Histamina

• występuje w dużych ilościach w:

• skórze

• płucach

błonie śluzowej przewodu pokarmowego

Zmagazynowana w ziarnistościach cytoplazmatycznych komórek tucznych i granulocytów zasadochłonnych

Uwalnianie histaminy

w reakcji Ab - Ig w warunkach

uczulenia organizmu

pod wpływem leków:

-środki cieniujące

-antybiotyki

-alkaloidy

-peptydy

-enzymy

w stanach stresowych, zapalenie i uszkodzenie tkanek

ukąszenia owadów i węży

metabolizm histaminy

Zastosowanie histaminy w lecznictwie

jest ograniczone

w diagnostyce chorób alergicznych - jako + próba kontrolna

też miejscowo w maściach

przypuszcza się, że kompleks dichlorowodorku histaminy z γ-globuliną ludzką powoduje wytwarzanie przeciwciał wiążących histaminę i neutralizujących jej działanie

Histaglobulina

Działanie:

kompleksowy związek histaminy i γ-globuliny wyizolowanej z krwi ludzkiej

preparat po podaniu podskórnym wzbudza syntezę przeciwciał antyhistaminowych, które wiążą uwolnioną histaminę zmniejszając znacznie objawy choroby

Wskazania:

przewlekłe schorzenia alergiczne: zapalenie oskrzeli, dychawica oskrzelowa, katar sienny, pokrzywka

Działania niepożądane:

zaczerwienienie i obrzęk w miejscu iniekcji

ból głowy

gorączka, dreszcze

Leki przeciwhistaminowe - antagoniści receptorów H₁

Mechanizm działania:

Konkurencyjne i odwracalne łączenie się z receptorem H₁ co znosi objawy wywołane histaminą, jednym z bardziej znaczących mediatorów reakcji atopowej

Leki te nie hamują wszystkich objawów tej reakcji, zwłaszcza uogólnionej, kiedy i inne mediatory mają duże znaczenie

Leki I generacji

Pochodne:

etanoloaminy

etylenodiaminy

alkiloaminy

piperazyny

fenotiazyny

Poza działaniem antagonistycznym w stosunku do receptorów H₁ blokują receptory:

cholinergiczne

dopaminergiczne

adrenergiczne

serotoninergiczne

I generacja - zastosowanie:

sezonowe i całoroczne atopowe nieżyty nosa

• alergiczne dermatozy (pokrzywki, wypryski skórne)

• uczuleniowy świąd skóry

• uczuleniowa postać dychawicy oskrzelowej (łącznie z innymi lekami p/dychawicznymi)

• w objawowym leczeniu zakażeń górnych dróg oddechowych bywają stosowane krople do nosa, zawierające lek p/histaminowy i środek sympatykomimetyczny (pseudoefedryna lub fenylefryna)

• niektóre jako leki p/wymiotne

I generacja - działania niepożądane:

Działanie hamujące na OUN:

Senność

Otępienie

Zaburzenia koordynacji ruchowej

Działania niepożądane wynikające z działania cholinolitycznego tej grupy leków:

Suchość w jamie ustne

Zaburzenia widzeni

Trudności w oddawaniu moczu

Zaburzenia rytmu serca

Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego

• Drżenie mięśni

• Zawroty głowy

• Szumy w uszach

• Uszkodzenia szpiku (meklizyna, cylkizyna, tenalidyna)

I generacja - interakcje

• nasilają działanie innych leków działających depresyjnie na OUN i leków o działaniu cholinolitycznym

• największe znaczenie kliniczne ma interakcja z:

• anksjolitykami (benzodiazepinami)

• lekami nasennymi

• alkoholem

I generacja - przeciwskazania

• Jaskra

• Przerost gruczołu krokowego

• Nadwrażliwość na leki

• Stany uszkodzenia szpiku

Antazolina

Phenazolinum - roztwór do wstrzykiwań

• Spersallerg - krople do oczu

Difenhydramina

Dimetinden

Wskazania:

Leczenie objawowe alergicznych schorzeń skóry (pokrzywka, świąd, wyprysk)

Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa

Świąd w przebiegu chorób zakaźnych i po ukąszeniu owadów

Dimenhydrynat

Działanie:

p/wymiotnie

p/histaminowo

• uspokajajaco

• silnie hamuje czynność ośrodka wymiotnego w rdzeniu przedłużonym

• hamuje odruchy błędnikowe

Wskazania:

zapobieganie wymiotom w chorobie lokomocyjnej

zapobieganie i leczenie nudności i wymiotów innego pochodzenia

Clemastinum

Wskazania:

alergiczny nieżyt nosa (katar, świąd, kichanie)

objawy alergii skórnej (pokrzywka)

Preparaty:

• Clemastinum - syrop/tabletki/roztwór do wstrzykiwań

Tripelenamina

• Viosept - maść (+ kliochinol +bromek domifenu)

• Uszczelnia śródbłonek naczyń

• p/świądowo

• p/bakteryjnie

• p/grzybiczo

Wskazania:

• Grzybice skóry

• Nadżerki skóry z wtórnym zakażeniem

• liszajec

Pheniraminum

Prometazyna

• silne właściwości p/histaminowe

p/wymiotnie

p/świądowo

nasennie

Wskazania:

• astma oskrzelowa

• pokrzywka

• rumień

• świąd

Cyproheptadyna

• Peritol - syrop/tabletki

Wskazania:

• Reakcje alergiczne

• Katar sienny

• Pokrzywki

• Wysypki polekowe

• Jadłowstręt psychiczny

• Migrena

Działania niepożądane:

• Znaczny wzrost łaknienia

• Przyrost masy ciała

• Zmiany w obrazie krwi

Ketotifen

• W dawkach leczniczych: blokuje receptory H₁

• W dawkach wyższych niż terapeutyczne hamuje degranulację komórek tucznych

• W dychawicy oskrzelowej u małych dzieci, którym nie można podawać kromonów droga wziewną

• Ketotifen - syrop/tabletki

• Zaditen - syrop/tabletki/krople do oczu

Leki p/histaminowe - II generacja

• leki selektywne

• w stężeniach terapeutycznych blokują wyłącznie receptory H₁ (największe powinowactwo do tych receptorów ma astemizol)

• selektywność i złe przechodzenie do OUN spowodowały, że leki tej grupy pozbawione są działań niepożądanych leków I generacji

Zastosowanie:

• choroby alergiczne górnych dróg oddechowych i spojówek

II generacja - działania niepożądane:

• Działanie kardiodepresyjne może wystapić przy stosowaniu: terfenadyny > astemizolu > ebastyny > loratadyny

• Mechanizm działania niepożądanego na mm. sercowy związany jest z wpływem wyżej wymienionych leków na kanały potasowe; w zapisie EKG wydłużenie odcinka QT; zaburzenia rytmu serca

• Środki hamujące aktywność cytochromu P-450 zwalniają metabolizm leków II generacji, zwiększając ich kardiotoksyczność

Przeciwskazania

• Nadwrażliwość

• Zalecana jest duża ostrożność przy podawaniu terfenadyny i astemizolu u ludzi z wydłużonym odcinkiem QT w zapisie EKG, zwłaszcza łącznie z lekami hamujacymi cytochrom P-450 3A(4)

II generacja

I. Leki długo działające stosowane doustnie:

1.działające wyłącznie jako antagoniści receptora H1:

- Astemizol

- Ebastyna

2. wykazujące dodatkowe działanie na komórki alergicznego zapalenia:

• Cetyryzyna

• Loratadyna

• Terfenadyna

• Azelastyna

II. Leki podawane miejscowo na błony śluzowe:

• Lewokabastyna

• Azelastyna

III. Leki o krótkim działaniu:

• akriwastyna

Cetyryzyna

Cetyryzyna

• Allertec - tabl. powlekane

• Amertil - tabl. powlekane

• CetAlergin - krople doustne

• Letizen - tabl. powlekane

• Zyrtec - krople doustne, tabl. powlekane

Wskazania:

• Obajawowe leczenie

przewlekłego i sezonowego alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa

• Alergiczne zapalenie spojówek

• Przewlekła pokrzywka idiopatyczne

Cetyryzyna - działania niepożądane

• Bóle głowy

• Suchość błon śluzowych jamy ustnej

• Zmęczenie

• Zapalenie gardła

• Zawroty głowy

• Ból brzucha

• nudności

Loratadyna

Loratadyna

• Aleric - tabletki

• Claritine - tabletki

• Flonidan - tabletki

• Loratine - syrop

• Rotadin - syrop

Loratadyna

Wskazania:

• Objawowe leczenie alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa

• Przewlekła pokrzywka idiopatyczne

Działania

niepożądane:

• Senność

• Bóle głowy

• Zwiększenie łaknienia

• bezsenność

Azelastyna

Feksofenadyna

• Telfast 120 - tabletki powlekane

• Telfast 180 - tabletki powlekane

Wskazania:

• Sezonowy alergiczny nieżyt nosa

• Przewlekła pokrzywka idiopatyczna

Olopatadyna

• silny wybiórczy antagonista rec. H₁

• stabilizuje błonę komórkową komórek tucznych spojówki, hamuje wytwarzanie mediatorów zapalenia

• wskazanie: sezonowe alergiczne zapalenie spojówek

• Opatanol - krople do oczu

Betahistyna

• pobudza wydzielanie histaminy z zakończeń nerwowych (przez blokowanie autoreceptorów H₃ )

• działa też agonistycznie na receptory postsynaptyczne

Zastosowanie:

• Leczenie zaburzeń krążenia w uchu wewnętrznym (choroba Meniere'a)

Kromoglikan disodowy

• Hamuje wyzwalanie histaminy i innych mediatorów z komórki tucznej w czasie reakcji Ab-Ig

• Hamowanie degranulacji przez lek związane jest z hamowaniem przepuszczalności błony komórkowej dla Ca do wnętrza komórki

• Uszczelnia drobne naczynia

• Hamuje chemotaksję komórek zapalnych

• Wyłącznie miejscowo

Tritokwalina

• hamuje dekarboksylazę histydynową

• wskazania: jak dla p/histaminowych H₁

Antagoniści receptorów H₂ w leczeniu choroby wrzodowej

Mechanizm działania:

• Kompetycyjnie hamują pobudzenie receptorów H₂ zmniejszając wydzielanie HCl w żołądku

• Szybko usuwają dolegliwości odczuwane w chorobie wrzodowej i przyspieszają gojenie się wrzodu

• Po zaprzestaniu stosowania tych leków mogą wystąpić nawroty choroby

Antagoniści receptorów H₂

• Cimetydyna

• Ranitydyna

• Famotydyna

• Nizatydyna

• Entintydyna

Wskazania:

• Wrzody trawienne żołądka i 12-cy

• Refluksowe zapalenie przełyku

• Zespół Zollingera - Ellisona

Antagoniści receptorów H₂

Działania niepożądane:

• Biegunki

• Nadmierne zahamowanie wydzielania HCl mogące prowadzić do bakteryjnych i drożdżakowych zakażeń przewodu pokarmowego

• Bóle i zawroty głowy

• Bóle mięśniowe

• Uczucie zmęczenia

• Przejściowe wysypki

Cimetydyna

Ranitydyna

Ranitydyna - działania niepożądane

• Bóle, zawroty głowy

• Objawy znużenia

• Omamy wzrokowe

• Nudności

• Wymioty

• Biegunka

• Zaparcia

• Zapalenie trzustki, wątroby

• Zaburzenia libido

Famotydyna

Działania niepożądane:

Występują rzadko:

• biegunka,

• bóle głowy,

• uczucie zmęczenia,

• wysypki

Interakcje:

• Poprzez zmianę kwasowości soku żołądkowego może zmieniać wchłanianie innych leków

• Famogast - tabl. powlekane

• Ulfamid - tabletki

---