UMYWALNIE I POMIESZCZENIA Z NATRYSKIEM
Urządzenia sanitarne. Ogółem.
Istotne znaczenie dla zapewnienia odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny pracy w przemyśle ma przestrzeganie pewnych elementarnych norm higienicznych. Zależy to od właściwego wyposażenia sanitarnego zakładów pracy. Każdy zakład przemysłowy powinien posiadać — w zależności od rodzaju produkcji — odpowiednie urządzenia do usuwania wszelkich szkodliwych odpadków, zarówno stałych, jak i pyłów, gazów czy cieczy. W każdym zakładzie pracy muszą być przeznaczone osobne pomieszczenia na szatnie, umywalnie z ewentualnym urządzeniem kąpielowym lub natryskowym, jadalnie i ubikacje. Szatnie powinny być wystarczająco duże, zapewniające co najmniej 1/2 m2 na 1 pracownika, dobrze oświetlone, ogrzewane i wietrzone. Odzież powinna być przechowywana w osobnych szafkach, najlepiej dwudzielnych, tzn. z osobnym przedziałem dla odzieży domowej i roboczej. W zakładach, w których robotnicy są narażeni na działanie chemicznych trucizn przemysłowych, powinny istnieć dwie szatnie, jedna na odzież domową, druga na roboczą, przedzielone kąpieliskiem z natryskami. Każdy robotnik wychodzący z pracy do domu przechodzi wtedy obowiązkowo przez pomieszczenie z natryskiem i tym samym może mieć pewność, że nie przeniesie poza zakład trucizny chemicznej, mogącej stanowić niebezpieczeństwo nie tylko dla niego, ale i dla jego otoczenia. W zasadzie każdy większy zakład pracy, zatrudniający powyżej 100 robotników, powinien dysponować własnym kąpieliskiem, bądź mieć co najmniej zamówione specjalne godziny dla swych pracowników w jednym z najbliższych kąpielisk miejskich. Ubikacje znajdować się powinny na każdym piętrze zakładu pracy w wystarczającej liczbie, tak aby co najmniej jedno oczko ustępowe przypadało na 25 kobiet lub 35 mężczyzn, poza tym dla mężczyzn należy zainstalować pisuary. W bezpośrednim sąsiedztwie każdej ubikacji powinna znajdować się umywalnia zaopatrzona w bieżącą ciepłą wodę do mycia. W każdym większym oddziale produkcyjnym przewiduje się osobne pomieszczenie przeznaczone na spożywanie posiłków w czasie pracy. Obok powinna znajdować się umywalnia, w której każdy z pracowników mógłby umyć ręce przed jedzeniem. Większe zakłady pracy z reguły prowadzą stołówki przyzakładowe, przygotowujące dla pracowników gorące posiłki. Jadalnia powinna spełniać wymagania sta- wiane dla tego typu pomieszczeń, przede wszystkim musi być utrzymywana w należytej czystości. Istotne znaczenie ma też estetyczny sposób podawania posiłków.
Każdy rodzaj pomieszczeń higieniczno sanitarnych znajdujących się na terenie firmy powinien czynić zadość wymogom bezpieczeństwa i higieny pracy. Nie inaczej dzieje się w przypadku umywalni i natrysków. Przyjrzyjmy się zatem, jak kształtują się przepisy w tym zakresie.
Szczegółowe wymagania dla pomieszczeń przeznaczonych na umywalnie, natryski oraz ustępy wynikają z regulacji zawartych w załączniku Nr 3 do rozporządzenia MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Umywalnie
Firmowe umywalnie powinny stanowić część składową zespołu szatni. W gestii pracodawcy leży dołożenie wszelkich starań, aby pomieszczenia te były łatwo dostępne oraz umożliwiały bezkolizyjny ruch pracowników, którzy dokonali już toalety osobistej i przebrali się we własną odzież (§ 17 załącznika).
Podstawowym wyposażeniem umywalni są zgodne z Polską normą umywalki emaliowane lub umywalki wykonane z innych materiałów odpornych na korozję. Do kranów powinna być doprowadzona ciepła i zimna woda bieżąca (§ 18 ust. 1-2 załącznika).
Szerokość przejścia między umywalkami a przeciwległą ścianą nie powinna być mniejsza nić 1,3 m. Jeżeli natomiast umywalki umieszczone są w rzędach, to ustawodawca wymaga, aby przestrzeń dzieląca te rzędy była co najmniej dwumetrowa (§ 18 ust. 3 załącznika).
Ilość zainstalowanych umywalek należy dostosować do liczby zatrudnionych osób. I tak, na każdych dziesięciu pracowników pracujących na najliczniejszej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna umywalka indywidualna. Prace brudzące oraz takie, które wykonywane są w kontakcie z substancjami zakaźnymi lub szkodliwymi wymagają zainstalowania co najmniej jednej umywalki na pięć osób.
Jeśli pracodawca stosuje umywalki szeregowe do mycia zbiorowego, co zdarza się dość często np. na placach budowy, to wówczas powinien zapewnić co najmniej jedno stanowisko do mycia (zawór czerpalny wody) na każde pięć osób zatrudnionych jednocześnie (§ 19 ust. 1 załącznika).
Nieco mniejszym wymaganiom musi sprostać szef, który zatrudnia personel przy pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych prac. W takim przypadku na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet powinna przypadać minimum jedna umywalka, lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Umywalki te należy zainstalować w pomieszczeniach ustępów bądź też w ich przedsionkach izolacyjnych (§ 19 ust. 2 załącznika).
Brodziki
Jeżeli specyfika wykonywanych prac naraża personel na zabrudzenie nóg, pracodawca powinien zadbać o wyposażenie umywalni w brodziki do mycia nóg z doprowadzeniem ciepłej wody w ilości co najmniej jeden brodzik na dziesięciu użytkujących go pracowników. Co istotne, przepis ten nie dotyczy zakładów pracy zatrudniających załogę przy pracach na otwartej przestrzeni, czyli poza terenem firmy (§ 20 załącznika).
Natryski
Jeżeli warunki pracy lub ochrona zdrowia pracowników wymagają podjęcia takiego kroku, szef powinien zadbać o wyposażenie zespołu szatni w pomieszczenia z natryskami. Analogicznie jak w przypadku umywalni, pomieszczenia powinny być łatwo dostępne dla pracowników i zapewniać bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i ubranych w odzież własną (§ 21 załącznika).
Minimum ilościowe to jedna kabina natryskowa na każde osiem zatrudnionych osób, które wykonują obowiązki zawodowe skutkujące zabrudzeniem ciała. Prace związane ze stosowaniem lub wydzielaniem się substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz innych substancji o nieprzyjemnym zapachu, a także prace pylące, w wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujące intensywne zabrudzenie przesądzają o konieczności zagwarantowania personelowi przynajmniej jednej kabiny natryskowej na pięć osób (§ 22 ust. 1 załącznika).
Najmniejsza dopuszczalna szerokość przejścia między dwoma rzędami kabin, przy zastosowaniu zasłon zasuwanych lub ścianek osłaniających, to 1,3 m, a między kabinami a ścianą- minimum 0,9 m. Warto również dodać, że wymiary kabin natryskowych powinny pozostawać w zgodzie z przepisami techniczno-budowlanymi (§ 22 ust. 1 załącznika).
Do natrysków należy doprowadzić oczywiście ciepłą i zimną wodę bieżącą, natomiast woda zużyta powinna trafić do kanalizacji. Przy pomieszczeniach z natryskami należy wydzielić kabinę z jedną miską ustępową na każde dziesięć natrysków (§ 23 ust. 3-4 załącznika).
Umywalnie i pomieszczenia z natryskami
§ 17. W skład zespołu szatni powinny wchodzić umywalnie łatwo dostępne dla pracowników i zapewniające bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i przebranych w odzież własną.
§ 18. 1. Umywalnia powinna być wyposażona w umywalki emaliowane lub wykonane z materiału odpornego na korozję, zgodne z Polską Normą.
2. Do umywalek powinna być doprowadzona woda bieżąca — ciepła i zimna.
3. Szerokość przejścia między umywalkami a ścianą przeciwległą powinna wynosić nie mniej niż 1,3 m, a miedzy dwoma rzędami umywalek — nie mniej niż 2 m.
§ 19.1. Na każdych dziesięciu pracowników najliczniejszej zmiany powinna w umywalni przypadać co najmniej jedna umywalka indywidualna, a przy pracach brudzących i w kontakcie z substancjami szkodliwymi lub zakaźnymi — co najmniej jedna umywalka na każdych pięciu pracowników — lecz nie mniej niż jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych. W przypadku zastosowania umywalek szeregowych do mycia zbiorowego <np. na placach budowy) powinno przypadać co najmniej jedno stanowisko do mycia (zawór czerpalny wody) na każdych pięciu pracowników jednocześnie zatrudnionych.
2. Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych prac powinna przypadać co najmniej jedna umywalka, lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Umywalki powinny być instalowane w pomieszczeniach ustępów lub w ich przedsionkach izolacyjnych.
§ 20. Dla pracowników narażonych na zabrudzenie nóg przy pracy powinny być instalowane w umywalniach brodziki do mycia nóg z doprowadzeniem ciepłej wody, w ilości co najmniej jeden brodzik na każdych dziesięciu użytkowników. Brodziki nie są wymagane dla pracowników zatrudnionych przy pracach na otwartej przestrzeni — poza terenem zakładu pracy.
§ 21. 1. W zespole szatni powinny znajdować się pomieszczenia z natryskami, jeśli wymagają tego warunki pracy lub ochrona zdrowia pracowników.
2. Pomieszczenia z natryskami powinny być łatwo dostępne dla pracowników i zapewniać bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i ubranych w odzież własną.
§ 22.1. Na każdych ośmiu pracowników najliczniejszej zmiany wykonujących prace powodujące zabrudzenie ich ciała powinna przypadać co najmniej jedna kabina natryskowa, a przy pracach, o których mowa w § 16 ust. 1, co najmniej jedna kabina natryskowa na każdych pięciu pracowników — lecz nie mniej niż jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych.
2. Wymiary kabin natryskowych powinny być zgodne z przepisami techniczno-budowlanymi. Szerokość przejścia między dwoma rzędami kabin, przy zastosowaniu zasłon zasuwanych lub ścianek osłaniających powinna wynosić co najmniej 1,30 m, a między kabinami i ścianą — co najmniej 0,90 m.
§ 23. 1. W pomieszczeniu z natryskami poszczególne sitka powinny być zainstalowane w oddzielnych kabinach i umieszczone w taki sposób, aby strumień wody spływał na ramiona, a nie na głowę.
2. Pomieszczenie z natryskami, w którym znajduje się więcej niż sześć sitek, powinno być oddzielone od szatni pomieszczeniem izolującym.
3. Do natrysków powinna być doprowadzona woda bieżąca zimna i ciepła. Woda zużyta powinna być odprowadzana do kanalizacji.
4. Przy pomieszczeniach z natryskami powinna znajdować się wydzielona kabina z jedną miską ustępową na każde dziesięć natrysków, lecz nie mniej niż jedną.
§ 24. 1. Temperatura wody ciepłej doprowadzonej do umywalek, natrysków i brodzików przy stosowaniu centralnej regulacji lub zbiorowego mieszania wody powinna wynosić od 35eC do 40°C (od 308 K do 313 K), a w przypadku indywidualnego mieszania wody — od 50°C do 60°C (323 K do 333 K).
2. W pomieszczeniach umywalni należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny, natomiast w pomieszczeniach z natryskami wymiana ta nie powinna być mniejsza niż pięciokrotna w ciągu godziny.
Umywalnie powinny być usytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie szatni. Powinny być wyposażone w umywalki emaliowane lub wykonane z materiału odpornego na korozję, do których powinna być doprowadzona bieżąca ciepła woda. Na 5 pracowników powinna przypadać co najmniej l umywalka, lecz nie mniej niż l przy mniejszej liczbie zatrudnionych. W pomieszczeniach umywalni należy zapewnić co najmniej 2-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny.
1