PRAWA I OBOWIĄZKI PERSONELU MEDYCZNEGO ( ustawa o zawodzie lekarza , pielęgniarki ).

Prawo wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej.

Zawód pielęgniarki, położnej może wykonywać osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu stwierdzone przez okręgową radę pielęgniarek i położnych.

Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub odpowiednio położnej uzyskuje osoba, która:

• posiada obywatelstwo polskie,

• posiada dyplom ukończenia polskiej szkoły pielęgniarskiej lub odpowiednio polskiej szkoły położnych bądź uzyskany w innym państwie dyplom uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędny, zgodny z odrębnymi przepisami,

• odbyła wymagany staż podyplomowy

• posiada pełną zdolność do czynności prawnych,

• posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu

Również pielęgniarce będącej obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej przysługuje prawo wykonywania zawodu pielęgniarki.

Musi ona m. in. posiadać :

• tytuł zawodowy,

• dyplom lub świadectwo potwierdzający kwalifikacje ( zgodny z przepisami prawa Unii Europejskiej )

• pełną zdolność do czynności prawnych

• dobry stan zdrowia

• władać językiem polskim w mowie i piśmie

• dokument potwierdzający obywatelstwo

• polisę ubezpieczeniową od odpowiedzialności cywilnej

• dokument od odpowiedniego organu państwa, którego jest obywatelem, że nie została pozbawiona prawa do wykonywania zawodu

• odbyła 12 miesięczny staż podyplomowy w zakładzie opieki zdrowotnej

• zezwolenie na pobyt stały w RP

Podjęcie wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej, po upływie pięciu lat od ukończenia stażu podyplomowego lub po przerwie w wykonywaniu zawodu dłuższej, niż pięć lat wymaga odbycia przeszkolenia. Program i sposób przeszkolenia ustala okręgowa rada pielęgniarek i położnych.

Zasady wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej :

• pielęgniarka, położna wykonuje zawód zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi jej metodami i środkami, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz ze szczególną starannością,

• ma obowiązek udzielić pomocy, w każdym przypadku niebezpieczeństwa utraty życia, poważnego uszczerbku na zdrowiu pacjenta, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami zawodowymi,

• pielęgniarka ma obowiązek poinformować pacjenta o jego prawach,

• udziela pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu informacji o stanie zdrowia pacjenta, w zakresie koniecznym do sprawowania opieki pielęgnacyjnej,

• ma obowiązek udostępnienia dokumentacji medycznej,

• ma obowiązek do zachowania tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu,

• jest związana również tajemnicą w razie śmierci pacjenta

Oczywiście przepisów tych nie stosuje się, gdy tak stanowią odrębne przepisy, zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób, pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy, zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzieleniem świadczeń zdrowotnych osobom uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń.

• pielęgniarka, położna nie może podać do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta bez jego zgody,

• zobowiązana jest do wykonywania zaleceń lekarskich odnotowanych w dokumentacji medycznej,

• pielęgniarka ma prawo do uzyskania informacji od lekarza o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych metodach diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych i dających się przewidzieć następstwach podejmowanych działań, w zakresie niezbędnym do udzielanych przez siebie świadczeń zdrowotnych,

• ma prawo do uzyskania od lekarza w razie wątpliwości uzasadnienia jego zlecenia, jak również w wyjątkowych przypadkach ma prawo odmówić wykonania zlecenia lekarskiego, podając niezwłocznie przyczynę odmowy na piśmie ( tyczy się to również eksperymentów medycznych ),

• pielęgniarka może również powstrzymać się od wykonania polecenia służbowego, po uprzednim powiadomienia na piśmie, jeżeli jest to niezgodne z jej sumieniem lub z zastrzeżeniem

Ustawa o zawodzie pielęgniarki, położnej mówi również o indywidualnej praktyce.

Pielęgniarka, położna wykonująca indywidualną praktykę musi spełniać następujące warunki :

• posiadać prawo do wykonywania zawodu,

• nie może być zawieszona w prawie do wykonywania zawodu, ani ograniczona w wykonywaniu określonych czynności,

• nie może być ukaraną karą zawieszenia prawa wykonywania zawodu,

• pozbawiona uprawnień orzeczeniem przez sąd środka karnego albo przez sąd lub prokuratora środka zapobiegawczego zakazu wykonywania zawodu,

• musi posiadać pomieszczenie wyposażone w aparaturę i sprzęt medyczny, w którym będzie wykonywana praktyka, oraz opinię państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o spełnieniu warunków umożliwiających udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych,

• uzyskać wpis do ewidencji gospodarczej,

• posiadać specjalizację w określonej dziedzinie,

• musi posiadać adres praktyki oraz adres przechowywania dokumentów medycznych,

• musi posiadać numer prawa do wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej,

• numer identyfikacji podatkowej ( NIP ) o ile taki posiada,

• musi również przedstawić odpowiednie dokumenty i wnioski.

Kto nie będąc uprawnionym, udziela zawodowo świadczeń podlega karze grzywny.

Ustawa określa zasady i warunki wykonywania zawodów lekarza :

• wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności : badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich,

• za wykonywanie zawodu lekarza uważa się także prowadzenie przez lekarza prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych lub promocji zdrowia, nauczanie zawodu lekarza lub zatrudnienie w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych,

• lekarza ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz należytą starannością.

Prawo wykonywania zawodu lekarza :

• jest obywatelem polskim lub obywatelem innego, niż RP państwa członkowskiego Unii Europejskiej,

• posiada dyplom lekarza wydany przez polską szkołę wyższą lub dokument potwierdzający kwalifikacje lekarza, spełniające minimalne wymogi kształcenia określone w przepisach prawa Unii Europejskiej, wydany przez inne, niż RP państwo członkowskie UE,

• dyplom lekarza,

• posiada pełną zdolność do czynności prawnych,

• dobry stan zdrowia,

• wykazuje nienaganną postawę etyczną,

• musi mieć odbyty staż podyplomowy,

• złożyła z pozytywnym wynikiem Lekarski Egzamin Państwowy w języku polskim lub w języku, w jakim były prowadzone w polskich uczelniach medycznych studia w kierunku lekarskim, jeżeli ukończyła studia w tym języku,

• ma prawo do wykonywania zawodu lekarza,

• wykazuje znajomość języka polskiego,

• jeżeli lekarz zamierza podjąć wykonywanie zawodu po upływie pięciu lat od momentu uzyskania zawodu musi odbyć przeszkolenie,

• okres stażu podyplomowego nie może być krótszy, niż 12 miesięcy.

Zasady wykonywania zawodu lekarza :

• lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku,

• ma prawo udzielać informacji o stanie zdrowia pacjenta, pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu,

• na żądanie pacjenta lekarz nie ma obowiązku udzielać pacjentowi informacji,

• w wyjątkowych sytuacjach, jeżeli rokowanie jest niepomyślne dla pacjenta, lekarz może ograniczyć informacje o stanie zdrowia i o rokowaniu, jeżeli według oceny lekarza przemawia za tym dobro pacjenta. W takich przypadkach lekarz informuje przedstawiciela ustawowego pacjenta lub osobę upoważnioną przez pacjenta. Na żądanie pacjenta lekarz ma jednak obowiązek udzielić mu żądanej informacji.

• lekarz podczas udzielania świadczeń zdrowotnych ma obowiązek poszanowania intymności i godności pacjenta,

• przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może uczestniczyć tylko niezbędny personel medyczny,

• lekarz może podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta,musi odpowiednio wcześniej uprzedzić o tym pacjenta i wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w zakładzie opieki zdrowotnej,

• pacjentowi, który nie ukończył 16 lat, lekarz udziela informacji w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego i wysłuchuje jego zdania,

• lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, po wyrażeniu zgody przez pacjenta,

• lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodę leczenia lub diagnostyki stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta, po uzyskaniu jego pisemnej zgody,

• lekarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu, również po jego śmierci,

• lekarz nie może podać do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta bez jego zgody,

• lekarz ma obowiązek prowadzenia indywidualnej dokumentacji medycznej pacjenta,

• lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu, z zastrzeżeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach,

• lekarz może stwierdzić zgon na podstawie osobiście wykonanych badań i ustaleń,

• może również uzależnić wystawienie karty zgonu od przeprowadzenia sekcji zwłok,

• lekarzowi, który wykonuje czynności w ramach świadczeń pomocy doraźnej przysługuje ochrona prawna należna funkcjonariuszowi publicznemu,

• lekarz może wystawiać recepty na leki osobom w ramach świadczeń opieki zdrowotnej,

• może ordynować środki farmaceutyczne i materiały medyczne, które są dopuszczone do obrotu w RP, ale nie może ich sprzedawać,

• lekarz wykonujący zawód może być powołany przez uprawniony organ do udzielania pomocy lekarskiej w celu zwalczania skutków katastrof, epidemii i klęsk żywiołowych na czas ich trwania,

• lekarz wykonujący zawód ma obowiązek uczestnictwa w pracach komisji lekarskich, określających zdolność poborowych do czynnej służby wojskowej, na zasadach określonych w odrębnych przepisach,

• lekarz, który chce prowadzić indywidualną praktykę lekarską musi spełniać określone warunki.

Kto bez uprawnień udziela świadczeń zdrowotnych polegających na rozpoznaniu chorób oraz ich leczeniu podlega karze grzywny. Jeżeli sprawca czynu działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej albo wprowadzenia w błąd co do takiego uprawnienia podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Literatura :

Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Warszawa, dnia 29 lipca 2008r. Nr 136

- obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, z dnia 21 lipca 2008r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Warszawa, dnia 16 września 2009r. Nr 151

- obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, z dnia 25 sierpnia 2009r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej.

---