PLAN REFERATU
Małżeństwo
Jak przygotować skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa
Jakie mogą być przyczyny stwierdzenia nieważności małżeństwa w Kościele
Wady zgody małżeńskiej
Z jakich przyczyn następuje unieważnienie małżeństwa?
Bigamia przyczyną unieważnienia małżeństwa
Unieważnienie małżeństwa
Rozwód kiedy małżonek zaginął
Jak napisać powództwo o ustalenie istnienia małżeństwa
Jak napisać pozew o unieważnienie małżeństwa
Kto ponosi winę za rozpad małżeństwa
Czy można zawrzeć małżeństwo w czasie separacji
Kiedy można wnieść powództwo o ustalenie nieistnienia małżeństwa
Jakie obowiązki po ustaniu małżeństwa
Czy małżonkowie mogą płacić alimenty w czasie trwania małżeństwa
Czy można zawrzeć drugie małżeństwo
Podział majątku wspólnego po separacji i rozwodzie
Darowizna a małżeństwo
MAŁŻEŃSTWO
Małżeństwo jest trwałym związkiem mężczyzny i kobiety. Zawarcie małżeństwa następuje przez złożenie przez dwie osoby przeciwnej płci i stanu wolnego, zgodnego oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński.
Małżeństwo to stosunek prawny, mający charakter osobisty, który łączy męża i żonę. Warunkami koniecznymi do zawarcia małżeństwa są: różna płeć narzeczonych, złożenie przez nich jednocześnie oświadczeń woli. Małżonkowie mogą zawrzeć związek małżeński przed uprawnionym podmiotem:
kierownikiem urzędu stanu cywilnego,
duchownym,
konsulem,
osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula (gdy narzeczeni przebywają za granicą).
Sposób zawarcia małżeństwa
Instytucję małżeństwa cechuje: monogamia oraz równość praw i obowiązków w stosunkach osobistych i majątkowych. Może być ono zawarte w formie świeckiej lub wyznaniowej. Oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, co do zasady, powinny zostać złożone publicznie w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Małżeństwo mogą zawrzeć osoby, które ukończyły lat 18. Z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat 16.
Kto nie może zawrzeć małżeństwa
Małżeństwa nie może zawrzeć:
osoba ubezwłasnowolniona całkowicie,
osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym (w pewnych przypadkach sąd może jednak zezwolić jej na zawarcie małżeństwa),
osoba pozostająca już w związku małżeńskim,
przysposabiający i przysposobiony,
krewni w linii prostej, rodzeństwo, powinowaci w linii prostej (z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi).
Skutki zawarcia małżeństwa
Zawarcie małżeństwa nakłada na oboje małżonków prawa i obowiązki. Małżonkowie są obowiązani do:
wspólnego pożycia,
wzajemnej pomocy,
wierności,
współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli,
przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny - każdy według swoich sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych,
solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.
Z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami z mocy ustawy powstaje wspólność majątkowa, która obejmuje ich dorobek.
Ustanie małżeństwa
Małżeństwo ustaje w razie:
śmierci jednego z małżonków,
uznania jednego z małżonków za zmarłego,
orzeczenia rozwodu.
Małżeństwo może zostać unieważnione przez sąd. Sąd może też orzec separację między małżonkami.
Jak przygotować skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa
Do stwierdzenia nieważności małżeństwa może dojść w przypadku istnienie przeszkody małżeńskiej, niedopełnienie formy kanonicznej zawarcia małżeństwa lub wadliwej zgody małżeńskiej. Mowa tu oczywiście o małżeństwie zawieranym w Kościele.
Skargę należy napisać w dwóch egzemplarzach, zachowując marginesy po obu stronach (3,5 cm). Objętość skargi nie powinna przekraczać 2-3 stron arkusza A-4.
Krok 1 Określenie stron i sądu
Skarga powodowa musi określać, do kogo jest wnoszona, wskazywać żądanie i tego, kto ma je spełnić. W personaliach stron (małżonków) podać należy imiona i nazwiska (obecnie używane), imiona rodziców, daty i miejsca urodzenia, aktualne adresy zamieszkania oraz parafie miejsc zamieszkania.
Krok 2 Małżeństwo
Skarga ma wyjaśniać powód jej złożenia i wskazywać fakty na potwierdzenie określonych żądań, a także świadków, którzy mają na ten temat coś do powiedzenia. W historii małżeństwa należy zwięźle opisać okoliczności i czas poznania się, okres narzeczeństwa, motywy zawarcia małżeństwa, wydarzenia związane ze ślubem i weselem, okres pożycia małżeńskiego po ślubie, pierwsze nieporozumienia, okres niezgody oraz bezpośrednie przyczyny rozejścia się. Przedstawić należy również obecną sytuację życiową stron.
Krok 3 Świadkowie
Świadkami powinny być osoby, które znają okoliczności kojarzenia się małżeństwa, pożycie poślubne i przyczyny jego rozpadu. Dlatego należy podać aktualne i dokładne adresy tych osób oraz zaznaczyć relację świadka do stron (np.: ojciec, matka, siostra, krewni, obcy itp.).
ZAPAMIĘTAJ
Na świadków najlepiej wybrać przynajmniej 4 osoby, które znają osobiście okoliczności narzeczeństwa, pożycia małżeńskiego stron oraz przyczyny jego rozpadu.
Krok 4 Załączniki
Do skargi należy dołączyć:
świadectwo sakramentu małżeństwa - z parafii, gdzie było zawierane;
metryki chrztu małżonków (mogą być odpisy lub ksera z metryk znajdujących się w protokole przedślubnym z potwierdzeniem autentyczności przez proboszcza);
potwierdzenie urzędowe miesięcznego dochodu netto;
inne dokumenty (np. zaświadczenia lekarskie, listy, wyrok rozwodu cywilnego itp.)
Krok 5 Podpis
Powództwo musi być czytelnie, własnoręcznie podpisane (przez powoda albo jego pełnomocnika) i zawierać dane o miejscu zamieszkania powoda lub pełnomocnika albo miejscu pobytu oznaczonego przez nich dla odbierania akt. Zgodność podpisu powinien potwierdzić miejscowy ksiądz proboszcz.
W sądzie kościelnym każdej diecezji można uzyskać adresy katolickich kancelarii prawnych, zajmujących się sprawami procesów o nieważność małżeństwa.
W treści, należy wpisać datę i miejsce złożenia skargi o stwierdzenie nieważności małżeństwa.
Krok 6 Formalności
Do sądu kościelnego
Organami orzekającymi w sprawie o unieważnienie małżeństwa są sądy kościelne, zwane trybunałami, które znajdują się w każdej niemalże diecezji, i tam należy składać (na piśmie) skargi powodowe. Właściwym trybunałem do rozpatrzenia nieważności danego małżeństwa może być trybunał diecezji:
w której zawarto małżeństwo,
w której mieszka na stałe lub tymczasowo strona pozwana,
w której mieszkania strona powodowa.
Jakie mogą być przyczyny stwierdzenia nieważności małżeństwa w Kościele
Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa polega w głównej mierze na koncentracji procesowej odnośnie zgody małżeńskiej, mianowicie czy była ona wyrażona w sposób dobrowolny autonomiczny.
Proces bada również okoliczności, odnośnie zgody małżeńskiej, czyli pewne zobowiązania, które dotyczącą związku małżeńskiego w kościele. Taką okolicznością odnośnie przyrzeczenia małżeńskiego, jest zgoda wobec partnera na posiadanie potomstwa, gdzie jedna ze stron w okresie przedślubnym, nie wspominała o niechęci do posiadania potomstwa. Takie zobowiązanie do dopełnienia małżeństwa wyrażone w momencie zgody małżeńskiej, powinno być spełnione w akcie pożycia małżeńskiego. W przeciwnym razie strona ma możliwość wnioskowania o stwierdzenie nieważności omawianego małżeństwa kościelnego z tytułu : wykluczenie potomstwa przez którąś ze stron.
Aby bardziej przybliżyć możliwości wnioskowania o proces kościelny na podstawie argumentacji wypełniającej ramy prawne przesłanek, przedstawiam poniżej tytuły.
Zainteresowana osoba, która ma zamiar złożyć skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa, musi najpierw uświadomić sobie, na jakiej podstawie chce to zrobić. Nie wnosi bowiem o orzeczenie rozwodu, jak to ma miejsce w sądzie cywilnym, ale uważa, że jego małżeństwo było zawarte nieważnie.
Małżeństwo może zostać nieważnie zawarte z powodu jakieś przeszkody zrywającej kanony 1083 - 1094 Kodeksu Kanonicznego.
wiek młodociany (14 lat dla kobiety i 16 dla mężczyzny),
niezdolność płciowa (impotencja),
istniejący węzeł małżeński ( małżeństwo z inną osobą),
różność religii (ślub z osobą nieochrzczoną),
święcenia,
śluby lub profesja zakonna,
uprowadzenie,
przeszkoda występku (małżonkobójstwa),
pokrewieństwo (w linii prostej i do 4 stopnia linii bocznej),
powinowactwo (w linii prostej),
przyzwoitości publicznej,
pokrewieństwa prawnego (powstałego z adopcji).
Małżeństwo może zostać nieważnie zawarte na skutek braków dotyczących zgody małżeńskiej. Określone zostały przez prawodawcę w kanony 1095-1107.
brak minimum małżeńskiego poznania
pozbawienie używania rozumu,
poważny brak rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich,
niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej,
podstęp przy zawieraniu małżeństwa ( umyślne wprowadzenie w błąd),
symulacja,
wykluczenie któregoś z istotnych przymiotów lub elementów małżeństwa (jedność, nierozerwalność ,zrodzenie i wychowanie potomstwa),
zawieranie małżeństwa pod warunkiem,
przymus i bojaźń.
Przyczyną nieważności małżeństwa mogą być braki dotyczące formy kanonicznej, a więc sposobu zawierania małżeństwa. Dotyczy w szczególności kapłana asystującego przy zawieraniu małżeństwa (posiadanie przez niego odpowiedniego upoważnienia), oraz zobowiązanie do zawierania małżeństwa przez katolików według formy kanonicznej.
Wady zgody małżeńskiej
Zgoda małżeńska jest przyczyną sprawczą małżeństwa. Z tego powodu, musi zostać wyrażona przez małżonków dobrowolnie i świadomie. W prawie kościelnym wady zgody małżeńskiej stanowią jedną z przyczyną powodujących nieważność małżeństwa. Muszą one zaistnieć najpóźniej w momencie zawierania małżeństwa.
Prawo kościelne stoi na straży nierozerwalności małżeństwa. Wyrazem zawarcie małżeństwa jest wyrażenie zgody zawarcia małżeństwa. Małżeństwo powstaje przez zgodę. Zgoda małżeńska może być wyrażona przez osoby prawnie do tego zdolne. Ponadto zgoda musi zostać wyrażona zgodnie z przepisami prawa kościelnego.
Wady zgody małżeńskiej mogą spowodować stwierdzenie nieważności małżeństwa. Istnieje warunek muszą istnieć przed zawarciem małżeństwa lub najpóźniej w trakcie jego zawierania.
Prawo kościelne wymienia się następujące wady zgody małżeńskiej
Niewystarczające używanie rozumu
Wada ta może przyjąć dwojaką postać. Po pierwsze małżonek nie może dobrowolnie i rozumnie wyrazić zgody małżeńskiej. Spowodowane może to być:
upojeniem alkoholowym,
odurzeniem narkotykami,
stanem hipnozy.
Po drugie małżonek nie jest w stanie sam kierować swoim działaniem. Spowodowane jest to:
chorobą umysłową,
niedorozwojem umysłowym,
zaburzeniami umysłowymi,
zaburzeniami osobowości.
Poważny brak rozeznania co do istoty małżeństwa
W tym przypadku, małżonek nie ma pojęcia na czym polega małżeństwa, jakie są prawa i obowiązki wzajemne małżonków. Do takich obowiązków możemy zaliczyć:
akty małżeński (współżycie małżonków),
stawianie przeszkód w zrodzeniu potomstwa,
wierność,
wzajemna pomoc,
troska i wspólne wychowanie dzieci.
Jeśli, ktoś nie przywiązuje uwagi do tych praw i obowiązków, do których zobowiązuje go małżeństwo, małżeństwo jest nieważne.
Niezdolność do podjęcia obowiązków małżeńskich wynikających z przyczyn psychicznych
Nie chodzi tu o choroby psychiczne, lecz o takie anomalia psychiczne, które uniemożliwiają podjecie obowiązków małżeńskich. Możemy do nich zaliczyć:
niedojrzałość osobowość,
narcyzm,
uzależnienia psychiczne: alkoholizm, narkomania,
egoizm,
zbytnie emocjonalne związanie z rodzicami,
homoseksualizm,
erotomanię,
oziębłość seksualną,
transwestytyzm.
Błąd co do osoby małżonka
Błąd to niezgodne z rzeczywistością, mylne przekonanie o czymś. Błąd może stać się przyczyną nieważności małżeństwa. Błąd co do osoby małżonka, jest bowiem wadą zgody małżeńskiej. Jeśli w chwili zawarcia małżeństwa jedna ze stron nie jest osobą za którą się podaje, to małżeństwo jest nieważne.
Natomiast błąd co do cech danej osoby, może ale nie musi stać się przyczyną nieważności małżeństwa. Błąd co do cechy przyszłego małżonka jest wadą zgody małżeńskiej, kiedy jest bezpośredni i zasadniczo zamierzony.
Przykład
Kobieta wychodzi za mąż za mężczyznę, sądząc że jest on człowiekiem bogatym. Jeśli okaże się jednak, że nie należy od do bogatych. To błąd co do stanu majątkowego męża nie będzie wadą zgody małżeńskiej. Natomiast w przypadku, kiedy kobieta postanowiła sobie, że w życiu wyjdzie tylko za bogatego lekarz, ponieważ nie chce żyć w ubóstwie jak jej rodzice i rodzina. Wtedy błąd co do majętności małżonka, uznaje się za uzasadniający do stwierdzenia nieważności małżeństwa.
Błąd co do istoty małżeństwa
Małżeństwo według prawa kanonicznego jest związkiem nierozerwalnym. Jeśli więc jeden z małżonków błędnie podejmuje tę ważną cechę małżeństwa i zawiera małżeństwo na jakiś czas lub tylko na próbę, staje się to wadą zgody małżeńskiej.
Podstępne wprowadzenie w błąd
W przypadku zawarcia małżeństwa pod wpływem podstępnego wprowadzenia w błąd, staje się ono nieważne. Wprowadzenie w błąd musi dotyczyć bardzo ważnych cech drugiej osoby, np.:
kobieta wmawia mężczyźnie, że jest w ciąży, a mężczyzna z tego powodu decyduje się na małżeństwo z nią,
utajenie bezpłodności.
Wprowadzić w błąd nie musi tylko przyszły małżonek. Podstępnie może zachować się także osoba trzecia, członek rodziny, czy przyjaciel.
Pozorna zgoda małżeńska
Dzieje się tak w przypadki, kiedy małżonek na zewnątrz wyraża chęć zawarcia małżeństwa, a wewnętrznie wcale zgody takiej nie wyraża. Zewnętrznie wypowiada sakramentalne „tak” a w środku jego odpowiedź brzmi „nie”.
Powodem pozornej zgody mogą być:
awersja do małżonka,
przymus,
chęć nadania dziecku nazwiska ojca,
miłość do innej osoby,
zdobycie korzyści materialnych,
ratowanie swojego dobrego imienia.
Pozorna zgoda ma miejsce również wówczas, gdy symulująca strona chce małżeństwa, ale z tego małżeństwa wyklucza jakiś istotny element, np. wierność, wzajemną troskę.
Zgoda pod warunkiem
Warunkiem jest zdarzenie przyszłe, ale niepewne. W przypadku zgody małżeńskie, jeśli małżonek zawiera małżeństw pod warunkiem spełnienia się jakiejś okoliczności, jest ono nieważne. Przyszły małżonek zawarcie małżeństwa uzależnia od spełnienia w przyszłości przez drugą stronę jakiegoś warunku. Nie ma przy tym znaczenia czego dotyczy warunek. Nie ma znaczenia, czego ten warunek dotyczy.
Przykład
Kobieta zwiera małżeństwo z mężczyzną pod warunkiem, że przestanie on pić. Jest ono nieważne. Nie ma możliwości zawarcie małżeństw po warunkiem spełnienia jakiegoś żądania w przyszłości.
Przymus i bojaźń
Nieważne jest małżeństwo zawarte pod wpływem przymusu lub bojaźni, od której osoba chcąc się uwolnić wyraża zgodę małżeńską. Możemy wyróżnić dwa rodzaje przymusu:
fizyczny,
moralny.
Przymus fizyczny ma miejsce zawsze, kiedy używana jest siła, aby wymóc wyrażenie zgody. Przymus moralny to presja, nacisk na psychikę osoby, przez który wywiera się wpływ na jej wolę.
Wyrażenie zgody pod wpływem bojaźni ma miejsce, kiedy małżonek wyraża zgodę tylko po to, by uwolnić się od lęku, szantażu, czy od jakiegoś grożącego zła.
Ważne: Wady zgody małżeńskiej mogą spowodować stwierdzenie nieważności małżeństwa. Istnieje warunek muszą istnieć przed zawarciem małżeństwa lub najpóźniej w trakcie jego zawierania.
Z jakich przyczyn następuje unieważnienie małżeństwa?
Przeszkoda pokrewieństwa i powinowactwa
Zawieranie małżeństw pomiędzy krewnymi jest zakazane. Małżeństwa nie mogą zawrzeć krewni w linii prostej oraz rodzeństwo rodzone i przyrodnie. Małżeństwa nie mogą także zawrzeć miedzy sobą powinowaci, ale tylko w linii prostej, czyli np. teść z synową. Z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi.
Unieważnienia małżeństwa z powodu pokrewieństwa między małżonkami może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny. Unieważnienia małżeństwa z powodu powinowactwa między małżonkami może żądać każdy z małżonków.
Przeszkoda przysposobienia
Pomiędzy adoptowanym dzieckiem a adoptującymi rodzicami rodzi się taka sama więź jak pomiędzy rodzicami a dziećmi.
Nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa adoptowany i adoptujący.
Unieważnienia małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małżonkami może żądać każdy z małżonków. Nie można unieważnić małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małżonkami, jeżeli stosunek ten ustał.
Stany wyłączający świadome wyrażenie woli, groźba, błąd
Ustawodawcy chodzi o samo złożenie oświadczenia woli wstąpienia w związek małżeński, a nie podjęcie decyzji o małżeństwie. Stan wyłączający świadomość może zostać spowodowany chorobą psychiczną, zaburzeniami psychicznymi lub nerwowymi, działaniem narkotyków, alkoholu lub środków farmakologicznych.
Błąd przy zawieraniu małżeństwa pojawia się, gdy oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński złożyła osoba będąca w błędzie co do tożsamości drugiej strony.
Zawarcie małżeństwa pod groźbą oznacza, że wstępujący w związek małżeński nie miał możliwości swobodnego podjęcia decyzji.
Małżeństwo może być unieważnione, jeżeli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński zostało złożone: przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli.
Unieważnienia małżeństwa z powyższych przyczyn może żądać małżonek, który złożył oświadczenie dotknięte wadą. Nie można żądać unieważnienia małżeństwa po upływie sześciu miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą - a w każdym wypadku po upływie lat trzech od zawarcia małżeństwa.
Przeszkody dotyczące pełnomocnictwa
Małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli zostało zawarte przez pełnomocnika pomimo braku odpowiedniego zezwolenia sądu lub w przypadku nieważności pełnomocnictwa lub jego odwołania.
W razie zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika mocodawca może żądać unieważnienia małżeństwa, jeżeli brak było zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika, albo jeżeli pełnomocnictwo było nieważne lub skutecznie odwołane.
Bigamia przyczyną unieważnienia małżeństwa
Bigamia inaczej nazywana wielożeństwem jest jedną z podstaw umożliwiających unieważnienie małżeństwa. W Polsce zakazane jest zawieranie związku małżeńskiego w przypadku pozostawania w poprzednim małżeństwie.
Bigamia to pozostawanie w związku małżeńskim z więcej niż jedną osobą.
Bigamia jest przestępstwem karnym. Zgodnie kodeksem karnym karalne jest zawieranie małżeństwa, jeśli pozostaje się nadal w związku małżeńskim. Taki czyn jest zagrożony karą:
grzywny,
ograniczenia wolności,
pozbawienia wolności.
Nie wiele osób zdaje sobie sprawę, że za wielożeństwo można „pójść do więzienia” nawet na dwa lata.
Przestępstwo bigami jest ściągane z urzędu. Nie wymaga się żadnego wniosku w tej sprawie. Postępowanie karne może się toczyć nawet wbrew woli zainteresowanych osób.
W Polsce osoba, która zawarła ważny związek małżeński nie może wstąpić w kolejny. Jest to dopiero możliwe:
po ustaniu małżeństwa przez śmierć lub rozwód,
po unieważnieniu małżeństwa.
Bigamia a unieważnienie
Zakaz bigamii jest jednym z najstarszych zakazów małżeńskich. W Polsce obowiązuje zasada monogamii, czyli pozostawania w jednym związku małżeńskim.
Kto może żądać unieważnienia
Z żądaniem unieważnienia małżeństwa z powodu pozostawania w związku małżeńskim może wystąpić każdy, kto ma w tym interes prawny. Oznacza to, że z pozwem o unieważnienie małżeństwa może wystąpić na przykład:
każdy z małżonków (nawet ten pozostający w złej wierze),
dzieci pochodzące z pierwszego małżeństwa,
osoba, która zawarła małżeństwo z osobą pozostającą w związku małżeńskim.
Z żądaniem unieważnienia małżeństwa z powodu bigamii może wystąpić również prokurator.
Orzekając o unieważnieniu małżeństwa sąd orzeka, który z małżonków zawarł małżeństwo w złej wierze. Małżonkiem takim jest osoba, która w chwili zawarcia małżeństwa wiedziała o okolicznościach stanowiących podstawę jego unieważnienia.
Kiedy nie można żądać unieważnienia
Unieważnienia małżeństwa z powodu bigamii nie można zadać jeśli poprzednio zawarte małżeństwo:
ustało,
zostało unieważnione.
Nie dotyczy to sytuacji, gdy ustanie poprzedniego małżeństwa nastąpiło przez śmierć osoby, która zawarła małżeństwo pozostając w poprzednio zawartym związku małżeńskim.
Podstawa prawna: Art. 206 Kodeksu karnego
Art. 13, 20 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
Unieważnienie małżeństwa
Małżeństwo może zostać unieważnione jeśli zostało zawarte pomimo istnienia przeszkody małżeńskiej. Małżeństwo jest ważne i skuteczne dopóki sąd nie wyda orzeczenia o jego unieważnieniu.
Do unieważnienia małżeństwa może dojść tylko z przyczyn szczegółowo wskazanych przed kodeks rodzinny i opiekuńczy. Przyczyna unieważnienia to przeszkody małżeńskie, niedopełnienie wymagań przy zawarciu małżeństwa oraz niektóre wady oświadczenia woli małżonków.
Do przyczyn unieważnienia małżeństwa zaliczymy:
Przeszkodę wieku - wymaga się, aby mężczyzna i kobieta wstępujący w związek małżeński osiągnęli 18 lat. Z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 rok życia. Kobieta poniżej 16 roku, a mężczyzna poniżej 18 roku życia nie mogą zawrzeć związku małżeńskiego.
Przeszkoda ubezwłasnowolnienia - małżeństwo zawarte przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie podlega unieważnieniu.
Przeszkoda choroby psychicznej - obowiązuje zakaz zawierania małżeństw przez osoby dotknięte chorobą psychiczną lub niedorozwojem umysłowym. Małżeństwo zawarte pomimo choroby psychicznej jednego z małżonków nie ulegnie unieważnieniu, jeśli choroba ta później ustała.
Przeszkoda bigamii - w polskim prawie obowiązuje zasada pozostawania tylko w jednym związku małżeńskim. Drugie małżeństwo ulega unieważnieniu, jeśli zostało zawarte, pomimo że poprzednie małżeństwo nie ustało przez śmierć, uznanie za zmarłego, przez unieważnienie, ani nie zostało rozwiązane przez rozwód. Zgodnie z kodeksem karnym bigamia jest przestępstwem przeciwko rodzinnie.
Przeszkoda pokrewieństwa i powinowactwa - zawieranie małżeństw pomiędzy krewnymi jest zakazane. Małżeństwa nie mogą zawrzeć krewni w linii prostej oraz rodzeństwo rodzone i przyrodnie. Małżeństwa nie mogą także zawrzeć miedzy sobą powinowaci, ale tylko w linii prostej, czyli np. teść z synową.
Przeszkoda przysposobienia - pomiędzy adoptowanym dzieckiem a adoptującymi rodzicami rodzi się taka sama więź jak pomiędzy rodzicami a dziećmi.
Stan wyłączający świadome wyrażenie woli - chodzi o samo złożenie oświadczenia woli wstąpienia w związek małżeński, a nie podjęcie decyzji o małżeństwie. Stan wyłączający świadomość może zostać spowodowany chorobą psychiczną, zaburzeniami psychicznymi lub nerwowymi, działaniem narkotyków, alkoholu lub środków farmakologicznych.
Błąd - pojawia się, gdy oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński złożyła osoba będąca w błędzie co do tożsamości drugiej strony.
Groźba - zawarcie małżeństwa pod groźbą oznacza, że wstępujący w związek małżeński nie miał możliwości swobodnego podjęcia decyzji.
Przeszkody dotyczące pełnomocnictwa - małżeństwo może zostać unieważnione, jeśli zostało zawarte przez pełnomocnika pomimo braku odpowiedniego zezwolenia sądu lub w przypadku nieważności pełnomocnictwa lub jego odwołania.
Unieważnienie małżeństwa wywołuje taki stan prawny, jakby małżeństwo nie zostało zawarte. Wyrok unieważniający małżeństwo przywraca poprzedni stan cywilny małżonków. Małżonek, który zmienił nazwisko powraca do poprzedniego.
Rozwód kiedy małżonek zaginął
Zdarzają się przypadki zaginięcia osób. Oprócz ogromnej tragedii sytuacja ta tworzy liczne problemy prawne. Jednym z nich jest zawarcie ponownie małżeństwa przez współmałżonka osoby zaginionej.
Z roku na rok ginie bez wieści coraz więcej osób. Zaginięcie człowieka z jego dotychczasowego środowiska pociąga za sobą szereg konsekwencji, również natury prawnej, wywołując jednocześnie pewien stan niepewności, co do tego, czy osoba zaginiona pozostaje nadal przy życiu.
Stan ten powoduję między innymi niekorzystne skutki na gruncie zawiązanego przez osobę zaginioną małżeństwa. Drugi małżonek ma wówczas znacznie utrudnione podejmowanie wszelkich decyzji, szczególnie tych do których wymagana jest zgoda obojga małżonków. Mimo tak długiego okresu nieobecności zaginionego małżonka, drugi z małżonków nie ma także prawnej możliwości zawarcia nowego związku małżeńskiego i ułożenia sobie życia na nowo. Na szczęście problem ten znalazł swoje rozwiązanie w świetle obowiązujących przepisów, które dopuszczają ustanie małżeństwa na skutek uznania za zmarłą osoby zaginionej. Praktyka pokazuje, że problem ten jak by się mogło wydawać marginalny, ma niezwykłe znaczenie w obecnych czasach.
Uznanie za zmarłego
Podstawową kwestią mającą istotne znaczenie do przedstawienia zagadnienia dotyczącego ustania małżeństwa na skutek uznania za zmarłego jest wyjaśnienia samej instytucji uznania za zmarłego. Nie zawsze mamy bowiem możliwość stwierdzenia w 100% zgonu konkretnej osoby a czasami jest to nawet niemożliwe w drodze zeznań świadków. Instytucja uznania za zmarłego ma zatem na celu umożliwienie sądowego uznania, że osoba o której zaginął słuch i o której nie ma żadnych wiadomości przez określony czas, w rzeczywistości zmarła.
Termin jaki musi minął od zaginięcia takiej osoby jest uzależniony od zdarzenia, które to zaginięcie spowodowało. W większości przypadków, jeżeli zaginięcie nie zostało spowodowane żadnymi okolicznościami zwiększającymi prawdopodobieństwo śmierci, termin ten wynosi 10 lat. Liczy się go od ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości zaginiony jeszcze żył. Jeżeli natomiast zaginięcie zostało spowodowane przez takie okoliczności jak:
katastrofa statku, okrętu,
lawina śnieżna,
działania wojenne,
termin ten ulega odpowiedniemu skróceniu.
W celu ustania, że osoba zaginiona zmarła, należy przeprowadzić odpowiednie postępowanie w trybie nieprocesowym. Sąd w orzeczeniu uzna osobę zaginioną za zmarłą i jednocześnie stwierdzi najbardziej prawdopodobną chwilę jej śmierci.
Ustanie małżeństwa
W oparciu o podstawowe zasady, na których opiera się Kodeks rodzinny i opiekuńczy, małżeństwo jest trwałym, i w zasadzie dozgonnym, związkiem dwojga osób. Oznacza to, że śmierć jednego z małżonków jest naturalną przyczyną ustania małżeństwa. Małżonkowie sami decydują bowiem o zawarciu małżeństwa, natomiast nie korzystają z takiej swobody, gdy chodzi o likwidację węzła małżeńskiego. Wpływ współmałżonków na ustanie małżeństwa wyraża się tylko w tym, że w sytuacjach określonych w ustawie mogą oni wystąpić z odpowiednim żądaniem do sądu (pozew o rozwód), ale zamierzony skutek osiągną tylko o tyle, o ile spełnione są ustawowe przesłanki zakończenia małżeństwa.
W razie uznania jednego z małżonków za zmarłego domniemywa się, że małżeństwo ustało z chwilą, która w orzeczeniu o uznanie za zmarłego została oznaczona jako chwila jego śmierci. A zatem z domniemania śmierci, wynika domniemanie ustania związku małżeńskiego osoby uznanej za zmarłą z chwilą śmierci oznaczoną w postanowieniu o uznaniu za zmarłego.
Jednakże orzeczenie to samo przez się nie przekreśla bytu prawnego związku małżeńskiego zaginionego. Wywołuje ono bowiem wszystkie skutki prawne śmierci z wyjątkiem rozwiązania małżeństwa osoby uznanej za zmarłą z pozostałym przy życiu małżonkiem. Uzasadnione jest to faktem, że uznanie jednego z małżonków za zmarłego nie powoduje samo przez się ustania małżeństwa, a stwarza jedynie domniemanie jego ustania.
Pierwsze małżeństwo nie rozwiązuje się zatem przez uznanie współmałżonka zaginionego za zmarłego. Skutek ten zostaje osiągnięty dopiero z chwilą zawarcia kolejnego związku małżeńskiego. W tej sytuacji to właśnie od małżonka zależy, czy chce pierwszy związek rozwiązać - zawierając drugie małżeństwo, czy nie zawierając kolejnego małżeństwa utrzyma dotychczasowe. Z tego względu, broniąc trwałości związku małżeńskiego, prawo wybrało obronę drugiego małżeństwa.
Skutek domniemania wyraża się w zniesieniu względem małżonka, który nie został uznany za zmarłego, zakazu, zgodnie z którym, nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w związku małżeńskim. Zawarcie kolejnego związku małżeńskiego, pozostając jednocześnie w innym małżeństwie, jest przestępstwem określonym Kodeksie karnym.
Dalsze losy dotychczasowego małżeństwa
Kwestia dalszego losu dotychczasowego związku małżeńskiego, jak również nowego, zawartego przez współmałżonka osoby uznanej za zmarłą, została uregulowana w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Jeżeli po uznaniu jednego z małżonków za zmarłego drugi małżonek zawarł nowy związek małżeński, związek ten nie może być unieważniony z tego powodu, że małżonek uznany za zmarłego żyje albo że jego śmierć nastąpiła w innej chwili aniżeli chwila oznaczona w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. Nie stosuje się tej regulacji, jeżeli w chwili zawarcia nowego związku małżeńskiego strony wiedziały, że małżonek uznany za zmarłego pozostaje przy życiu.
W dobrej wierze będzie małżonek, który w chwili zawierania małżeństwa nie wiedział o tym, że uznany za zmarłego małżonek żyje i przy zachowaniu należytej staranności nie mógł się o tym fakcie dowiedzieć. Za będącego w dobrej wierze będzie również małżonek, który o wspomnianym fakcie nie wiedział, mimo że z łatwością mógł się o nim dowiedzieć.
Działanie w złej wierzy prowadzi do wprowadzenia sądu bądź Urzędu Stanu Cywilnego w błąd, dlatego ani akt stanu cywilnego, ani postanowienie sądu, które mają za sobą tylko domniemanie zgodności ze stanem faktycznym, nie chronią tego, kto wie o ich niezgodności.
Reasumując, egzystencja dwóch związków małżeńskich, a w pewnych sytuacjach nawet trzech, zależy od zaistnienia przesłanki dobrej woli po stronie choćby jednej z przystępujących do małżeństwa osób, zawieranego przez małżonka osoby uznanej za zmarłą z osobą trzecią.
Jak napisać powództwo o ustalenie istnienia małżeństwa
Zdarza się że po zawarciu małżeństwa nie sporządzono samego aktu małżeństwa. Tak zawarte małżeństwo jest ważne ale małżonkowie mogą wnieść pozew do sądu o ustalenie istnienia małżeństwa.
Sytuacje gdy nie ma aktu małżeństwa są bardzo rzadkie. Zaginięcie akt może nastąpić na skutek kataklizmów (powódź, pożar, trzęsienie ziemi) albo na skutek niedbalstwa pracownika Urzędu Stanu Cywilnego. W takiej sytuacji można wystąpić z powództwem o ustalenie istnienia małżeństwa.
Właściwość sądu
W sprawie o ustalenie istnienia małżeństwa właściwy jest sąd okręgowy. Musi być to sąd, w którego okręgu małżonkowie ostatnio wspólnie mieszkali. Na terenie tego okręgu musi jednak mieszkać przynajmniej jeden z małżonków.
Kiedy nie można w ten sposób ustalić właściwości sądu, właściwym jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego a gdy i takiego nie można podać sąd miejsca zamieszkania powoda.
Jest to właściwość wyłączna. Nie może być więc zmieniana przez małżonków umownie.
Wpis
W sprawie o ustalenie istnienia małżeństwa opłata od pozwu wynosi 200 zł. Jest to opłata stała. Można ją wnieść na konto bankowe sądu lub uiścić w znakach opłaty sądowej.
Strony
Powództwo o ustalenie może wytoczyć każda osoba, która ma w tym interes prawny. Nie muszą być to tylko małżonkowie. Może to też być ich dziecko albo spadkobierca jednego z nich.
Takie powództwo może wytoczyć również prokurator.
Żądanie pozwu
W żądaniu pozwu trzeba zawrzeć następującą formułę: wnoszę o ustalenie czy zawarte w dniu ……………… przed ……………………. małżeństwo………… i ……………… istnieje.
Uzasadnienie
W uzasadnieniu trzeba opisać całość sprawy, okoliczności towarzyszące zawarciu małżeństwa oraz dowody na poparcie stawianych tez.
Podpisy
Pozew musi być podpisany, opatrzony datą i miejscem sporządzenia.
Jak napisać pozew o unieważnienie małżeństwa
Małżeństwo zawarte pomimo istnienia przeszkód małżeńskich jest ważne. Dopiero sąd po przeprowadzeniu stosownego postępowania może je unieważnić. Aby wszcząć takie postępowanie niezbędny jest pozew.
Przesłanki
Kodeks rodzinny i opiekuńczy wymienia przeszkody małżeńskie. Przeszkody małżeńskie to nic innego jak zakazy zawierania małżeństwa w określonej sytuacji.
Unieważnienie małżeństwa może nastąpić tylko i wyłącznie z następujących przyczyn:
nieosiągnięcia wymaganego wieku przez oboje małżonków,
całkowitego ubezwłasnowolnienie jednego lub obojga z małżonków,
choroby psychiczna lub niedorozwój umysłowy jednego lub obydwojga małżonków,
bigamii,
pokrewieństwa lub powinowactwa pomiędzy małżonkami,
istnienia stosunku przysposobienia pomiędzy małżonkami,
wad oświadczeń woli.
Przesłanki te muszą istnieć przed zawarciem małżeństwa przez małżonków.
Właściwość sądu
Sprawy o unieważnienie małżeństwa rozpatruje sąd okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania. Pod warunkiem jednak, że w tym okręgu nadal stale przebywa chociaż jedno z nich. Gdy jednak żadne z małżonków nie mieszka w tym okręgu, wtedy właściwym jest sad miejsca zamieszkania pozwanego. A gdy i takiego nie można ustalić miejsca zamieszkania powoda.
Trzeba pamiętać, że jest to właściwość wyłączna. A więc strony nie mogą jej zmienić umownie.
Wpis
W sprawach o unieważnienie małżeństwa jest stały wpis w wysokości 200 zł. Można uiścić go na rachunek bankowy sądu, w kasie sądu lub w znakach płaty sądowej.
Strony
Najczęściej stronami w takim procesie będą małżonkowie. Jednakże gdy powództwo wniósł prokurator wtedy on jest powodem a pozwanymi są obydwoje małżonkowie.
O wniesieniu pozwu o unieważnienie małżeństwa zawsze powiadamia się prokuratora. Przesyła się mu odpis pozwu oraz informuje się go o terminach rozpraw.
Żądanie pozwu
W pozwie trzeba zawrzeć żądanie unieważnienia małżeństwa zawartego pomiędzy………………….., dnia…………………. w ………………………………
Można wnosić również o zasądzenie kosztów procesu od pozwanego na rzecz powoda.
Uzasadnienie
W uzasadnieniu trzeba podać wszystkie okoliczności zawarcia małżeństwa oraz dowody na to, że w momencie zawierania małżeństwa między stronami istniała przeszkoda małżeńska albo strona złożyła wadliwe oświadczenie woli.
Dowodami takimi może być:
akt małżeństwa jednego z małżonków w wypadu bigami,
akty urodzenia małżonków w wypadku pokrewieństwa,
zaświadczenie lekarskie w wypadku wyłączenia świadomości w momencie zawierania małżeństwa,
wyrok stwierdzający ubezwłasnowolnienie.
Podpisy
Pozew musi być podpisany przez powoda lub jego pełnomocnika. W pozwie powinna znaleźć się również data jego sporządzenia oraz miejsce sporządzenia.
Kto ponosi winę za rozpad małżeństwa
Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z nich może żądać, aby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Sąd orzeka o tym kto ponosi winę za rozpad małżeństwa, chyba że małżonkowie od tego odstąpią.
O zupełności rozkładu pożycia można mówić wtedy, gdy małżonków nie łączą więzi: duchowa, fizyczna i gospodarcza. Do uznania, że rozkład pożycia jest trwały, wystarczające wskazanie, że powrót małżonków do wspólnego pożycia nie jest możliwy.
Który z małżonków ponosi winę
Zasadniczą kwestią, której rozstrzygnięcie z reguły powinno znaleźć się w wyroku rozwodowym, jest ustalenie, czy i która ze stron ponosi winę rozkładu pożycia. Orzekając o winie w wyroku rozwodowym sąd może ustalić, że:
winę ponosi wyłącznie jeden z małżonków,
oboje małżonkowie są winni rozkładu,
oboje małżonkowie nie są winni rozkładu.
Za zawinione działanie małżonka uznaje się takie działanie, które narusza prawa lub obowiązki życia w małżeństwie. W konsekwencji prowadzi to do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, a ostatecznie do rozwodu.
Bez wątpienia do zawinionych działań małżonka można zaliczyć:
groźbę,
odmowę współżycia,
porzucenie małżonka bez jakiejkolwiek przyczyny,
pijaństwo,
agresję,
zdradę małżeńską.
Zdrada małżeńska już od dawna uznawana była za przyczynę powstania rozkładu pożycia. Natomiast związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeństwa, lecz po wystąpieniu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami nie daje podstawy do przypisania temu małżonkowi winy za rozkład.
Bez orzekania o winie
Sąd może nie orzekać o winie jedynie na zgodne żądanie małżonków o zaniechanie ustalenia winnego rozpadu małżeństwa. W takim wypadku występują takie skutki, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Zgoda stron na orzeczenie przez sąd, bez orzekania o winie, musi istnieć w chwili orzekania. Strony, które złożyły wniosek o zaniechanie orzekania o winie, mogą cofnąć swoje oświadczenia, dopóki rozwód nie zostanie orzeczony.
Czy można zawrzeć małżeństwo w czasie separacji
Może się wydawać, że separacja powoduje takie same skutki jak rozwód. To prawda, ale nie do końca. Najważniejszą różnicą, jest niemożliwość zawarcia kolejnego małżeństwa po orzeczeniu separacji.
Wielu małżonków pozostających w separacji zadaje sobie pytanie, czy mogą zawrzeć małżeństwo z inną osobą. Niektórym wydaje, się, że skoro sąd orzekł separacje dawno temu, to na pewno mogą wstąpić w nowy związek małżeński. Tym bardziej, jeśli nie utrzymują żadnych kontaktów ze współmałżonkiem.
Nic bardziej mylnego w czasie separacji nie można zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Małżonkowie, pomimo iż żyją w separacji nadal pozostają małżeństwem. W Polsce zabroniona jest bigamia, czyli wielożeństwo.
Najpierw rozwód
Separacja nie rozwiązuje małżeństwa tak skutecznie jak rozwód. Aby móc ponownie wstąpić w związek małżeński, pozostający w separacji małżonkowie powinni wnieść do sądu pozew o rozwód.
Małżonkowie pozostający w separacji mają prawo rozwieść się. Jeśli uznają, że rozkład pożycia między nimi jest zupełny i trwały, a powrót do wspólnego pożycia nie nastąpi, mają prawo wystąpić z żądaniem rozwodu.
Orzeczenie separacji nie umożliwia automatycznie wystąpienia po pewnym czasie o rozwód. Należy udowodnić w postępowaniu rozwodowym, że rozkład pożycia jest zupełny i trwały.
Zniesienie separacji
Małżonkowie, który pozostają w separacji, mogą dojść do wniosku, że chcą do siebie wrócić. Pogodzili się i chcą stać się znów małżeństwem, mają prawo wystąpić do sądu o zniesienie separacji. Nie muszą ponownie wstępować w związek małżeński.
Pozew o zniesienie separacji należy złożyć do sądu okręgowego właściwym dla wspólnego:
miejsca zamieszkania małżonków,
miejsca ich pobytu.
Małżonkowie muszą wnieść zgodny wniosek. Sąd wydaje postanowienie o zniesieniu separacji. Gdy postanowienie uprawomocni się, małżonkowie ponowienie stają się pełnym małżeństwem. Nie ma potrzeby ponownego zawierania przez małżonków związku małżeńskiego.
Kiedy można wnieść powództwo o ustalenie nieistnienia małżeństwa
Jeżeli przy zawieraniu małżeństwa nie wystąpiły wszystkie opisane przez prawo przesłanki konieczne, wtedy takie małżeństwo jest nieważne. Aby to stwierdzić należy wnieść pozew o ustalenie nieistnienia małżeństwa.
Wyrok orzekający o nieistnieniu małżeństwa ma charakter deklaratoryjny. Znaczy to tyle, że nie tworzy on nowej sytuacji prawnej a jedynie stwierdza pewien fakt. Stwierdza on, że nie powstało powinowactwo, między małżonkami nie ma obowiązku alimentacyjnego a wspólność majątkowa między nimi nigdy nie istniała.
Właściwość sądu
W sprawie o ustalenie nieistnienia małżeństwa właściwy jest sąd okręgowy. Musi być to sąd, w którego okręgu małżonkowie ostatnio wspólnie mieszkali. Na terenie tego okręgu musi mieszkać jednak przynajmniej jeden z małżonków. Kiedy nie można w ten sposób ustalić właściwości sądu, właściwym jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego, a gdy i takiego nie można podać sąd miejsca zamieszkania powoda.
Wpis
W sprawie o ustalenie nieistnienia małżeństwa opłata od pozwu wynosi 200 zł. Jest to opłata stała. Można ją wnieść na konto bankowe sądu lub uiścić w znakach opłaty sądowej.
Strony
Powództwo o ustalenie może wytoczyć każda osoba, która ma w tym interes prawny. Nie muszą być to tylko małżonkowie. Może to też być ich dziecko albo spadkobierca jednego z nich.
Takie powództwo może wytoczyć również prokurator.
Żądanie pozwu
W żądaniu pozwu trzeba zawrzeć następującą formułę: wnoszę o ustalenie czy zawarte w dniu ……………… przed ……………………. małżeństwo………… i ……………… istnieje.
Uzasadnienie
W uzasadnieniu trzeba opisać całość sprawy, okoliczności towarzyszące zawarciu małżeństwa oraz dowody na poparcie stawianych tez.
Podpisy
Pozew musi być podpisany, opatrzony datą i miejscem sporządzenia.
Jakie obowiązki po ustaniu małżeństwa
Małżeństwo mojego syna prawdopodobnie zostanie unieważnione z powodu choroby psychicznej jego żony. Synowa straciła pracę i nie ma żadnych dochodów. Czy będzie mogła od mojego syna domagać się alimentów, tak jak w przypadku rozwodu?
Osoby wnoszące pozew o unieważnienie małżeństwa, nie mogą liczyć na to, że w ten sposób unikną obowiązku alimentacyjnego.
Uzyskanie przez nie orzeczenia w sprawie unieważnienia, nie zmienia ich sytuacji co do obowiązków udzielania pomocy finansowej byłemu współmałżonkowi znajdującemu się w niedostatku.
W przypadku unieważnieniu małżeństwa były małżonek może być zobowiązany do płacenia alimentów. Obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po unieważnieniu małżeństwa ma pierwszeństwo przed obowiązkiem alimentacyjny krewnych tego małżonka, w tym rodziców.
Pani syn musi liczyć się z tym, że będzie musiał płacić alimenty swojej byłej żonie ze względu na to, że po utracie pracy znajduje się w niedostatku.
Podstawa prawna: Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Czy małżonkowie mogą płacić alimenty w czasie trwania małżeństwa
Szczególnym obowiązkiem alimentacyjnym jest obowiązek dostarczania środków utrzymania w czasie trwania małżeństwa. Małżonkowie mają obowiązek dostarczać środków utrzymania dla zaspokojenia potrzeb rodziny.
Obowiązek alimentacyjny pomiędzy małżonkami powstaje w przypadku orzeczenia Rozewiu czy separacji. Jednak należy pamiętać, że w trakcie trwania małżeństwa na małżonków może zostać nałożony obowiązek o charakterze alimentacyjnym.
Oboje małżonkowie mają obowiązek wspólnego zaspokajania potrzeb rodziny, Muszą zapewnić rodzinie odpowiednie warunki życia, czyli:
mieszkanie,
wyżywienie,
odzież,
pewien standard życia, pozwalający na godziwą egzystencję.
Obowiązek utrzymania rodziny ciążący na małżonkach może być podstawą do żądania dostarczania środków utrzymania od współmałżonka dla:
rodziny,
indywidualnie dla zaspokojenia potrzeb drugiego małżonka.
Każdy z małżonków ma obowiązek zgodnie ze swymi siłami i możliwościami zarobkowymi i majątkowymi, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny. Rodziny, którą małżonkowie stworzyli poprzez zawarcie węzła małżeńskiego.
Wykonanie tego obowiązku może polegać nie tylko na dostarczeniu środków finansowych, ale również na:
osobistych staraniach o wychowanie dzieci,
pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Kiedy można zażądać alimentów
Do obowiązku dostarczania środków utrzymania dla rodziny stosuje się przepisy o obowiązku alimentacyjnym. Jeszcze raz warto podkreślić, obowiązek ten dotyczy zarówno całej rodziny, jak i indywidualnych potrzeb drugiego małżonka. Z tego wynika obowiązek alimentacyjny na rzecz małżonka w czasie trwania małżeństwa.
Przesłankami obowiązku alimentacyjnego na rzecz małżonka w czasie trwania małżeństwa są:
usprawiedliwione potrzeby uprawnionego małżonka,
zarobkowe i majątkowych możliwe zobowiązanego.
Podobnie jak w przypadku obowiązku na rzecz dziecka, nie wymaga się od uprawnionego, aby znajdował się w niedostatku. Małżonkowie w trakcie trwania małżeństwa powinni żyć na podobnej stopie życiowej.
Małżonkiem uprawnionym do żądania alimentów w czasie trwania małżeństwa jest ten małżonek, którego możliwości zarobkowe uległy zmniejszeniu. Do zmniejszenia możliwości zarobkowych może dojść na skutek:
sprawowania opieki nad dziećmi,
wykonywania pracy we wspólnym gospodarstwie domowym małżonków.
Małżonek, który żąda od drugiego małżonka przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny i swoich indywidualnych musi wszcząć postępowanie.
Małżonek ma też do wyboru inną drogę. Może wystąpić do sądu cywilnego o nakaz wypłacenia wynagrodzenia bezpośrednio do rąk uprawnionego małżonka. Jest to rozwiązanie łatwiejsze i znacznie tańsze.
Czy można zawrzeć drugie małżeństwo
Moja córka jest w separacji. Teraz poznała wspaniałego człowieka, chciałaby wyjść za niego za mąż. Słyszałam, że jest możliwość powtórnego wyjścia za mąż w trakcie separacji. Czy to prawda?
Nie istnieje tak możliwość. Pani córka nie może ponownie wstąpić w związek małżeński. Separacja nie oznacza bowiem końca trwania małżeństwa. Nie wywołuje takich samych skutków jak rozwód. Po orzeczeniu rozwodu małżeństwo przestaje istnieć. Nie dzieje się tak w przypadku orzeczenia separacji. Małżonkowie, pomimo iż żyją w separacji nadal pozostają małżeństwem.
Jeśli Pani córka zawarłaby związek małżeński będąc w separacji z mężem, dopuściłaby się przestępstwa bigamii. Przestępstwa bigamii dopuszcza się osoba, która będąc już w związku małżeńskim wstępuje w kolejny związek. W Polsce zabronione jest wielożeństwo.
Pan córka, aby móc ponownie wstąpić w związek małżeński musi najpierw uzyskać orzeczenie rozwodu. Córka wnosząc pozew o rozwód musi udowodnić, że nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego.
Podstawa prawna:
Art. 61 (4) Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
Art. 206 Kodeksu karnego
Podział majątku wspólnego po separacji i rozwodzie
Wynikiem rozwodu i separacji jest ustanie między małżonkami wspólnoty majątkowej. Małżonkowie mogą wtedy podzielić powstały w trakcie małżeństwa wspólny majątek.
Małżonkowie w trakcie małżeństwa mogą różnie układać swoje stosunki majątkowe. Coraz bardziej popularne staje się w obecnych czasach podpisywanie intercyzy. Jest to umowa o podział majątku między małżonkami. Może zostać podpisana przed zawarcie związku małżeńskiego, jak i w trakcie małżeństwa.
W przypadku, kiedy małżonkowi nie zawarli żadnej umowy, regulującej ich wzajemne stosunki majątkowe. Łączy ich wspólność majątkowa ustawowa. Oznacza ona, że wszystkie przedmioty, które małżonkowie nabędą w trakcie tworzenia małżeństwa stanowią ich wspólny majątek. Małżonkowie mają równe udziału w tym majątku.
Rozwody ciągną się niekiedy miesiącami, właśnie z powodu wspólnego majątku i potrzeby jego podziału. Zarówno rozwód, jak i separacja powodują ustanie wspólności majątkowej między małżonkami.
Małżonkowie przez cały okres małżeństwa nabywali wspólnie lub pojedynczo, różne przedmioty. Tworzą one ich majątek wspólny, który trzeba podzielić.
Do majątku wspólnego zalicza się także:
pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
dochody z majątku wspólnego i z majątku osobistego każdego z małżonków,
środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Zaliczamy również do niego przedmioty zwykłego urządzenia domowego. Nie ma znaczenie, czy zostały nabyte z majątku wspólnego, czy osobistego małżonków.
Podział wspólnego majątku
W trakcie małżeństwa żaden z małżonków nie może domagać się podziału ustawowego majątku wspólnego. (Innym rozwiązaniem może być podpisanie przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej - intercyzy). Natomiast podziału ustawowej wspólności majątkowej (jeśli małżonkowie nie podpisali żadnej umowy majątkowej) małżonkowie mogą domagać się w przypadku:
rozwodu,
separacji,
unieważnienia małżeństwa,
ustanie małżeństwa na skutej śmierci małżonka,
ogłoszenia upadłości,
orzeczenia ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków.
Małżonkowie, którzy mają orzeczony rozwód lub separacje mogą domagać się podziału wspólnego majątku. Muszą w tym celu złożyć wniosek o podział majątku wspólnego. Wniosek składa się do sądu rejonowego.
We wniosku można się domagać:
podziału majątku na dwie równe części,
podziału majątku na części nierówne,
ustalenia, jakie wydatki i nakłady zostały poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty i odwrotnie - podlegają ona bowiem zwrotowi.
Wniosek o podział majątku wspólnego można wnieść, także w trakcie trwania postępowania rozwodowego. Wnosi się go wtedy do sądu okręgowego (jest on właściwy do orzekania o rozwodzie). Jeśli przeprowadzenie podziału majątku nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu, sąd podzieli majątek w wyroku rozwodowym. Jeśli tego nie uczyni, po orzeczeniu rozwodu, małżonek może wystąpić z wnioskiem o podział majątku. Wtedy wnosi wniosek do sądu rejonowego. To samo dotyczy orzekania separacji.
Najczęściej zdarza się, że największym przedmiotem wspólnego majtku jest mieszkanie. Przy orzekaniu rozwodu lub separacji sąd określa sposób wspólnego mieszkania małżonków po rozwodzie lub separacji. Ma to miejsce, jeśli małżonkowie wspólnie mieszkają w mieszkaniu.
W przypadku podziału majątku, sąd orzeka, który z małżonków zatrzymuje mieszkanie, a który otrzymuje spłatę.
WNIOSEK O PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO (wzór)
Siedlce, 15 lipca 2008r.
Sąd Rejonowy
W Siedlcach
Wnioskodawczyni:
Anna Nowak
zam. Siedlce
ul. Warszawska 18 m. 17
Uczestnik:
Jan Nowak
zam. Siedlce
ul. Białostocka 14
Wniosek podział majątku wspólnego
Wnoszę o:
1) ustalenie, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania wchodzą następujące składniki majątkowe:
a) własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w Siedlcach, przy ul. Warszawskiej 18 m. 17 składającego się z 3 pokoi i kuchni o łącznej powierzchni 72 mkw., wartości 200 tysięcy zł.
b) samochód marki Saab o numerze rejestracyjne WSI 12543 o wartości 70 tysięcy zł.
2) podział majątku wspólnego stron przez przyznanie na własność wnioskodawczyni własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu, a uczestnikowi postępowania - samochodu osobowego marki Saab oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kwoty 130 tysięcy tytułem wyrównania udziału we wspólnym majątku.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2008 roku w sprawie sygn. Akt 155/08 orzekł rozwód małżeństwa Anny i Jana Nowak
Dowód: Odpis orzeczenia sądu o rozwodzie
Małżonkowie nie zawarli umowy majątkowej małżeńskiej i podczas trwania małżeństwa dorobili się majątku wspólnego. Udział każdego z nich w tym majątku wynosił połowę. W czasie trwania małżeństwa strony nabyły m.in. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz samochód osobowy marki Saab.
Wnioskodawczyni proponuje podzielić majątek w sposób wskazany we wniosku. Natomiast innymi składnikami majątku wspólnego, niewymienionymi we wniosku strony zgodnie się podzieliły, a do sądowego podziału pozostawiły tylko składniki wymienione we wniosku.
Z uwagi na powyższe wniosek jest uzasadniony.
Anna Nowak
(podpis własnoręczny)
Załączniki:
1) Odpis orzeczenia o rozwodzie
2) Odpis wniosku i załącznika
Darowizna a małżeństwo
Często zdarza się, że bądź to obdarowanym, bądź darczyńcą jest osoba będąca w związku małżeńskim. Powoduje to pewne zawirowania związane z darowizną.
Osoba w związku małżeńskim jako darczyńca
Darowizna z majątku osobistego
Jeśli przedmiotem darowizny jest rzecz (lub prawo) stanowiące część majątku osobistego małżonka nigdy nie jest wymagana zgoda małżonka na dokonanie darowizny.
Do majątku osobistego należą w szczególności:
- rzeczy nabyte przed wejściem w związek małżeński
- przedmioty uzyskane w drodze darowizny (o czym później)
- nagrody za wybitne osiągnięcia.
Porównaj: art. 33 KRO
WAŻNE: Nie dotyczy to sytuacji, w której na powyższe przedmioty rozszerzono wspólność majątkową.
Darowizna z majątku wspólnego
Jeśli przedmiot darowizny należy do majątku wspólnego małżonków. Co do zasady potrzebna jest zgoda ich obojga. Stanowi o tym wprost art. 37§1 p. 4 KRO.
Nakaz wspólnej zgody nie obowiązuje w przypadku „drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych”. Oznacza to więc:
- prezenty i upominki
- drobne datki
- jałmużnę.
Można więc uznać, że darowizny nie związane ze zwyczajami (powszechnymi ogólnie, lub w danym środowisku), lub po prostu w znacznej wysokości, będą wymagać zgody obojga małżonków.
W praktyce sprowadza się to do wpisanie w umowie w ramach strony - darczyńcy -dwóch osób, oraz złożenia przez oboje podpisu pod umową.
Darowizna przy rozdzielności majątkowej.
W przypadku rozdzielności majątkowej, pomiędzy małżonkami nie ma wspólności - każde dysponuje majątkiem odrębnym.
W takim przypadku, małżonek zazwyczaj przekazuje w darowiźnie element swojego majątku osobistego- nie wymaga to zgody drugiego małżonka.
WAŻNE: Nie dotyczy to przedmiotów zakupiony za wspólne pieniądze małżonków - wówczas powstaje pomiędzy nimi współwłasność ułamkowa dotycząca danego przedmiotu. Zgoda współwłaściciela jest niezbędna.
Darowizna do majątku wspólnego.
Jak to już było wcześniej wspomniane- darowizna na rzecz osoby pozostającej w związku małżeńskim co do zasady zawsze trafia do jego majątku osobistego.
WAŻNE: Aby dany przedmiot, prawo , czy kwota pieniędzy trafiły do majątku wspólnego, darczyńca musi to wyraźnie wskazać. Obdarowując np. oboje małżonków na raz.
WYJĄTEK: Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową, nawet jeśli pochodzą ze spadku lub darowizny- chyba że darczyńca, lub spadkodawca zadecyduje inaczej.