Radca prawny

Kod klasyfikacji: 242103

Rozdział klasyfikacji: Prawo i dziedziny pokrewne

Klasa klasyfikacji: Prawo i dziedziny pokrewne

Zadania i czynności

Głównym celem pracy radcy prawnego jest obsługa prawna różnych podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw państwowych, urzędów, firm prywatnych, spółek, itp.). Polega ona polega na udzielaniu porad i przygotowywaniu opinii prawnych oraz na występowaniu jako pełnomocnik w postępowaniu cywilnym, administracyjnym lub karnym, które toczy się przed sądem.

W przedsiębiorstwie, spółce lub firmie prywatnej z pomocy osoby pracującej na tym stanowisku korzysta najczęściej dyrektor (prezes, właściciel, itd.). Konsultuje on z radcą prawnym podejmowanie wszelkich ważnych decyzji, mogących mieć prawne konsekwencje. Dotyczy to np. zawierania umów handlowych (np. skomplikowanego kontraktu zagranicznego), zatrudniania i zwalniania pracowników, wydawania wewnętrznych zarządzeń, itp. Radca analizuje każdą sytuację pod kątem jej zgodności z przepisami prawa i doradza pracodawcy takie działanie, które nie narazi go na niepożądane konsekwencje. Dba o interesy swojego zakładu pracy, w sprawach sądowych występuje jako jego pełnomocnik. Na bieżąco informuje swojego pracodawcę o zmianach, które następują w przepisach. Z jego porad mogą korzystać również organizacje działające na terenie zakładu (np. związki zawodowe).

Osoba pracująca w tym zawodzie uczestniczy w negocjacjach z dłużnikami firmy. Opracowuje sposób działania, który doprowadzi do odzyskania pieniędzy lub porozumienia między stronami. W tym celu analizuje odpowiednie przepisy prawne, analizuje treść zawartej umowy. Gdy strony nie dojdą do porozumienia jego zadaniem jest napisanie i złożenie pozwu do odpowiedniego sądu lub udzielenie odpowiedzi na pozew skierowany przeciw jego firmie.

Do zadań radcy zatrudnionego w organie administracji państwowej lub samorządowej (ministerstwie, urząd wojewódzkim lub miejskim, gminie) należy również opiniowanie pod względem prawnym aktów, które są wydawane przez te jednostki. Prowadzi on i aktualizuje listę wydanych zarządzeń i pilnuje ich zgodności z przepisami wyższego rzędu.

Radca pracujący w kancelarii prawniczej lub biurze prawnym przyjmując do prowadzenia sprawy różnych klientów. Zgłaszają się do niego najczęściej osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą lub małe firmy i przedsiębiorstwa, które potrzebują pomocy prawnika, a nie zatrudniają go na stałe. Radca udziela porad jak rozwiązać dany problem prawny, a jeśli sytuacja tego wymaga reprezentuje klienta przed sądem.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca radcy prawnego odbywa się w różnych miejscach. Są to pomieszczenia jego kancelarii, w których przyjmuje interesantów; biura firm, których sprawy prowadzi oraz sale sądowe. W przedsiębiorstwie państwowym funkcjonuje zwykle specjalny dział organizacyjno-prawny, gdzie oprócz radcy, pracuje kierownik ds. organizacyjnych. Radca prawny podlega jednak bezpośrednio dyrektorowi zakładu pracy. W niektórych firmach utworzone są specjalne biura, gdzie pracuje kilku prawników (istnieją one przede wszystkim w bankach). Duża część pracy radcy odbywa się w pomieszczeniach różnych urzędów państwowych lub samorządowych.

Warunki pracy radcy prawnego nie powodują na ogół żadnych zagrożeń dla zdrowia. Stres, na jaki bywa narażony, nie ma na ogół wpływu na zwiększenie ryzyka wystąpienia chorób układu nerwowego.

warunki społeczne

Praca radcy prawnego ma przede wszystkim charakter indywidualny, choć w biurze prawnym jedną sprawą może się zajmować większy zespół, który wspólnie rozwiązuje bardziej skomplikowane problemy. Kontakty z ludźmi są w tej pracy bardzo intensywne. Polegają one głównie na rozmowach, udzielaniu porad prawnych, prowadzeniu negocjacji między stronami konfliktu lub partnerami chcącymi podpisać umowę handlową. Radca reprezentuje również swojego klienta w postępowaniu toczącym się przed sądem. Może to pociągać za sobą ryzyko konfliktu z przeciwnikiem procesowym, który przenosi swoją niechęć do klienta na radcę prawnego, który jest tylko pełnomocnikiem.

warunki organizacyjne

Czas pracy radcy prawnego jest zależny od tego, gdzie jest on zatrudniony. Praca w przedsiębiorstwie państwowym trwa zwykle od 4 do 6 godzin dziennie i nie może być krótsza niż 16-17 godzin tygodniowo. Często dochodzi do 40-42 godzin w tygodniu. W prywatnej firmie, biurze prawnym lub własnej kancelarii radca spędza od 9 do 12 godzin dziennie. Różnice są spowodowane tym, że radca zatrudniony poza zakładem pracy prowadzi kilka spraw na raz. W zakładzie państwowym czas pracy jest z góry określony i stały. W kancelarii i biurze prawnym praca jest uzależniona od otrzymanego zlecenia. Radca sam ustala sobie grafik swoich zajęć. Duża liczba prowadzonych spraw powoduje, iż w tym zawodzie praca w dni wolne nie należy do rzadkości.

Samodzielność osoby pracującej w tym zawodzie polega również na braku nadzoru zwierzchnika. W małych firmach panują stosunki partnerskie, bez podziału na przełożonych i podwładnych. W dużych przedsiębiorstwach radca formalnie podlega dyrektorowi, jednak ustawa gwarantuje mu zachowanie niezależności opinii i samodzielności w działaniu.

Radca prawny musi się liczyć także z koniecznością częstych podróży służbowych.

Praca w tym zawodzie wiąże się z dużą odpowiedzialnością - tak finansową (można dochodzić od radcy odszkodowania, gdy popełni błąd narażający pracodawcę lub zleceniodawcę na straty finansowe), jak również moralną i zawodową.

Wymagania psychologiczne

Praca radcy prawnego jest bardzo złożona. Dlatego osoba wykonująca ten zawód powinna charakteryzować się różnymi cechami i predyspozycje psychologicznymi.

Spostrzegawczość pozwoli na dostrzeżenie nawet najdrobniejszych usterek prawnych w kontraktach handlowych lub umowach. Szybki refleks umożliwi udzielenie celnej odpowiedzi podczas sprawy w sądzie lub w trakcie negocjacji. Podzielność uwagi ułatwi jednoczesne słuchanie toczących się rozmów i zastanawianie się nad własnym stanowiskiem lub przepisem, jaki może być przydatny w danej sytuacji.

Radca musi mieć także zdolność koncentracji uwagi. Czasem przygotowanie odpowiedniej linii postępowania wymaga kilkugodzinnego analizowania zapisów zawartych w ustawach lub kodeksach. Niezbędna jest również dobra pamięć, bez której prowadzenie kilku spraw naraz byłoby niemożliwe.

Zdarza się, że radca jednego dnia załatwia sprawy różnych klientów. Bardzo istotną cechą jest więc umiejętność pracy w szybkim tempie oraz zdolność do zmiany metod działania, przestawiania się z jednej czynności na inną.

W zawodzie tym potrzebna jest także zdolność logicznego rozumowania, przewidywania skutków działań. Chociaż w pracy swojej radca kieruje się przepisami prawa, to musi on umieć dostrzegać różne możliwości rozwiązania danej sprawy (często na jej dalszy bieg wpływa dobór odpowiednich aktów prawnych i argumentacja).

Radca pracuje przede wszystkim z ludźmi, prowadzi rozmowy, odpowiada na pytania i udziela rad. Trudno więc sobie wyobrazić pracę w tym zawodzie bez zdolności do poprawnego wypowiadania swoich myśli, płynności w mówieniu i pisaniu oraz łatwości w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi.

Podczas prowadzenia negocjacji między stronami konfliktu istotną cechą jest zdolność przekonywania innych do zmiany stanowiska oraz umiejętność postępowania z ludźmi. Ogromnie ważna jest również umiejętność panowania nad własnymi emocjami (radca musi sprawnie działać nawet w sytuacjach, gdy sprawa nie toczy się po jego myśli).

Radca powinien cechować się także dużą samodzielnością. Od jego zdolności do zaplanowania własnego działania i wykonania zadań zależy czy sprawa klienta będzie załatwiona w terminie.

Pracując w tym zawodzie należy być człowiekiem niezależnym, posiadającym własne zdanie, poglądy. Trzeba kierować się obowiązującym prawem i zasadami etyki i nie ulegać niekorzystnym wpływom innych osób.

Są jeszcze dwie ważne cech, jakie musi mieć radca prawny. Pierwszą z nich jest cierpliwość. Trzeba być człowiekiem konsekwentnym w prowadzeniu interesów klienta, choć rozwiązanie sprawy może trwać nawet kilka lat. Drugą cechą jest umiejętność podejmowania trafnych decyzji. Jest to bardzo ważne, gdyż radca jest odpowiedzialny za skutki do jakich może doprowadzić jego działanie.

Można jeszcze wspomnieć o zainteresowaniach, które są niezbędne w tym zawodzie. Najważniejsze jest śledzenie wszystkich zmian w prawie, które mogą mieć wpływ na pracę radcy. Czytania gazet, książek i publikacji prawniczych nie można traktować tylko jako obowiązku, lecz trzeba autentycznie interesować się zachodzącymi przemianami. W pracy przydatne są również zainteresowania socjologią, psychologią, historią, ekonomią oraz biznesem. Radca zajmuje się bowiem różnymi sprawami, w których prowadzeniu pomaga wiedza z wielu dziedzin. Nowoczesny prawnik powinien także dobrze znać języki obce (szczególnie angielski) oraz obsługiwać komputer.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Mimo, że radca prawny pracuje czasami 12 godzin dziennie, jego praca uznawana jest za lekką. Nie wiąże się ona z dużym wysiłkiem fizycznym. Dlatego kandydat do zawodu nie musi spełniać szczególnych wymagań fizycznych i zdrowotnych. Oczywiście wysoka sprawność fizyczna, zdrowe serce, dobry wzrok i słuch są przydatne w tym zawodzie,

Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem są choroby psychiczne. Wykonywanie zawodu mogą utrudniać wady wymowy, słaby słuch, kalectwo. Wśród osób wykonujących ten zawód są jednak osoby niedosłyszące, niedowidzące, mające problemy z poruszaniem się, cierpiące na niedowład rąk lub dłoni. Radcą może być także osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Warunkiem podjęcia pracy w tym zawodzie jest wyższe wykształcenie prawnicze. Kandydat powinien zdobyć tytuł magistra prawa.

W Polsce jest trzynaście wyższych uczelni, na których istnieją Wydziały Prawa i Administracji (m.in. Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet im. A . Mickiewicza w Poznaniu, Katolicki Uniwersytet Lubelski).

Aby rozpocząć pracę trzeba jeszcze odbyć tzw. aplikację radcowską. Podczas trzech lat nauki aplikant radcowski dokładnie poznaje zagadnienia prawa, które będą mu potrzebne w przyszłej pracy. Pod okiem doświadczonych radców uczy się samodzielnego działania i rozwiązywania spraw. Następnie kandydat musi zdać egzamin radcowski przed komisją powoływaną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych (właśnie ta instytucja zajmuje się prowadzeniem aplikacji). Po pozytywnym zdaniu egzaminu musi uzyskać wpis na listę radców prawnych i złożyć ślubowanie.

Dodatkowym wymogiem stawianym przez niektóre firmy (w szczególności zagraniczne) jest biegła znajomość języka obcego.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie radcy prawnego istnieją duże możliwości rozwoju kariery zawodowej. Nie jest to jednak awans rozumiany jako podejmowanie pracy na coraz wyższych stanowiskach. W zawodzie tym nie ma bowiem stanowisk wyższych i niższych. Kariera zawodowa może polegać na zasiadaniu we władzach Samorządu radcowskiego: w Krajowej Radzie Radców Prawnych, Okręgowej Radzie Radców Prawnych, Wyższej Komisji Rewizyjnej, Sądzie Dyscyplinarnym.

Niektóre osoby pracujące w tym zawodzie za największy awans uważają pracę w renomowanym przedsiębiorstwie lub firmie zagranicznej. Inni uwieńczenie kariery zawodowej widzą w otwarciu prywatnej kancelarii prawniczej.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Zawód radcy prawnego mogą wykonywać osoby, które wymagane kwalifikacje zdobyły w późniejszym wieku. Muszą one mieć jednak wyższe, magisterskie wykształcenie prawnicze. Warunkiem jest również zdanie egzaminu radcowskiego. Mogą do niego przystąpić osoby, które odbyły w przeszłości aplikację sędziowską, notarialną lub prokuratorską. Do egzaminu mogą przystąpić bezpośrednio lub po odbyciu rocznej, uzupełniającej aplikacji radcowskiej. Zdany egzamin uprawnia ich do wpisu na listę radców prawnych i rozpoczęcia pracy.

Pracę w zawodzie radcy prawnego, bez konieczności odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu, mogą podjąć: profesorowie i doktorzy nauk prawnych; adwokaci i osoby uprawnione do ubiegania się o wpis na listę adwokatów; osoby, które co najmniej przez trzy lata zajmowały stanowisko sędziego, prokuratora lub notariusza. Decyzję o wpisie na listę radców podejmuje uchwałą Rada Okręgowa Izby Radców Prawnych.

Polecana literatura

Zielińska M., Radca myli się tylko raz, Prawo i Życie,1995, nr 51/52, s.55.

Kasperek M., Jak radca z adwokatem: obsługa prawna w Polsce, Prawo i Życie, 1995, nr 35, s.6.

Sandurska R., Projekt nowego prawa o adwokaturze i radcach prawnych a prawo Wspólnoty Europejskiej, Państwo i Prawo, 1995, nr 2, s.42-52.

Kalwas A ., Koniec prawniczych omnibusów (Projekt ustawy dotyczącej integracji zawodów radcy prawnego i adwokata), Prawo i Życie, 1994, nr 38, s.10.

Wielińska E., Adwokat mniej zespołowy. - Radca nie tylko na etacie. Zawody Prawnicze, Prawo i Życie, 1993, nr 27 s.1,9, nr 31 s.1, 8-9.

J. Żuławski, Radca czy doradca?, Krajowa Izba Radców Prawnych, Prawo i Życie, 1992, nr 9, s.4.

Kwiatkowska-Falęcka E., Aplikacja adwokacka i aplikacja radcowska, a może wspólne?, Radca Prawny, 1993, nr 1/4.

Tekst zasad etyki radcy prawnego (ogłoszony w : Radca Prawny, 1996, nr 2/23).

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---