kulturowe: wzorce zachowań, systemy wartości różnych grup narodowościowych i społecznych
Czynniki tworzące mikro otoczenie przedsiębiorstw handlowych:
-nabywcy - tzw. rynek docelowy, klienci warunkują istnienie i rozwój przedsiębiorstwa
-dostawcy- od ich wyboru i sposobu włączania w program działalności przedsiębiorstwa handlowego zależy skuteczność podejmowania działań, głównie w zakresie zaopatrzenia w towary
-konkurenci- na funkcjonowanie przedsiębiorstw handlowych szczególnie duży wpływ wywiera zachowanie konkurentów; strukturalnymi wyznacznikami konkurencji według Portera są:
*groźby nowych wejść - bariery wejścia na rynek
*siła przetargowa dostawców
*siła przetargowa nabywców
*groźba substytucyjnych wyrobów lub usług
*rywalizacja między istniejącymi firmami
Między tymi czynnikami i przedsiębiorstwem zachodzą interakcje będące podstawą formułowania strategii działania.
Czynniki, które mają szczególne znaczenie dla oceny rynku:
1.Intensywność konkurencji:
-rosnący potencjał rynku
-wolno rozwijający się rynek lub rynek stagnacyjny
-zmniejszający się potencjał na rynku
2.Kształtowanie się siły nabywczej ludności
3.Formy dystrybucji towarów
Ciągłe i intensywne obserwowanie otoczenia firmy, w tym analiza kształtowania się potencjału rynku, stanowią podstawę określania realnych celów. Cechy informacji pomagających określić cele przedsiębiorstwa handlowego:
-zakres informacji musi być wystarczający do oceny tego zjawiska
-informacje muszą być adekwatne i ścisłe
-informacje powinny umożliwić trafną ocenę
Determinujący wpływ zmieniającego się otoczenia na działalność przedsiębiorstwa zaznacza się głównie w takich obszarach jak:
-Cele przedsiębiorstwa, ich struktura i hierarcha
-rodzaje pełnionych funkcji gospodarczych
-zakres przedmiotowy działalności
-formy organizacyjno prawne prowadzonej działalności
-zachowania rynkowe
TYPOLOGIA PRZEDSIĘBIORSTW HANDLOWYCH
Handel - w szerokim ujęciu funkcjonalnym bywa rozumiany jako wymiana wszelkich dóbr między podmiotami gospodarczymi
Handel - w węższym ujęciu funkcjonalnym jest traktowany jako wymiana dóbr materialnych, zakup i sprzedaż, czyli operacje handlowe wykonywane przez przedsiębiorstwo.
Handel - w szerokim ujęciu instytucjonalnym: Przedsiębiorstwa, który wyłącznie lub w przeważającej części zajmują się zakupem dóbr w celu ich dalszej odsprzedaży, bez dokonywania istotnych zmian w ich cenach. W tym Ujęciu do handlu zalicza się także przedsiębiorstwa, które działają we własnym imieniu, ale na czyjś rachunek, np. handel komisowy oraz firmy, które działają czyimś imieniu i na czyjś rachunek, np. przedstawiciele handlowi, agenci handlowi, maklerzy handlowi.
Handel w węższym ujęciu instytucjonalnym - przedsiębiorstwa, które kupują towary w celu ich dalszej odsprzedaży, które działają we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko.
Wśród podstawowych kryteriów podziału i klasyfikacji przedsiębiorstw handlowych wyróżnia się:
1.Obszar działania - wyróżniamy dwie grupy przedsiębiorstw handlowych:
-handlu wewnętrznego
-handlu zagranicznego (eksport, import, tranzyt)
Można wyróżnić firmy działające na rynku:
-lokalnym (prowadzą swoją działalność w jednej miejscowości lub na pewnym terenie o ograniczonym zasięgu)
-regionalnym (obejmują swym zasięgiem obszar określonego regionu)
-krajowym (obejmują swym działaniem całe terytorium państwa, w którym mają swoją siedzibę)
-międzynarodowym (obejmują swym działaniem terytorium kilku, kilkunastu państw)
2.Strukturę odbiorców i miejsce w procesie dystrybucji
-hurtowe (odbiorcami są: jednostki handlu detalicznego, przedsiębiorstwa przemysłowe, przedsiębiorstwa usługowe, instytucje i inne organizacje gospodarcze)- sprzedaż towarów następuje do innych przedsiębiorstw - bądź na własne ich potrzeby, bądź do jednostek handlu detalicznego w celu dalszej odsprzedaży zakupionych towarów)
-detaliczne (odbiorcami są klienci, konsumenci indywidualni, inni klienci, małe firmy) - klientami firmy są ostateczni nabywcy, konsumenci
-jednostki mieszane- hurtowo-detaliczne lub detaliczno-hurtowe; przedsiębiorstwa handlowe prowadzące działalność hurtową pod kątem zaopatrzenia własnych sklepów i dodatkowo pod kątem obsługi obcych firm handlu detalicznego
3.Przedmiot obrotu (kategorię towarów)
Wg przeznaczenia dóbr materialnych:
-jednostki handlu dobrami konsumpcyjnymi
-jednostki handlu środkami produkcji
Wg okresu użytkowania środków produkcji:
-handel hurtowy dobrami inwestycyjnymi
-handel hurtowy zajmujący się zaopatrzeniem w materiały, przedmioty produkcji
Wg branż:
Branża - zestawienie towarów według określonych kryteriów, takich jak pochodzenie towarów oraz orientacja na potrzeby klienta
Np. w handlu dobrami inwestycyjnymi, wyroby stalowe, artykuły instalacyjne
Np. w handlu artykułami konsumpcyjnymi: tekstylia, zmechanizowany sprzęt gospodarstwa domowego, kosmetyki
4.Formę własności: przedsiębiorstwa zaliczane do sektora publicznego (państwowe, komunalne), przedsiębiorstwa zaliczane do sektora prywatnego (firmy prywatne, spółdzielnie)
5.Formę organizacyjno - prawną.
Wybrane organizacyjno-prawne formy przedsiębiorstw handlowych:
a)przedsiębiorstwa jednoosobowe (indywidualna działalność gospodarcza) - posiada jednego właściciela będącego osobą fizyczną uznaną przez prawo za osobę prawną działającą we własnym imieniu. Przedsiębiorstwo jest zarejestrowane w rejestrze REGON jako samodzielna jednostka prawna. Jest to najczęstsza forma, w której występuje przedsiębiorstwo handlowe.
Plusy:
-jasny podział praw i obowiązków, które sam sobie ustalasz
-łatwość wprowadzania zmian związanych np. z profilem działalności
-niewysokie koszta rejestracji i prowadzenia firmy
-prostota rozliczeń księgowo-finansowych
-łatwość dokonywania zmian w kapitale firmy
Wady:
-uzależnienie całego rozwoju firmy od jednej osoby
-brak pracownika powoduje, że szef musi być stale obecny, co jest czasami niewykonalne
-niemożność zbudowania dużej organizacji
b)spółki osobowe i kapitałowe
Spółka- zrzeszenie osób lub kapitału, tworzone w celu prowadzenia działalności gospodarczej, w sensie prawnym umowa zawierana jest przez wspólników z zamiarem prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa zarobkowego lub osiągania w innej formie wspólnego celu gospodarczego.
Spółki osobowe - działalność opierają na osobistej pracy wspólników w przedsiębiorstwie, przy czym wspólnicy ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za zobowiązania spółki: jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna. Cechy spółek osobowych:
-brak osobowości prawnej
-wspólnicy reprezentują spółkę
-istnieje stała więź między wspólnikami
-wspólnicy muszą być ujawnieni
-wspólnicy wnoszą wkłady
-występuje nieograniczona i solidarna odpowiedzialność osobistym majątkiem wspólników za zobowiązania spółki
-wspólnicy pracują na rzecz spółki
Spółka kapitałowa - forma prawna organizacji podmiotów gospodarczych, najczęściej wykorzystywanych w prowadzeniu dużych przedsiębiorstw, a także w wewnętrznej organizacji grup kapitałowych: Sp. Z o.o., S.A. Cechy:
-Posiadanie kapitału zakładowego
-posiadanie osobowości prawnej
-posiadanie zgromadzonego majątku odrębnego od majątków osobistych wspólników lub akcjonariuszy
-ponoszenie przez spółkę odpowiedzialności za zobowiązania całym swym majątkiem
6.Wielkość przedsiębiorstwa
a)ze względu na liczbę pracowników przedsiębiorstwa dzielimy na:
-mikro przedsiębiorstwa- do 9 osób
-małe przedsiębiorstwa- od 10 do 49 osób
-średnie przedsiębiorstwa - od 50 do 249 osób
-duże przedsiębiorstwa -powyżej 250 osób
7.Sposób wzajemnego powiązania przedsiębiorstw
a)kooperacja- przedsiębiorstwa działają oddzielnie, ale współpracują ze sobą na podstawie różnego rodzaju umów, podejmowana w celu uzyskania określonych korzyści gospodarczych, może ona występować w różnych formach organizacyjnych
-kartel - poziome powiązanie przedsiębiorstw na podstawie umownej, mające na celu prowadzenie wspólnej polityki rynkowej (kartele, które mają na uwadze wspólną politykę cen są w zasadzie zabronione)
-konsorcjum - powiązanie przedsiębiorstw, które powstaje w celu przeprowadzenia konkretnego projektu, zadania
-związek przedsiębiorstw - organizacja reprezentująca wspólne interesy zrzeszonych firm (np. w stosunku do władz państwowych), pełniąca także zadania koordynujące i informacyjne w stosunku do zrzeszonych przedsiębiorstw
-powiązania umowne w kanałach dystrybucji - np. umowy o przedstawicielstwo handlowe, franchising
b)koncentracja - kiedy przedsiębiorstwa łączą się ze sobą w sensie kapitałowym:
-fuzja - łączenie dwóch lub więcej przedsiębiorstw, bądź przejęcie jednych przedsiębiorstw przez inne, w wyniku którego
-koncern
-holding - organizacja grupująca za pomocą mniej lub bardziej wyraźnych powiązań różne samodzielne pod względem prawnym podmioty gospodarcze
-trust- fora monopolu
Koncentracja ->sieci handlowe
Trzy grupy rodzajowe sieci handlowych:
1.Sieci filialne - należące do przedsiębiorstw lub ich grup (koncernów), będące wyrazem koncentracji kapitałowej
2.Sieci zintegrowane - wokół centrów dystrybucyjnych lub centrów usług logistycznych, występujące w przedsiębiorstwach zintegrowanych poziomo (detaliczne grupy zakupowe) lub pionowo (dobrowolne łańcuchy hurtowe, integrujące hurtowników i detalistów) będące przejawem koncentracji organizacyjno-technicznej
3.Sieci franchisingowe - jako przejaw koncentracji i integracji organizacyjnej