F0 - Otępienie

Przesłankami wzmacniającymi rozpoznanie jest potwierdzenie zaburzenia innych wyższych czynności korowych, w postaci afazji, agnozji, apraksji. Ocenianie samodzielności życiowej lub rozwoju zależności ( od innych osób ) wymaga uwzględnienia kulturowych oczekiwań i kontekstu. Otępienie określono tu jako stan trwający minimum 6 miesięcy dla uniknięcia pomyłki ze stanami odwracalnymi, takimi jak: urazowy krwotok podtwardówkowy, wodogłowie normotoniczne, przejawiającymi się identycznymi zespołami zachowań.

Piąty znak można wykorzystać do wskazania występowania dodatkowych objawów w obrębie kategorii ( F00 - F03 ) w sposób następujący:

• x0 - bez dodatkowych objawów

• x1 - z innymi objawami, głównie urojeniowymi

• x2 - z innymi objawami, głównie omamowymi

• x3 - z innymi objawami, głównie depresyjnymi

• x4 - z innymi mieszanymi objawami

Szósty znak określa nasilenie otępienia:

• xx0 - łagodne

• xx1 - umiarkowane

• xx2 - ciężkie

F00 - Otępienie w chorobie Alzheimera

Spadek motywacji i napędu prowadzący do apatii i braku spontaniczności, drażliwość i rozhamowanie zachowań społecznych. Wyniki badań dodatkowych wskazują na zanik mózgu, szczególnie jeśli można wykazać ich narastanie w czasie. W ciężkich przypadkach mogą występować zaburzenia pozapiramidowe oraz napady padaczkowe.

Do wyodrębnienia postaci jako podstawy do dalszej klasyfikacji zaleca się uwzględnienie następujących cech: wiek wystąpienia, ocena progresji, zestaw cech klinicznych.

F00.0 - Otępienie w chorobie Alzheimera o wczesnym początku

• wiek wystąpienia - poniżej 65 r.ż.

• potwierdzenie względnie szybkiego początku i progresji

• poza zaburzeniami pamięci występują afazja, agrafia, aleksja, apraksja

F00.1 - Otępienie w chorobie Alzheimera o późnym początku

• wiek wystąpienia - 65 r.ż. lub później

• powolny początek i progresja ( zaburzenia pamięci dominują nad ogólnym uszkodzeniem intelektu

F00.2 - Otępienie w chorobie Alzheimera atypowe lub mieszane

F00.9 - Otępienie w chorobie Alzheimera, nie określone

F01 - Otępienie naczyniowe

• pamięć zaburzona bardzo wyraźnie przy łagodnym spadku myślenia, rozumowania czy przetwarzania informacji

• choroba naczyniowa mózgu potwierdzona przez badania, którą uważa się za powiązaną z otępieniem.

F01.0 - Otępienie naczyniowe o ostrym początku

• rozwija się szybko ( zwykle w ciągu 1 miesiąca lecz nie dłużej niż w ciągu 3 miesięcy )

F01.1 - Otępienie wielozawałowe

• stopniowy początek otępienia ( tj.: w ciągu 3 - 6 miesięcy )

F01.2 - Otępienie naczyniowe podkorowe

• badania kliniczne potwierdzają chorobę naczyniową umiejscowioną głęboko w istocie białej półkul mózgowych z zachowaniem kory mózgowej.

** Te postacie spełniają ogólne kryteria otępienia naczyniowego ( F01 )

F01.3 - Otępienie naczyniowe mieszane korowe i podkorowe

F01.8 - Inne rodzaje otępienia naczyniowego

F01.9 - Otępienie naczyniowe, nie określone

F02 - Otępienie w innych chorobach klasyfikowanych gdzie indziej

F02.0 - Otępienie w chorobie Picka

• powolny początek, stale postępujący

• dominuje zajęcie płata czołowego potwierdzone przez: spłycenie emocjonalne, prymitywizacja zachowań społecznych, rozhamowanie, apatia lub niepokój, afazja

• we wczesnych stadiach pamięć i funkcje płata ciemieniowego pozostają względnie zachowane

F02.1 - Otępienie w chorobie Creutzfeldta - Jakoba

• bardzo szybkie narastanie otępienia z dezintegracją praktycznie wszystkich wyższych czynności mózgowych

• objawy piramidowe, pozapiramidowe, móżdżkowe, afazja, uszkodzenie wzroku.

F02.2 - Otępienie w chorobie Huntingtona

• dotknięte czynności podkorowe ( spowolnienie myślenia i ruchów, zmiana osobowości z apatią i depresją )

• ruchy pląsawicze w obrębie twarzy, rąk, ramion albo chodu.

F02.3 - Otępienie w chorobie Parkinsona

• zaburzenia procesów poznawczych

• wywiad lub badania nie potwierdzają żadnej innej z możliwych przyczyn otępienia.

F02.4 - Otępienie w chorobie wywołanej przez ludzki wirus nabytego upośledzenia odporności ( HIV )

• rozpoznanie infekcji HIV

• wywiady i badania nie potwierdzają żadnej innej z możliwych przyczyn otępienia

F02.8 - Otępienie w innych chorobach, klasyfikowanych gdzie indziej

F03 - Otępienie bliżej nie określone

• kategoria wykorzystywana, gdy spełnione są ogólne kryteria otępienia lecz nie jest możliwe wskazanie jednego z jej specyficznych typów.

F04 - Organiczny zespół amnestyczny, nie wywołany alkoholem ani innymi substancjami psychoaktywnymi

• upośledzenie pamięci przejawiające się: defektem pamięci świeżej ( gorsze uczenie się nowego materiału ), zmniejszoną zdolnością przypominania sobie wydarzeń z przeszłości.

• niestwierdzenie: defektu bezpośredniego odtwarzania ( powtarzanie cyfr ), przymglenia świadomości i zaburzeń uwagi, ogólne obniżenie intelektu

• uraz bądź choroba mózgu

F05 - Majaczenie nie wywołane alkoholem ani innymi substancjami psychoaktywnymi

• przymglenie świadomości tj.: zmniejszona jasność rozpoznawania otoczenia z mniejszą zdolnością koncentracji, podtrzymywania i przemieszczania uwagi

• zaburzenia procesów poznawczych przejawiające się: upośledzenie bezpośredniego odtwarzania i świeżej pamięci ze względnym zachowaniem pamięci dawnej, dezorientacją dotyczącą czasu, miejsca lub osoby

• występuje jedno z następujących zaburzeń psycho-ruchowych: szybkie, nieprzewidywalne zmiany od niedostatecznej do nadmiernej aktywności, wydłużony czas reakcji, przyspieszony lub spowolniony tok wypowiedzi, wzmożona reakcja zaskoczenia ( reakcja przejawiająca się mało celowymi ruchami ciała np.: zawrót głowy, zmiana pozycji, jako wyraz zaskoczenia w odpowiedzi na nagły, nieoczekiwany bodziec z otoczenia o różnej moralności zmysłowej.

• Zaburzenia snu lub cyklu sen-czuwanie, bezsenność obejmująca w ciężkich przypadkach całkowitą utratę snu, nasilanie się objawów w nocy, zaburzające marzenia lub koszmary senne, które po obudzeniu mogą utrzymywać się jako omamy lub iluzje

• Nagły początek objawów i ich zmienność w ciągu dnia

• Wywiad, badanie somatyczne obiektywnie potwierdzają występowanie choroby mózgu lub ogólnoustrojowej

Typowymi, choć niespecyficznymi wskaźnikami rozpoznania są takie zaburzenia emocjonalne jak: depresja, lęk i obawa, drażliwość, euforia, apatia lub uczucie zaskoczenia lub zagubienia a także zaburzenie spostrzegania ( iluzje, omamy ) oraz przemijające urojenia.

F05.0 - Majaczenie bez otępienia

F05.1 - Majaczenie nałożone na otępienie

F05.8 - Inne typy majaczenia

F05.9 - Majaczenie, nie określone

F06 - Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu, albo chorobą somatyczną

• potwierdzone obiektywnie lub znane z wywiadu choroba, uszkodzenie lub dysfunkcja mózgu albo ogólne zaburzenia somatyczne, włącznie z zaburzeniami hormonalnymi

• zachodzi przypuszczalny związek między pojawieniem się zaburzenia psychicznego, którego objawy mogą występować bezpośrednio lub z opóźnieniem

• usunięcie prawdopodobnej przyczyny lub poprawy w tym zakresie powoduje powrót do zdrowia lub istotną poprawę stanu psychicznego

• brak przesłanek wskazujących na alternatywne uwarunkowanie zaburzeń psychicznych

Spełnienie 3 kryteriów uzasadnia rozpoznanie tymczasowe, potwierdzenie czwartego pozwala traktować rozpoznanie jako pewne.

F06.0 - Halucynoza organiczna

• obraz kliniczny zdominowany przez utrwalone lub nawracające omamy ( wzrokowe lub słuchowe )

• omamy występują przy jasnej świadomości

F06.1 - Organiczne zaburzenia katatoniczne

• osłupienie tj.: głębokie ograniczenie lub brak ruchów dowolnych i wypowiedzi oraz prawidłowego reagowania na światło, hałas, dotyk, lecz z prawidłowym napięciem mięśniowym, statyczną postawą i zachowaniem oddychania.

• Negatywizm ( czynny opór wobec biernego poruszania kończyn lub tułowia albo sztywne zastyganie )

• Pobudzenie katatoniczne silnie wzmożenie ruchliwości o chaotycznym charakterze z tendencją do zachowań napastliwych lub bez niej

• Występują szybkie lub nieprzewidywalne zmiany ( między osłupieniem a pobudzeniem )

F06.2 - Organiczne zaburzenia urojeniowe ( podobne do schizofrenii )

• obraz kliniczny zdominowany przez urojenia ( prześladowcze, zmiany postaci ciała, choroby )

• świadomość jest jasna a pamięć zaburzona

F06.3 - Organiczne zaburzenia nastroju ( afektywne )

Rozpoznanie zaburzenia afektywnego może być określone za pomocą piątego znaku:

F06.30 - Organiczne zaburzenia maniakalne

F06.31 - Organiczne zaburzenia dwubiegunowe

F06.32 - Organiczne zaburzenia depresyjne

F06.33 - Organiczne zaburzenia afektywne mieszane

F06.4 - Organiczne zaburzenia lękowe

Stan spełnia kryteria F41.0 albo F41.1

F06.5 - Organiczne zaburzenia dysocjacyjne

Stan spełnia kryteria F44.0 - F44.8

F06.6 - Organiczna chwiejność afektywna ( astenia )

• obraz kliniczny zdominowany przez chwiejność uczuciową ( niekontrolowane, nietrwałe i zmienne przejawy emocjonalne )

• nieprzyjemne wrażenia cielesne: zawroty głowy, pobolewanie czy ból

F06.7 - Łagodne zaburzenia procesów poznawczych

Zaburzenia funkcji poznawczych opisywane przez chorego np.: pamięć, uwaga lub koncentracja, myślenie, język, funkcjonowanie wzrokowo-przestrzenne. Nieprawidłowość lub spadek funkcjonowania w ilościowych pomiarach procesów poznawczych.

F06.8 - Inne określone zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu, albo chorobą somatyczną

• przemijające lub łagodne, nieprawidłowe zmiany nastroju występujące podczas leczenia steroidami lub lekami przeciwdepresyjnymi, które nie spełniają organicznych zaburzeń nastroju

F06.9 - Nie określone zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu, albo choroba somatyczną

F07 - Zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu

• obiektywne potwierdzenie wskazujące na chorobę, uszkodzenie lub dysfunkcje mózgu

• brak przymglenia świadomości i istotnego deficytu pamięci

• brak dostatecznego potwierdzenia alternatywnego uwarunkowania zaburzeń osobowości lub zachowania, które uzasadniałoby ich zakwalifikowanie w obrębie F60 - F69

F07.0 - Organiczne zaburzenie osobowości

-

---