PLAN REFERATU
Separacja
Jakie są przyczyny separacji?
Jak złożyć pozew o separację?
Jak przeprowadzić separację z małżonkiem?
O czym orzeka sąd w wyroku o separacji?
Czy można zawrzeć małżeństwo w czasie separacji?
Jak przebiega sprawa o separację?
SEPARACJA
Separacja to postanowienie lub wyrok sądu powodujący w praktyce, że małżeństwo przestaje istnieć, ale nie można zawrzeć nowego małżeństwa.
Separacja jest to tzw. rozdział od stołu i łoża. Między małżonkami ustaje współżycie, uchylona zostaje wspólność majątkowa, ale żaden z nich nie ma prawa wstępować w nowy związek. Przez separację nie następuje rozwiązanie małżeństwa.
Do separacji może dojść tylko wtedy, gdy między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. Może jej żądać każdy z małżonków, a orzeka ją sąd. Nie jest możliwe orzeczenie przez sąd separacji mimo zupełnego rozkładu pożycia, jeśli:
wskutek separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci,
z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Orzekając separację na zgodny wniosek małżonków, sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia. Oznacza to, że żaden z małżonków nie ponosi winy. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód.
W wyroku orzekającym separację sąd rozstrzyga:
o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków,
w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień,
o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania małżonków. W wypadku, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka.
Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym separację podzielić majątek wspólny, jeżeli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Przy separacji małżonkowie powinni sobie wzajemnie pomagać. Małżonkowie będący w separacji mają obowiązek wzajemnego dostarczania środków utrzymania, jeśli sytuacja tego wymaga.
Sąd może znieść separację. Potrzebne jest do tego zgodne żądanie małżonków.
Jakie są przyczyny separacji?
Małżonkowie decydują się na separację, jeśli miedzy nimi doszło do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. W odróżnieniu do rozwodu nie wymaga się, aby rozkład pożycia był trwały.
Od małżonków wnoszących o separację wymaga się, aby doszło między nimi do zerwania więzi uczuciowej, gospodarczej i fizycznej. Nie wymaga się natomiast, aby zerwanie tych wszystkich więzi było trwałe, tzn. aby nie rokowało w przyszłości ponownym podjęciem współżycia.
Przesłanki negatywne - separacji nie można orzec
Nawet, jeśli między małżonkami doszło do trwałego rozpadu pożycia, sąd nie orzeknie separacji z dwóch powodów. Po pierwsze, jeśli wskutek separacji ucierpiałoby dobro wspólnych małoletnich dzieci. Po drugie, gdy separacja byłaby niezgodna z zasadami współżycia społecznego.
Sąd orzekając w sprawie o separację musi przede wszystkim brać pod uwagę dobro wspólnych dzieci małżonków. Nie ma znaczenia czy są to dzieci własne, czy dzieci adoptowane. Prawo zawsze stało na straży ochrony dzieci.
Zdarzyć się mogą sytuację, gdy dobro dzieci ucierpiałoby, gdyby rodzice nadal byli małżeństwem. W takim przypadku sąd powinien orzec separację.
Za orzeczenie separacji niezgodne z zasadami współżycia społecznego należy uznać, sytuację, gdy małżonek wnosi pozew, ponieważ współmałżonek jest ciężko chory lub uległ poważnemu wypadkowi.
Zgodne żądanie małżonków
Za przesłankę orzeczenia separacji należy uznać zgodne żądanie separacji przez oboje małżonków.
Istnieje możliwość, że sąd orzeknie o separacji małżonków na ich zgodny wniosek, nie w procesie, ale w postępowaniu nieprocesowym.
Jest to najłatwiejszy sposób orzeczenia separacji. Co daje małżonkom, którzy chcę orzeczenia separacji:
szybsze orzeczenie separacji, z reguły jest to tylko jedna rozprawa,
za dowody wystarczają przesłuchania obojga małżonków,
jest to znacznie tańszy sposób, wniosek wiąże się z opłatą 100 zł.
Aby małżonkowie mogli skorzystać z takiego rozwiązania muszą:
po pierwsze nie posiadać wspólnych dzieci,
po drugie, oboje muszą się na to zgodzić.
Jak złożyć pozew o separację?
Separacja oznacza uchylenie, lecz nie rozwiązanie małżeństwa. Sąd orzeka o separacji na żądanie jednego małżonka albo na zgodne żądanie obojga małżonków.
W postępowaniu o separację mogą występować dwie strony: powód (małżonek, który wnosi pozew o separację) i pozwany (drugi małżonek). Pozew o separacje może wnieść każdy z małżonków. Z żądaniem separacji mogą też zgodnie wystąpić oboje małżonkowie.
Krok 1 Określenie sądu
Osoba wnosząca pozew o separację powinna określić sąd, do którego składa pozew.
Wniosek o separację należy złożyć w sądzie okręgowym. W sprawach o separację miejscowo właściwym jest sąd, w którego okręgu małżonkowie mają wspólne zamieszkanie. W przypadku braku miejsca wspólnego zamieszkania sądem właściwym jest sąd miejsca ich wspólnego pobytu.
W przypadku jeśli małżonkowie nie mają wspólnego miejsca zamieszkania ani pobytu, wniosek należy zgłosić w sądzie właściwym dla jednego z małżonków.
Krok 2 Określenie stron
W pozwie należy podać dokładne dane dotyczące stron, czyli obojgu małżonków. Określenie stron następuje przez podanie ich imion, nazwisk, zawodu i aktualnego adresu.
Krok 3 Żądanie pozwu
W pozwie o separację należy w sposób dokładny określić, czego żądamy oraz z czyjej winy (albo bez orzekania o winie) powinna zostać orzeczona separacja.
W sytuacji jeśli żądamy przesłuchania świadków, należy podać dokładnie ich imiona i nazwiska oraz aktualne adresy. Ma to wpływ na prawidłowe wezwanie ich na rozprawę. Należy też określić, na jaką okoliczność świadkowie powinni zostać przesłuchani.
Powód wyszczególnia w pozwie, czego dodatkowo domaga się od sądu oprócz orzeczenia separacji, np.: zasądzenia alimentów na rzecz wspólnych małoletnich dzieci, powierzenia mu wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi stron.
Krok 4 Uzasadnienie
Uzasadnienie to część pozwu, w której opisuje się, w jaki sposób doszło do rozkładu pożycia stron, co następnie doprowadziło do wystąpienia o separację. W uzasadnieniu należy wskazać na dowody, które będą potwierdzały, że opisane tam fakty są prawdziwe.
W uzasadnieniu pozwu o separację należy zawrzeć informację o liczbie, wieku i płci wspólnych dzieci stron, stosunków majątkowych i sytuacji zarobkowej obojga małżonków.
Krok 5 Załączniki
Do pozwu należy dołączyć załączniki. Załączniki to dokumenty, na które powoływano się w uzasadnieniu pozwu, na potwierdzenie przedstawionych argumentów.
Załącznikami są na przykład:
akt małżeństwa,
akty urodzenia wspólnych dzieci małżonków,
zaświadczenia o zarobkach małżonków.
Dokumenty te stają się dowodami w sprawie.
Załącznikami są również: odpis pozwu i odpisy oryginałów załączników, które zostały dołączone do oryginału pozwu.
Oryginał pozwu wraz z oryginałami załączników przeznaczony jest dla sądu i znajdzie się w aktach sprawy. Natomiast odpis pozwu wraz z odpisem załączników otrzyma za pośrednictwem sądu pozwany (drugi małżonek). Kopia pozwu powinna zawierać kompletną liczbę kopii załączników.
Krok 6 Podpis
Pozew musi być podpisany własnoręcznie. Nie wystarczy napisać swojego imienia i nazwiska na maszynie bądź zamieścić go w postaci wydruku z komputera czy w inny sposób mechanicznie odtworzyć podpis.
Jak przeprowadzić separację z małżonkiem?
Podstawą orzeczenia separacji jest zupełny rozkład pożycia między małżonkami. Małżonkowie mieszkają oddzielnie, nie ponoszą wydatków na wspólne utrzymanie, nie chcą jednak się rozwieść ze względów religijnych.
Sąd nie orzeknie separacji nawet, gdy dojdzie do zupełnego rozkładu pożycia, jeśli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci, albo byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Nie ma praktycznie przeszkód, aby sąd orzekł separacje, gdy małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci. Sąd orzeka separację wtedy na podstawie ich zgodnego żądania.
Kto jest winny
Orzekając separację, sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Na zgodne żądanie sąd małżonków może tego zaniechać.
Dlaczego tak ważne jest, aby sąd orzekł o winie. Bowiem jeśli małżonek nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego dostarczenia mu środków utrzymania.
Na żądanie małżonka niewinnego sąd może orzec, aby małżonek wyłącznie winny przyczyniał się w odpowiednim zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb. Małżonek niewinny nie musi znajdować się niedostatku.
Niezależnie od tego, czy któryś z małżonków jest winny rozpadowi pożycia, małżonkowie mają oni obowiązek do wzajemnej pomocy.
Opieka rodzicielska
W wyroku orzekającym separację sąd rozstrzyga także o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków. Sąd orzeka w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Sąd może powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka.
Powierzenie władzy rodzicielskiej powinno być dokonane jedynie z punku widzenia dobra tych dzieci. Sąd rozstrzyga biorąc pod uwagę między innymi:
wiek,
płeć dziecka,
wspólne wychowanie kilku dzieci.
Ustalenie winy jednego z rodziców nie może być czynnikiem decydującym o powierzeniu władzy rodzicielskiej.
Rozdzielność majątkowa
Na skutek orzeczenia sądu o separacji powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Na wniosek jednego z małżonków sąd może dokonać także podziału majątku wspólnego.
O czym orzeka sąd w wyroku o separacji?
Orzeczenie separacji między małżonkami powoduje takie same skutki jak rozwiązanie małżeństw przez rozwód. Warto bliżej poznać, o czym orzeka sąd w wyroku o separację, przed podjęciem decyzji o wniesieniu pozwu.
O separacji orzeka sąd na wniosek choćby jednego z małżonków. W orzeczeniu sąd wskazuje, który z małżonków ponosi winę za rozpad pożycia. Sąd może odstąpić od orzekania o winie, jeśli małżonkowie zgodnie tego zażądają.
Opieka nad dziećmi
Sąd rozstrzyga w wyroku o separację o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem. Wskazuje kto będzie ponosił koszty utrzymania i wychowania dzieci. Sąd może powierzyć władze rodzicielską jednemu z rodziców ograniczając władzę drugiego.
Warto zapamiętać, że jeśli na skutek separacji miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka, albo będzie to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego - sąd nie wyda wyroku o separacji.
Sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest na pewno sytuacji, gdy jeden z małżonków jest chory i potrzebuje stałej pomocy, a także gdyby z tego powodu miało ucierpieć dobro kalekiego dziecka.
Podział majątku
Orzeczenie o separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Z ważnych przyczyn małżonkowie mogą żądać, aby sąd uwzględnił stopień, w jakim każde z nich przyczyniło się do powstania tego majątku.
Na wniosek jednego z małżonków sąd może dokonać także podziału majątku wspólnego, jeśli przeprowadzenie tego postępowania nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Wspólne mieszkanie
Sąd w wyroku o separację może rozstrzygnąć o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania. W sytuacji, gdy małżonek swoim nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne mieszkanie, na żądanie drugiego małżonka sąd może nakazać jego eksmisję.
Na zgodny wniosek stron sąd może także orzec o podziale mieszkania albo o przyznaniu go jednemu z małżonków. Istnieje jeden warunek, który musi zostać spełniony, współmałżonek musi wyrazić zgodę na opuszczenie mieszkania bez dostarczenia lokalu zastępczego.
Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd bierze pod uwagę potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Wzajemna pomoc
Małżonkowie pozostający w separacji mają obowiązek wzajemnie sobie pomagać. Jeśli małżonek nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego dostarczenia mu środków utrzymania.
W przypadku, gdy małżonek został uznany za wyłącznie winnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego orzec, aby małżonek wyłącznie winny przyczyniał się do zaspokajania niewinnego.
Czy można zawrzeć małżeństwo w czasie separacji?
Może się wydawać, że separacja powoduje takie same skutki jak rozwód. To prawda, ale nie do końca. Najważniejszą różnicą, jest niemożliwość zawarcia kolejnego małżeństwa po orzeczeniu separacji.
Wielu małżonków pozostających w separacji zadaje sobie pytanie, czy mogą zawrzeć małżeństwo z inną osobą. Niektórym wydaje, się, że skoro sąd orzekł separacje dawno temu, to na pewno mogą wstąpić w nowy związek małżeński. Tym bardziej, jeśli nie utrzymują żadnych kontaktów ze współmałżonkiem.
Nic bardziej mylnego w czasie separacji nie można zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Małżonkowie, pomimo iż żyją w separacji nadal pozostają małżeństwem. W Polsce zabroniona jest bigamia, czyli wielożeństwo.
Najpierw rozwód
Separacja nie rozwiązuje małżeństwa tak skutecznie jak rozwód. Aby móc ponownie wstąpić w związek małżeński, pozostający w separacji małżonkowie powinni wnieść do sądu pozew o rozwód.
Małżonkowie pozostający w separacji mają prawo rozwieść się. Jeśli uznają, że rozkład pożycia między nimi jest zupełny i trwały, a powrót do wspólnego pożycia nie nastąpi, mają prawo wystąpić z żądaniem rozwodu.
Orzeczenie separacji nie umożliwia automatycznie wystąpienia po pewnym czasie o rozwód. Należy udowodnić w postępowaniu rozwodowym, że rozkład pożycia jest zupełny i trwały.
Zniesienie separacji
Małżonkowie, który pozostają w separacji, mogą dojść do wniosku, że chcą do siebie wrócić. Pogodzili się i chcą stać się znów małżeństwem, mają prawo wystąpić do sądu o zniesienie separacji. Nie muszą ponownie wstępować w związek małżeński.
Pozew o zniesienie separacji należy złożyć do sądu okręgowego właściwym dla wspólnego:
miejsca zamieszkania małżonków,
miejsca ich pobytu.
Małżonkowie muszą wnieść zgodny wniosek. Sąd wydaje postanowienie o zniesieniu separacji. Gdy postanowienie uprawomocni się, małżonkowie ponowienie stają się pełnym małżeństwem. Nie ma potrzeby ponownego zawierania przez małżonków związku małżeńskiego.
Jak przebiega sprawa o separację?
W sprawach o separację małżonków zawsze orzeka sąd. Może to uczynić w trakcie procesu sądowego. Jednak w przypadku gdy małżonkowie złożyli zgodny wniosek o separację, sąd wydaje postanowienie w postępowaniu nieprocesowym.
Małżonkowie mają do wyboru dwie drogi uzyskania separacji. Po pierwsze w tzw. trybie nieprocesowym. Po drugie w trybie normalnego procesu toczącego się przed sądem.
W obu trybach należy wykazać, że między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Oznacza to, że małżonkowi muszą udowodnić, że nic ich nie łączy na płaszczyźnie uczuciowej, fizycznej oraz ekonomicznej. W odróżnieniu od orzekania o rozwodzie małżonkowie nie muszą udowadniać, iż rozkład pożycia jest trwały.
Warto pamiętać, że sąd nie orzeknie separacji jeśli:
na jej skutek miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków,
z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Procesowe postępowanie o separację
Każdy z małżonków może wystąpić z pozwem o separację. Pozew składa się do sądu okręgowego. Wpis sądowy wynosi 600 PLN. Sąd rozpatruje sprawę na rozprawie. Rozpraw może być więcej niż jedna. Aby ustalić winę małżonka, sąd musi przeprowadzić postępowanie dowodowe, np. przesłuchać wielu świadków. W takim przypadku postępowanie przed sądem trwa znacznie dłużej. W razie wniosku o zaniechanie orzekania o winie, postępowanie dowodowe ulega ograniczeniu, np. sąd może nawet ograniczyć je do przesłuchania wyłącznie stron, jeżeli małżonkowie nie mają małoletnich dzieci.
Sprawa o separację kończy się wydaniem przez sąd wyroku. Sąd orzeka, który z małżonków jest winny rozkładowi pożycia. Sąd może nie orzekać o winie, jeśli małżonkowie z tego zrezygnują. W wyroku orzekającym separację sąd może również orzec o następujących kwestiach:
alimentach dla drugiego małżonka,
alimentach na dzieci,
władzy rodzicielskiej,
kontaktach z dzieckiem lub dziećmi,
sposobie korzystania przez małżonków ze wspólnego mieszkania,
podziale mieszkanie lub przyznaniu go jednemu z małżonków,
podziale majątku.