Praca socjalna to zawód, który promuje społeczne zmiany, rozwiązywanie problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmacnianie i wyzwolenie ludzi dla osiągnięcia przez nich dobrostanu.
To trudny zawód, angażujący czas obciążający psychikę, choć wcale nie gwarantujący adekwatnego do odpowiedzialności i zaangażowania prestiżu społecznego. Zawód niskiego etosu, słabo wynagradzany ale bardzo surowo oceniany. Dlatego też ludzi w pełni oddających się temu zawodowi określa się „wielkiego serca” a całą ich pracę „misje”.
Korzystając z teorii ludzkich zachowań i systemu społecznego, praca socjalna ingeruje dokładnie tam, gdzie dochodzi do wzajemnego oddziaływania ludzi z ich środowiskiem.
Współczesne społeczeństwo, pomimo podwyższania jakości i standardów życia obywateli, nie jest wolne od narastających problemów, marginalizacji i patologizacji , jednostek i grup. Obecnie, być może bardziej niż kiedykolwiek dotychczas, istnieje zapotrzebowanie społeczne na dobrze przygotowane i wykwalifikowane kadry w obszarze pracy socjalnej.
Pracownicy socjalni wspierają obywateli w ich dążeniu do uczestniczenia w życiu społecznym. Pomagają nie tylko grupom wrażliwym społecznie (bezrobotni, niepełnosprawni, bezdomni, sieroty, samotne osoby starsze, itp.), ale również mieszkańcom osiedli i terenów wiejskich, którzy chcą poprawić jakość codziennego życia oraz obywatelom uzależnionym od podstawowych usług, którzy chcą zorganizować się i uczestniczyć w życiu społecznym jako pacjenci, klienci lub konsumenci. Ze względu na powyższe zadania, Praca Socjalna jest dla organów rządzących i instytucji najważniejszym instrumentem rozwoju i realizacji zadań polityki społecznej.
Podobnie jak w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Praca Socjalna w Polsce nie jest wystarczająco doceniana i nie posiada wystarczających środków do radzenia sobie z wieloma problemami socjalnymi oraz właściwego wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. W takich warunkach bycie Pracownikiem Socjalnym nie jest łatwe .Praca Socjalna w Polsce to zawód niosący pomoc, który jest w potrzebie. Najwyższy już czas aby pracownicy, organizacje interesu zawodowego oraz organy rządowe podjęły pewną aktywność i zaczęły współ-pracować w celu poprawy pozycji i sytuacji pracowników socjalnych w Polsce. Ze względu na ich cenną pracę dla społeczeństwa - pomoc ludziom, rozwiązywanie problemów społecznych, stymulowanie postaw obywatelskich i zwalczanie zjawiska wykluczenia społecznego - na szali spoczywa coś więcej niż tylko interes grupy pracowników socjalnych. Poprawy jakości życia wszystkich obywateli w kraju nie da się osiągnąć bez nowoczesnego, dobrze wyposażonego systemu profesjonalnej Pracy Socjalnej. Wyróżniamy trzy metody pracy socjalnej:
II.1 Metoda indywidualnych przypadków
II.2 Metoda grupowa
II.3 Metoda organizowania środowiska
. Metoda indywidualnych jest najczęściej stosowaną metodą w pracy socjalnej.
Została ona zapoczątkowana w latach dwudziestych bieżącego stulecia przez jedną z amerykańskich pionierek profesjonalnej pracy z przypadkiem Mary Richmond. Twierdzi ona, że „ Na pracę z przypadkiem składają się procesy, które przez świadome dokonywanie indywidualnych aktów dostosowania się jednostek do otoczenia rozwijają osobowość”.
W definicjach pracy z przypadkiem pojawia się wiele zasadniczych elementów. Jest to metoda pomagania bazująca na wiedzy, zrozumieniu i umiejętnym zastosowaniu właściwych technik pomocy jednostkom w rozwiązywaniu problemów. Krótko mówiąc jest ona sposobem pomocy realizowanym przez pracownika socjalnego, w którym poprzez analizę sytuacji jednostki borykającej się z jakimś problemem w kontekście środowiska, prowadzi się do opracowania diagnozy przypadku oraz planu postępowania i podjęcia działań profilaktycznych, kompensacyjnych, angażując jednostkę w cały proces pomocy dla jej dobra oraz dobra społecznego. Praca socjalna z przypadkiem obejmuje określone procedury postępowania, nazywane etapami: diagnoza przypadku, opracowanie planu postępowania i prowadzenie przypadku. Zgodnie już ze współczesną metodyką działań socjalnych praca z przypadkiem obejmuje co najmniej dwa podstawowe komponenty: 1)studium przypadku, które obejmuje charakterystykę losów, sytuacji, w kontekście problemu, które ma prowadzić do diagnozy społecznej i stać się podstawą opracowania planu 2) praca z przypadkiem, która jest oparta na sformułowanym wspólnie z klientem planie pracy, obejmująca działania o charakterze ratowniczym. Według A. Kamińskiego wychowawcza funkcja pracy socjalnej jest niezastąpionym narzędziem pracowników prowadzących indywidualne przypadki.
Metoda indywidualnych przypadków:
Studium przypadku Praca z przypadkiem
Charakterystyka jednostkowych Diagnoza społeczna Opracowanie planu pracy Prowadzenie przypadku losów ludzkich
Możemy też wyróżnić kilka modeli pracy socjalnej z przypadkiem, które wyłoniły się w toku rozwoju historycznego są to m.in.: model psychospołeczny, model funkcjonalny, model modyfikacji zachowań itd. Warto też wspomnieć o zasadach w stosowaniu metody indywidualnych przypadków są to: zasada akceptacji, zasada komunikacji, zasada indywidualizacji, zasada uczestnictwa, zasada zaufania i poszanowania prywatności, oraz zasada samoświadomości.
II. 2 W pedagogice socjalnej definicji grupy jest tak wiele, ale moim zdaniem najbardziej trafną jest definicja sformułowana przez Floriana Znanieckiego: „Grupą społeczną nazywamy każde zrzeszenie ludzi, które w świadomości samych tych ludzi stanowi odrębną całość” .
Początek wykonywania zawodu pracownika socjalnego jest zawsze trudny. Nawet najlepszy i najzdolniejszy słuchacz studium pracowników służb społecznych, nawet wyróżniony absolwent uniwersytetu napotka w tym początkowym stadium na szereg trudności. Oczywiście konieczność przyswojenia sobie odpowiedniej wiedzy teoretycznej rozumie się sama przez się. Prawdą jest również, że w trakcie kształcenia przyszły pracownik socjalny odbywa praktyki. Lecz obydwa te elementy należą do całkiem innej płaszczyzny niż rzeczywistość zawodowa. Rozpoczęcie wykonywania zawodu można porównać do wejścia w nowy, obcy świat. Jest przy tym całkowicie zrozumiałe, że początkujący pracownik socjalny odczuwa najpierw niepewność lub przeciążenie.
Świat rzeczywistości zawodowej trzeba poznać i zrozumieć. Nie obejdzie się przy tym bez porażek. Początkujący pracownik socjalny jest bowiem pionierem w nowym świecie rozpoczynanego zawodu i jako taki musi uczyć się na własnych błędach. Doświadczenia i kompetencji nie dostanie się za darmo; trzeba je zdobywać w mozole.
Jednak pracownik socjalny nie jest zostawiony sam na sam ze wszystkimi trudnościami. W opisanym procesie poznawania i rozumienia zasadniczą pomocą powinny być dwie podstawy. Pierwsza z nich to wiedza zdobyta podczas lat kształcenia oraz dodatkowe wiadomości, których pracownik socjalny poszukuje na własną rękę w celu stałego podnoszenia swych kwalifikacji (lektura fachowych książek i czasopism, branie udziału w kursach i seminariach itd.). Drugą pomocną podstawę stanowi wsparcie ze strony starszych stażem koleżanek i kolegów. Wielu z nich chętnie dzieli się swoim doświadczeniem zawodowym z "nowymi". Nawet od tych, którzy nie mają czasu albo ochoty na udzielanie rad, można coś niecoś podpatrzeć.
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej (minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, wojewodowie) i samorządowej (marszałkowie województw, starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast) na poziomie gmin. Organy te realizując zadania pomocy społecznej współpracują, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
Wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje:
osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Praca grupowa obejmuje następujące zasady:
1. Głównym źródłem pomocy dla każdego członka grupy są inni indywidualnie i zbiorowo
2. Rozumienie i wykorzystywanie w pracy metody pracy grupowej polegającej na wspólnym rozwiązywaniu problemów, wyrażaniu stosunku emocjonalnego wobec innych, kształtowaniu wzorów stosunków interpersonalnych, wpływu na innych
3. Dążenie do umocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jako jednostki i jako grupy
4. Nauczanie uczestników grupy wykorzystywania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych sytuacjach grupowych w realnym życiu
II. 3 Trzecią i zarazem ostatnią metodą w pracy socjalnej jest metoda organizowania środowiska, charakteryzuje się ona przede wszystkim skoncentrowaniem uwagi na społeczności jako całości. W metodzie tej, która bywa też nazywana metodą organizacji zasadniczym celem jest w każdym przypadku wspomaganie jego rozwoju, aktywizowanie, inspirowanie do pozytywnych zmian itd. Ważnym zadaniem w tej metodzie jest tworzenie wspólnoty w aspekcie integracji danego środowiska, budowania więzi, wymiany i przepływu informacji o tym, co dzieje się w danym środowisku. Jak w każdej metodzie tak i w tej możemy wyróżnić następujące etapy:
1. rozpoznawanie, diagnoza potrzeb, braków