1. Pojęcie integracji gospodarczej.

Integracja gospodarcza - jest to proces scalania gospodarek narodowych. Możemy ją rozumieć jako stan oraz jako proces.

Wg Kameckiego (jako stan) integracja - to wytworzenie na podstawie wykształconej jednostki struktury ekonomicznej organizmu gospodarczego obejmującego grupę krajów. Organizm ten ze względu na wysoki stopień wewnętrznych powiązań ekonomicznych wyodrębnia się z całokształtu gospodarki światowej.

Wg. B. Balassy (jako proces) - jest to proces obejmujący odpowiednie zmiany w strukturze ekonomicznej danej grupy krajów w kierunku wytworzenia się jednolitej struktury ekonomicznej i w oparciu o nią organizmu gospodarczego jednolitego.

Integracja może być regulowana przez rynek lub przez państwo. Wówczas to państwo sprzyja likwidacji barier w obrocie dóbr, usług i czynników produkcji.

Integrację możemy rozpatrywać jako proces dynamiczny lub statyczny.

Proces dynamiczny - występuje wówczas gdy granice ekonomiczne między krajami członkowskimi są stopniowo eliminowane. Wydzielone jednostki stapiają się w jedną całość.

Proces statyczny - występuje wówczas jeżeli narodowe składniki większej gospodarki nie są już dłużej oddzielone przez granice ekonomiczne. Funkcjonują jako całość. Wówczas mówimy o integracji statycznej. Kiedy proces integracji przejdzie wszystkie etapy i osiągnie swój cel.

Definicja integracji prof. Sporka, zawiera ona cel działań integracyjnych.

Pojęcie międzynarodowej integracji można rozumieć jako wytworzenie przez państwo takich instytucjonalnych powiązań i procesów ekonomicznych, które poprzez międzynarodowy podział pracy i współpracę międzynarodową zmierzają do optymalizacji podstawowych parametrów ekonomiczno - społecznych wszystkich podmiotów uczestniczących w porozumieniach.

Optymalizację tą można stosować za cel ugrupowań integracyjnych, jednak realizacja życia gospodarczego nie zawsze potwierdzają ten cel, szczególnie jeżeli integrują się kraje o znacznym zróżnicowaniu życia gospodarczego. Każdy kraj coś zyskuje, ale nie w takich samych ilościach.

2. Przyczyny regionalnej integracji gospodarczej we współczesnej gospodarce światowej

Przyczyny integracji gospodarczej sąsiadujących krajów uprzemysłowionych:

• Tempo i kierunki współczesnego rozwoju gospodarczego;

• Postęp techniczny;

• Rozwój nowych gałęzi produkcji przemysłowej;

• Rozwój nowych potrzeb konsumpcyjnych i sposobów ich zaspakajania.

Przyczyny charakterystyczne dla Europy Zachodniej

1. utrzymanie, bądź przyspieszenie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego

2. wzmocnienie konkurencyjności przemysłu w tych krajach

Przyczyny integracji w krajach słabo rozwiniętych

1. ułatwienie i przyspieszenie rozwoju gospodarczego;

2. podejmowanie wspólnych inwestycji instruktywnych;

3. wspólny rynek umożliwi większą skalę produkcji;

4. przeciwdziałanie rozproszeniu niewielkich zasobów kapitałowych na odrębne inwestycje i niezbędny import inwestycyjny i koncentracja tych zasobów w gałęziach najbardziej efektywnych.

Warunki konieczne do integracji gospodarczej:

1. komplementarność struktur gospodarczych wybranych krajów (z historii Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej - wytworzyliśmy jakieś struktury gospodarcze, które nijak się nie mają do struktur Europy, bo cały czas współpracowaliśmy ze wschodem). Duże zagrożenie dla polskiej gospodarki.

2. dostatecznie wysoki poziom infrastruktury technicznej pozwalający na zwiększenie przepływu towarów lub czynników produkcji.

3. prowadzenie przez dane państwo określonej polityki ekonomicznej ułatwiającej i przyśpieszającej zakres procesów wpływających na integrację gospodarczą.

3. Metody, formy i typy integracji gospodarczej.

Istnieją dwie podstawowe metody integracji: funkcjonalna oraz instytucjonalna.

Metoda funkcjonalna - polega na likwidacji barier w obrocie międzynarodowym i zapewnienia swobodnego przepływu towarów i czynników produkcji. Istotną rolę odgrywa tu mechanizm rynkowy.

Metoda instytucjonalna - inaczej zwana jest także autorytarna. Międzynarodowa integracja jest możliwa jeżeli skoordynowana jest polityka ekonomiczna grupy państw. Kraje te przekazują pewne funkcje i kompetencje wspólnym albo ponadnarodowym instytucjom integracyjnym (np. wspólny pieniądz) - EURO

Instytucjonalne formy integracji gospodarczej

Rodzaj i typ integracji	Przykłady ugrupowań
1. Integracja umowna państw suwerennych	EWG, EFTA, LAFTA, NAFTA, ASEAN EFTA - Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu LAFTA - Stowarzyszenie Wolnego Handlu Krajów Ameryki Łacińskiej NAFTA - Stowarzyszenie Wolnego Handlu: Meksyk, USA oraz Kanada ASEAN - Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo - wschodniej. EWG - Europejska Wspólnota Gospodarcza
2. Integracja umowna państw dobrowolnie ograniczających, suwerenność na rzecz instytucji integracyjnych	UE - pozbyli się suwerenności w walucie
3. Integracja politycznie nierówno prawna tzn. politycznie podporządkowanie jednego kraju innemu	W przeszłości np. Anglia i jej Kolonie lub Francja i jej Kolonie
4. Integracja gospodarczo nierówno prawna tzn. gospodarczo podporządkowane jednemu krajowi	Kanada - USA Meksyk - USA

Fazy rozwojowe procesu integracyjnego według B. Balassy:

1. strefa wolnego handlu;

2. unia celna;

3. wspólny rynek;

4. unia gospodarcza i walutowa;

5. integracja całkowita.

Strefa wolnego handlu - zniesienie ceł i ograniczeń ilościowych między krajami uczestniczącymi w porozumieniu.

Unia celna - zasady i przepisy wolnego handlu są rozszerzone. Znosi się wszelkie ograniczenia w obrotach miedzy państwami, a w stosunku do państw trójki prowadzi się wspólną politykę celną.

Wspólny rynek - zniesienie wszelkich ograniczeń taryfowych i pozataryfowych i pełna swoboda ruchu siły roboczej może prowadzić do zniesienia granic dla ruchu kapitału w postaci pożyczek i inwestycji bezpośrednich.

Unia gospodarcza i walutowa - nie ma ograniczeń w ruchu towarów, kapitału i siły roboczej. Następuje koordynacja polityki gospodarczej, podatkowej i monetarnej.

Integracja całkowita - „zlanie” się rynków narodowych w jeden wspólny rynek posiadający cechy rynku wewnętrznego. Ten typ integracji zakłada istnienie ponadpaństwowego organu gospodarczego

4. Integracja międzynarodowa i ponadnarodowa a suwerenność państw

w przypadku integracji międzynarodowej nie ma formalnego zagrożenia dla suwerenności państw członkowskich. Utworzone instytucje zajmują się koordynacją wewnętrznej i zagranicznej polityki poszczególnych państw. Instytucje te mogą wydawać zalecenia, ale nie mają one mocy władczej. Są one propozycjami, sugestiami. Maja moc obowiązującą ale dopiero po zatwierdzeniu przez rządy poszczególnych państw i przekształceniu ich

w uchwały lub inne akty prawne.

Kolejno następują unifikacje polityk gospodarczych, walutowych i prawodawstwa poszczególnych państw oraz utworzenie ponadnarodowych struktur gospodarczych i rynku wewnętrznego w układzie ..................W rzeczywistości gospodarczej powyższe formy nie zawsze występują w czystej postaci. Często pewne cechy wyższego etapu są wprowadzone już wcześniej. Najbardziej rozpowszechnioną formą integracji współcześnie jest integracja regionalna, szczególnie w krajach Azjatyckich.

W przypadku integracji ponadnarodowej - instytucje integracyjne mogą wydawać rozporządzenia i dyrektywy, mogą podejmować decyzje obowiązkowe dla państw członkowskich.

Dyrektywy wiążą państwa, do których są skierowane w obszarze wyników jakie powinny być osiągnięte. Kraj może wybrać tylko formę i metodę osiągnięcia tych wyników. Decyzje obowiązują strony, do których są skierowane. Rozporządzenia mają zasięg ogólny, obowiązują w całości i są stosowane we wszystkich państwach.

PKB per capita - PKB na osobę

Grecja 12400

Hiszpania 16500

Portugalia 11500

Polska 4860

Dania 34000

STOPA BEZROBOCIA

UE - 9%

Polska - 18,7 %

WYDAJNOŚĆ PRACY w Polsce i UE

Górnictwo i energia

UE - 180

Polska - 1

GENEZA, CELE, SYSTEM PRAWNO - INSTYTUCJONALNY UNII EUROPEJSKIEJ.

1. Pojęcie integracji gospodarczej.

Integracja wschodu Europy zmusiła zachód do integracji

Po II Wojnie Światowej zostały dwa mocarstwa: USA i ZSRR

USA zaproponowały pomoc w planie Marshala ale nie każde

16 kwietnia 1947 r. Belgia, Holandia i Luksemburg podpisały porozumienie przewidujące utworzenie Unii Celnej, które zostało zastąpione w 1958 r. Przez układ w sprawie utworzenia UE Beneluksu. Plan Marshala był przewidziany dla wszystkich państw zniszczonych w II wojny światowej.

W 1947 r. Utworzono organizację Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Ta organizacja miała być partnerem USA w realizacji planu Marshalla. Członkami tej organizacji było 16 państw Europy Zachodniej, Niemcy oraz Triest.

Stowarzyszone były: Kanada, USA i Jugosławia. Organizację tą w 1960 r. przekształcono w Organizację Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (OECD).

• 18 kwietnia 1951 r. 6 państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Włochy podpisało w Paryżu Traktat (Paryski ) ustanawiający Europejską Wspólnot Węgla i Stali (EWWiS) na 50 lat i zakończył się w 2002 r. (umarła śmiercią naturalną)

• traktat Rzymski (1957 r). Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG). Szersza współpraca: handel, usługi, transport, rolnictwo. EWG funkcjonowało od 1958r.

• Trakrat Rzymski (1957 r.) Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM) wyraz pokojowego wykorzystania nowego źródła energii. (atomowej)

Wszystkie te trzy wspólnoty łączą wspólne władze, działają na podstawie odrębnych aktów ale łączy je członkostwo tych samych państw i te same władze. Początkowo było 6, 9, 10, 12 a od 1999r 15 państw. Od maja 2004r. 25 państw, a w przyszłości 27.

Wspólne organy władzy:

Parlament Europejski

Trybunał Sprawiedliwości

Rada Unii Europejskiej

Komisja Europejska

Trybunał Obrachunkowy

Współpracę polityczną pod nazwą Europejska Współpraca Polityczna:

• Ujęto w formy prawne w Jednolitym Akcie Europejskim obowiązującym od 1 lipca 1987 roku. (rozszerzenie współpracy na początku gosp. a potem też polityka)

Traktat o Unii Europejskiej podpisano 07.02.1992 r. w Maastrich (obowiązuje od 01.11.1993)

UE nie zastąpiła wspólnot Europejskich (Traktat Rzymski i Paryski) Traktt o Unii nie zastąpił traktatu rzymskiego i paryskiego)

Traktat z Maastricht (skład traktatu)

Tytuł I - powołuje UE, określa cele, nadaje ramy instytucjonalne

Tytuł II, III, IV - zawierają zmiany i uzupełnienia do traktatów Rzymskich i Paryskiego.

W Traktacie Rzymskim (Tytuł II traktatu o UE) dokonano zmiany „Europejskie Wspólnoty Gospodarcze” na „Wspólnotę Europejską”.

Zmiana ta polegała na uzupełnieniu dotychczasowej współpracy gospodarczej o postanowienia dotyczące kultury.

Do Traktatu Rzymskiego dopisano „Obywatelstwo Unii”. Część II Każda osoba, obywatel Unii która ma obywatelstwo jakiegokolwiek państwa członkowskiego staje się obywatelem UE:

• Może swobodnie poruszać się i przebywać na obszarze wszystkich państw członkowskich;

• Ma prawo do kandydowania i głosowania w wyborach samorządowych, w kraju w którym przebywa;

• Ma prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej przez władze wszystkich państw członkowskich;

• Obywatele UE mają prawo składania petycji do Parlamentu Europejskiego, mogą się zwracać do Rzecznika Praw Obywatelskich.

Tytuły V i VI Traktatu o UE ustanawiają między krajami nowe formy współdziałania w zakresie:

• Wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

• Współpracy w dziedzinach wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

UE poprzez kreowanie nowych form współpracy między państwami członkowskimi jest politycznym uzupełnieniem wspólnot Europejskich i jest nowym etapem współpracy między państwami członkowskimi.

Polska jest stowarzyszona ze WE od 1994 r. Jedna stroną stowarzyszenia jest Polska, a drugą Wspólnota Europejska i ich państwa członkowskie. Polska ubiega się o członkostwo w UE od 1994 r. (wniosek złożono 8 kwietnia).

2. Cele Unii Europejskiej:

1. osiągniecie zrównoważonego i trwałego postępu gospodarczo - społecznego, którego efektem ma być utworzenie Unii bez granic wewnętrznych;

2. wzmocnienie spójności ekonomicznej i społecznej;

3. ustanowienie unii gospodarczo - walutowej (ze wspólną walutą);

4. wzmocnienie ochrony praw i interesów państw członkowskich;

5. rozwijanie współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

3.2 Instytucje Wspólnot Europejskich:

RADA EUROPEJSKA - zajmuje się: (istnieje od 1974r.)

• Sytuacją ekonomiczną i monetarną

• Problemami energetycznymi

• Polityką zatrudnienia

• Polityką konkurencji

• Stosunkami gospodarczymi z innymi państwami

• Przystąpieniem do wspólnot

• Udziałem krajów we wspólnym budżecie

• Polityką regionalną

Radę tę tworzą przywódcy państw członkowskich i jest najważniejszą instytucją w sprawach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

PARLAMENT EUROPEJSKI:

• Parlamentarzyści Posłowie są wybierani w drodze powszechnych i bezpośrednich wyborów.

626 miejsc (Posłów) www.euro.pap. a ma być 732 miejsc.

Liczba posłów zależy od liczby mieszkańców danego kraju.

Dotychczasowe kraje będą miały 535 miejsc a te które wchodzą resztę. Mandat członkowski trwa 5 lat. Kryterium podziału miejsc jest liczba mieszkańców. Parlament ma uprawnienia kontrolne co do budżetu.

Główne zadania Parlamentu to zawieranie porozumień ustanawiających stowarzyszenie wspólnot z krajami trzecimi i przyjmowanie nowych państw do Unii. Sesje plenarne odbywają się raz w miesiącu w Strasburgu. Komisje plenarne odbywają się w Brukseli.

RADA UNII EUROPEJSKIEJ

Jest głównym organem decyzyjnym. Może zawierać umowy międzynarodowe i ma głos wiążący co do wspólnego budżetu. Decyduje również przyjmowaniu nowych państw członkowskich do UE.

Rada Unii może występować w kilku postaciach (składach):

Jej podstawowy skład tworzą ministrowie spraw zagranicznych, mogą to być też ministrowie odpowiedzialni za daną dziedzinę np. transport, rolnictwo lub przemysł. (specjalne Rady Unii)

KOMISJA EUROPEJSKA

Inicjuje ona proces prawotwórczy we wspólnotach. Ponad to:

• Reprezentuje i wyraża interesy wspólnot w stosunku do Rady i w stosunkach zewnętrznych;

• Jest odpowiedzialna za spójność polityki koordynację działalności Wspólnoty;

• Jest organem wykonawczym, realizującym postanowienia traktatów i rozporządzenia Rady;

• Czuwa aby państwa członkowskie nie naruszały prawa wspólnotowego.

Komisję tworzy 20 członków (komisarzy), wybierania są na 5 lat. Stare kraje unijne nie chcą zwiększyć liczby członków.

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI funkcjonuje od 1951r.

Interpretuje przepisy ustanowione przez inne organy wspólnotowe i kreuje prawo. Jest jakby: łączy w sobie cechy:

• Sądem konstytucyjnym;

• Sądem najważniejszym;

• Sądem międzynarodowym;

• Sądem administracyjnym.

Przy integracji całkowitej będzie Sądem Sądów.

Jest instytucja apelacyjną wobec sadu I instancji

SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI Funkcjonuje od 198r????????

Powołany głównie do rozstrzygania sporów:

• Wspólnot z pracownikami

• Osób fizycznych i prawnych z instytucjami wspólnot;

• Przedsiębiorstw z Komisją Europejską.

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY (TRYBUNAŁ REWIDENTÓW KSIĘGOWYCH)

• Kontroluje rachunki;

• bada zgodność z prawem i prawidłowości wszystkich dochodów i wydatków wspólnot;

• Upewnia się, czy wspólnymi finansami zarządza się rozsądnie;

• Wspiera Parlament Europejski i Radę Unii w kontroli realizacji budżetu wspólnotowego.

Zmiany konieczne do przeprowadzenia przed przystąpieniem do UE nowych państw członkowskich (UE - 27 państw):

1. status prawny i kompetencje Rady Europejskiej

2. system stanowienia uchwał przez Radę Unii

3. skład i uprawnienia Komisji Europejskiej

4. skład, struktura i uprawnienia Parlamentu Europejskiego

5. propozycje dotyczące powołania nowych organów Unii

6. opracowanie konstytucji Unii

Przystąpienie do UE nowych państw członkowskich o znacznie niższym poziomie rozwoju gospodarczego, zwiększy sprzeczność interesów między państwami członkowskimi. Dlatego m.in. powinny wzrosnąć uprawnienia i znaczenie międzynarodowych organów Unii.

Po stronie szans polskiego rolnictwa po integracji należy wymienić uzyskanie dostępu do olbrzymiego rynku dla potencjalnej ekspansji polskiego eksportu. Rynek Unii jest bardzo trudny dla rolników bowiem obowiązują ostre normy sanitarne i jakościowe i dominują na nim firmy rangi światowej. Szansa dla Polski jest potencjalna możliwość Polsko - Unijnej ekspansji eksportowej na rynkach krajów trzecich. Będzie po integracji istniała większa niż w Polsce promocja eksportu a dopłaty eksportowe będą finansowane z budżetu Unii. Wśród szans należy wymienić napływ funduszy z budżetu Unijnego zasilających akcesyjne dostosowanie sektora rolnego do Unii. To również wzrost napływu kapitału inwestycyjnego, nowych technologii, systemów zarządzania, co może przyśpieszyć rozwój obszarów wiejskich.

Polityka przemysłowa - typuje cele, zapewnia środki i metody ich realizacji.

Cele polityki przemysłowej:

1. Wspieranie postępu naukowo-technicznego dla utrzymania wiodącej pozycji w produkcji światowej decydujących o konkurencyjności wyrobów wspólnoty.

2. Wspieranie rozwoju przemysłów strategicznych (chodzi o produkcję nowej generacji wyrobów opartych na nowoczesnych technologiach oraz wyrobów ważnych dla obronności kraju i prestiżowych z punktu widzenia pozycji międzynarodowej) np. badania kosmiczne.

3. Restrukturyzacja tradycyjnych przemysłów.

4. Pobudzanie i restrukturyzacja przemysłu w regionach opóźnionych w rozwoju z przemysłami schyłkowymi. Wspólnota Europejska chce nadążyć za USA i Japonią.

Instrumenty polityki przemysłowej:

1. Finansowanie budżetowe - finansowanie podwójne, bo z budżetu unijnego i budżetu kraju

2. Programy rozwoju przemysłu.

3. System finansowo-podatkowy.

4. Zamówienia publiczne i sterowanie sektorem publicznym.

5. Promowanie przekształceń organizacyjnych przedsiębiorstw.

6. Szkolenie i przygotowywanie kadr dla nowoczesnego przemysłu.

7. Informacje o rynku i o postępie naukowo-technicznym.

8. Doradztwo zmierzające do podwyższenia konkurencyjności przedsiębiorstw.

9. Licencjonowanie importu.

10. Marketing międzynarodowy i promowanie inwestycji zagranicznych w kraju i inwestycji krajowych za granicą.

11. Ubezpieczenie i ochrona prawna eksportu i inwestycji zagranicznych.

Polityka przemysłowa musi być ściśle powiązana z polityka społeczno-gospodarczą kraju i niezbędna tam gdzie mechanizmy rynkowe są niewystarczające.

Komisja Europejska w maju 2000r. określiła 4 priorytety wobec przedsiębiorstw:

1. Rozwój przedsiębiorczości.

2. Tworzenie środowiska sprzyjającego innowacjom i zmianom.

3. Wykorzystanie zalet jednolitego rynku.

4. Analizowanie konkurencyjności europejskiej i wykorzystywanie innych polityk do jej poprawy.

Polityka w dziedzinie B+R

W pierwszych latach funkcjonowania WE polityka badawcza na szczeblu ugrupowania prowadzona była tylko w ramach Eurotromu. Świadomość konieczności współpracy przy prowadzeniu badań naukowych ze względu na rosnącą interdyscyplinarność nauki i coraz wyższe koszty prowadzenia badań naukowych, dążenie do zmniejszenia luki technologicznej w stosunku do USA i Japonii były przesłankami do zacieśnienia współpracy krajów w UE w zakresie wspierania B+R.

Główną rolę w badaniach począwszy od lat 80 odgrywają ramowe programy badań i rozwoju technicznego inicjowane na szczeblu komisji europejskiej i skierowane do sfery przemysłu.

6 program ramowy rozpoczął się w 2002r. I obejmuje lata 2002-2006. Istotny jest fakt, że od 1999r. W programach ramowych uczestniczą również kraje kandydujące.

W 5 i 6 programie ramowym może uczestniczyć Polska. Priorytety tych programów ulegają zmianom. 3 pierwsze programy koncentrowały się na poprawie konkurencyjności przemysłu europejskiego, obecnie dominują inne cele np. spójność regionalna, poprawa jakości życia, kwestie ekologiczne.

Ogólna miara intensywności badań w danym kraju jest wielkość GERD - to wskaźnik krajowych wydatków na B+R ogółem. Na wielkość wydatków na B+R składa się działalność sektora przedsiębiorstw, sektora szkolnictwa wyższego, sektora instytucji prywatnych niekomercyjnych, sektora zagranicznego i sektora rządowego. O przewadze technologii i badań USA i Japonii świadczą wyższe wydatki na B+R, wyższy udział inżynierów i pracowników naukowych w liczbie ludności zawodowo czynnej, lepsza współpraca między uczelniami, przemysłem i instytucjami publicznymi zwłaszcza w Japonii, tradycje kulturowe związane ze skłonnością do podejmowania ryzyka szczególnie w USA, stabilna współpraca między systemem finansowym i przemysłem co wpływa na długookresowe zyski i strategie rozwoju przedsiębiorstw. USA co roku wydaje na B+R 2,8% PKB. W Polsce wydatki na B+R spadają, było 0,74% a teraz jest 0,5%.

Druga wspólna polityka jest polityka transportowa. Polityka transportowa w Unii tworzy 8% PNB i daje zatrudnienie 5,6 mln osób. Podstawy prawne wspólnej polityki zostały zawarte w Artykule 3 traktatu rzymskiego. Wspólna polityka transportowa opiera się na 3 założeniach:

1. Inwestycja w zakresie infrastruktury transportowej zaowocują korzyściami w postaci rozwoju gospodarczego.

2. Sprzyjanie wolnej konkurencji oraz uwalnianie przewoźników od regulacji ograniczających ich działalność.

3. Zarządzanie czasem, skracanie czasu dostawy.

Traktat z Mastrickt nadał WE prawo do działania w sprawach bezpieczeństwa ruchu oraz wprowadził do traktatu rzymskiego nowy tytuł Transeuropejskie sieci. Jest w tym tytule mowa o sieciach transportowych, telekomunikacyjnych i energetycznych. Daje Wspólnocie uprawnienia do świadczenia na rzecz tych sieci ich kreowania.

Cele polityki transportowej:

1. Liberalizacja rynku usług transportowych.

2. Ochrona środowiska naturalnego.

3. Zagwarantowanie bezpieczeństwa ruchu i przewozów.

4. Zagwarantowanie równego traktowania przewoźników, spedytorów w stosunkach z innymi krajami

Cele te ograniczają regulacyjna role państwa w sferze transportu na rzecz mechanizmu konkurencji.

Zasady funkcjonowania rynku usług transportowych:

1. Zakaz dyskryminacji przewoźników i użytkowników transportowych.

2. Stosunki rynkowe reguluje uczciwa konkurencja.

3. Dostęp firm do rynku jest podwójnie regulowany.

• po pierwsze: dostępem do zawodu przewoźnika.

• po drugie: dostępem firmy do rynku cząstkowego, który zależy od reputacji firmy, wystarczającej kondycji finansowej i niezdędnych kompetencji zawodowych.

4. Ceny usług transportowych są swobodnie negocjowane.

5. Likwiduje się bariery i utrudnienia graniczne.

6. Wyrównuje się warunki konkurencji w transporcie droga harmonizacji podatków i opłat, norm technologicznych, społecznych i prawnych.

Europejska Infrastruktura Transportu jako przedmiot wspólnej polityki

EIT nie twory jednolitej sieci. Jej układ nie odpowiada kierunkom współpracy międzynarodowej. Zróżnicowane są parametry eksploatacyjne różnych gałęzi transportu. Odmienne są priorytety poszczególnych krajów wynikające ze struktury przewozów np. transport kolejowy jest główną gałęzią w Austrii, Luksemburgu a marginesowa rolę w Holandii. Podjęto prace nad przygotowaniem MASTERPLANU sieci kolei dużych prędkości transportu kombinowanego. Ustalono listę priorytetowych inwestycji infrastrukturalnych:

1. Udział w tworzeniu transeuropejskich połączeń.

2. Likwidacja wąskich gardeł.

3. Integracja terenu i regionów peryferyjnych.

4. Poprawa połączeń lądowo-morskich.

Infrastruktura krajów Europy środkowo-wschodniej musi być dostosowaną do Unijnych standardów ekonomiczno-technicznych.

Integracja walutowa jest procesem ekonomicznym, społecznym i politycznym. Dlatego, że przekazuje się część uprawnień w sferze walutowej na szczebel ponadnarodowy. Integracja po raz pierwszy przeprowadzona 1886r. w Łacińska Unia Walutowa (Belgia, Francja, Szwajcaria, Włochy). Celem tej unii była standaryzacja znajdujących się w obiegu monet 5 frankowych.

Drugim takim ugrupowaniem była 1873r. Skandynawska Unia Walutowa (Dania, Szwecja, Norwegia) wyemitowały wspólną walutę Koronę Skandynawską.

Kolejne to Integracja Księstw Niemieckich za pomocą wspólnej waluty marki w 1871r.

W 1978r. Rada Europejska uchwaliła rezolucje w Brukseli i na mocy porozumienia między bankami centralnymi powstał Europejski System Walutowy (ESW) zaczął funkcjonować od 13.03.1979r. Podstawą ESW jest wspólna waluta ECU - to koszyk złożony z 12 walut krajów członkowskich bez szylinga austriackiego, bez korony szwedzkiej i bez marki fińskiej. Udział handlu wewnątrz wspólnotowego między krajami członkowskimi w globalnej wymianie handlowej Unii z zagranica wynosi 63%. Łączne koszty transakcyjne szacowane są na 0,4% PKB Unii. Oszczędności w przypadku dużych krajów Unii mogą wynieść po wprowadzeniu wspólnej waluty 0,2% PKB rocznie, zaś małe kraje Unii mogą mieć oszczędności w wysokości 1 PKB rocznie. ECU funkcjonowała w dwóch sferach: oficjalnej i prywatnej. Sfera oficjalna obejmowała stosowanie ECU na potrzeby Europejskiego Systemu Walutowego na potrzeby instytucji UE między innymi sporządzenie wspólnego budżetu i na potrzeby Banków Centralnych krajów UE. W sferze prywatnej Banki Komercyjne, Instytucje Finansowe, osoby prywatne używały do dokonywania transakcji. ECU funkcjonowało prawie 20 lat do końca 1998r. od 1.01.1999r. ECU zostało zastąpione przez EURO. Wszystkie zobowiązania i należności wyrażone w ECU zostały przeliczone automatycznie na EURO w relacji 1:1. EURO nie wprowadziły Dania, Szwecja i Wielka Brytania oraz początkowo Grecja. EURO ma wszystkie cechy pieniądza: jest miernikiem wartości, jest środkiem cyrkulacji, jest środkiem płatniczym, jest środkiem tezauryzacji i jest pieniądzem światowym.

Aby kraj mógł wprowadzić EURO musi spełnić kryteria z Meastricht:

1. Inflacja nie może przekraczać więcej niż 1,5 średniej poziomów w trzech krajach z najniższa inflacja.

2. Dług publiczny nie może być wyższy niż 6% PKB.

3. Deficyt budżetowy nie może być wyższy niż 3% PKB.

4. Kurs walutowy nie może się wahać więcej niż 2,25%.

5. Długookresowa stopa procentowa nie może przewyższać o więcej niż 2 średniej poziomów w trzech krajach o najniższych stopach procentowych w Unii.

Są to też tzw. kryteria ekonomiczne

Banknoty i monety EURO pojawiły się 1.02.2002r. w tym dniu wszelkie dochody, płace, świadczenia, emerytury, renty zostały wypłacone w EURO. Na EURO zostały przeliczone rachunki bankowe, kredyty, pożyczki hipoteczne, książeczki oszczędnościowe.

EURO jest podzielone na 100 centów. Banknoty maja 7 nominałów: 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500. Monety EURO maja 8 nominałów: 1, 2, 5, 10, 20, 50 centów oraz 1 i 2 EURO.

Awers monet jest identyczny we wszystkich krajach. Na rewersie jest 12 gwiazd i w krąg z 12 gwiazd każdy kraj może wpisać swój symbol narodowy.

Szanse i korzyści

Polska od wielu lat współpracuje z Unią. Oficjalne stosunki nawiązano w 1989r. Podpisano oficjalna umowę z EWG o handlu i współpracy gospodarczej i w tym samym roku z Europejską Wspólnot Węgla i Stali. Efektem tych umów było zawarcie układu stowarzyszeniowego 16.12.91r. pod nazwą Układ Europejski. Od tego układu jesteśmy stowarzyszeni ze wspólnotami a 8.04.94r. złożyliśmy oficjalny wniosek o członkostwo w UE.

Warunki dla kraju, który chce być członkiem Unii:

1. Warunki formalno-polityczne:

• położenie w Europie

• demokracja i pluralizm parlamentarny jako wynik wolnych i demokratycznych wyborów na wszystkich szczeblach władzy

• faktyczne przestrzeganie praw człowieka

• istnienie gospodarki rynkowej ze znacznym udziałem sektora prywatnego

• przynależność do NATO lub polityczna neutralność

2. Warunki ekonomiczne (kryteria z Meastricht).

Korzyści z członkostwa w UE:

1. Zwiększenie dostępu do chłonnego rynku.

2. Wzrost konkurencyjności na rynku wewnętrznym stymulowany otwarciem gospodarki na import.

3. Stabilizujący wpływ integracji na politykę ekonomiczną. Musi być dostosowana do standardów Unii.

4. Wzrost gospodarczy:

• zwiększenie się atrakcyjności polski jako miejsca lokowania kapitału

• wzmocnienie stabilności sytemu ekonomicznego

• dopływ środków pomocowych z funduszy strukturalnych i z funduszy spójności

• możliwość włączenia się polski do głównego nurtu rozwoju technologicznego i naukowego W UE.

Parlamentu Europejskiego.

5. Propozycje dotyczące powołania nowych organów Unii

5. Opracowanie konstytucji Unii.

Przystąpienie do UE nowych państw członkowskich, o znacznie niższym poziomie rozwoju gospodarczego, zwiększy sprzeczność interesów między państwami członkowskimi. Dlatego m.in. powinny wzrosnąć uprawnienie i znaczenie międzynarodowych organów Unii.

Wspólne polityki realizowane przez UE

1. Polityka handlowa

Jest zespołem środków i narzędzi ekonomicznych i administracyjnych nakierowanych na utrzymanie równowagi płatniczej UE. Polityka ta jest skierowana głównie na zewnątrz. Narzędzie i środki którymi się posługuje są restrykcyjne w stosunkach Unii z krajami nieczłonkowskimi i bardzo liberalne wewnątrz wspólnoty. Tę wspólną politykę handlową możemy podzielić na autonomiczną i traktatową. Część jest w aktach a część w traktatach. Założenie wspólnej polityki handlowej zostały zawarte w II części Traktatu Rzymskiego

• po pierwsze zniesienie ceł,

• po drugie ustanowienie wspólnej taryfy celnej i wyeliminowanie wszystkichograniczeń ilościowych w obrotach wewnątrz wspólnoty.

1.07.1968r. nastąpiło całkowite zniesienie ceł między krajami wspólnoty, a począwszy od 73r. kompetencje narodowe w ramach polityki handlowej przekazane na szczebel wspólnoty

Głównym celem polityki handlowej jest zbudowanie Jednolitego Rynku Europejskiego. Budowa tego rynku miała przynieść korzyści w wysokości 200 mld ECU. Chociaż zniesiono cła i ograniczenie ilościowe to nadal pozostały przeszkody, które utrudniają handel i podnoszą koszty produkcji.

Bariery w tworzeniu JRE

1. Opóźnienia na granicy i pokonywanie trudności administracyjnych ( w wyniku tych opóźnień podnosi się koszty operacyjnych przedsiębiorstw),

2. Różnice uregulowań technicznych między poszczególnymi krajami,

3. Różnice w podatkach, akcyzach,

4. Restykcje w dostępie do rynków publicznych dyskryminujące oferty firm z innych krajów wspólnoty,

5. Ograniczenie swobody angażowania się w pewne transakcje usługowe lub ustanowienie możliwości świadczenie niektórych usług na obszarach innych krajów wspólnoty ( zwłaszcza w zakresie transportu i finansów)

Propozycje Komisji zapisane w Białej Księdze - zakończenie budowy JRE do 1982r ale jeszcze dzisiaj niektóre bariery istnieją.

1.01.1993r. urzędy celne na granicach wewnętrznych wspólnoty zostały zniesione. Najtrudniejszym zadaniem we Wspólnej polityce handlowej jest zniesienie barier podatkowych. Od 1.01.1993r każdy kraj stosuje standardową stawkę VAT( nie niższą niż 15%, mogą być jedna lub dwie stawki zredukowane nie niższe niż 5%)

Ochrona JRE przed zewnętrznym importem

Najważniejszymi instrumentami: regulowanie importu towarów, usług, osób do WE są cła, opłaty wyrównawcze, ograniczenia ilościowe, kontyngenty pułapy celne, ceny minimalne,

„dobrowolne” ograniczenie eksportu procedury antydumpingowe i antysubwencje ( dotacje ze strony państw wymagania techniczne, sanitarne) zakazy zatrudniania cudzoziemców.

Wspólna taryfa celna - TARIC

wynika z Unii celnej - jest to jedna taryfa występująca na zewnątrz w stosunkach handlowych z krajami trzecimi. Jest stosowana od 1968 roku. Dzisiaj nazywa się Zintegrowaną taryfą wspólnot Europejskich. Taryfa ta publikowana jest corocznie a co tydzień uaktualniana. Cło przeciętnie - 7%. Surowce przemysłowe są zwalniane z ceł. Artykuły przemysłowe np. samochody - cła 20%. Najwyższe cła są na wyroby tytoniowe nawet 100%

SAD - Jednolity Dokument Administracyjny

obowiązuje on w stosunkach zewnętrznych wspólnoty z krajami EFTA, Polską i innymi krajami Europy Środkowej i Wschodniej. Obowiązuje od 1985 r. Wprowadzenie SADU wyeliminowało ponad 70 dokumentów używanych dotąd do odpraw celnych i przezwyciężyło bariery językowe przez stosowanie techniki komputerowej i kodów zamiast techniki tekstowej. Jest to ujednolicony formularz wielofunkcyjnej deklaracji celnej stosowanej w eksporcie, imporcie i tranzycie.

2. Polityka Regionalna

( ważna dla Polski - z tej polityki są pieniądze na wyrównanie różnic w rozwoju ). Ma służyć temu żeby wyrównać poziom rozwoju we wszystkich krajach wspólnoty.

Politykę Regionalną wprowadzono w W. Brytanii po wielkim kryzysie lat 30. Kiedy bezrobocie przybrało bardzo wysokie rozmiary na skutek zamykania kopalń i stoczni. Zadaniem tej polityki było tworzenie nowych gałęzi przemysłu w istniejących dotąd ośrodkach. W innych krajach dysproporcje takie zaczęły narastać w latach 60 Te dysproporcje polegały na nadmiernym rozroście wielkich aglomeracji, na zacofaniu oddalonych od centrów administracyjnych centrachperyferyjnych na wyludnianiu obszarów polskich i na narastaniu problemów socjalnych w regionach starego uprzemysłowienia ( wysokie bezrobocie, ubożenie ludności).

Przeciwdziałanie

1. intensyfikacja narodowych polityk regionalnych,

2. tworzenie wspólnej polityki regionalnej .

Instrumenty P.R. w latach 60 i 70

1. finansowanie akcji przestawiania działalności gospodarczej w regionach ( z tradycyjnych na nowoczesne)

2. rozwijano strefy przemysłowe tzw. bieguny wzrostu

3. produkcja nowych wyrobów

Kraje wspólnot powiększyły się o Irlandię, Grecję, Hiszpanię i Portugalię. Rozpiętość w dochodzie narodowym per capita powiększyła się 10 razy.

Polityka R.w latach 70 i 80

1. zachęcała do zmian strukturalnych dotyczyło to głównie regionów z rozwiniętym przemysłem tradycyjnym i obronnym.Głównym środkiem promocji inwestycji produkcyjnych były Regionalne Bodźce Finansowe, których nie przeznaczano na proste finansowanie inwestycji ale na poprawę konkurencyjności i rozwój biznesowo zorientowanej infrastruktury.

Biznesowo-zorientowane infrastruktury - to jednostki inkubatorowe ( inkubatory przedsiębiorczości, parki technologiczne i ośrodki tematyczne. )

Współczesną Politykę Regionalną charakteryzuje selektywność i uznaniowość. Polityka ta popiera usługi produkcyjne wysokiej technologii, preferuje powstawanie nowych firm lub projektów, ma charakter schyłkowy w krajach północnych a się w krajach południowych. W II połowie lat 90 polityka ta realizowała następujące cele:

1. dostosowanie regionów opóźnionych w rozwoju za taki region uważa się region gdzie PKB jest mniejszy niż 75 % poziomu unijnego.

2. spójność ekonomiczna schyłkowych obszarów przemysłowych

3. zwalczanie długookresowego bezrobocia i ułatwienie młodym ludziom wchodzenie na rynek pracy

4. ułatwienie adaptacji pracowników do zmian przemysłowych i systemów produkcyjnych

5a) dostosowanie struktur przetwórczych i marketingowych produktów rolniczych i rybołówczych

5b) walka ze zróżnicowaniem regionów wiejskich

Te cele są realizowane z Funduszy Strukturalnych

Fundusze Strukturalne obejmują:

1. EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO ( EFRR)

2. EUROPEJSKI FUNDUSZ SOCJALNY ( EFS)

3. EUROPEJSKI ROLNICZY FUNDUSZ DORADCZY I GWARANCYJNY

4. EUROPEJSKI INSTRUMENT DORADCZY dla Rybałóstwa

5. FUNDUSZ ZAWARTOŚCI (Spójności)

W 93-99 roku wydano na te fundusze 176 mld. ECU. Fundusze te zostały zreformowane i obecnie są trzy cele

1. promocje rozwoju i dostosowanie strukturalne regionów opóźnionych w rozwoju

2. wspieranie gospodarczej i społecznej konwersacji regionów przeżywających strukturalne trudności

3. wspieranie adaptacji i modernizacji, polityki i systemów edukacji, szkolenia oraz zatrudnienia

6. Strukturalne - mają największy udział w budżecie Unijnym. Z funduszy strukturalnych korzystają kraje we WE a te kraje, które są stowarzyszane z Unią mają zamiast F. Strkt. 3 programy przedeekcesyjne.

Program PHARE - rozpoczął swoją działalność w 90 r. i początkowo był to program tylko dla Polski i Węgier później rozszerzył się do 14 krajów, obecnie korzysta z tego programu 11 krajów. Warunkiem uzyskania pomocy jest realizacja reform ekonomicznych i politycznych umacniających gospodarkę rynkową oraz demokratyczne zasady rządzenia. PHARE jest wydzieloną częścią budżetu Unijnego, zarządzany jest przez Komisję Europejską. Część środków jest przekazywana w ramach programów narodowych i transgranicznych. Pieniądze te na mocy finansowych przekazywane są do Krajów Członkowskich i zarządzanie przez ich administrację. Pozostałą częścią gospodaruje Komisja Europejska.

Od początku funkcjonowania tego programu Polska była jego największym odbiorcą. W latach 90 trafiło do Polski 1,7 mld ECU tzn. 27 % całego budżetu PHARE . Środki z PHARE były początkowo przeznaczone na paszę dla zwierząt, nawozy sztuczne, rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich. W fazie początkowej pomoc koncentrowała się na rozwoju rynku ziemi, na prywatyzacji na doradztwie rolniczym i bankach spółdzielczych. Następnie środki pomocowe przesuwano na kwestie związane z integracją Europejską np.. dostosowanie przepisów prawnych i budowanie niezbędnych instytucji. Obecnie mamy program PHARE II

Z PHARE II, ISPA i SAPARD Polska może otrzymać około 650 mln EURO rocznie podzieloną na trzy programy:

1. PHARE II - 250 mln EURO

2. ISPA - ( przedekcesyjny instrument strukturalny ) 250 mln EURO

3. SAPARD - ( przedekcesyjny Instrument Wsparcia dla Rolnictwa i Obszarów Wiejskich ) 150 mln EURO

Program PHARE II - skierowany na pomoc inwestycyjną ( 70% całego budżetu)

* inwestowanie we wdrażanie unijnego prawa. Zostaną wzmocnione instytucje, które posłużą do egzekwowania tego prawa

* inwestowanie w projekty, które przyspieszą rozwój gospodarczy kraju i wyrównają różnice pomiędzy regionami

SAPARD - przeznaczony jest na stymulowanie rozwoju obszarów wiejskich i ułatwienie procesu integracji sektora rolnego z UE oraz płynne włączenie rolnictwa krajów kandydujących w system Wspólnej Polityki Rolnej i strukturalnej UE. Program ma być realizowany w latach 200-2006. Wkład ze strony UE może wynieść nie więcej niż 75 % ogólnej sumy wydatków publicznych, pozostałe25 % to wkład strony polskiej.

SAPARD - jest to pierwszy pełny program wzorowany na funduszach strukturalnych. Skala tego programu w relacji do wielkości sektora rolno-spożywczego i wiejskiego w Polsce jest niewielka. Jednak rezultaty tego programu odnosić się będą do przygotowania zasobów ludzkich i instytucjonalnych do przystąpienia do Unii. Przewiduje się utworzenie ze środków tego programu 100 tyś. nowych miejsc pracy. Kolejnym programem przedakcesyjnym jest program w zakresie ochrony środowiska ISPA wzorowany na Funduszu Spójności, który funkcjonuje w UE w zakresie pomocy mniej rozwiniętym krajom członkowskim w likwidacji opóźnień w ochronie środowiska i transporcie. W ramach programu mogą być dofinansowane:

* woda do picia

* ścieki

* odpady

* ochrona powietrza.

Dofinansowanie z funduszy ISPA dla realizacji przedsięwzięć może otrzymać: samorząd terytorialny, organizacje samorządowe i inne podziały publiczne. Trzeba mieć 25 % aby dostać 75%

Polska po przystąpieniu do Unii straci dostęp do funduszy przedakcesyjnych i automatycznie zostanie objęta pomocą z funduszy strukturalnych.

Dlatego realizacja zadań w ramach f. Przedakcesyjnych jest nie tylko ważna ze względu na wysokość środków jakie trafiają do naszej gospodarki ale ma również charakter edukacyjny i przygotowawczy do korzystania w przyszłości ze znacznie wyższych kwot w ramach funduszy strukturalnych. Bardzo ważną polityką w ramach polityki regionalnej jest polityka transgraniczna realizowana w regionach

1. Euroregion - to nowy element struktury społeczno-gospodarczej w aspektach przestrzennych, funkcjonalnych i prawnych. Inicjatywy współpracy transgranicznej może być wysunięta na szczeblu centralnym, regionalnym lub lokalnym. Istotny wpływ na treść zawartych porozumień transgranicznych na wszystkich szczeblach wywierają regulacje wynikające z zawartch przez dane Państwo uzgodnień z instytucjami europejskimi. W Europie zachodniej jak i w Polsce większość porozumień transgranicznych na szczeblu lokalnym ma charakter nieformalny.

2. Wspólnoty robocze - są to wspólne struktury organizacyjne o luźniejszej formie powiązań niż Euroregion. Skupiają zazwyczaj przedstawicieli władz i organizacji regionalnych i działają w oparciu o umowy robocze.

3. Uzgodnienia instytucjonalne - mogą ale nie muszą posiadać formy prawnej. Szczególnie dobrze rozwinięte są na granicach krajów Europy środkowej i wschodniej np. związek górnego śląska i północnych Moraw. Ta współpraca transgrniczna i cała regionalna opiera się na 4 podstawowych zasadach:

• zasada pomocniczości inaczej subsydialności - jest rozumiana jako pomoc instytucji i organizacji międzynarodowych w realizacji przez regionalne i lokalne społeczności celów współpracy transgranicznej

• zasada partnerstwa, równoprawności i równorzędności stron tworzących Euroregion

• z. solidarności obszarów transgranicznych określa konieczność dążenia do kompromisu między konkurencyjnymi celami i daje szanse wykorzystania szczególnych zasobów i specyficznego potencjału każdego z regionów przygranicznych

• z. istnienia koncepcji bądź strategii rozwoju transgranicznego

Euroregiony - Funkcje

1. F. Rozwojowa-Gospodarcza tę funkcję tworzy przemysł i rolnictwo czyli podstawowe znaczenie ma rozwój gospodarczy i promocje nowoczesnych technologii

2. F.społeczno-kulturalna obejmuje procesy integracyjne w zakresie stabilizacji regionalnego rynku pracy w dziedzinie opieki społecznej, organizacji Szkół partnerskich, imprez kulturalnych dla całej społeczności. Rozwiązuje też problemy związane z infrastrukturą między innymi transportowa, ochrona zabytków, rozwój turystyki.W zasadzie obie funkcje są ważne ale społeczna jest ważna ze względu na ludzi.

INTERREG program który funkcjonuje od 1990r. Pomoc z tego programu otrzymują obszary przygraniczne w których dochód NB per capita wynosi 75 % średniego dochodu w całej wspólnocie. Przeznaczany jest na:

• pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw,

• na turystykę

• na budowę sieci transportowych i telekomunikacyjnych

• ochrona środowiska

• pomoc rolnictwu

• szkolenie i zatrudnienie

Główne bariery polityki regionalnej wspólnot

1. nieprzezwyciężone różnice w praktykach prawnych i administracyjnych i w kompetencjach regionalnych krajów członkowskich co utrudnia współpracę międzynarodową

2. koncentrowanie się na rozwijaniu narodowej infrastruktury kosztem szerszej współpracy transgranicznej

3. niezbyt efektywny udział władz regionalnych i lokalnych w projektowaniu i zagospodarowywaniu programów transgranicznych

3. Polityka Rolna

Rynek rolny w UE jest chroniony przez wysokie bariery celne i kontyngenty importowe, eksport zaś jest datowany skalą interwencji państwa i pomocy jest kilkakrotnie większa niż w Polsce. Rolnicy mają zagwarantowane ceny minimalne, wyższe od cen światowych. Rolnicy mają zagwarantowany zbyt na produkcję a w tych dziedzinach gdzie jest nadprodukcja rekompensaty za ich zaniechanie. Z Funduszy Europejskich kraje Unii finansują:

• rozwój infrastruktury terenów wiejskich,

• tworzenie nowych miejsc pracy poza rolnictwem,

• pomoc regionom szczególnie zaniedbanym.

Wspólna polityka jest bardzo kosztowna. Pochłania prawie połowę budżetu dlatego w najbliższych latach nastąpi obniżenie cen gwarantowanych a także zgodnie z postanowieniami WTO ( Światowe Organizacje Handlu) wysokich ceł importowych

Rolnictwo w Polsce

Wielkość interwencji państwa i pomocy jest kilkakrotnie mniejsze niż w krajach UE.. Rolnictwo wytwarza 6 % PKB zatrudniając 25 % wszystkich pracujących. Produkcje 100,000 EURO to efekt pracy 27 osób w Polsce w Holandii czy Danii wystarczą do tego dwie osoby. Wyłącznie z rolnictwa utrzymuje się jedna czwarta ludności związanej z indywidualnymi gospodarstwami rolnymi. Tylko jedna trzecia gospodarstw ma zdolność do samodzielnego inwestowania.

Atuty

Podstawowy atut to niskie zużycie nawozów mineralnych i pestycydów a to powoduje, że jest zdrowa żywność.

Większe zasoby ziemi umożliwiają mniej intensywną, a więc bardziej ekologiczną produkcję.

Polska wieś jest zdecydowanie młodsza od ęuropejskiej wsi. 65 % rolników szczególnie w dużych gospodarstwach nie przekroczyło 54 roku życia

Wspólna Polityka Rolna - CAP

Jest podsystemem polityki gospodarczej, obejmuje środki polityki rynkowej i strukturalnej. Spośród 23 polityk wspólna polityka jest najbardziej regulowana, kosztowna upolityczniona i kontrowersyjna. Jest to sektor ściśle związany z całością gospodarki ale posiadający szczególny charakter.

Główne cele NPR

1. Podnoszenie produktywności rolnictwa poprzez stopniowe wprowadzanie postępu technicznego i optymalizację i zastosowanie czynników produkcji

2. zapewnienie ludności zatrudnionej w rolnictwie godziwych warunków życia ( głównie przez wzrost ich dochodów )

3. Stabilizacja rynków

4. Zapewnienie pewności zaopatrzenia

5. Zabezpieczenie słusznych cen dla konsumentów

WPR opiera się na 3 podstawowych zasadach: jednolitości rynku, preferencji wspólnoty i finansowej solidarności.

Jednolitość rynku - oznacza wolność wymiany handlowej między krajami członkowskimi oraz harmonizacją uregulowań administracyjnych, sanitarnych i weterynaryjnych, które chronią konsumenta i producenta. Zasada ta implikuje wspólne zasady zarządzania, wspólne ceny, takie same reguły konkurencji, jednolite zasady protekcji oraz stabilne kursy wymiany walut ( teraz już jedna waluta)

Zasada preferencji wspólnoty oznacza ochronę rynku rolnego przedkonkurencją importu z krajów trzecich ( tworzą system ceł ochronnych, licencje przewozowe, opłaty wyrównawcze) czyli pierwszeństwo zbytu na rynku wspólnoty mają własne produkty

Zasada finansowej solidarności polega na solidarnym współudziale wszystkich państw członkowskich w finansowaniu wspólnej polityki rolnej bez względu na rzeczowy czy terytorialny aspekt wykorzystania środków finansowych w ramach tej polityki. Realizacji tej zasady służy Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - TEOGA, który finansuje Wspólną Politykę Rolną)

Program reformy WPR przedstawił na początku lat 90 Mac Sharry. Nowa polityka rolna ma polegać na poprawie równowagi na rynkach rolnych. Dzięki lepszej regulacji podaży i aktywnemu oddziaływaniu na popyt. Ma podnieść zewnętrzną i wewnętrzną konkurencyjność europejskiego rolnictwa dzięki obniżkom cen. Ma prowadzić do stabilniejszych dochodów na odpowiednim poziomie i do bardziej sprawiedliwego rozdziału środków wspólnoty by mogło z nich korzystać większa liczba rolników. Ma również prowadzić do ekstensyfikacji produkcji rolniczej i pobudzenia bardziej wszechstronnego rozwoju obszarów wiejskich. Bardzo dużą rolę zwraca się do włączenia rolników do działań zmierzających do ochrony środowiska i do nieżywionego wykorzystania płodów rolnych.

Rolnictwo polskie na tle rolnictwa Unijnego

Rolnictwo w Polsce ma inną rolę niż w Unii wynika to ze znacznie wyższego udziału rolnictwa w zatrudnieniu i niskiego PKB. Liczba zatrudnionych w rolnictwie przekroczyła w latach 90 4 mln osób a zatrudnionych w 2000 roku przeszło 27 %. Angażując ponad jedną czwartą wszystkich zatrudnionych w latach 90 rolnictwo dostarczało 5 % PKB. Wskazuje to na dużą nieefektywność w tym dziale gospodarki w zakresie pracy. Wydajność pracy w Polskim rolnictwie stanowi 25 % wydajności w rolnictwie Czerskich czy Węgierskim i 8 % w rolnictwie Austriackim. Rolnictwo Polskie jest słabo zmechanizowane. Wyposażenie w maszyny jest niewystarczające. Rośnie popyt na maszyny używane pochodzące z importu. Zmniejsza się popyt na maszyny nowsze, drogie i młodszej generacji. Sytuacja taka jest wynikiem słabej koniunktury w rolnictwie i pogorszenia relacji cen płodów rolnych do maszyn. Ciągniki w Polsce ma 50 % gospodarstw rolnych 40 % gospodarstw rolnych nie ma żadnej siły pociągowej ( nawet konie). Ważną barierą rozwoju Polskiego rolnictwa jest zapaść cywilizacyjna i oświatowa. Niski jest poziom wykształcenia i kwalifikacji rolników. 67 % rolników ma wykształcenie podstawowe i zawodowe. Fachowe wykształcenie rolnicze średnie i wyższe ma 5 % rolników. Studia wyższe ukończyło niecałe 3 % rolników. Polska wieś ma mały potencjał innowacyjny.

Sfery dostosowań polskiego rolnictwa do warunków UE

Sfera realna i instytucjonalna handlowa i regulacyjna. W sferze realnej musi wzrosnąć produktywność czynników produkcji, konkurencyjność produktów na rynkach zagranicznych nowoczesnej infrastruktury rynku rolnego. Chodzi tutaj o system marketingowy, system edukacji, niezbędne usługi promocje eksportu artykułów rolnych, rozwój rynków hurtowych.

Przekształcenie strukturalne Polskiego rolnictwa

Niska konkurencyjność Polskiego rolnictwa wynika z rozdrobnionej struktury

Gospodarstwa o małym obszarze i nienowoczesnych technikach produkcji nie mogą zapewnić rolnikowi wystarczających dochodów. Będzie to możliwe jeżeli nastąpi odpływ czynników produkcji z rolnictwa czyli nastąpi szybki rozwój całej gospodarki co pozwoli wchłonąć nadmiar siły roboczej z rolnictwa. Dostosowania w sferze instytucjonalnej polegać będą na rozwoju instytucji rynkowych i technicznej infrastruktury rynku ( o giełdy rolno-spożywcze, monitoring rynków krajowych i zagranicznych, kontrola jakości produktów rolnych, system banków rolnych) Dostosowanie w sferze regulacyjnej polegają na ujednoliceniu systemu wspierania rolnictwa i upodobnienia go do rozwiązań Unijnych. Sfera handlowa - warunkiem partnerstwa handlowego jest rozwój

PKB per capita

---